Wdraanie wymaga Dyrektywy IPPC w Polsce Wprowadzenie wymogów Dyrektywy IPPC do polskiego systemu prawnego ochrony rodowiska w istotny sposób wpłynie na funkcjonowanie duej grupy przedsibiorstw, w tym prawie wszystkich przedsibiorstw traktowanych dotychczas w polskim prawie jako przedsiwzicia szczególnie szkodliwe dla rodowiska i zapewne co najmniej połowy obiektów zaliczanych do kategorii mogcych pogorszy stan rodowiska. Powanym zmianom ulegnie równie sposób i zakres zada administracji odpowiedzialnej za okrelanie i egzekwowanie wymaga ochrony rodowiska. Polska koncepcja budowy podstaw instytucjonalnych dla funkcjonowania systemu zintegrowanego zapobiegania i ograniczania zanieczyszcze została opracowana i przyjta przez Rzd ju w 2000 r. znajdujc nastpnie swoje odzwierciedlenie w ustawie Prawo ochrony rodowiska i innych ustawach przyjtych w tym zakresie w 2001 roku. Koncepcja ta zakładała maksymalne wykorzystanie ju istniejcych struktur organizacyjnych m.in. odpowiedzialnych za ówczesny system pozwole na korzystanie ze rodowiska. Z dniem 1 stycznia 2002 roku weszły w ycie nastpujce rozwizania systemowe: 1. Funkcj Kompetentnego Organu w rozumieniu Dyrektywy pełni Minister rodowiska; 2. Funkcje Organów Wydajcych Pozwolenia pełni 16 wojewodów i 380 starostów; 3. Funkcj Organu Kontroli pełni Inspekcja Ochrony rodowiska, poprzez swoje 16 Wojewódzkich Inspektoratów Ochrony rodowiska; 4. Organem odwoławczym dla pozwole zintegrowanych wydawanych przez wojewodów jest Minister rodowiska, a dla pozwole wydawanych przez starostów - kolegia odwoławcze przy wojewódzkich sejmikach samorzdowych; Polska zdecydowała si równie na ustanowienie Krajowego Centrum Najlepszych Dostpnych Technik (zwanego ju potocznie Centrum BAT). - nowej struktury wspomagajcej działania Ministra, jako Kompetentnego Organu w dziedzinie ledzenia rozwoju i okrelania wymogów BAT. W II połowie 2002 r przystpiono do wcielania w ycie ogólnej koncepcj organizacji Krajowego Centrum. Tak zdefiniowany system instytucjonalny zapewnia prawidłowe funkcjonowanie: - systemu wydawania pozwole dla wszystkich rodzajów działalnoci wymienionych w Aneksie I do Dyrektywy IPPC, który został bez zmian przetransponowany do polskiego prawa w drodze rozporzdzenia Ministra rodowiska - systemu sprawdzajcego zgodno działania instalacji z warunkami pozwole, łcznie z odpowiednimi procedurami monitoringu; - publicznego wykazu danych o dopuszczonej w pozwoleniach emisji; Załoono równie powierzenie Inspekcji Ochrony rodowiska funkcji Organu Kontroli odpowiedzialnego za: - kontrolowanie przestrzegania warunków pozwole zintegrowanych przez operatorów instalacji podlegajcych obowizkowi uzyskania takiego pozwolenia, - wdroenie systemu monitorowania emisji z instalacji, których warunki eksploatacji okrelane s w pozwoleniach zintegrowanych, - ustanowienie procedur efektywnej współpracy i wymiany informacji z Organami Wydajcymi Pozwolenia, - zapewnienie dostpu społeczestwa do danych o emisji oraz o oddziaływaniu instalacji, których warunki eksploatacji okrelane s w pozwoleniach zintegrowanych; Proces analizy wymaga Dyrektywy oraz opracowywania projektów polskich regulacji prawnych w tym zakresie został ju zasadniczo zakoczony. Pełne zamknicie procesu transpozycji przepisów prawa unijnego zwizanych z realizacj Dyrektywy 96/61/WE do systemu prawnego Polski nastpi w II kwartale 2003 roku po wydaniu przez Ministra rodowiska rozporzdzenia w sprawie póniejszych terminów do uzyskania pozwolenia zintegrowanego, z uwzgldnieniem warunków ekonomicznych i technicznych w poszczególnych dziedzinach przemysłu oraz skali prowadzonej działalnoci, na podstawie delegacji zawartej w ustawie o wprowadzeniu ustawy - Prawo ochrony rodowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw.
