Autyzm dziecięcy. Autyzm wprowadza zmysły w błąd... ( http://synapsis.org.pl/ )



Podobne dokumenty
Klasyfikacja autyzmu wg ICD 10 (1994) zakłada, że jest to całościowe zaburzenie rozwojowe (F84)- autyzm dziecięcy (F.84.0) charakteryzujące się:

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z JĘZYKA ANGIELSKIEGO I ETAP EDUKACYJNY- KLASY I-III

Przedmiotowy system oceniania z przedmiotu wiedza o społeczeństwie Publicznego Gimnazjum Sióstr Urszulanek UR we Wrocławiu w roku szkolnym 2015/2016

Spis treści Wprowadzenie MIEJSCE PSYCHOLOGII W BADANIACH NAD PROKREACJA Rozdział 1 Biologiczne, kulturowe i społeczne aspekty prokreacji...

LEKCJA 3 STRES POURAZOWY

Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Skawinie

Możliwości wczesnego wykrywania autyzmu

Gliwice, 29 lutego 2016r.

Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej

PROGRAM PRAKTYKI PEDAGOGICZNEJ dla studentów II roku studiów pierwszego stopnia niestacjonarnych specjalność: LOGOPEDIA

WYMAGANIA EDUKACYJNE SPOSOBY SPRAWDZANIA POSTĘPÓW UCZNIÓW WARUNKI I TRYB UZYSKANIA WYŻSZEJ NIŻ PRZEWIDYWANA OCENY ŚRÓDROCZNEJ I ROCZNEJ

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z MATEMATYKI DLA UCZNIÓW O SPECJALNYCH POTRZEBACH EDUKACYJNYCH

Świadomość, która obala stereotypy. Ewa Kucharczyk-Deja, Małgorzata Biadoń, ŚDS nr 2 w Warszawie

Kolorowe przytulanki

Lista standardów w układzie modułowym

Edukacja przedszkolna i wczesnoszkolna

Autyzm i zespół Aspergera. Kryteria diagnostyczne.

Warszawa, maj 2012 BS/74/2012 O DOPUSZCZALNOŚCI STOSOWANIA KAR CIELESNYCH I PRAWIE CHRONIĄCYM DZIECI PRZED PRZEMOCĄ

ORZECZNICTWO DOTYCZĄCE ORZEKANIA O NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI LUB O STOPNIU NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI

Harmonogramowanie projektów Zarządzanie czasem

DZISIAJ PRZEDSZKOLAKI JUTRO JUŻ PIERWSZAKI

Analiza zasadności umieszczania nieletnich w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych i młodzieżowych ośrodkach socjoterapii uwarunkowania prawne w

Przedmiotowe zasady oceniania. zgodne z Wewnątrzszkolnymi Zasadami Oceniania. obowiązującymi w XLIV Liceum Ogólnokształcącym.

UCHWAŁA NR VI/133//15 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO z dnia 23 marca 2015r.

terapeutycznych w ramach projektu systemowego Szansa na rozwój realizowanego przez Miejski Ośrodek

Artykuły naukowe znajdujące się na portalu opracowane zostały na podstawie następujących publikacji:

PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA JĘZYKÓW NOWOŻYTNYCH W GIMNAZJUM

Wsparcie dla osób niepełnosprawnych z zaburzeniami psychicznymi szansą na rozwój lokalnej gospodarki społecznej. Lublin,

PROCEDURY PRZYJĘCIA UCZNIA DO TRZYLETNIEGO (Z MOŻLIWOŚCIĄ ROCZNEGO WYDŁUŻENIA) XIX LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCACEGO SPECJALNEGO

Program profilaktyczny

Moduł IIIa. Specyficzne trudności w uczeniu się czytania i pisania częstość występowania, terminologia, przyczyny

1. Od kiedy i gdzie należy złożyć wniosek?

Specjalistyczny Punkt Konsultacyjny przy Zespole Szkół Specjalnych Nr 98 w Warszawie

Rozpoczęcie edukacji przedszkolnej w wieku 3 lat dla wielu dzieci oznacza. pierwsze kontakty z duŝą grupą. Zmienia się tryb Ŝycia dziecka i sposób

