Śmierć mózgu Opieka nad dawoą narządów WHO Sydney 1968 Śmierć jest stopniowym procesem na poziomie komórkowym. Moment śmierci poszczególnych komórek i narządów nie jest tak istotny jak pewność, że proces stał się nieodwracalny, niezależnie od rodzaju zastosowanych technik resuscytacyjnych. Klasyczna definicja śmierci Śmierć wskutek ustania krążenia. Nieodwracalne ustanie krążenia krwi oznacza śmierć człowieka jako całości. Niekoniecznie oznacza ono natychmiastową śmierć wszystkich komórek ciała. Nowa definicja śmierci Śmierć pnia mózgu to śmierć mózgu jako całości. Nieodwracalne ustanie funkcji pnia mózgu oznacza śmierć mózgu jako całości. Niekoniecznie oznacza to natychmiastową śmierć wszystkich komórek mózgu. Nowa definicja śmierci cd. Czynnikiem kwalifikującym jest śmierć pnia mózgu. Jej stwierdzenie jest warunkiem koniecznym ale i wystarczającym, aby uznać śmierć mózgu jako całości, a tym samym śmierć człowieka. Mechanizmy umierania mózgu. Uszkodzenie Obrzęk Wzrost objętości Wzrost ciśnienia śródczaszkowego Zatrzymanie krążenia mózgowego
Śmierć pnia mózgu Rozpoznanie śmierci pnia mózgu nie wymaga wykonania badań dodatkowych, a jedynie prawidłowego przeprowadzenia: Stwierdzeń i wykluczeń Prób klinicznych Procedura rozpoznania śmierci pnia mózgu Wg komunikatu Min. Zdr. I Op. Społ. Z dn. 29.10.1996 o wytycznych w sprawie kryteriów stwierdzania trwałego i nieodwracalnego ustania funkcji pnia mózgu. Procedura ETAP 1 Wysunięcie podejrzenia śmierci pnia mózgu Stwierdzenia Wykluczenia ETAP 1 - stwierdzenia Chory jest w śpiączce Sztucznie wentylowany Rozpoznano przyczynę śpiączki Wykazano strukturalne uszkodzenie mózgu Uszkodzenie mózgu jest nieodwracalne wobec wyczerpania możliwości terapeutycznych i upływu czasu ETAP 1 - wykluczenia Chory w stanie hipotermii wywołanej przyczynami zewnętrznymi Z zaburzeniami metabolicznymi i endokrynologicznymi Z drgawkami i prężeniami Noworodki donoszone do 7 dnia życia Chorzy zatruci i pod wpływem niektórych środków farmakologicznych, jak narkotyki, neuroleptyki, środki nasenne, zwiotczające Procedura cd.
ETAP 2 badania potwierdzające Badanie odruchów pniowych Badanie bezdechu ETAP 2 badanie odruchów pniowych Stymulacja jakiegokolwiek obszaru unerwienia somatycznego nie może wywołać reakcji odruchowej ze strony nerwów czaszkowych. Brak reakcji źrenic na światło - zasłonić obie źrenice na 30 sek - odsłonić równocześnie i oświetlać przez 5 sek. - powtórzyć 3 razy co min 30 sek. Brak odruchu rogówkowego - dotknąć rogówek obustronnie sterylnym gazikiem - 3 razy co min 5 sek. Brak ruchów gałek ocznych spontanicznych i przy próbie kalorycznej: - sprawdzić drożność przewodów słuchowych zewnętrznych - skierować strumień 20 ml lodowatej wody na błonę bębenkową - obserwować zachowanie gałek ocznych sterylnym gazikiem Brak reakcji na bodziec bólowy w zakresie nerwów czaszkowych: - ucisk ujść nerwów nadoczodołowych obustronnie lub - ucisk strefy wzrostowej płytki paznokciowej obustronnie (krawędzią paznokcia badającego) - obserwacja twarzy (grymas bólu) Brak odruchu wymiotnego i kaszlowego - drażnienie zgłębnikiem gardła i przełyku - drażnienie zgłębnikiem tchawicy i oskrzeli Brak odruchu oczno-mózgowego