Niemniej jednak naley zauway, e aktualne podstawy prawne s ju wystarczajce dla praktycznej realizacji wymaga dyrektywy 96/61/WE od dnia 1 stycznia 2002 roku. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2002 r Prawo ochrony rodowiska wraz z tzw. ustaw wprowadzajc okrela podstawy prawne, instytucjonalne, organizacyjne i metodyczne dla funkcjonowania systemu zintegrowanych pozwole, a w szczególnoci: wyznacza Ministrowi rodowiska rol Kompetentnego Organu w systemie zintegrowanego zapobiegania i ograniczania zanieczyszcze w Polsce i odpowiednio rozszerza zakres jego kompetencji oraz obowizków; ustanawia obowizek uzyskania pozwolenia zintegrowanego przez prowadzcych okrelone rodzaje instalacji, w tym wprowadza zakaz uruchamiania nowych instalacji (po 1.01.2002 r) oraz eksploatowania istniejcych instalacji (po upływie terminów okrelonych w ustawie wprowadzajcej 31.12.2003 r. - lub w harmonogramie wdroeniowym w rozporzdzeniu Ministra rodowiska wydanym na podstawie delegacji art. 19.2 ustawy wprowadzajcej) bez pozwolenia zintegrowanego; ustanawia podstawy procedury wydawania pozwole zintegrowanych, w tym: zasady rozpatrywania wniosku o wydanie zintegrowanego pozwolenia; zasady odmowy wydania pozwolenia zintegrowanego oraz zmian jego warunków; zasady uczestnictwa społeczestwa w procesie rozpatrywania wniosku; zasady postpowania wobec moliwoci oddziaływa transgranicznych; okrela ogólny i szczegółowy zakres danych i informacji, które operatorzy winni przedłoy we wniosku organom wydajcym pozwolenie zintegrowane; upowania Ministra rodowiska do: ustalania (w razie potrzeby) konkretnych, bardziej szczegółowych wymaga w odniesieniu do poszczególnych rodzajów działalnoci (instalacji), w drodze rozporzdze w sprawie minimalnych wymaga BAT, ustalania w drodze rozporzdzenia wykazu instalacji i/lub rodzajów działalnoci podlegajcych wymogowi uzyskania pozwolenia zintegrowanego, okrelenia innych ni ustawowe ostatecznych terminów uzyskiwania pozwole zintegrowanych w odniesieniu do poszczególnych kategorii istniejcych instalacji, ustanowienia i prowadzenia systemu ledzcego zmiany BAT, ustanawia system kar i instrumentów egzekwowania wymogów zintegrowanego podejcia. rozstrzyga kwestie dostpu do informacji o rodowisku i jego ochronie, do danych emisyjnych, w tym take do przyszłych dokumentów w systemie zintegrowanego zapobiegania i ograniczania zanieczyszcze (wniosków, pozwole i sprawozda). Zasady ogólne Istot systemu s pozwolenia zintegrowane wydawane dla prowadzcych instalacje przez starostów i wojewodów. Pozwolenia wydawane bd dla instalacji nowych, dla instalacji istniejcych oraz kadorazowo w przypadku tzw. istotnej zmiany. Pozwolenie zintegrowane jest decyzj administracyjn regulujc zasady wprowadzania substancji lub energii, powodujcych zanieczyszczenie, do wszystkich komponentów rodowiska z niektórych rodzajów instalacji, wskazanych w Rozporzdzeniu Ministra rodowiska z dnia 26 lipca 2002r. w sprawie rodzajów instalacji mogcych powodowa znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych albo rodowiska jako całoci (Dz.U. Nr 122, poz,. 1055) wydanego na podstawie art. 201 ust.2 ustawy Prawo ochrony rodowiska. Posiadanie pozwolenia zintegrowanego warunkuje w praktyce moliwo prowadzenia (funkcjonowania) tego typu instalacji. Podstaw do wszczcia procedury wydawania pozwolenia zintegrowanego stanowi wniosek prowadzcego instalacj. Dla zapewnienia, e wnioski o wydanie pozwolenia, a nastpnie same pozwolenia uwzgldniaj wszystkie wymagane aspekty i informacje w ramach pilotowego projektu realizowanego przez Ministerstwo rodowiska we współpracy z Dani opracowano zalecane wzory formularzy wniosków i pozwole. Prawo wymaga, aby wniosek w przejrzysty i udokumentowany sposób opisywał przedmiotowy rodzaj (rodzaje) działalnoci i odnosił si do wymaga Najlepszej
Dostpnej Techniki, a jednoczenie uwzgldniał lokalne warunki rodowiskowe i priorytety ochrony rodowiska. Zakres treci wniosku jest w pełni zgodny z wymogami Dyrektywy IPPC. Pozwolenia wydawane bd na czas okrelony. Ustawa Prawo ochrony rodowiska stanowi, e maksymalny czas wanoci pozwolenia moe wynie 10 lat. W poszczególnych wypadkach dopuszcza si moliwo istotnego zaostrzania warunków pozwole, a take cofania lub ograniczania zakresu pozwolenia bez odszkodowania, jeeli instalacja nie bdzie naleycie eksploatowana, stwarzajc zagroenie pogorszenia stanu rodowiska w znacznych rozmiarach bd zagroenie ycia lub zdrowia ludzi. Pozwolenia bd równie cofane lub ograniczane bez odszkodowania w przypadkach, gdy: 1) eksploatacja instalacji jest prowadzona z naruszeniem warunków pozwolenia lub innych przepisów 2) przepisy dotyczce ochrony rodowiska zmieniły si w stopniu uniemoliwiajcym emisj na warunkach okrelonych w pozwoleniu, 3) instalacja jest objta postpowaniem kompensacyjnym. (Na obszarze, na którym zostały przekroczone standardy jakoci powietrza, wydanie pozwolenia na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza dla nowo budowanej instalacji lub zmienianej w sposób istotny jest moliwe, jeeli zostanie zapewniona odpowiednia redukcja iloci wprowadzanych do powietrza gazów lub pyłów powodujcych naruszenia tych standardów, wprowadzanych z innych instalacji usytuowanych na tym obszarze). Prawo przewiduje równie moliwo cofnicia lub ograniczenia pozwolenia za odszkodowaniem, jeeli przemawiaj za tym wzgldy ochrony rodowiska, lub korzystanie z pozwolenia stwarza zagroenie dla ycia lub zdrowia