INDYWIDUALNY PROGRAM EDUKACYJNO TERAPEUTYCZNY (I etap edukacyjny) Program opracowany na I etap edukacyjny przez zespół nauczycieli w składzie:

Zasady udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w Szkole Podstawowej Nr 108 im. Juliana Tuwima we Wrocławiu

Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2013/2014

Komentarz terapeuta zajęciowy 322[15]-01 Czerwiec 2009

Procedura wydawania opinii - Powiatowa Poradnia - Psychologiczno Pedagogiczna w Będzinie

Wniosek o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności

Problemy rozwojowe osób z zespołem Aspergera jako wynik deficytów

REGULAMIN ZESPOŁÓW ORZEKAJĄCYCH PORADNI PSYCHOLOGICZNO - PEDAGOGICZNEJ NR 3 W GDYNI

PROGRAM PRAKTYKI PEDAGOGICZNEJ ZAWODOWEJ dla studentów III roku studiów pierwszego stopnia niestacjonarnych specjalność: LOGOPEDIA

wychowawca klasy, planując udzielanie uczniowi pomocy psychologicznopedagogicznej,

Techniki korekcyjne wykorzystywane w metodzie kinesiotapingu

Co każdy rodzic powinien wiedzieć o rozwoju mowy swojego dziecka?

UCHWAŁA Nr VI/17/2015 Rady Gminy w Jedlińsku z dnia 27 marca 2015 roku

Grupy i czynniki ryzyka Komunikacja jako forma profilaktyki

USTAWA. z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa. Dz. U. z 2015 r. poz

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA - JĘZYK ANGIELSKI CELE NAUCZANIA:

Spis treści. 1. Czym jest głos? Jak powstaje głos? W jaki sposób przygotować się do pracy nad głosem? 77

KLAUZULE ARBITRAŻOWE

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z JĘZYKA ANGIELSKIEGO KLASY I-III GIMNAZJUM

Uczeń o specjalnych potrzebach edukacyjnych

Program szkolenia Eko negocjator

TEMATYKA WYKŁADÓW Z PRZEDMIOTU WYCHOWANIE FIZYZCNE SPECJALNE (I rok II stopnia, sem. I, studia dzienne 2010/2011) (10 godzin)

edukacji przedszkolnej

Urząd Miasta Bielsko-Biała - um.bielsko.pl Wygenerowano: /10:16:18

Dlaczego kompetencje?

EDUKACJA I REWALIDACJA OSÓB Z ZABURZENIAMI ZE SPEKTRUM AUTYZMU (ASD) rekrutacja na rok akademicki 2014/2015 już trwa!!! l SERDECZNIE ZAPRASZAM

Komentarz do prac egzaminacyjnych w zawodzie technik administracji 343[01] ETAP PRAKTYCZNY EGZAMINU POTWIERDZAJĄCEGO KWALIFIKACJE ZAWODOWE

Regulamin organizacyjny pracowni terapii zajęciowej prowadzonej w ramach działań Spółdzielni Socjalnej Pracownia Radości Kukułka w Nowej Soli

Załącznik 11 Wzór karty oceny merytorycznej wniosku o dofinansowanie projektu konkursowego w ramach PO WER

Wybrane programy profilaktyczne

SYLABUS/ OPIS PRZEDMIOTU

Sprawozdanie z działalności Powiatowego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności w Lesznie w 2007 r.

SZKOLNY ZESTAW PROGRAMÓW NAUCZANIA. SZKOŁA PODSTAWOWA W UJANOWICACH Rok szkolny 2008/2009

Regulamin rekrutacji do Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 4 na rok szkolny 2016/2017

Pani Janina Kula Przewodnicząca Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Garwolinie. ul. Sportowa Garwolin

REGULAMIN PRZEPROWADZANIA OCEN OKRESOWYCH PRACOWNIKÓW NIEBĘDĄCYCH NAUCZYCIELAMI AKADEMICKIMI SZKOŁY GŁÓWNEJ HANDLOWEJ W WARSZAWIE

Raport dotyczący diagnozy zapotrzebowania przedszkoli na wsparcie z EFS w ramach osi 8 Nowoczesna Edukacja RPO L-2020 na terenie Gminy Kożuchów

Program Innowacje Społeczne Narodowego Centrum Badań i Rozwoju

Gdańsk, dnia 16 stycznia 2013 r. Poz. 366 UCHWAŁA NR XXVIII/289/2012 RADY MIEJSKIEJ W ŻUKOWIE. z dnia 21 grudnia 2012 r.

