Ŝądanego kierunku rozwoju zasobów w drzewnych

Wybór r poŝą Ŝądanego kierunku rozwoju zasobów w drzewnych Kolejność projekcji 1. Wstęp. 2. Nieoznaczalność dojrzałości rębnej r drzewostanów. w. 3. Etaty rębne r i wybór r poŝą Ŝądanego kierunku rozwoju zasobów drzewnych dla gospodarstw zrębowych i przerębowo bowo-zrębowych z rębnir bnią częś ęściową. 4. Obliczanie etatów w i wybór r poŝą Ŝądanego kierunku rozwoju zasobów drzewnych dla gospodarstw w przerębowym i w przerębowo bowo- zrębowym sposobie zagospodarowania z rębnir bnią stopniową udoskonaloną. 5. Przykłady wyboru kierunku rozwoju zasobów w drzewnych dla lasów w jednowiekowych i róŝnowiekowych. r

Wstęp Przed 30 laty zaszły y zasadnicze zmiany w zasadach gospodarowania w leśnictwie. Wprowadzono po raz pierwszy w lasach gospodarczych nowy system regulacji rozmiaru uŝytkowania rębnego r z optymalnym wyborem etatu. W lasach ochronnych zrezygnowano z regulacji, a w działaniach aniach gospodarczych oparto się na ustalanych w sposób subiektywny tzw. etatach według potrzeb hodowlanych. Przyjęte wówczas w wczas zasady sąs stosowane w Lasach Państwowych do dziś [Instrukcja 2003]. JuŜ od początku wprowadzenia do praktyki tego systemu nie respektowano przyjętych wieków w rębnor bności i optymalnie wybranych etatów w rębnych r na Ŝadnym z etapów w regulacji urządzeniowej, planowania oraz jego wykonania [Poznański 2005, 2010]. W rezultacie, główny g plon w leśnictwie - surowiec drzewny nie jest jednolity ze względu na dojrzałość rębną,, nie odpowiada przyjętym kryteriom dojrzałości plonu i nie realizuje przypisywanych mu celów. RównieŜ etaty według potrzeb hodowlanych nie sąs respektowane w praktyce gospodarczej, nie wyraŝaj ają więc c tych potrzeb i nie powinny być nadal zalecane do stosowania w Lasach Państwowych [Pozna[ Poznański 2009].

Obecnie, podstawowe cele gospodarowania w leśnictwie ulegają coraz większemu zróŝnicowaniu. Wynika to ze zmiany społecznego zapotrzebowania na róŝne r funkcje lasu, tj. produkcyjne i poza produkcyjne, co powoduje, Ŝe e produkcja drewna nie stanowi jedynego celu gospodarowania w leśnictwie i coraz częś ęściej nie tego najwaŝniejszego. niejszego. Wszystkie te okoliczności ci sprawiają, Ŝe e zadania urządzania lasu powinny ulec przewartościowaniu i zmianie. W nowoczesnym leśnictwie, celem gospodarowania powinno być kształtowanie towanie poŝą Ŝądanej postaci (formy, wyglądu) lasu, w tym odpowiedniej wielkości i struktury zasobów w drzewnych w przyszłości. Celem prezentacji jest przedstawienie metod, zasad i przykład adów w wyboru poŝą Ŝądanego kierunku rozwoju zasobów drzewnych w najbliŝszym dziesięcioleciu dla gospodarstw w róŝnych sposobach zagospodarowania.

Nieoznaczalność dojrzałości rębnejr drzewostanów Plonem dla rolnika sąs przede wszystkim ziarna zbóŝ,, a dla ogrodnika warzywa i owoce. Natomiast podstawowym, materialnym plonem leśnika jest drewno, systematycznie pobierane z lasu, zasadniczo za pomocą cięć uŝytkowania rębnego. W rolniczym i ogrodniczym gospodarstwie bezdyskusyjne sąs kryteria dojrzałości plonu (zbóŝ,, owoców, w, warzyw), równier wnieŝ ustalenie wielkości tego plonu nie przedstawia Ŝadnej trudności. Inaczej jest w gospodarstwie leśnym. Trudności te sąs spowodowane tym, Ŝe e rosnący w lesie zapas rozpatrywany z punktu widzenia uŝytecznou yteczności ci surowca drzewnego jest równoczer wnocześnie nie środkiem produkcji i gotowym produktem bez względu na wiek drzewostanów w i w tym sensie moŝe e być w całości ci uznany za plon i poddany uŝytkowaniu u rębnemu [Klocek, Rutkowski 1986]. To podwójne znaczenie nagromadzonego w lesie produktu jest przyczyną nieoznaczalności ci dojrzałości rębnej r drzewostanów.