ludzi. Organ właciwy do wydania pozwolenia zintegrowanego bdzie dokonywał analizy jego zapisów co najmniej raz na 5 lat i moe zmieni jego tre w trybie okrelonym w ustawie (PO art.195 ust 1 pkt. 1 i 2). Wydane pozwolenie zintegrowane analizowane bdzie równie kadorazowo w przypadku wystpienia zmian w najlepszych dostpnych technikach, pozwalajcych na znaczne zmniejszenie wielkoci emisji bez powodowania nadmiernych kosztów, bd wynika to z potrzeby dostosowania eksploatacji instalacji do zmian przepisów o ochronie rodowiska. Rodzaje instalacji dla których wymagane jest uzyskanie pozwolenia zintegrowanego: 1. W przemyle energetycznym do spalania paliw o mocy nominalnej ponad 50 MWt; 2. W hutnictwie i przemyle metalurgicznym: 2.1 do praenia lub spiekania rud metali w tym rudy siarczkowej, 2.2 do pierwotnego i wtórnego wytopu surówki elaza lub stali surowej, w tym do cigłego odlewania stali, o wydajnoci ponad 2,5 tony na godzin, 2.3 do obróbki metali elaznych: a) poprzez walcowanie na gorco o wydajnoci ponad 20 ton surówki na godzin, b) kunie z młotami o energii przekraczajcej 50 kj na młot, gdzie stosowana moc cieplna przekracza 20 MW, c) do nakładania powłok metalowych z wsadem ponad 2 tony surówki na godzin, 2.4 do odlewania metali elaznych, o wydajnoci ponad 20 ton na dob, 2.5 do pierwotnej produkcji metali nieelaznych z rud metali, koncentratów lub produktów z odzysku w wyniku procesów metalurgicznych, chemicznych lub elektrolitycznych, 2.6 do wtórnego wytopu metali nieelaznych lub ich stopów, w tym oczyszczania lub przetwarzania metali z odzysku, o wydajnoci wytopu powyej 4 ton na dob dla ołowiu lub kadmu oraz powyej 20 ton na dob dla pozostałych metali, 2.7 do powierzchniowej obróbki metali i tworzyw sztucznych z zastosowaniem procesów elektrolitycznych lub chemicznych, gdzie całkowita objto zbiorników przekracza 30m 3 ; 3. W przemyle mineralnym: 3.1 do produkcji klinkieru cementowego w piecach obrotowych o wydajnoci ponad 500 ton na dob lub wapna w piecach o wydajnoci ponad 50 ton na dob, 3.2 do przetwarzania azbestu oraz do wytwarzania lub przetwarzania produktów zawierajcych azbest, 3.3 do produkcji szkła, w tym włókna szklanego, o wydajnoci przetopu ponad 20 ton na dob,
3.4 do wytapiania substancji mineralnych, w tym produkcji włókien mineralnych, o wydajnoci przetopu ponad 20 ton na dob, 3.5 do produkcji wyrobów ceramicznych za pomoc wypalania o wydajnoci ponad 75 ton na dob lub o pojemnoci pieca przekraczajcej 4 m 3 i gstoci ponad 300 kg wyrobu na m 3 pieca, 3.6 piece koksownicze; 4. W przemyle chemicznym: 4.1 do wytwarzania, przy zastosowaniu procesów chemicznych, podstawowych produktów lub półproduktów chemii organicznej 1, 4.2 do wytwarzania, przy zastosowaniu procesów chemicznych, podstawowych produktów lub półproduktów chemii nieorganicznej, 4.3 do wytwarzania, przy zastosowaniu procesów chemicznych, nawozów sztucznych na bazie fosforu, azotu lub potasu, 4.4 do wytwarzania, przy zastosowaniu procesów chemicznych, rodków ochrony rolin lub produktów biobójczych, 4.5 do wytwarzania, przy zastosowaniu procesów chemicznych lub biologicznych, podstawowych produktów farmaceutycznych, 4.6 do wytwarzania, przy zastosowaniu procesów chemicznych, materiałów wybuchowych, 4.7 do rafinacji oleju mineralnego lub gazu, 4.8 do gazyfikacji i upłynniania wgla lub łupka bitumicznego; 5. W gospodarce odpadami: 5.1 do odzysku lub unieszkodliwiania, za wyjtkiem składowania, odpadów niebezpiecznych, o wydajnoci ponad 10 ton na dob, 5.2 do termicznego przekształcania odpadów komunalnych, o wydajnoci ponad 3 tony na godzin, 5.3 do unieszkodliwiania, za wyjtkiem składowania, odpadów innych ni niebezpieczne, o wydajnoci ponad 50 ton na dob, 5.4 do składowania odpadów, z wyłczeniem odpadów obojtnych, przyjmujce ponad 10 ton odpadów na dob lub o całkowitej pojemnoci ponad 25000 ton; 6. Inne: 6.1 do produkcji: a) masy włóknistej z drewna lub podobnych materiałów włóknistych, b) papieru lub tektury, o wydajnoci ponad 20 ton na dob, 6.2 do czyszczenia, odtłuszczania lub farbowania włókien lub materiałów włókienniczych, o wydajnoci ponad 10 ton produktów kocowych na dob, 6.3 do garbowania lub uszlachetniania skór, o wydajnoci ponad 12 ton produktów kocowych na dob, 6.4 do uboju zwierzt, o wielkoci produkcji ponad 50 ton misa na dob, 6.5 do produkcji i przetwórstwa produktów spoywczych: z surowych produktów pochodzenia zwierzcego (oprócz mleka) o wydajnoci produktu kocowego ponad 75 ton na dob, z surowych produktów rolinnych o wydajnoci produktu kocowego ponad 300 ton na dob, 6.6 do produkcji mleka i wyrobów mleczarskich o mocy przetwórczej ponad 200 ton mleka na dob, 6.7 do unieszkodliwiania lub odzysku padłych lub ubitych zwierzt oraz odpadowej tkanki zwierzcej, o wydajnoci ponad 10 ton na dob, 6.8 do chowu lub hodowli drobiu lub wi o wicej ni: a) 40 000 stanowisk dla drobiu, b) 2 000 stanowisk dla wi o wadze ponad 30 kg, c) 750 stanowisk dla macior, 6.9 do powierzchniowej obróbki substancji, przedmiotów lub produktów z wykorzystaniem rozpuszczalników organicznych, o zuyciu rozpuszczalnika ponad 150 kg na godzin lub ponad 200 ton rocznie, 6.10 do produkcji wgla lub elektrografitu poprzez spalanie lub grafityzacj. Ustalanie wymaga najlepszej dostpnej techniki Szczegółowe wytyczne opisujce Najlepsze Dostpne Techniki (tzw. BAT Reference Notes -BREFs - dokumenty referencyjne BAT) opracowywane s przez Europejskie Biuro IPPC (EIPPCB) w Sewilli.