STATUT POLSKIEGO STOWARZYSZENIA DYREKTORÓW SZPITALI W KRAKOWIE. Rozdział I

SYLABUS. Celem zajęć jest rozwijanie 4 sprawności językowych na poziomie B2+ według Europejskiego Systemu

Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku KARTA PRZEDMIOTU (SYLABUS) W CYKLU KSZTAŁCENIA Zakład Fizykalnych Metod Terapeutycznych

Portretowanie zdolności i ich rozwój. Projekt współfinansowany z Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

WYCHOWANIE KOMUNIKACYJNE Klasa IV

ZASADY WYPEŁNIANIA ANKIETY 2. ZATRUDNIENIE NA CZĘŚĆ ETATU LUB PRZEZ CZĘŚĆ OKRESU OCENY

Wyprawka szkolna 2015/16

REGULAMIN GMINNEGO ZESPOŁU INTERDYSCYPLINARNEGO d.s. PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE. 1 Postanowienia ogólne

UCHWAŁA NR XVIII/159/2011 RADY MIASTA NOWEGO SĄCZA. z dnia 22 listopada 2011 r.

Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności wydaje:

RAPORT Z EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ

Regulamin Drużyny Harcerek ZHR

Powiatowy Program działań na rzecz osób niepełnosprawnych w Powiecie Opolskim na lata

Bolączki międzynarodowego systemu - jak z tego korzystać?

Zasady rekrutacji 2016/2017 do liceum, technikum i szkoły zawodowej. Spis treści

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego ZAPYTANIE OFERTOWE

Uchwała Nr XXXVI/387/09 Rady Miejskiej w Stargardzie Szczecińskim z dnia 24 listopada 2009r.

REGULAMIN KONKURSU Z J

ROZWÓJ MOWY DZIECKA możemy podzielić na cztery okresy.

Regulamin Pracy Komisji Rekrutacyjnej w Publicznym Przedszkolu Nr 5 w Kozienicach

ZAPYTANIE OFERTOWE. (niniejsze zapytanie ofertowe ma formę rozeznania rynku i nie stanowi zapytania ofertowego w rozumieniu przepisów ustawy PZP)

PROTOKÓŁ. Kontrolę przeprowadzono w dniach : 24, 25, roku oraz roku,

Dokumentacja nauczyciela mianowanego ubiegającego się o stopień nauczyciela dyplomowanego

Spis treści. Kazimiera Wódz, Ewa Leśniak-Berek Superwizja w pomocy społecznej... 31

RODZINA JAKO ŚRODOWISKO SPOŁECZNO - WYCHOWAWCZE

OPIS MODUŁU KSZTAŁCENIA

Procedura prowadzenia ewaluacji realizacji polityk i programów publicznych

Transkrypt:

Autyzm dziecięcy Autyzm wprowadza zmysły w błąd... ( http://synapsis.org.pl/ ) 1. Pojęcie autyzmu Autyzm jest całościowym zaburzeniem rozwoju, które najczęściej ujawnia się w ciągu pierwszych trzech lat życia, jako rezultat zaburzenia neurologicznego, które oddziałuje na funkcje pracy mózgu. Jest zaburzeniem determinującym wszystkie funkcje poznawcze oraz burzącym integrację sensoryczną, w różnym natężeniu jakościowym i ilościowym. Nie jest łatwo podać definicję autyzmu bez szkody dla rzeczywistego obrazu tego zaburzenia. Bez wątpienia należy mówić o trzech sferach, które w autyzmie funkcjonują odmiennie. Taki charakterystyczny wzorzec objawów jest podstawą definicji autyzmu formułowanej przez aktualnie obowiązujące psychiatryczne klasyfikacje chorób i zaburzeń: Zaburzenie funkcjonowania społecznego niezdolność do angażowania się we wzajemne, dwustronne reakcje, zwłaszcza z rówieśnikami Zaburzenia komunikacji niezdolność do komunikowania się werbalnego i pozawerbalnego ; Brak zabaw opartych na wyobraźni, zachowania o charakterze repetytywnym niezdolność do angażowania się w zabawę symboliczną, schematyczne zachowania. Triada zaburzonych sfer dotyczy komunikacji, interakcji społecznych i zachowań. Sporną kwestią w literaturze przedmiotu pozostają jednak zależności tychże zaburzeń: 1. Zakłócenia mowy są pierwotne, a wszelkierozwijające się objawy kliniczne autyzmu są ich pochodnymi (D. Ricks, L. Wing, M. Rutter). Zaburzenia komunikacji zajmują w autyzmie miejsce centralne i zakłócają nawiązywanie kontaktów społecznych (Jaklewicz, B. Winczura, J. Cieszyńska); 2. Zaburzenia rozwoju społecznego odgrywają nadrzędną rolę i rzutują na cały rozwój dziecka (E. Schopler, G.B. Mesibov). Brak potrzeby kontaktów społecznych wywiera negatywny wpływ na rozwój językowy dziecka z autyzmem. Niezależnie od różnic poglądów, kwestią bezsporną pozostaje fakt, iż dzieci z autyzmem przejawiają zaburzenia we wszystkich z trzech wymienionych sfer, co pozwala myśleć o autyzmie jako o syndromie. To również przypomina o istnieniu pewnego kontinuum i spektrum, dzięki któremu zauważyć można różne przejawy zaburzenia autystycznego, a co za tym idzie różne stopnie ich nasilenia. 2. Etiologia autyzmu Przyczyny autyzmu nie są do końca poznane, nadal trwają badania nad etiologią zaburzenia. Przyjmuje się, że ASD ma etiologię wieloczynnikową. Do najczęściej wymienianych należą: zaburzenia neurobiologiczne oraz neurorozwojowe (np. neurony lustrzane); zaburzenia metaboliczne; czynniki środowiskowe; deficyty CUN (teorie psychologiczne) urazy okołoporodowe;

infekcje wirusowe w okresie prenatalnym; wiek rodziców (szczególnie matek) 3. Diagnoza autyzmu Diagnostykę autyzmu opiera się nie na podstawie etiologii choroby, lecz na obserwowanych cechach zachowania. Poszczególne klasyfikacje określają symptomy zaburzenia z uwzględnieniem trzech sfer: komunikacji, interakcji społecznych i zachowań. DSM-IV (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) klasyfikacja zaburzeń psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychologicznego dla autyzmu formułuje następujące kryteria diagnostyczne: I. Ogółem sześć objawów z grupy (1), (2) i (3), z czego przynajmniej dwa z grupy (1) i po jednym z (2) i (3). (1) Jakościowe zaburzenie interakcji społecznych, przejawiające się na przynajmniej dwa spośród następujących sposobów: wyraźne zaburzenie w posługiwaniu się zachowaniami niewerbalnymi w regulowaniu interakcji społecznych: kontakt wzrokowy, wyraz twarzy (ekspresje mimiczne), pozycje ciała oraz gesty; nieumiejętność rozwijania relacji z rówieśnikami, adekwatnych do poziomu rozwoju dziecka; brak spontanicznego poszukiwania kontaktów w celu dzielenia się z innymi swoją radością, zainteresowaniami lub osiągnięciami (np. brak takich zachowań, jak pokazywanie, przynoszenie, wskazywanie obiektów, którymi dziecko jest zainteresowane); brak społecznego lub emocjonalnego odwzajemniania. (2) Jakościowe zaburzenia w komunikowaniu się, objawiające się przynajmniej poprzez jedno z następujących: opóźnienie lub całkowity brak rozwoju mowy (któremu nie towarzyszą próby skompensowania braków mowy za pośrednictwem alternatywnych sposobów kanałów komunikowania się, jak np. mimika lub gesty); u osób posługujących się mową wyraźne zaburzenie zdolności do inicjowania i podtrzymywania rozmowy; używanie języka w sposób stereotypowy (schematyczny), z powtórzeniami lub indiosynkratyczny (echolalia, zamiany zaimków, liczne agramatyzmy, neologizmy, powtarzające się zadawanie pytań); brak zróżnicowanych, spontanicznych zabaw w udawanie lub grupowych zabaw naśladowczych, odpowiednich do wieku rozwojowego. (3) Ograniczone, powtarzające i stereotypowe wzory zachowania, zainteresowań i działań (czynności): pochłaniające dziecko zaabsorbowanie jednym (lub więcej) stereotypowym i ograniczonym wzorem zainteresowań, które są nieprawidłowe ze względu na intensywność bądź swój przedmiot (dające wrażenie fiksacji na danym punkcie); dostrzegalne sztywne trzymanie się specyficznych, dysfumkcjonalnych rytuałów lub ustalonych form; stereotypowe i powtarzające się manieryzmy ruchowe (np. trzepotanie lub kręcenie palcem, ręką lub całego ciała); uporczywe zaabsorbowanie tylko częściami obiektów, przedmiotów, istot żywych (np. tylko koła od samochodów);