Etaty rębne r dla gospodarstw zrębowych i przerębowo bowo-zrębowych Konsekwencją przyjęcia, Ŝe e rosnący w lesie zapas jest równoczer wnocześnie nie środkiem produkcji i gotowym produktem, oznacza, Ŝe e plon w gospodarstwie leśnym moŝna pozyskać w drzewostanach dowolnego wieku [Klocek. Rutkowski 1986]. MoŜna więc c z góry g przyjąć wszystkie moŝliwe do ustalenia wieki wyrębu ( rębnor bności ) drzewostanów w w klasach wieku, tj. 10, 20, 30, 40, 50, 60, 70, 80, 90, 100, 110... lat i na tej podstawie wybrać taki zbiór r drzewostanów, w, które respektują kryteria porządku czasowego i przestrzennego [ Poznański 2004 ]. Dla gospodarstw zrębowych, powierzchnia i zapas w ten sposób określonego zbioru drzewostanów, w, dla kaŝdego wyróŝnionego wieku wyrębu określa wprost etat pilności i moŝliwo liwości wyrębu [Poznański 2004].

W przerębowo bowo-zrębowym sposobie zagospodarowania z rębnią częś ęściową etat rębny r stanowi sumę etatu z okresu odnowienia i etatu z okresu uprzątania [Poznański 2004]. Etat z okresu odnowienia dotyczy drzewostanów w z poza okresu odnowienia (grupa B). Etat powierzchniowy zrębami częś ęściowymi w drzewostanach grupy B ustala się identycznie jak w gospodarstwach zrębowych. Natomiast etat miąŝ ąŝszościowy stanowi taką część zapasu drzewostanów w grupy B, jaka zostanie usunięta rębnir bnią częś ęściową na powierzchni określonej przez etat powierzchniowy, stosownie do ustalonej długod ugości okresu odnowienia. Drzewostany w okresie odnowienia (grupa A) nie podlegają procesowi regulacji, poniewaŝ cięcia cia uŝytkowania rębnego r prowadzone będąb na całym obszarze tej grupy drzewostanów, w, a etat miąŝ ąŝszościowy z okresu uprzątania zaleŝy y wyłą łącznie od przyjętej długod ugości okresu uprzątania [Poznański 2004].

Etat pilności i moŝliwo liwości wyrębu w gospodarstwach zrębowych oraz etat odnowienia i uprzątania w gospodarstwach przerębowo bowo- zrębowych z rębnir bnią częś ęściową,, po raz pierwszy w historii urządzania lasu uwzględniaj dniają równocześnie nie wszystkie trzy znane kryteria regulacji, tj. pilności wyrębu - porządek czasowy, moŝliwo liwości wyrębu - porządek przestrzenny oraz trwałości lasu przy wyborze poŝą Ŝądanego kierunku rozwoju zasobów w drzewnych. Dodatkowo w etacie odnowienia i uprzątania, uwzględnia się dwa wymagania hodowlane tj. długod ugość okresu odnowienia w drzewostanach poza okresem odnowienia i długod ugość okresu uprzątania w drzewostanach w okresie odnowienia [ Poznański 2004 ].

Wybór r poŝą Ŝądanego kierunku rozwoju zasobów drzewnych dla gospodarstw zrębowych i przerębowo bowo-zrębowych z rębnia r częś ęściową W celu wyboru poŝą Ŝądanego kierunku rozwoju zasobów drzewnych ustala się wpierw wszystkie moŝliwe zmiany średniego wieku (lub/i średniej zasobności) dla wszystkich obliczonych etatów pilności i moŝliwo liwości wyrębu drzewostanów w w gospodarstwach zrębowych oraz etatów w z okresu odnowienia w drzewostanach spoza tego okresu (grupa B), w gospodarstwach przerębowo bowo-zrębowych. Następnie ustala się przy jakich wiekach wyrębu, etaty te spowodują najmniejszą dodatnią i najmniejszą ujemną zmianęśredniego wieku (lub/i średniej zasobności). W ten sposób b wybór r kierunku rozwoju zawęŝ ęŝony zostaje do dwóch etatów w rębnych r i odpowiadających im dwóch wieków w wyrębu drzewostanów. w. Wybór r jednego poŝą Ŝądanego kierunku rozwoju zaleŝeć będzie od tego, czy w najbliŝszym 10-letnim okresie gospodarczym zasoby drzewne danych gospodarstw powinny się zwiększy kszyć czy teŝ zmniejszyć.. Rozstrzygnięcie tego problemu zaleŝeć będzie od relacji pomiędzy średnim wiekiem danego gospodarstwa zrębowego i przerębowo bowo-zrębowego, a przyjętą normą rozwojową tej cechy [Poznański 2004].