S to kompleksowe dokumenty analizujce wielostronne aspekty techniczne i mogce stanowi dobr podstaw do sporzdzania i weryfikowania wniosków o wydanie zintegrowanego pozwolenia, jednak nie maj one charakteru wicych prawnie wytycznych. Dlatego te, zgodnie z zaleceniem pkt. 12 Aneksu IV do Dyrektywy dokumenty referencyjne z Sewilli powinny by brane pod uwag przy ustalaniu wymaga BAT i traktowane w Polsce jako listy alternatywnych technik i rozwiza wskazujce na moliwe do uzyskania poziomy emisyjne, czy wskaniki energochłonnoci i materiałochłonnoci. Aby zawarte w nich wytyczne mogły by traktowane jako wica podstawa do weryfikacji wniosków i wydawania pozwole, ustawa Prawo ochrony rodowiska upowania Ministra rodowiska do okrelania minimalnych wymaga, jakim musi odpowiada dana technika, aby mogła by traktowana jako BAT (w drodze rozporzdze wydawanych w uzgodnieniu z Ministrem Gospodarki). W przyszłoci rozporzdzenia Ministra rodowiska okrelajce minimalne wymagania wynikajce z Najlepszej Dostpnej Techniki stanowi bd istotn podstaw dla ustalania warunków pozwole zintegrowanych. Rozporzdzenia te bd równie zawiera dodatkowe wskazówki w kwestii uwzgldniania lokalnych warunków rodowiskowych oraz uwarunkowa techniczno-ekonomicznych. Warunki emisyjne i operacyjne, a take wskaniki energochłonnoci i materiałochłonnoci bd okrelane w rozporzdzeniach jako przedziały dopuszczalnych wartoci normatywnych w uzalenieniu od znaczcych wskaników i parametrów. Do czasu wydania tych rozporzdze pełna odpowiedzialno za ustalanie warunków prowadzenia działalnoci zgodnie z wymogami BAT spoczywa na organach wydajcych te pozwolenia zintegrowane. USTALANIE DOPUSZCZALNYCH WIELKOCI EMISJI "Dopuszczalne wielkoci emisji okrelane w pozwoleniach zintegrowanych nie bd automatycznie utosamiane ze standardami emisyjnymi wskazanymi w innych aktach normatywnych lub granicznymi wielkociami emisyjnymi okrelanymi w stosownych rozporzdzeniach Ministra rodowiska w sprawie minimalnych wymaga BAT. Przyjmuje si, e graniczne wielkoci emisyjne ustalane z uwzgldnieniem poziomów referencyjnych z BREF-ów bd w zwizku z tym nisze, a co najwyej równe standardom emisyjnym, o ile takowe zostan okrelone standardy emisyjne stanowi pułap, który w adnym wypadku nie moe by przekraczany. W przypadku braku adekwatnych wytycznych BREF, wzgldnie dyrektyw okrelajcych odpowiednie standardy emisyjne, okrelenie limitów emisyjnych dla poszczególnych instalacji pozostaje w gestii organów administracji właciwych do wydania pozwolenia zintegrowanego. UWZGLDNIANIE LOKALNYCH WARUNKÓW I PRIORYTETÓW RODOWISKOWYCH Zasady uwzgldniania lokalnych warunków i priorytetów rodowiskowych, jak równie okrelajce je parametry powinny by jasno okrelone i znane prowadzcemu instalacj ju w momencie opracowywania i składania wniosku. Powinny one by okrelane w programach ochrony rodowiska, a take w planach miejscowych zagospodarowania przestrzennego. Rozporzdzenia w sprawie minimalnych wymaga wynikajcych z Najlepszych Dostpnych Technik bd wyranie wskazywa, jakie rodzaje ogranicze naley bra pod uwag w odniesieniu do poszczególnych rodzajów działalnoci. POWIZANIE Z SYSTEMEM OCEN ODDZIAŁYWANIA NA RODOWISKO Generalnie przyjmuje si zasad, e lokalne warunki rodowiskowe i zwizane z tym wymagania w odniesieniu do granicznych wielkoci emisji dla nowych instalacji powinny by identyfikowane w procedurze oceny oddziaływania na rodowisko (w raporcie o oddziaływaniu przedsiwzicia na rodowisko naley przedstawi porównanie proponowanej techniki z najlepsz dostpn technik). W podrcznikach metodycznych opracowywanych przez Ministerstwo rodowiska