Nauka o produkcyjności lasu

Transkrypt

1 Nauka o produkcyjności lasu Wykład 8 Studia I Stopnia, kierunek leśnictwo

2 Treść wykładu: TrzebieŜe Rodzaje trzebieŝy Nasilenie trzebieŝy Badania trzebieŝowe Teoria Assmanna Tablice zasobności Modele wzrostu

3 TrzebieŜe

4 TrzebieŜe Stopniowe usuwanie drzew z drzewostanu Wytworzenie warunków środowiska wewnętrznego drzewostanu sprzyjających prawidłowemu wzrostowi i rozwojowi najlepszych jego składników i eliminacji najgorszych

5 TrzebieŜe W kontekście wpływu stopnia zagęszczenia na przyrost wysokości i grubości: utrzymanie drzewostanu w stanie zagęszczenia optymalnego, w którym mamy stosunkowo duŝą liczbę drzew, duŝy (maksymalny) przyrost wysokości, a jednocześnie duŝe przyrosty grubości.

6 TrzebieŜe Rodzaje trzebieŝy o róŝnej filozofii i celach trzebieŝ dolna (TD) trzebieŝ górna selekcyjna (TG/TS/TGS) trzebieŝ kombinowana

7 TrzebieŜe Definicje: Drzewostan panujący: drzewa I, II i III klasy Krafta Drzewostan główny: drzewa pozostające w drzewostanie po wykonaniu danej trzebieŝy Drzewostan opanowany: drzewa IV i V klasy Krafta Drzewostan podrzędny: drzew wycinane w czasie danej trzebieŝy

8 TrzebieŜe TrzebieŜ dolna: cięcie schematyczne w drzewostanie do wycięcia przeznacza się drzewa w dolnych warstw drzewostanu oparta na klasyfikacji Krafta: wycina się drzewa z IV i V klasy biosocjalnej róŝne nasilenie

9

10 TrzebieŜe dolne - nasilenie TrzebieŜ dolna słaba (TDS): ma charakter cięcia sanitarnego usuwa się drzewa z V klasy Krafta; przyrost tych drzew praktycznie nie liczy się w przyroście drzewostanu (w młodych d-stanach ~2% całkowitego przyrostu miąŝszości drzewostanu)

11 TrzebieŜe dolne - nasilenie TrzebieŜ dolna umiarkowana (TDU) usuwane są drzewa V i IVb klasy Krafta uznana przez Schwappacha za optymalną dla sosny - tablica zasobności dla silniejszych zabiegów pielęgnacyjnych

12 TrzebieŜe dolne - nasilenie TrzebieŜ dolna mocna (TDM) usuwane są drzewa z V, IVb i IVa klas Krafta, czyli cały drzewostan opanowany PrzybliŜone nasilenie trzebieŝy dolnych: 5% dla TDS 10% dla TDU 15% dla TDM

13 TrzebieŜe TrzebieŜ górna (selekcyjna, TG, TGS): inna filozofia: celem trzebieŝy jest stworzenie jak najlepszych warunków drzewom dorodnym pierwszy etap: wybór drzew dorodnych drugi etap: wycięcie drzew przeszkadzających we wzroście drzewom dorodnym (drzew szkodliwych)

14 TrzebieŜ górna Liczba drzew dorodnych: 500/600 szt./ha Wysokie stanowisko biosocjalne drzewa dorodnego: I, ew. II klasa Krafta (zwiększające szansę dotrwania drzewa do wieku rębności) Dodatkowo: jakość (względna), względnie równomierne rozmieszczenie w drzewostanie biogrupy w trzebieŝy na niŝu: słabo zbadane Do wycięcia drzewa z I, II, ew. III klasy Krafta

15 TrzebieŜ górna RóŜne wersje, w warunkach polskich trzebieŝ opracowana przez Ilmurzyńskiego na podstawie klasyfikacji Schedelina (1944), Poprzez jej stosowanie istnieje moŝliwość poprawy jakości drzewostanu

16

17 TrzebieŜ kombinowana W praktyce nie stosuje się trzebieŝy dolnych czy górnych w czystej postaci TrzebieŜ kombinowana: połączenie trzebieŝy górnej (selekcyjnej) z jedną z trzebieŝy dolnych TG + TDS TG + TDU TG + TDM

18 TrzebieŜe Nasilenie trzebieŝy: WyraŜone ilością usuwanych drzew WyraŜone polem przekroju usuwanych drzew WyraŜone miąŝszością usuwanych drzew Iloraz liczby/pola przekroju/miąŝszości drzew usuwanych i odpowiedniej wielkości przed trzebieŝą, przewaŝnie wyraŝony w %

19 TrzebieŜe Nasilenie trzebieŝy dolnych wyraŝone miąŝszością usuwanych drzew 5% dla TDS 10% dla TDU 15% dla TDM Nasilenie trzebieŝy górnej/selekcyjnej: moŝna o nim mówić w kontekście maksymalnej liczby drzew do usunięcia (jedno drzewo na jedno drzewo dorodne, w młodszych więcej) nie moŝna określić jednej wielkości, jak przy TDx; nie moŝna planować nasilenia; przeciętnie około 10% (1s/1d)