Norma rozwojowa średniego wieku umoŝliwia podział wszystkich drzewostanów w odpowiednich gospodarstw na dwie grupy. Pierwsza, obejmuje takie gospodarstwa, których średni wiek w momencie regulacji jest wyŝszy od normy rozwojowej tej cechy, a druga grupa - gospodarstw, których średni wiek w danym momencie jest niŝszy od tej normy. Dla gospodarstw grupy pierwszej, poŝą Ŝądany kierunek rozwoju zasobów w drzewnych powinien być ustalony przy takim wieku wyrębu, przy którym etat pilności i moŝliwo liwości wyrębu i etat z okresu odnowienia spowodują najmniejszą ujemną zmianęśredniego wieku. W rezultacie wyboru tego kierunku rozwoju, nastąpi obniŝenie średniego wieku i średniej zasobności gospodarstw oraz zwiększenie udziału u drzewostanów w młodszych m klas wieku. Dla gospodarstwa grupy drugiej, poŝą Ŝądany kierunek rozwoju powinien być ustalony przy takim wieku wyrębu, przy którym etaty rębne spowodują najmniejszą dodatnią zmianęśredniego wieku. W rezultacie wyboru tego kierunku rozwoju, nastąpi wzrost średniego wieku a średniej zasobności gospodarstw oraz ulegnie zwiększeniu udział drzewostanów w starszych klas wieku.

Przedstawiona metoda regulacji - wyboru poŝą Ŝądanego kierunku rozwoju zasobów w drzewnych dla gospodarstw zrębowych i przerębowo bowo-zrębowych z rębnir bnią częś ęściową na najbliŝszy 10-letni okres gospodarczy róŝni r się więc c w sposób b zasadniczy od tradycyjnie pojmowanej regulacji rozmiaru uŝytkowania u rębnego. r W przeciwieństwie do stosowanych w praktyce metod, w nowych nie dokonuje się wyboru wieku rębnor bności ani etatu rębnego, a jedynie wyznacza kierunek rozwoju zasobów drzewnych, przy wyborze którego wiek wyrębu i etat rębny, r spełniaj niają jedynie rolę narzędzi wyboru i realizacji wybranego poŝą Ŝądanego kierunku. Powziętej decyzji o kierunku rozwoju odpowiada ściśle określony zbiór r drzewostanów, w, który z uwagi na wymogi porządku czasowego, porządku przestrzennego i trwałości lasu moŝe e być w całości ci przeznaczony do wyrębu w planie cięć uŝytkowania rębnego w najbliŝszym 10-letnim okresie gospodarczym [Pozna[ Poznański 2004].

Odpowiadające wybranemu kierunkowi rozwoju: wiek wyrębu i etatowy rozmiar uŝytkowania, stanowią środek /narzędzie/ kształtowania towania wielkości i struktury zasobów drzewnych w najbliŝszym 10-leciu. Przy ustalaniu kierunku rozwoju zasobów drzewnych, zapewnia się trwałość lasu, przez utrzymywanie dynamicznej równowagi r pomiędzy procesami rozwoju, tj. odnawiania, przeŝywania i ubywania drzew i drzewostanów [Poznański 2004].