znajd si zalecenia, aby przygotowujcy wniosek posiłkował si raportem o oddziaływaniu przedsiwzicia na rodowisko lub przegldem ekologicznym, o ile zostały one opracowane. Naley zwróci uwag, e lista instalacji dla których wymagane jest pozwolenie zintegrowane nie pokrywa si w pełni z okrelonymi w prawie Unii listami instalacji dla których prowadzenie postpowania w sprawie ocen oddziaływania na rodowisko jest obligatoryjne lub fakultatywne. Niemniej jednak dołoono stara do maksymalnego ujednolicenia tych zestawie. Poniewa jak wspomniano wczeniej - analiza BAT stanowi bdzie integralny element postpowania w sprawie ocen oddziaływania na rodowisko przewidzianego w ustawie Prawo ochrony rodowiska, zmodyfikowany został zakres prac Komisji do spraw Ocen Oddziaływania na
rodowisko - organu doradczego Ministra rodowiska. W jej ramach powołany został Zespół Roboczy do spraw Najlepszych Dostpnych Technik. Do zada Zespołu naley: bieca analiza realizacji projektów pomocowych we wdraaniu Dyrektywy IPPC w czci dotyczcej BAT; opiniowanie propozycji BAT dostosowanych do warunków Polski; rozpatrywanie raportów o ocenie oddziaływania na rodowisko wybranych przedsiwzi wymagajcych zastosowania BAT. ODDZIAŁYWANIE TRANSGRANICZNE Obowizek przeprowadzenia postpowania dotyczcego transgranicznego oddziaływania na rodowisko instalacji podlegajcej wymogowi uzyskania pozwolenia zintegrowanego wynika z art. 219 PO, a organem właciwym dla przeprowadzenia tego postpowania jest Minister rodowiska. Najwaniejsze kroki postpowania w/s transgranicznego oddziaływania: - stwierdzenie, e istnieje moliwo transgranicznego oddziaływania instalacji, by rozpocz postpowanie - wydanie postanowienia przez organ ochrony rodowiska o wszczciu postpowania i zobowizaniu wnioskodawcy do sporzdzenia dokumentacji niezbdnej do przeprowadzenia takiego postpowania w jzyku pastwa, na którego terytorium moe siga oddziaływanie instalacji. Polskie prawo w sposób ogólnikowy okrela niezbdny zakres takiej dokumentacji (PO - art. 49 ust. 3), która powinna zawiera informacje o: 1) rodzaju, skali i usytuowaniu istniejcej lub planowanej do uruchomienia instalacji, 2) powierzchni zajmowanej nieruchomoci, a take obiektu budowlanego oraz dotychczasowym sposobie ich wykorzystywania i pokryciu szat rolinn, 3) rodzaju stosowanej technologii, 4) ewentualnych wariantach funkcjonowania instalacji, 5) iloci wykorzystywanej wody i innych wykorzystywanych surowców, materiałów, paliw oraz energii, 6) rozwizaniach chronicych rodowisko, 7) rodzajach i przewidywanej iloci wprowadzanych do rodowiska substancji lub energii przy zastosowaniu rozwiza chronicych rodowisko Ponadto sugeruje si, aby na t dokumentacj składały si: o streszczenie, a co najmniej wycig ze streszczenia wniosku w jzyku niespecjalistycznym, o o syntetyczny opis i porównanie z wymaganiami BAT, ewentualny harmonogram dojcia do BAT wynikajcy z programu dostosowawczego, gdy mog to by informacje interesujce strony uczestniczce w postpowaniu. - organ ochrony rodowiska informuje Ministra rodowiska i przekazuje mu dokumentacj - jeeli trzecie pastwo wyrazi ch udziału w postpowaniu, Minister uzgadnia (w porozumieniu z właciwym organem) terminy etapów postpowania - organ prowadzi, za porednictwem Ministra rodowiska, konsultacje z pastwem trzecim w sprawie rodków eliminowania lub ograniczania transgranicznego oddziaływania na rodowisko. Postpowanie toczy si za porednictwem Ministra, i pastwo trzecie nie bierze bezporedniego udziału w postpowaniu administracyjnym. Sposób kontaktowania si pomidzy organami rónych pastw reguluje protokół dyplomatyczny.