- odsłonić gałki oczne - obrócić głowę badanego na jedną stronę i przytrzymać 3-5 sek, obserwując gałki oczne - obrócić głowę badanego na drugą stronę i zatrzymać przez 3-5 sek, obserwując ETAP 2 badanie bezdechu wykazuje brak czynności ośrodka oddechowego. Wstępna wentylacja 100% tlenem przez 10 min Oznaczyć prężność CO 2 we krwi tętniczej [musi być wyższa, niż 40 mmhg (5,3 kpa)] Odłączyć respirator i wprowadzić do tchawicy zgłębnik, podając przez tlen 6-10 l/min ETAP 2 badanie bezdech cd. Przez 10 min. obserwować klatkę piersiową i nadbrzusze i ew. zapis kapnograficzny Po 10 min. pobrać krew tętniczą i zbadać prężność CO 2 Wynik próby bezdechu jest dodatni, gdy nie zaobserwowano oddechów a pco 2 wzrosło z min. 40 o co najmniej 15 mmhg Komisja ds. orzekania śmierci mózgu Śmierć mózgu stwierdza jednomyślnie komisja, złożona z 3 lekarzy specjalistów, w tym przynajmniej jednego specjalisty anestezjologa i przynajmniej jednego specjalisty neurologa lub neurochirurga Komisję powołuje kierownik zakładu opieki zdrowotnej Orzeczenie śmierci mózgu przez komisję Na podstawie prawidłowo przeprowadzonych stwierdzeń, wykluczeń i prób klinicznych oraz własnego badania pacjenta Gdy nie ma jakichkolwiek wątpliwości co do stanu pnia mózgu Jest równoznaczne ze stwierdzeniem zgonu
Cele rozpoznania śmierci mózgu Zaprzestanie dalszej niecelowej terapii Pobranie narządów ze zwłok w celu przeszczepienia Z rozporządzenia Min. Zdrowia obowiązkowe informowanie Centrum Organizacyjno- Koordynacyjnego do Spraw Transplantacji»Poltansplant«w Warszawie o każdym przypadku możliwości pobrania narządów w razie podejrzenia trwałego i nieodwracalnego ustania funkcji pnia mózgu (śmierci mózgowej) oraz o możliwości takiego pobrania od osób zmarłych. Z rozporządzenia Współdziałanie zakładów opieki zdrowotnej w pozyskiwaniu narządów w celu ich przeszczepienia obejmuje dokonywanie wstępnej kwalifikacji potencjalnego dawcy, po upewnieniu się, że nie wyraził on sprzeciwu na pobranie narządów Przeciwwskazania do pobrania narządów celem przeszczepienia BEZWZGLĘDNE: Zakażenie HIV Uogólnione zakażenie Choroba nowotworowa Schorzenia powodujące destrukcję narządów, które mają zostać przeszczepione (np. miażdżyca uogólniona, kolagenozy) Przeciwwskazania cd. WZGLĘDNE: Starczy wiek Nadciśnienie tętnicze Cukrzyca Alkoholizm Osoby z grup ryzyka zakażeniem HIV
Nadużywanie leków toksycznych dla poszczególnych narządów Wpływ śmierci mózgu na układ krążenia Po okresie burzy wegetatywnej towarzyszącej umieraniu mózgu ( MAP aż do obrzęku płuc włącznie, tachy- lub bradykardia) Rozwija się obraz wstrząsu rdzeniowego ( napięcia współczulnego i SVR - RR bez wyrównawczej tachykardii) Zaburzenia hormonalne Spadek wydzielania ADH moczówka prosta (40-90%) Skłonność do hiperglikemii i zmniejszona wrażliwość na insulinę Moczówka prosta Wielomocz powyżej 3 ml/kg/godz Osmolarność osocza < 310 mosm/l Ciężar właściwy moczu < 1005 g/ml Hipernatremia > 150 mmol/l Hipermagnezemia Hypokaliemia, hypofosfatemia, hypokalcemia Oligowolemia nasila zaburzenia krążenia Moczówka prosta Należy odróżnić moczówkę prostą od wielomoczu spowodowanego: Diuretykami (Mannitol, Furosemid) Hiperglikemią Przeciążeniem płynami Zaburzenia termoregulacji Zanik czynności ośrodka termoregulacji Spadek temperatury ciała powoduje: Chwiejność układu krążenia Zaburzenia rytmu serca Przesunięcie krzywej dysocjacji Hb w lewo Kwasicę Koagulopatię zaburzenia krzepnięcia Zaburzenia funkcji nerek Zaburzenia termoregulacji 3. Rzadko może wystąpić hipertermia:
Po ustąpieniu wstrząsu rdzeniowego magą ulec aktywacji rdzeniowe ośrodki termoregulacji Zaburzenia metaboliczne Spadek podstawowej przemiany materii Zmniejszone zapotrzebowanie na tlen Zmniejszona produkcja CO 2 Należy zredukować wentylację ( MV) by nie doprowadzić do ciężkiej hypokapnii Podtrzymanie czynności narządów Optymalna wentylacja mechaniczna Poprawa wolemii Utrzymanie ciśnienia perfuzyjnego, w miarę możliwości bez użycia dużych dawek leków wazokonstrykcyjnych Uzupełnianie ADH Zapobieganie utracie ciepła, ew. czynne ogrzewanie ciała Utrzymanie prawidłowych wartości Hb, elektrolitów, glikemii Utrzymanie diurezy w granicach 1 3 ml/kg/godz Zabezpieczenia rogówek przed wysychaniem