Obliczanie i wybór r poŝą Ŝądanego kierunku rozwoju zasobów w drzewnych dla gospodarstw w przerębowym i w przerębowo bowo zrębowym sposobie zagospodarowania z rębnia r stopniową udoskonaloną Lasy róŝnowiekowe r o róŝnopir nopiętrowej strukturze pierśnic nie sąs darem przyrody, ale wytworem kultury gospodarowania człowieka. RóŜnopiętrowość lasów w nie jest bowiem cechą trwałą i przy pozostawieniu ich bez odpowiednich zabiegów w lub przez wykonanie zabiegów w niewłaściwych, przyjmuje budowę jednopiętrow trową.. Głównym G celem gospodarowania w tego typu lasach jest zapewnienie trwałości ich istnienia oraz odbudowa lub utrzymanie ich optymalnego róŝnowiekowego złoŝenia. z Lite jedno- lub dwupiętrowe lasy róŝnowiekowe nie zapewniają bowiem ich stabilnego rozwoju oraz warunków w do powstawania i utrzymania odnowień naturalnych. Lasy o róŝnopir nopiętrowej strukturze powinny być wzorcem gospodarowania w lasach róŝnowiekowych, r bowiem sąs zbliŝone do stanu naturalnego i stanowią stabilny ekosystem leśny o duŝej odporności na szkody od czynników w biotycznych i abiotycznych.

Wyrazem róŝnowiekowor nowiekowości lasów w jest rozkład liczby drzew na stopnie grubości. MoŜe e to być normalny rozkład według dwuramiennej krzywej Gaussa i jednopiętrowa budowa lasu pomimo jego wielogeneracyjnego złoŝenia. z Drugą skrajność stanowi postać lasu najbardziej zróŝnicowana. Jej charakterystyczną cechą jest rozkład pierśnic według jednoramiennej krzywej, np.. Liocourta-Meyera. Pomiędzy tymi skrajnościami zdarzają się rozkłady odbiegające od obu krzywych: Gaussa i Liocourta-Meyera. [Mayer 1933; Rutkowski 1989]. W związku zku z takim zróŝnicowaniem, w lasach róŝnowiekowych wyróŝniono 4 typy rozkładu pierśnic: typ A - według krzywej gęstog stości z przewagą drzew w najniŝszych stopniach grubości, typ B - według jednobocznej krzywej Liocourta-Meyera, typ C - według normalnego lub do niego zbliŝonego rozkładu pierśnic z przewagą drzew o średnich grubościach, typ D - według krzywej gęstog stości z przewagą drzew średnich i grubych. Rozkłady pierśnic wskazują na określone stadium rozwoju lasu róŝnowiekowego: r typ A na stadium początkowe, typ B na stadium optymalne, typ C na stadium przyszłościowe, typ D na stadium starzenia [Poznański 1997a].

Podstawowym kryterium regulacji rozwoju lasów róŝnowiekowych jest bieŝą Ŝący okresowy przyrost miąŝ ąŝszości, a kryterium hodowlanym - stadium rozwoju w jakim się znajdują. Do wyboru poŝą Ŝądanego kierunku rozwoju zasobów w drzewnych lasów w róŝnowiekowych r przyjęto za porównawcz wnawczą normę rozwojową wskaźnik Liocourta q ustalony dla fazy optymalnej w wielkości: 0,75 ^ 0,81 [Poznański 1998 ]. Etat według potrzeb hodowlanych (EV), który umoŝliwia wybór r poŝą Ŝądanego kierunku rozwoju zasobów w leśnych lasu róŝnowiekowego, moŝna określi lić za pomocą następuj pującej formuły: EV = ZV r [m3/1 ha i 10 lat] gdzie: Zv - oznacza bieŝą Ŝący dziesięcioletni przyrost miąŝ ąŝszości, r - współczynnik redukcyjny przyrostu miąŝ ąŝszości, zróŝnicowany w poszczególnych stadiach rozwoju lasu róŝnowiekowego. r PoŜą Ŝądany kierunek rozwoju będzie b odmienny w róŝnych r stadiach rozwoju lasów w róŝnowiekowych. r

W stadium początkowym tkowym,, las róŝnowiekowy r charakteryzuje się niewykształcon coną grubościow ciową strukturą i rozkładem pierśnic (typu A) z przewagą drzew cienkich, oraz niską zasobności cią.. Przemianę tej struktury na optymalną moŝna realizować za pomocą pielęgnacyjnych cięć przekształceniowych, jednostkowych i grupowych o intensywności, stanowiącej od 60% do 80% bieŝą Ŝącego przyrostu miąŝ ąŝszości.. W początkowym stadium rozwoju znajduje się ponad 70% róŝnowiekowych r lasów w karpackich.