Postpowanie w sprawie transgranicznego oddziaływania instalacji na rodowisko jest postpowaniem dodatkowym w stosunku do postpowania w sprawie udzielania pozwolenia zintegrowanego i musi by prowadzone zgodnie z protokołem dyplomatycznym. Regulujca te kwestie Konwencja z Espoo w sposób bardzo ogólnikowy odnosi si do procedury postpowania w sprawie oddziaływa transgranicznych. Niemoliwe jest w szczególnoci okrelenie na jej podstawie granicznego czasu trwania tego postpowania. Wydaje si jednak celowe przyjcie zasady, e wraz z materiałem informacyjnym przekazywanym do właciwych organów pastw na terenie których moe wystpowa oddziaływanie transgraniczne, Minister rodowiska okreli dwa terminy: stosunkowo krótki termin potwierdzenia zainteresowania uczestnictwem w opiniowaniu warunków funkcjonowania danej instalacji zgodnie z wymogiem art. 61 ust.1 ustawy PO (termin ten nie powinien zasadniczo przekracza 14 dni od daty otrzymania zawiadomienia); termin/terminy przekazywania ewentualnych uwag i zastrzee odnoszcych si do warunków pozwolenia, zgodnie z postulatem art. 62 (termin ten nie powinien by krótszy ni 21 dni od daty zgłoszenia zamiaru uczestniczenia w postpowaniu). Ustalenie takich terminów granicznych sprzyja bdzie zdyscyplinowaniu uczestników postpowania, jakkolwiek naley przyj, e Minister rodowiska nie bdzie mógł odmówi przesunicia tego terminu, jeeli zainteresowane pastwo poprosi o przekazanie dodatkowych informacji. Naley podkreli, e wydanie decyzji w sprawie udzielenia pozwolenia zintegrowanego, zgodnie z postanowieniami art. 64 ust. 2, w powizaniu z art.219 ustawy PO nie powinno nastpi przed zakoczeniem postpowania w sprawie transgranicznego oddziaływania inwestycji. ROLA DYREKTYWY SEVESO II I INNYCH AKTÓW NORMATYWNYCH W poradnikach metodycznych wprowadzone zostanie zalecenie dla organów wydajcych pozwolenia zintegrowane, aby w procedurze uzgadniania warunków pozwole uwzgldniały dokumenty i opracowania przygotowywane w zwizku z realizacj innych wymogów prawnych (takie jak plany operacyjno-ratownicze na wypadek awarii opracowywane zgodnie z wymogami Dyrektywy Seveso II). PRZYGOTOWYWANIE WNIOSKÓW Wnioski opracowywane bd formalnie przez prowadzcych instalacj, ale w praktyce zapewne przez posiadajcych odpowiednie przygotowanie ekspertów. Proces przygotowania wniosku i wydania na jego podstawie pozwolenia zintegrowanego jest zadaniem bardzo trudnym. Dlatego wydaje si zasadne upowszechnienie praktyki, dotychczas stosowanej tylko przez niektóre organy, polegajcej na nieformalnym, wstpnym konsultowaniu i uzgadnianiu treci wniosków o udzielenie pozwole emisyjnych pomidzy wnioskujcymi, a przedstawicielami właciwych organów. Nie s to działania wymagane przez prawo, ale nie s te przez prawo zabronione, a pozwalaj na uproszenie i przyspieszenie procesu rozpatrywania wniosku. Działania tego typu mog by traktowane jako swoista faza przedwnioskowa, w czasie, której przyszły wnioskodawca bdzie miał moliwo ustali z organem właciwym do wydania pozwolenia zintegrowanego, takie kwestie jak: stopie szczegółowoci wniosku, tak, aby wniosek był zrozumiały dla organu, lecz nie przysparzał nadmiernej pracy wnioskodawcy w czasie jego przygotowania, tj. np. jak szczegółowo naley przedstawi we wniosku opisy technologii, procesów czy schematy instalacji, zakres materiałów referencyjnych (zazwyczaj wnioskodawca dysponuje szeregiem materiałów (raport o oddziaływaniu przedsiwzicia na rodowisko czy przegld ekologiczny, operat wodnoprawny, operat emisji hałasu czy emisji do powietrza, Dokumentacja Techniczno-Ruchowa (DTR) urzdze zawierajca m.in. czstotliwo remontów, plan remontów instalacji itd., itp.). struktura wniosku, gdy nie wydaje si konieczne nadmierne rozbudowywanie podstawowej czci wniosku, ale w jak najwikszym moliwym stopniu odesłanie do rónego rodzaju dokumentów ródłowych, z których znaczca cz moe by ju w posiadaniu danego organu, albo ich powstanie było przez ten organ zainspirowane; priorytety lokalnej polityki rodowiskowej, przedyskutowanie z organem, jakie s cele tej polityki, wynikajce m.in. z programów ochrony rodowiska (do stworzenia, których róne szczeble organów zobowizuje art. 17 PO),
lokalne uwarunkowania rodowiskowe, jakie ograniczenia dla instalacji wynika bd z przyjtych wojewódzkich programów ochrony powietrza (wg art. 91 PO) oraz programów dostosowania poziomu hałasu do dopuszczalnego (wg art. 119 PO) monitoring (zakres) uzgodnienie które elementy rodowiska oraz które rozdaje emisji powinny by monitorowane w sposób cigły, które okresowo, rodzaj systemu gromadzenia danych z monitoringu i zakres danych, które maj by dostarczane do organu, oraz czstotliwo ich zestawiania, a take warunków korzystania z wód regionu rzecznego lub warunków korzystania z wód zlewni. akceptowalne wyłczenia jawnoci, wstpne przedstawienie przez wnioskodawc, które dane chciałby wyłczy z jawnoci postpowania i dlaczego, ocena moliwoci wystpienia oddziaływania transgranicznego wstpna dyskusja z organem o kryteriach wystpienia moliwoci oddziaływania transgranicznego i ewentualnie