II. Opóźnienia lub zaburzenia funkcjonowania w co najmniej jednym z następujących obszarów ujawniające się przed ukończeniem 3. roku życia: interakcje społeczne; używanie języka do komunikowania się z ludźmi; zabawa symboliczna lub oparta na wyobraźni. III. Zaburzenia tego nie tłumaczy lepiej Zespół Retta lub dziecięcy zespół dezintegracyjny. W klasyfikacji ICD-10 autyzm należy do całościowych zaburzeń rozwoju (F.84.0) wśród innych zaburzeń, takich jak Zespół Aspergera czy Zespół Retta. Według Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych autyzm dziecięcy diagnozuje się po rozpoznaniu następujących symptomów: A. Nieprawidłowy lub upośledzony rozwój wyraźnie widoczny przed 3 rokiem życia w co najmniej jednym z następujących obszarów: (1) rozumienie i ekspresja językowa używane w społecznym porozumiewaniu się; (2) rozwój wybiórczego przywiązania społecznego lub wzajemnych kontaktów społecznych, (3) funkcjonalna lub symboliczna zabawa B. W sumie występuje co najmniej sześć objawów spośród wymienionych w punktach (1), (2) i (3), przy czym co najmniej dwa z nich z punktu (1) i co najmniej po jednym z punktów (2) i (3): (1) Jakościowe nieprawidłowości wzajemnych interakcji społecznych przejawiane co najmniejw dwóch z następujących obszarów: niedostateczne wykorzystanie -kontaktu wzrokowego, -wyrazu twarzy, -postawy ciała, -gestów do odpowiedniego regulowania interakcji społecznych, niedostateczny (odpowiednio do wieku umysłowego i mimo licznych okazji) rozwój związków rówieśniczych, obejmujących wzajemnie podzielanie -zainteresowania -czynności -emocji brak odwzajemniania społeczno- emocjonalnego, przejawiający się upośledzeniem lub odmiennością reagowania na emocje innych osób brak modulacji zachowania odpowiedniej do społecznego kontekstu, słaba integracja zachowań społecznych, emocjonalnych i komunikacyjnych, brak spontanicznej potrzeby dzielenia z innymi osobami -radości, -zainteresowań,