W stadium optymalnym,, las wykazuje stan ekologicznej trwałości oraz optymalną róŝnowiekową strukturę grubościow ciową i rozkład pierśnic (typu B) według jednobocznej lub do niej zbliŝonej krzywej Liocourta- Meyera oraz optymalny lub do niego zbliŝony zapas. W tym stadium rozwoju, zabiegi pielęgnacyjne powinny zmierzać do utrzymania róŝnowiekowej, r optymalnej struktury grubościowej, przez wykonywanie jednostkowych i grupowych cięć pielęgnacyjnych w wielkości zbliŝonej lub równej bieŝą Ŝącemu przyrostowi miąŝ ąŝszości. W optymalnym stadium rozwoju znajduje się ok. 20% róŝnowiekowych r lasów w karpackich.

W stadium przyszłościowym las róŝnowiekowy, r mimo jego wiekowego zróŝnicowania charakteryzuje się dwubocznym rozkładem pierśnic Gaussa (typu C). W tym stadium rozwoju, przemianę istniejącej jedno- lub dwupiętrowej struktury grubościowej na róŝnopir nopiętrową optymalną moŝna realizować za pomocą grupowych, rzadziej jednostkowych cięć pielęgnacyjnych w górnych g lub w środkowych warstwach drzew, z wykorzystaniem następnego pokolenia, o intensywności równej r bieŝą Ŝącemu przyrostowi miąŝ ąŝszości lub od niego wyŝszego o 10% do 20%. W tym stadium rozwoju znajduje się około o 10% róŝnowiekowych lasów w karpackich.

W stadium starzenia las róŝnowiekowy r charakteryzuje się przestarzałą górną warstwą drzew o trwale przerwanym zwarciu oraz rozkładem pierśnic typu D z przewagą drzew grubych. W tym stadium przemiana istniejącej struktury na optymalną powinna zmierzać do stopniowego usuwania przestarzałej ej warstwy drzew przeszkadzających drzewom przyszłościowym i pielęgnacj gnację odnowień,, za pomocą jednostkowych i grupowych cięć pielęgnacyjnych w rozmiarze przekraczającym cym o 20% do 30% bieŝą Ŝący przyrost miąŝ ąŝszości. W tym stadium rozwoju, róŝnowiekowe lasy karpackie zdarzają się wyjątkowo (< 1%).

Na podstawie oceny rozkładu pierśnic róŝnych r stadiów rozwoju lasu róŝnowiekowego r oraz kontroli uzyskiwanych efektów w gospodarowania, moŝna oceniać wyniki dotychczasowego postępowania powania gospodarczego, korygować je i ustalać poŝą Ŝądane kierunki zamierzonych działań w przyszłości.

Przykłady wyboru kierunku rozwoju zasobów drzewnych dla lasów w jednowiekowych Przykłady wyboru kierunku rozwoju zasobów w drzewnych dla lasów w jednowiekowych zagospodarowanych sposobami: zrębowych i przerębowo bowo-zrębowych z rębnir bnią częś ęściową przedstawiono w tabelach 1-4. 1

Przykład wyboru poŝą Ŝądanego kierunku rozwoju zasobów drzewnych w zrębowym sposobie zagospodarowania, wykonano dla gospodarstwa Wierzchosławice, w którym drzewostany sosnowe zajmują ponad 98% powierzchni, średni wiek wynosi 62 lata, a średnia zasobność 281 m 3 /1 ha. Do wyboru poŝą Ŝądanego kierunku rozwoju zasobów w drzewnych przyjęto za porównawcza normę rozwojowąśredniego redniego wieku 58 lat (tab. 1 i 2). Wyniki wyboru: Średni wiek drzewostanów w w gospodarstwie Wierzchosławice wynosi 62 lata i jest wyŝszy od porównawczej normy rozwojowej tej cechy 58 lat, dlatego poŝą Ŝądany kierunek rozwoju zasobów w drzewnych tego gospodarstwa wybrano przy najmniejszej ujemnej zmianie średniego wieku: - 5,6 lat. Wybranemu kierunkowi rozwoju odpowiada rozmiar uŝytkowania u rębnego r w wielkości: 629 ha/10 lat i 207 326 m 3 /10 lat oraz 100-letni wiek wyrębu. W rezultacie wyboru takiego kierunku rozwoju, w następnym 10-leciu nastąpi obniŝenie średniego wieku drzewostanów w do 57 lat i średniej zasobności do 276 m 3 /1 ha.