o sygnałach w tej sprawie, które ju do organu trafiły, analiza koniecznoci zastosowania programu dostosowawczego wspólna analiza czy ewentualne niedocignicia w stosunku do wymogów BAT wymagaj sporzdzenia takiego programu, czy te moe by udzielone pozwolenie. Przeprowadzenie fazy przedwnioskowej pozwoli na póniejsze skrócenie czasu oceny wniosku procedury udzielania pozwolenia, lepsze i zgodne z oczekiwaniami organu przygotowanie wniosku, a take umoliwi organowi mobilizacj odpowiedniej grupy specjalistów do oceny przyszłego wniosku. WYDAWANIE POZWOLE Z analizy aktualnych przepisów prawnych oraz wymaga Dyrektywy IPPC wynika, e na procedur wydawania pozwolenia zintegrowanego powinny składa si nastpujce elementy: 1. wstpne uzgodnienie zakresu i stopnia szczegółowoci wniosku o wydanie pozwolenia zintegrowanego (faza przedwnioskowa), w tym: a. identyfikacja ewentualnych oddziaływa transgranicznych (obligatoryjnie); b. ustalenie zakresu informacji, które wnioskujcy chciałby wyłczy z udostpniania opinii publicznej (opcjonalnie); 2. formalne złoenie wniosku (po wniesieniu opłaty rejestracyjnej) oraz ewentualnie wniosku o wyłczenie z udostpniania niektórych informacji zamieszczonych we wniosku; 3. publiczne ogłoszenie o przystpieniu do rozpatrywania wniosku oraz publikacja informacji o miejscu wyłoeniu wniosku, 4. przekazanie wniosku do rejestracji przez Ministra rodowiska, wraz z ewentualnym wnioskiem o wszczcie postpowania w sprawie transgranicznego oddziaływania na rodowisko; 5. szczegółowa analiza wniosku wraz z ewentualnym okreleniem koniecznych uzupełnie, 6. rozprawa administracyjna (fakultatywnie), 7. opracowanie i wydanie decyzji administracyjnej w sprawie pozwolenia zintegrowanego. 8. podanie do publicznej wiadomoci informacji o zamieszczeniu w publicznie dostpnym wykazie danych o pozwoleniu 9. przekazanie pozwolenia Ministrowi rodowiska do rejestracji Zakłada si, e procedura wydawania zintegrowanego pozwolenia bdzie mie docelowo raczej charakter negocjacji pomidzy stronami, ni arbitralnego ustalania ogranicze przez organ wydajcy pozwolenie. Praktyka taka nie była stosowana dotychczas w znaczcym zakresie w polskim systemie postpowania administracyjnego w ochronie rodowiska. Zgodnie z obecnymi regulacjami prawnymi postpowanie w sprawie udzielenia pozwolenia zintegrowanego nie powinno trwa dłuej ni 2 miesice. Poniewa czas ten liczony jest w sposób
cigły (bez uwzgldnienia dni wolnych od pracy) oznacza to, e efektywna liczba dni na przeprowadzenie postpowania jest zalena od okresu kalendarzowego i jest znaczco mniejsza. Jednoczenie do czasu trwania postpowania nie jest wliczany czas, w którym: - wnioskodawca przygotowuje uzupełnienie wniosku - powołany przez organ biegły przygotowuje swoj opini KPA dopuszcza wskazanie nowego terminu załatwienia sprawy, gdy niemoliwe jest dotrzymanie terminu ustawowego. O wyznaczeniu nowego terminu organ ma obowizek powiadomi strony postpowania. Ocenia si, e czas niezbdny na staranne przeprowadzenie złoonego w swej istocie postpowania w sprawie wydania pozwolenia zintegrowanego bdzie wynosi: - minimum 4 miesice, gdy wnioskodawca nie wnosi o wyłczenie czci danych i informacji z jawnoci postpowania, a organ pracuje na kilku kopiach wniosku - optymalnie 6 miesicy przy czym w obu przypadkach nie uwzgldniono czasu niezbdnego na przeprowadzenie postpowania w sprawie oddziaływania transgranicznego. Jednake dopiero dłusza praktyka w prowadzeniu postpowania w sprawie wydania pozwolenia zintegrowanego potwierdzi, jaki okres czasu jest rzeczywicie optymalny. Programy dostosowawcze Ustawa Prawo ochrony rodowiska wprowadziła now instytucj prawn tzw. program dostosowawczy, który moe w niektórych przypadkach ułatwi proces wdraania wymaga BAT. Z programów dostosowawczych mog skorzysta instalacje wymagajce pozwolenia zintegrowanego, dla których organem właciwym do wydania pozwolenia jest wojewoda i które nie mog spełni obowizujcych wymaga ochrony rodowiska, a podjły działania zmierzajce do spełnienia wymaga wynikajcych z najlepszej dostpnej techniki oraz usunicia szkód w rodowisku spowodowanych przez eksploatacj instalacji. Programy dostosowawcze, sporzdzone i wynegocjowane zgodnie z art. 422 441 PO, podlegaj osobnej procedurze i zgodnie z art. 435 ust. 4 PO, stanowi integraln cz pozwolenia zintegrowanego. Naley jednak zwróci uwag, e do wniosku o ustalenie programu dostosowawczego naley m. in. dołczy wniosek o wydanie pozwolenia zintegrowanego, spełniajcy wymagania ustawowe. KRAJOWE CENTRUM NAJLEPSZYCH DOSTPNYCH TECHNIK Zamiar utworzenia Krajowego Centrum Najlepszych Dostpnych Technik (BAT) - jednostki wspomagajcej Ministra rodowiska w realizacji zada zwizanych z wdraaniem w Polsce postanowie Dyrektywy 96/61/WE w sprawie zintegrowanego zapobiegania i ograniczania zanieczyszcze (ang. integrated polution prevention and control - IPPC) upowszechniono w szeregu oficjalnych dokumentów, w tym w II Polityce Ekologicznej Pastwa oraz w Programie Implementacyjnym dla Dyrektywy 96/61/WE. Program Implementacyjny został przekazany oficjalnie