Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego Administracja Senatu Berlina d/s Rozwoju Miasta Urząd Miasta Poznania Europejskie partnerstwo przestrzeni Wielkopolska - Poznań Berlin Brandenburgia Berlin, 20 października 2006 r. Henryk Helwing Burmistrz Gminy Nowy Tomyśl Autostrada A2 jej znaczenie dla Wielkopolski na przykładzie gminy Nowy Tomyśl Okres transformacji ustrojowej Polski przyczynił się do niewielkich zmian w strukturze przestrzennej Nowego Tomyśla i terenów bezpośrednio przyległych do miasta. Jeszcze w 1990 roku w centrum miasta lub jego bezpośrednim sąsiedztwie funkcjonowało kilka zakładów przemysłowych i obiektów magazynowych, które sąsiadowały bezpośrednio z terenami zabudowy mieszkaniowej. Sąsiedztwo dwóch tak różniących się od siebie funkcji nie było jednak przyczyną ostrych konfliktów. Większym problemem był pogarszający się stan techniczny obiektów przemysłowych, co niekorzystnie wpływało na wygląd miasta. Największym problemem był rosnący ruch samochodowy w centrum, przez które przebiegał tranzyt w kierunku drogi krajowej nr 2, a obecnie również autostrady. Powstałe w tym okresie opracowania planistyczne zakładały przeniesienie działalności przemysłowo magazynowej na tereny strefy przemysłowej, którą utworzono w sąsiedztwie linii kolejowej Warszawa Berlin i obwodnicy południowej miasta. Tereny poprzemysłowe
przeznaczono pod zabudowę mieszkaniową i usługową, co pozwalało zlikwidować problemy wynikające z sąsiedztwa różnych funkcji, oraz częściowo ograniczyć ruch samochodów ciężarowych w centrum miasta. Dodatkowym argumentem dla takiej idei lokalizacji przemysłu na terenach podmiejskich był projektowany przebieg obwodnicy południowej miasta oraz sąsiedztwo projektowanej wtedy autostrady A2. Dostępność komunikacyjna i atrakcyjne położenie jest niewątpliwie podstawowym czynnikiem rozwoju tych terenów. Jednocześnie władze lokalne podejmowały działania mające na celu możliwie jak największą koncentrację lokalizacji nowych przedsiębiorstw na terenach strefy przemysłowej przy jednoczesnym ograniczaniu funkcji mieszkaniowej tych terenów. Działania takie miały ograniczyć powstawanie konfliktów funkcji w przyszłości i pozwolić na maksymalne wykorzystanie budowanych sieci infrastruktury technicznej. Lokalizowanie zakładów na wolnych od zabudowy terenach umożliwiało ich ewentualną rozbudowę w przyszłości, co było niemożliwe w przypadku terenów w obrębie centrum miasta. Na terenie gminy funkcjonują dwie strefy terenów przemysłowych. Pierwsza z nich tzw Przyłęk - znajduje się w okolicy około 2 km od węzła autostrady i jest stosunkowo nieduża łączna jej powierzchnia wynosi około 90 ha. Druga ze stref powiązana jest z południowym odcinkiem obwodnicy miasta oraz drogą wylotową w kierunku Wolsztyna i Zielonej Góry. Silną stroną tej strefy jest dostępność infrastruktury technicznej oraz bezpośrednie sąsiedztwo miasta, a więc źródła siły roboczej. Możliwość inwestowania na tych terenach znacznie ograniczał brak obwodnicy miasta, która w wielu przypadkach jest jedyną drogą dojazdową do działek. Wybudowanie obwodnicy pozwala na inwestowanie na około 100 hektarach terenów bezpośrednio przyległych do drogi. Rozwijająca się infrastruktura drogowa stanowi bardzo istotny czynnik rozwoju gminy. Korzystne położenie w systemie transportowym i komunikacyjnym powoduje obserwowany w ostatnich latach wzrost zainteresowania Nowym Tomyślem jako miejscem inwestowania.