Przykład wyboru poŝą Ŝądanego kierunku rozwoju zasobów w drzewnych w przerębowo - zrębowym sposobie zagospodarowania, wykonano dla gospodarstwa Krzeszowice, o składzie gatunkowym drzewostanów: w: So-Bk Bk-Db-Brz (tab. 3 i 4). Powierzchnia drzewostanów w poza okresem odnowienia grupa B wynosi: 4 482,06 ha, powierzchnia drzewostanów w w okresie odnowienia grupa A -328,45 ha, średni wiek drzewostanów w grupy B: 61,1 lat, średnia zasobność drzewostanów w grupy B: 232 m 3 /1 ha, średnia zasobność drzewostanów w grupy A: 214 m 3 /1 ha, długod ugość okresu odnowienia 20 lat, długod ugość okresu uprzątania 10 lat. Etat z okresu uprzątania dla drzewostanów w w okresie odnowienia grupa A, ustalono w wysokości: 328 ha/10 lat i 70 205 m 3 /10 lat. Za porównawcz wnawczą normę rozwojową średniego wieku drzewostanów w grupy B poza okresem odnowienia przyjęto 65 lat.

Wyniki wyboru: Średni wiek drzewostanów w grupy B poza okresem odnowienia w gospodarstwie Krzeszowice wynosi 61 lat i jest niŝszy od porównawczej normy rozwojowej tej cechy 65 lat, dlatego poŝą Ŝądany kierunek rozwoju zasobów drzewnych tego gospodarstwa wybrano przy najmniejszej dodatniej zmianie średniego wieku: +2,1 lat. Wybranemu kierunkowi rozwoju odpowiada rozmiar uŝytkowania u rębnego r w wielkości: 332 ha/10 lat i 49 751 m 3 /10 lat oraz 110 letni wiek wyrębu. W rezultacie wyboru takiego kierunku rozwoju moŝna się spodziewać, Ŝe e nastąpi niewielki wzrost średniego wieku drzewostanów w do 63 lat i niewielkie obniŝenie średniej zasobności do 224 m 3 /1 ha.

Przykład wyboru kierunku rozwoju zasobów drzewnych dla lasów w róŝnowiekowychr Przykład wyboru kierunku rozwoju zasobów drzewnych dla lasu róŝnowiekowego r w przerębowym sposobie zagospodarowania wykonano dla jednostki kontrolnej 85 w Leśnym Zakładzie adzie Doświadczalnym w Krynicy o powierzchni 12,84 ha przedstawiono w tabeli 5.

Wyniki wyboru. Cecha zróŝnicowania struktury grubościowej q w wielkości 0,6488 wskazuje na stadium początkowe rozwoju lasu róŝnowiekowego w jednostce kontrolnej w LZD w Krynicy. Potwierdzają to pozostałe e cechy; zmniejszenia liczby drzew i zagęszczenia w stopniach grubości, wielkość średniej pierśnicy i liczba drzew na 1 ha. Zabiegi hodowlane powinny zmierzać do kształtowania towania zró nicowanej optymalnej struktury

Literatura Głaz J. 2004. Analiza wartości i procedury ustalania wieków rębności w PGL LP oraz propozycje nowych rozwiąza zań w tym zakresie. Maszynopis. Instytut Badawczy Leśnictwa. Warszawa. Instrukcja urządzania lasu. 2003. DGLP. Warszawa. Klocek A. Borowski B. 1990. Las celowy nowa idea w leśnictwie. Las Polski, 20. Klocek A. Oesten G. 1992. Macierzowe ujęcie rozwoju lasu. Prace IBL. Nr 738. Klocek A. Rutkowski B. 1986. Optymalizacja regulacji uŝytkowania u rębnego drzewostanów. w. PWRiL. Warszawa. Malinowski A. 1982. O koncepcjach normy w biologii i w medycynie. e. [W:] Filozofia i biologia. Inspiracje teoretyczne. PWN. Warszawa- Poznań. Mayer A. 1933. Eine mathematisch-statistische statistische Untersuchung ueber den Aufbau des Plenterwaldes.. Schweiz. Z. Forstw. Jg. 82. 2.36. Poznański R. 1992. Nieoznaczalność dojrzałości rębnej r drzewostanów w a wybór r poŝą Ŝądanego kierunku rozwoju zasobów drzewnych gospodarstwa zrębowego. Sylwan, 10. 53-59. 59. Poznański R. 1996. O konieczności ci zmian metod regulacji rozmiaru uŝytkowania rębnego r w nowelizowanej instrukcji urządzania lasu. Sylwan, 2. 59-62.