-osiągnięć (np. brak pokazywania, przynoszenia lub podkreślania wobec innych osób przedmiotów swego indywidualnego zainteresowania) (2) Jakościowe nieprawidłowości w porozumiewaniu się przejawiane w co najmniej jednym z następujących obszarów: opóźnienie lub zupełny brak rozwoju mówionego języka, które nie wiążą się z próbą kompensowania za pomocą: gestów i mimiki jako alternatywnego sposobu porozumiewania się (często poprzedzane przez brak komunikatywnego gaworzenia) względny niedostatek inicjatyw i wytrwałości w podejmowaniu wymiany konwersacyjnej (na jakimkolwiek występującym poziomie umiejętności językowych), w której zachodzą zwrotne reakcje na komunikaty innej osoby stereotypowe, powtarzające się, idiosynkratyczne wykorzystywanie słów i wyrażeń; brak spontanicznej różnorodności zabawy w udawanie ( na niby ) lub brak zabawy naśladującej role społeczne; (3) Ograniczone, powtarzające się stereotypowe wzorce zachowania, zainteresowań i aktywności przejawiane w co najmniej jednym z następujących obszarów: - pochłonięcie jednym lub liczniejszymi stereotypowymi zainteresowaniami o nieprawidłowej treści i zogniskowaniu; - pochłonięcie jednym lub więcej zainteresowaniami nieprawidłowymi z powodu swej intensywności i ograniczenia, chociaż nie z powodu treści i zogniskowania; wyraziście kompulsywne przywiązanie do specyficznych, niefunkcjonalnych czynności rutynowych i zrytualizowanych stereotypowe i powtarzające się manieryzmy ruchowe, obejmujące albo stukanie lub kręcenie palcami, albo złożone ruchy całego ciała; koncentracja na cząstkowych lub niefunkcjonalnych właściwościach przedmiotów służących do zabawy, odczucie powierzchni lub powodowanego hałasu, wibracji; C. Obrazu klinicznego nie można wyjaśnić innymi odmianami całościowych zaburzeń rozwojowych, specyficznymi rozwojowymi zaburzeniami rozumienia języka z wtórnymi trudnościami społeczno- emocjonalnymi, reaktywnymi zaburzeniami przywiązania, ani zaburzeniem selektywności przywiązania, upośledzeniem umysłowym z pewnymi cechami zaburzeń emocji i zachowania, schizofrenią o niezwykle wczesnym początku, Zespołem Retta. 4. Wskaźniki ASD (autystyczne spektrum zaburzeń) Przyszłość dziecka zależy od zindywidualizowanej i optymalizowanej jak najwcześniejszej interwencji terapeutycznej. Taki tok postępowania rokuje zmniejszenie stopnia niepełnosprawności i znacznie wyższy poziom funkcjonowania w społeczeństwie dorosłej osoby z autyzmem. Dlatego tak istotne jest rozpoznawanie wczesnych wskaźników ASD, które ujawniają się już w okresie niemowlęcym. Do najczęściej wymienianych wskaźników ASD należą: osłabiony kontakt wzrokowy;

brak reakcji na imię; brak wspólnego pola uwagi; uboga mimika twarzy; brak podstawowych komunikatów (np. pa-pa, tak, nie, nie ma popartych gestem); brak zabawy na niby ; brak zainteresowania innymi dziećmi; wycofanie się z mowy/ wokalizacji; używanie ręki osoby dorosłej (ok. 24 m.ż.); manieryzmy ruchowe trzepotanie rączkami, obracanie się w kółko; szeregowanie przedmiotów (nie tylko zabawek); zafascynowanie wybraną czynnością, elementem przedmiotu (obracający się bęben pralki, kręcenie kółkiem samochodu); ignorowanie (wrażenie nie słyszenia ) jednych dźwięków przy równoczesnym nadmiernym wyczuleniem na inne dźwięki (reakcją jest krzyk, zasłanianie uszu); preferowanie mocnego ucisku (np. wciskanie się między oparcie kanapy a ścianę) lub unikanie dotyku, szczególnie delikatnego; problemy z jedzeniem (niejadki, jedzenie tylko kilku wybranych produktów lub potraw w określonym kolorze); chodzenie na palcach; kolki w niemowlęctwie, problemy z brzuchem (częste zaparcia lub biegunki); problemy ze snem (trudności z zasypianiem, bardzo krótki, niespokojny sen, wybudzanie się w nocy z płaczem, krzykiem); U dzieci z autyzmem mowa nie rozwija się prawidłowo. Niektóre dzieci nie mówią, a przy tym nie kompensują braku mowy mimiką, gestami. U innych dzieci z zaburzeniami spektrum autyzmu mowa początkowo rozwija się prawidłowo pojawiają się pierwsze słowa, czasem nawet zadania, a potem następuje regres. Dziecko nagle lub stopniowo przestaje mówić, komunikować się z otoczeniem. W przypadku dzieci z Zespołem Aspergera w pierwszych latach życia trudno jest dostrzec nieprawidłowości w rozwoju mowy. Te dzieci mówią dużo, mają bogate słownictwo. Ze względu na dobry rozwój mowy bywają określane, jako mali profesorowie. Dopiero w wieku kilku lat dostrzega się, że dzieci te mają trudności z prowadzeniem dialogu, są zainteresowane tym, co same mówią, a nie tym, co ma do powiedzenia partner interakcji. Objawy autyzmu widoczne są przed 3. rokiem życia. Z relacji rodziców wynika, że do pewnego momentu ich dziecko rozwijało się prawidłowo, a jego zachowanie nie budziło niepokoju. W pewnym momencie nastąpił trudny przełom, po którym rozwój dziecka zaczął podążać zupełnie innym torem. Tę zmianę może zauważyć przede wszystkim rodzic w przypadku zauważenia niepokojących symptomów należy skonsultować się z lekarzem: psychiatrą lub psychologiem. 5. Terapia autyzmu Terapia autyzmu obejmuje działania rewalidacyjne i stymulujące w obrębie wszystkich sfer poznawczych: wszystkie poziomy systemu języka; myślenie przyczynowo- skutkowe; motoryka (duża i mała); zachowania społeczne/ zabawa; szeregi i sekwencje;