Kontynuacja budowy autostrady w kierunku zachodnim pozwoli na zmniejszeniem odległości czasowej do granicy RP do około 60 minut z obecnych 120, a co za tym idzie dalsze zmniejszenie kosztów transportu dla nowotomyskich firm handlujących z partnerami z Europy Zachodniej. Korzystne położenie miasta jest niezwykle istotne szczególnie dla firm spedycyjnych jedna z nich utworzyła swą placówkę spedycyjną już wiele lat temu zanim jeszcze rozpoczęto budowę autostrady. Nie mniej istotny jest fakt promowania gminy przez autostradę. Nowy Tomyśl jest pierwszym funkcjonującym węzłem autostrady, dzięki czemu nazwa miasta pojawia się we wszystkich opracowaniach związanych z jej funkcjonowaniem. Budowa autostrady i rozwój sieci drogowej wpływają też na zmiany cen gruntów inwestycyjnych. Największe zmiany notuje się w bezpośrednim sąsiedztwie węzła. Skrajnym przykładem jest lokalizacja stacji benzynowej budowanej w 2002 roku, a rozbudowywanej w roku 2005. Cena gruntu w tym konkretnym miejscu wzrosła w tym czasie prawie trzydziestokrotnie. Ceny gruntów położonych w sąsiedztwie wzrosły przeciętnie o 100 % Ceny gruntów inwestycyjnych położonych w obrębie miasta w okresie od roku 2000 wzrosły o około 60 %. Istotne jest tez zróżnicowanie cen: w odległości około 2 km od węzła 1 m 2 gruntu kosztuje około 110 zł. Cena gruntu położonego w bezpośrednim sąsiedztwie miasta - a więc do 5 km od węzła wynosi około 25 zł za 1m 2. Należy jednak zauważyć, że w bezpośrednim sąsiedztwie węzła lokalizują się przynajmniej na razie - funkcje związane z obsługą podróżnych: funkcjonują już stacje benzynowe z parkingami dla pojazdów ciężarowych, w najbliższym czasie przewiduje się budowę kompleksu hotelowego. Zakłady przemysłowe lokalizują swe siedziby bliżej miasta, co zapewne spowodowane jest dostępem do siły roboczej i infrastruktury technicznej oraz większą powierzchnią działek gruntu możliwych do pozyskania.
Zmienił się też sposób inwestowania. Przed rozpoczęciem prac związanych z budową autostrady nowe firmy rzadko dokonywały inwestycji typu green field. Przeważały inwestycje w wynajętych pomieszczeniach, przy czym skala produkcji początkowo była niewielka. Dopiero po upływie 2-3 lat inwestorzy decydowali się na budowę własnego zakładu, po czym po jakimś czasie stopniowo go rozbudowują. Nowi inwestorzy, którzy lokują się w gminie od momentu rozpoczęcia budowy autostrady są bardziej skłonni do lokalizacji typu green field, przy czym zgłaszają oni zapotrzebowanie na większe działki gruntu zabezpieczające ich docelowe potrzeby. Podstawowym założeniem polityki przestrzennej gminy w następnych latach będzie rozwój działalności gospodarczej i powiększanie zasobu terenów inwestycyjnych. W opracowanej zmianie Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy przewidziano powiększenie funkcjonujących stref przemysłowych o około 400 ha. Przewidziana w tym opracowaniu zmiana przebiegu zachodniego łącznika obwodnicy miasta z drogą wojewódzką nr 305 w kierunku Wolsztyna pozwoli na wykorzystanie kolejnych 100 ha terenów. W roku 2007 przystąpimy do sporządzenia nowego Studium, które winno uwzględniać wpływ rozbudowanej w ostatnich latach infrastruktury drogowej na rozwój gminy. Jednocześnie będą opracowywane miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego dla terenów inwestycyjnych, co zapobiegnie przeznaczaniu tych terenów na inne cele. W roku 2007 przystąpimy również do sporządzenia studium komunikacyjnego miasta, które pozwoli na uporządkowanie organizacji ruchu samochodowego i parkowania w centrum miasta. Rejon Nowego Tomyśla słynie z produkcji szparagów, chmielu oraz wikliny. W mieście wykonano wiele form wiklinowych, z których należy wymienić największy wiklinowy kosz świata wpisany do księgi rekordów Guinessa, wiklinową muszlę koncertową czy ozdoby na nowotomyskim pasażu. W mieście działa również Muzeum Chmielu i Wikliny prezentujące
wyroby i obrazujące warsztat pracy wikliniarzy. Na terenie muzeum wybudowano również replikę stodoły olęderskiej budowli bardzo charakterystycznej dla zabudowy wsi nowotomyskiej. Stodoła ta jest miejscem wystaw i plenerów artystycznych. Silnie działającym ośrodkiem jest Nowotomyski Ośrodek Kultury, organizujący szereg imprez kulturalnych w skali roku. Do najciekawszych należy zaliczyć Big Band Festiwal, który przyciąga do Nowego Tomyśla muzyków z całego kraju, oraz Jarmark Chmielo - Wikliniarski. Mamy nadzieję, że Europejczycy podróżujący autostradą zdecydują się zatrzymać w Nowym Tomyślu po to, aby zwiedzić miasto i obowiązkowo zrobić sobie zdjęcie pod największym wiklinowym koszem na świecie.