Poznański R. 1997a. Typy rozkładu pierśnic a stadia rozwojowe lasów w o zróŝnicowanej strukturze. Sylwan, 3. 37-43. Poznański R. Rutkowska L. 1997b. Wskaźniki zróŝnicowania struktury rozkładu pierśnic. Sylwan,12. 5-13. 5 Poznański R. 1998. Norma rozwojowa lasów w o zróŝnicowanej strukturze pierśnic w Polsce. Sylwan, 8. 73-80. Poznański R. 2004. Nowe metody regulacji w urządzaniu lasu. Akademia Rolnicza Kraków. Poznański R. 2005. Wieki rębnor bności i wieloaspektowa ocena ich stosowalności. Sylwan, 3. 24-33. Poznański R. 2008. Cechy i wskaźniki zróŝnicowania lasów róŝnowiekowych w róŝnych r stadiach rozwoju. Sylwan. 9. 21-30. Poznański R. 2009. Etat według potrzeb hodowlanych dla róŝnowiekowych lasów w o strukturze przerębowej lub do niej zbliŝonej Sylwan 3. 158-163. 163. Poznański R. 2010. Analiza działań gospodarczych w Lasach Państwowych w ostatnim trzydziestoleciu. Maszynopis. Uniwersytet Rolniczy. Kraków. Rutkowski B. 1989. Urządzanie lasu. Cz. I. Skrypty dla Szkół WyŜszych. Kraków. Akademia Rolnicza. Kraków.

D Z I Ę K U J Ę

Tabela 1. Rozkład powierzchni i miąŝszości drzewostanów na klasy wieku oraz wyniki obliczania etatów pilności i moŝliwości wyrębu drzewostanów dla gospodarstwa Wierzchosławice w zrębowym sposobie zagospodarowania Numer Powierz- Frakcja Średnia Etat pilności i moŝliwości wyrębu Zapas klasy chnia powierz- Zasobność powierzchniowy miąŝszościowy wieku w ha w m 3 chniowa na 1ha w ha/ha/10 l. w m 3 /ha/10 l. J P M p j v 1ha E P MP E V MP 1 253,45 255 0,060 1 1,000 281,45 2 152,81 3 995 0,036 26 0,940 281,39 3 159,74 22 710 0,038 142 0,904 281,34 4 231,67 51 280 0,055 221 0,866 275,94 5 386,98 101 665 0,092 263 0,811 263,79 6 741,13 226 600 0,175 306 0,698 232,56 7 710,99 245 110 0,168 345 0,487 166,39 8 389,01 133 890 0,092 344 0,343 116,69 9 535,77 188 470 0,127 352 0,269 91,23 10 403,92 133 895 0,096 331 0,149 49,08 11 217,12 71 105 0,051 327 0,060 19,62 12 25,86 8 480 0,006 328 0,009 2,94 13 15,80 5 130 0,004 325 0,004 1,30 Razem 4 224,25 1 192 585 1,000 281 - -

Tabela 2. Wyniki obliczeń rozmiarów uŝytkowania rębnego, zmian średniego wieku i średniej zasobności oraz przewidywany stan tych cech na koniec 10-letniego okresu gospodarczego dla gospodarstwa Wierzchosławice w zrębowym sposobie zagospodarowania Numer Rozmiar uŝytkowania rębnego Zmiany w okresie 10 l. Stan na koniec 10-lecia klasy powierzchniowy miąŝszościowy średniego średniej Średni Średnia wieku w ha/10 l. w m 3 /10 l. wieku zasobności Wiek Zasobność j RU P RU V t V t K 1 4224 1 188 915-56,8-281 5,9 0 2 3970 1 188 662-56,2-276 6,5 5 3 3819 1 188 450-55,4-273 7,3 8 4 3658 1 165 639-54,3-265 8,4 16 5 3426 1 114 315-52,1-253 10,6 28 6 2948 982 392-46,0-217 16,7 64 7 2057 702 873-32,8-147 29,9 134 8 1449 492 928-22,4-37 40,3 244 9 1136 385 378-16,5-24 46,2 254 10 629 207 326-5,6-5 57,1 276 11 253 82 880 +3,3 +9 66,0 290 12 38 12 419 +8,9 +26 71,6 307 13 17 5 491 +9,5 0 72,2 307 Razem - - - - - - VK