Komisji Europejskiej w 2001 roku w trakcie negocjacji w obszarze rodowisko. Równie w pierwszym, wstpnym Programie Wdraania Dyrektywy IPPC w Polsce (opracowanym przez Ministerstwo rodowiska w 2000 roku) przyjto, e Krajowe Centrum BAT, bdzie prowadzi w imieniu Ministra zadania zwizane ze ledzeniem zmian wymaga BAT oraz z przygotowywaniem polskich odpowiedników dokumentów referencyjnych BAT. Departament Inwestycji i Rozwoju Technologii przyjł koncepcj ustanowienia Krajowego Centrum BAT poprzez powierzenie tych zada, utworzonemu w strukturze DIiRT Zespołowi ds. Najlepszych Dostpnych Technik. Rozwizanie takie umoliwi realizacj zapisów Polityki Ekologicznej i Programu Implementacyjnego, przy zachowaniu pełnej kontroli Ministra nad działaniami Centrum w pierwszym, kluczowym etapie wdroenia Dyrektywy IPPC. Krajowe Centrum NDT bdzie realizowa nastpujce zadania szczegółowe: utworzenie i biece aktualizowanie bazy danych i informacji o Najlepszych Dostpnych Technikach, ukierunkowanej w pierwszym rzdzie na wyniki prac i dokumenty Europejskiego Biura IPPC w Sewilli, ale zapewniajce równie dostp do tłumacze, lub co najmniej
abstraktów z dokumentów i wytycznych OECD, Banku wiatowego, Europejskiego Banku Rozbudowy i Rozwoju, EKG ONZ, WHO, midzynarodowych organizacji branowych, takich jak International Union of Pured and Applied Chemistry, International Union of Pulp and Paper Industry, etc., czy narodowych organizacji takich jak EPA USA i podobne agencje w krajach unijnych; utworzenie i biece aktualizowanie bazy danych o warunkach okrelanych w polskich pozwoleniach zintegrowanych, zwłaszcza w odniesieniu do nowych instalacji, w celu zapewnienia moliwoci raportowania oraz stworzenia bazy odniesie dla organów wydajcych pozwolenia; utworzenie bazy danych o weryfikatorach (prowadzenie krajowej listy akredytowanych jednostek) uprawnionych do wydawania oceny zgodnoci wniosków z minimalnymi wymaganiami wynikajcymi z Najlepszej Dostpnej Techniki, identyfikacja i prowadzenie bazy danych o krajowych orodkach pracujcych w sferze usprawniania technologii, technik i metod organizacji pracy, współpraca z jednostk prowadzc Krajowy Rejestr Emisji Zanieczyszcze; zapewnienie łatwego dostpu do tych baz dla zainteresowanych osób i instytucji, poprzez prowadzenie strony internetowej oraz działalno wydawnicz -przygotowywanie i inicjowanie opracowywania publikacji zawierajcych materiały metodyczne i pomocnicze dla procedur wydawania pozwole,; rejestracja i archiwizowanie kopii pozwole i wniosków o wydanie pozwolenia; weryfikacja merytoryczna treci wniosków i wydawanych pozwole interweniowanie w przypadkach stwierdzenia racych rozbienoci z koncepcj BAT dla danego rodzaju działalnoci; - analizowanie treci wniosków w celu identyfikacji najbardziej interesujcych, zapewniajcych optymaln ochron rodowiska jako całoci koncepcji BAT, formułowanych przez operatorów instalacji; - opracowywanie dla Kompetentnego Organu IPPC Ministra właciwego d/s rodowiska projektów rozporzdze okrelajcych minimalne wymagania, w tym zalecane graniczne wielkoci emisji, pozwalajce uzna dany obiekt za spełniajcy wymogi Najlepszej Dostpnej techniki, - inicjowanie niezbdnych dla okrelania minimalnych wymaga BAT prac badawczorozwojowych i współpraca z jednostkami B-R, - reprezentowanie Ministra w organach roboczych Komisji Europejskiej działajcych w zakresie zwizanym z funkcjonowaniem Dyrektywy IPPC; - merytoryczne przygotowywanie i obsługa udziału Ministra w posiedzeniach ciał stanowicych, przewidzianych w art. 19 Dyrektywy IPPC; - identyfikacja i przygotowywanie merytoryczne (szkolenia w zakresie wymogów IPPC) polskich ekspertów posiadajcych kwalifikacje (przygotowanie zawodowe i dowiadczenie) predestynujce ich do uczestnictwa w pracach Technicznych Grup Roboczych (TGR) przy Europejskim Biurze IPPC i innych ciał zwizanych z praktyczn realizacj dyrektywy IPPC. - organizacja i koordynacja prac polskich odpowiedników Forum Wymiany Informacji oraz branowych Technicznych Grup Roboczych, wspomagajcych działania Centrum w zakresie: przygotowywania projektów rozporzdze w sprawie minimalnych wymaga BAT; przygotowywania i konsultowania wytycznych i interpretacji dokumentów referencyjnych; konsultowania projektów dokumentów referencyjnych opracowywanych przez Biuro IPPC w Sewilli; formułowania polskiego stanowiska w odniesieniu do prac Technicznych Grup Roboczych afiliowanych przy Biurze IPPC w Sewilli; - opiniowanie kandydatur polskich specjalistów oddelegowywanych do pracy w strukturach Biura IPPC w Sewilli; - współpraca z zainteresowanymi organizacjami pozarzdowymi,
- współpraca z krajowymi i midzynarodowymi branowymi organizacjami przemysłowymi, - współpraca z podobnymi jednostkami i instytucjami IPPC w krajach członkowskich Unii Europejskiej, - Prowadzenie innych zada powierzonych przez Ministra rodowiska w sprawach zwizanych z IPPC. Przyjto, e Krajowe Centrum BAT bdzie jednostk typu sztabowego, przede wszystkim organizujc i inspirujc prace nad okreleniem wymogów technicznych BAT, a nie wykonujc je całkowicie samodzielnie.