20 Badania trzebieŝowe Wiele doświadczeń z zakresu trzebieŝy od wielu dziesiątków lat w Europie Jeden z najbardziej znanych programów: przełom XIX i XX wieku, Instytut Leśnictwa w Eberswalde (Brandenburgia): sieć stałych powierzchni badawczych na terenie Brandenburgii, Prus Wschodnich, Pomorza Zachodniego, Dolnego Śląska i Opolszczyzny

21

22 Badania trzebieŝowe zamieszczono za zezwoleniem Instytutu Badawczego Leśnictwa w Warszawie

23 Badania trzebieŝowe

24 Badania trzebieŝowe

25 Badania trzebieŝowe Poza badaniami Schwappacha wiele innych w róŝnych regionach Jedne z bardziej znanych: szwedzkie badania Carboniera na świerku Układ kwadratu łacińskiego lub bloków losowanych: 4 nasilenia i 4 powtórzenia kaŝdego wariantu I - bez trzebieŝy (kontrola) II - TDS III - TDU IV TDM

26 Badania trzebieŝowe Najpierw doprowadzono powierzchnie do mniej więcej podobnego stanu niezbyt silne cięcia, które nie zróŝnicowały poziomu pierśnicowego pola przekroju Po 10 latach silniejsze cięcia Kolejne okresy z róŝnym nasileniem trzebieŝy dolnej

27 Badania trzebieŝowe Okres (11) (9) (10) Stopień G ZG ZV G [%] ZG [%] ZV [%] trzebieŝy I 49,4 1,34 19, II 46,4 1,34 19, III 45,1 1,62 20, IV 44,8 1,51 19, I 56,8 1,00 17, II 49,8 1,41 18, III 44,5 1,27 19, IV 36,9 1,46 18, I 62,8 1,08 21, II 53,8 1,25 22, III 43,0 1,47 18, IV 35,4 1,50 17,

28 Badania trzebieŝowe Po 10 latach niewielkie zmiany Po 20 latachświerk dobrze reaguje na zabieg: ZG wzrósł o 46 % dla TDM, obserwowany równieŝ wzrost ZV, najlepsza TDU ZG dalej rośnie, ale tu najlepsza TDS

29 Okres (10) (10) Badania trzebieŝowe Stopień G ZG ZV G [%] ZG [%] ZV [%] trzebieŝy I 61,7 0,74 16, II 51,9 0,81 15, III 38,1 1,08 15, IV 29,6 1,02 14, I 64,4 0,86 20, II 48,2 1,04 19, III 37,0 1,05 16, IV 31,7 1,08 16, Po 4 okresie najlepsza jest TDU (46 % ZG) Po 5 okresie najwyŝszy ZV mają działki nietrzebione

30 Badania trzebieŝowe Okres 81- (50) Stopień G ZG ZV G [%] ZG [%] ZV [%] trzebieŝy I 59,5 1,01 19, II 50,1 1,11 18, III 41,6 1,30 18, IV 35,8 1,31 17, Po 50 latach największy ZV miały działki nietrzebione i trzebione słabo

31 Teoria trzebieŝowa Assmanna Ernst Assmann profesor Uniwersytetu w Monachium Teoria dotycząca trzebieŝy dolnych WiąŜe pierśnicowe pole przekroju drzewostanu trzebionego z przyrostem miąŝszości drzewostanu Odnosi przyrost miąŝszości drzewostanu trzebionego do przyrostu drzewostanu porównawczego (nietrzebionego) Zaleca prowadzić drzewostan przy ściśle określonym pierśnicowym polu przekroju

32 Teoria trzebieŝowa Assmanna Max. pierśnicowe pole przekroju (Gm) = pierśnicowe pole przekroju (G) drzewostanu nietrzebionego, max. dla danego siedliska, wieku i lokalizacji Optymalne pierśnicowe pole przekroju (Go) = G przy którym występuje maksymalny przyrost miąŝszości Zv Krytyczne pierśnicowe pole przekroju (Gk) = G przy którym Zv spada poniŝej 95% maksymalnego Zv

33 Teoria trzebieŝowa Assmanna X = G G max 100 Y = Zv Zv 100 max X pierśnicowa powierzchnia przekroju G drzewostanu trzebionego do powierzchni przekroju drzewostanu nietrzebionego Gmax Y - przyrost miąŝszości danego drzewostanu Zv do przyrostu drzewostanu bez trzebieŝy Zv max

34 Teoria trzebieŝowa Assmanna

35 Teoria trzebieŝowa Assmanna

36 Teoria trzebieŝowa Assmanna

37 Teoria trzebieŝowa Assmanna W trakcie trzebieŝy naleŝy utrzymywać drzewostan w optymalnym polu przekroju Im drzewostan starszy, tym większe pierśnicowe pole przekroju bliŝsze jest optymalnemu Reakcji przyrostowej na zabieg moŝna się spodziewać tylko w młodym wieku Nie schodzić poniŝej krytycznego pola przekroju