Tabela 3.Rozkład powierzchni i miąŝszości drzewostanów na klasy wieku oraz wyniki obliczania etatów z okresu odnowienia dla gospodarstwa Krzeszowice w przerębowo - zrębowym sposobie zagospodarowania Numer Powierz- Frakcja Średnia Etat z okresu odnowienia Zapas klasy chnia powierz- zasobność powierzchniowy miąŝszościowy wieku w ha w m3 chniowa na 1ha w ha/ha/10 l. w m3/ha/10 l. j P M pj v1ha EPMP EVMP 1 121,91 0 0,027 0 1,000 116,0 2 175,08 3 270 0,039 19 0,972 116,0 3 167,08 11 115 0,037 67 0,933 115,6 4 148,43 18 495 0,033 125 0,896 114,4 5 670,15 134 425 0,150 201 0,863 112,4 6 700,98 169 375 0,156 242 0,666 91,0 7 745,61 200 730 0,166 269 0,479 67,7 8 603,41 169 590 0,135 281 0,313 45,1 9 477,27 122 135 0,106 256 0,193 28,3 10 247,27 82 805 0,055 335 0,116 18,2 11 148,25 47 505 0,033 320 0,074 11,1 12 276,62 80 935 0,062 293 0,051 7,5 Razem 4 482,06 1 040 380 1,000 232 - -

Tabela 4. Wyniki obliczeń w klasach wieku rozmiarów uŝytkowania rębnego, zmian średniego wieku i średniej zasobności oraz przewidywany stan tych cech na koniec 10-letniego okresu gospodarczego dla gospodarstwa Krzeszowice w przerębowo - zrębowym sposobie zagospodarowania Numer Rozmiar uŝytkowania rębnego Zmiany w okresie 10 l. Stan na koniec 10-lecia klasy powierzchni owy miąŝszościowy średniego średniej Średni Średnia wieku w ha/10 l. w m 3 /10 l. wieku zasobności wiek zasobność j RU P RU V t V t V 1 4482 519 920-48,9-116,0 12,2 116 2 4357 519 920-48,9-116,0 12,2 116 3 4182 518 126-48,5-115,6 12,6 116 4 4016 512 747-47,8-114,4 13,3 118 5 3868 503 783-46,8-112,4 14,3 120 6 2985 407 867-36,3-89,6 24,8 143 7 2147 303 435-27,2-64,9 33,9 167 8 1403 202 141-16,8-43,1 44,3 189 9 865 126 842-7,9-22,5 53,2 210 10 520 81 574-1,7-15,5 59,4 217 11 332 49 751 +2,1-8,2 63,2 224 12 228 33 615 +4,4 +4,3 65,5 236 Razem - - - - - -

Tabela 5. Empiryczny i teoretyczny rozkład pierśnic dla lasu róŝnowiekowego w przerębowym sposobie zagospodarowania w jednostce kontrolnej 85 w Leśnym Zakładzie Doświadczalnym w Krynicy Pierśnica w Rozkład pierśnic cm rzeczywisty teoretyczny 9 261 303,4 13 223 196,9 17 151 127,8 21 84 82,9 25 50 53,8 29 36 34,9 33 28 22,6 37 11 14,7 41 6 9,5 45 5 6,2 49 2 4,0 53 3 2,6 57 1 1,7 Razem 861 861,0 Liczba drzew na 1 ha N 1ha 350 300 250 200 150 100 50 0 d 1,3 9 13 17 21 25 29 33 37 41 45 49 53 57 rzeczywisty teoretyczny Pierśnica w cm Cechy i wskaźniki zróŝnicowania lasu Cechy zróŝnicowania lasu Średnia pierśnica Zmniejszenie liczby drzew w stopniach grubości Zagęszczenie liczby drzew w stopniach grubości ZróŜnicowanie struktury grubościowej Liczba drzew na 1 ha d = 16,25 a= 0,1081 k= 0,2314 q= 0,6488 N= 861 BieŜący przyrost miąŝszości: 10,08 m3/ 1ha i 10