percepcja wzrokowa i słuchowa; stymulacja sensoryczna. O sukcesie postępowania terapeutycznego w dużej mierze decydować będzie nawiązanie właściwych relacji z dzieckiem, co nie jest łatwym zadaniem zważywszy na fakt, że w autyzmie zaburzone są właśnie relacje społeczne i interpersonalne. Dlatego terapeuta musi na wstępie zadbać o: ustalenie jasnych zasad obowiązujących zarówno dziecko, jak i terapeutę i konsekwentne ich przestrzeganie; naturalne środowisko pracy; dostosowany materiał ćwiczeniowy; planowanie terapii, wskazówki dla rodziców; wspólne pole uwagi (kontrolowanie wzrokiem materiału do ćwiczeń) kontakt wzrokowy stosowanie gestów wskazujących (gdzie? tu!) terapeuta prowadzi dziecko nie podąża za nim; terapeuta musi być wyrazisty, wręcz przerysowany ; Przyszłość dziecka z autyzmem zależy od tego, co jest teraz. Maksymalne wsparcie terapeutyczne w połączeniu z miłością rodziców, zrozumieniem wychowawców i konsekwencją terapeutów, dadzą większe szanse na złagodzenie objawów autyzmu. Istotne jest, by patrzeć na autyzm globalnie i rozumieć złożoność tego zaburzenia. Opracowała Alicja Brzezińska, nauczyciel Przedszkola nr 16, logopeda Bibliografia: Bobkowicz- Lewartowska L., Autyzm dziecięcy, zagadnienia diagnozy i terapii. Kraków, 2005 Cieszyńska J., Wczesna diagnoza i terapia zaburzeń autystycznych. Metoda Krakowska, Konferencje Logopedyczne, 2011 Delacato C. H., Dziwne, niepojęte. Autystyczne dziecko. Fundacja Synapsis, 1995. Franczyk A., Krajewska K. Program psychostymulacji dzieci w wieku przedszkolnym z deficytami i zaburzeniami rozwoju, Kraków 2002 Franczyk A., Krajewska K.. Skarbiec nauczyciela, Kraków 2006 Grodzka M., Dziecko autystyczne. Dziennik terapeuty. Gdańsk, 1995. Materiały szkoleniowe pozyskane w toku Podyplomowych Studiów Logopedycznych w Zakładzie Logopedii i Językoznawstwa stosowanego UMCS w Lublinie, 2010-2012 Pisula E., Autyzm u dzieci. Diagnoza, klasyfikacja, etiologia. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2000. Pisula E., Danielewicz D., Wybrane formy terapii i rehabilitacji osób z autyzmem, Kraków2008.

Pisula E., Małe dziecko z autyzmem, Gdańsk, 2005. Pużyński S., Wciórka J. (Red.): Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD-10. Opisy kliniczne i diagnostyczne. Wyd.2 uzup. Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne Vesalius Instytut Psychiatrii i Neurologii Kraków Warszawa -2000. Randal P., Parker J., Autyzm. Jak pomóc rodzinie,. Gdańsk, 2001. Szatmari P., Uwięziony umysł. Opowieści o ludziach z autyzmem. Kraków, 2004. Wolańczyk T., Komender J.(red) Zaburzenia emocjonalne i behawioralne u dzieci. Wyd. 1. Biblioteka pediatry. Wydawnictwo Lekarskie PZWL. 2005.