Program Bezpieczna kładka, czyli łagodne pokonywanie etapów edukacyjnych w Społecznej Szkole Podstawowej nr 35 w Legionowie Wstęp Rozpoczęcie edukacji szkolnej dla każdego dziecka związane jest z ładunkiem stresu spowodowanego nowością sytuacji. Przedszkole było bezpieczną laguną, tam dzieci znały panie opiekunki, miejsce zabawy i plan dnia. Wraz z pójściem do pierwszej klasy szkoły podstawowej muszą przystosować się do nowej sytuacji, nowego miejsca, nowej, nieznane przestrzeni, z którą muszą się oswoić a nawet zaprzyjaźnić, poznać nauczycieli i kolegów. Podobnie dzieje się w szkole, gdy muszą pokonać nowy próg edukacyjny uczniowie klasy 3. Żegnają swoją jedną,często ukochaną panią i zajęcia z elementami zabawy. Muszą przyzwyczaić się do wielu różnych nauczycieli, wielu przedmiotów i wyższych wymagań oraz wielu różnych prac domowych. Program ten jest zbiorem wypracowanych już na terenie naszej szkoły dobrych praktyk oraz rozwiązań, a także kilku nowych propozycji, które wykorzystywane były i będą w naszej placówce, by likwidować bariery i wspierać uczniów klasy 1 oraz 3-4 w ich edukacji i rozwoju. Informacje dotyczące środowiska Jesteśmy niewielką społeczną szkołą podstawową liczącą 6 oddziałów. Pracujemy w niewielkim gronie pedagogicznym. Cieszymy się, że nie ma u nas nikogo, kto pozostawałby anonimowy, znamy imiona wszystkich dzieci i tak się do nich zwracamy. W tak małej społeczności doskonale znamy każdego ucznia, a i dzieci równie dobrze znają każdego nauczyciela i siebie wzajemnie. Nasze klasy liczą do 16 uczniów i niewątpliwie mamy możliwość objąć zindywidualizowanym podejściem każdego z naszych wychowanków. Staramy się być szkołą przyjazną dla ucznia i dlatego stosujemy takie praktyki, by nasi uczniowie oraz ich rodzice czuli się u nas bezpiecznie. Cele ogólne programu - eliminowanie stresu przyszłych uczniów i ich rodziców związanego ze startem szkolnym - eliminowanie lub ograniczenie sytuacji stresowych przy przejściu uczniów na II etap edukacyjny - kształtowanie poczucia bezpieczeństwa - integrowanie społeczności szkolnej Cele szczegółowe - rozładowanie lęków i obaw związanych z pójściem do szkoły lub do klasy 4, -zaspokojenie zaciekawienia dzieci przedszkolnych szkołą oraz uczniów kl. 3 tokiem lekcji w kl.4, - organizowanie zajęć w początkowym okresie roku szkolnego w klasie 1 i 4 jako naturalnego ciągu poprzedniego okresu edukacyjnego, - stała współpraca nauczyciela kl.3 oraz nauczycieli z klas 4-6 - dobre przygotowanie edukacyjne uczniów kl.3 dla ułatwienia nauki w kl.4 - rozwijanie poczucia przynależności do własnej klasy jako grupy środowiskowej i społeczności szkolnej - wyposażenie uczniów w sposoby efektywnego uczenia się - stwarzanie sytuacji zapewniających bezpieczeństwo szczególnie uczniom kl.1 - organizowanie szeroko pojętej pomocy rodzicom w ramach informacji, edukacji, opieki, wychowania. 1
Formy realizacji celów programu Lp. 1 2 3 Formy realizacji celów dotyczące uczniów kl.1 W połowie lutego każdego roku odbywa się spotkanie otwarte adresowane do rodziców kandydatów do kl.1, na którym często pojawiają się również dzieci. Celem spotkania jest poznanie zasad organizacji i funkcjonowania szkoły, oferty edukacyjnej oraz metod pracy z uczniem, pierwsze spotkanie z wychowawcą klasy 1, obejrzenie budynku szkoły, sal lekcyjnych innych pomieszczeń, poznanie społecznej idei pracy szkoły. W marcu odbywa się dzień rekrutacyjny, podczas którego dzieci/kandydaci spotykają się indywidualnie z nauczycielami członkami komisji rekrutacyjnej, gdzie w atmosferze bezpieczeństwa i radości poznawane są ich osiągnięcia edukacyjne po etapie nauki w przedszkolu oraz obserwowane zachowania społeczne i emocjonalne niezwykle istotne dla podjęcia nauki w szkole. Dzieci nie mają świadomości, że uczestniczą w procesie rekrutacji. W tym czasie rodzice spotykają się na indywidualnej rozmowie z dyrektorem szkoły. Celem rozmowy jest pozyskanie jak najwięcej informacji na temat dziecka-jego talentów, zdolności lub słabych stron. Czerwiec jest miesiącem spotkania integracyjnego- Pierwsze spotkanie z moją szkołą dla dzieci przyjętych do kl.1 oraz ich rodziców. W spotkaniu uczestniczy wychowawczyni oraz inni nauczyciele, którzy będą prowadzili zajęcia w przyszłej klasie 1. W związku z tym, że w naszej szkole ramowy plan zajęć dla pierwszoklasistów zakłada dodatkowe zajęcia artystyczne: plastyczne i muzyczne często na spotkaniu pojawiają się nauczyciele tych przedmiotów. W trakcie spotkania odbywają się wspólne zabawy integracyjne dla uczniów, ich rodziców i nauczycieli. Uczestniczy w nich z radością również Dyrekcja szkoły. Podczas spotkania odbywa się także szczegółowe zebranie informacyjne dla rodziców z Dyrekcją i wychowawcą, na które szkoła przygotowuje informacje o podręcznikach, wyprawce pierwszoklasisty, organizacji pracy w kl.1. Dzieci pod opieką pozostałych nauczycieli uczestniczą w zorganizowanych zabawach dydaktycznych, ruchowych, plastycznych. Cieszą się wówczas sobą, przełamują nieśmiałość wobec nowych kolegów i koleżanek, zawierają pierwsze zalążki może poważnych przyjaźni. Każdy z uczestników spotkania przynosi ulubione smakołyki na wspólny stół i częstuje nimi wszystkich obecnych. 4 W dniu rozpoczęcia roku szkolnego szczególnie akcentujemy na forum społeczności szkolnej obecność pierwszoklasistów, przedstawiając każde dziecko indywidualnie zgromadzonym uczestnikom uroczystości. Zawsze pamiętamy o drobnym upominku (na dobry początek) dla pierwszaków, aby umilić im pierwszy dzień w szkole. 2
5 Od bieżącego roku szkolnego w ramach działań Samorządu Uczniowskiego i Mini Samorządu planujemy włączyć odpowiedzialnych uczniów kl.3, 4, 5 i 6 jako dyżurnych wspomagających dyżury nauczycielskie w rejonie korytarza kl.1. Oznaczeni plakietkami dyżurni będą widoczni dla pierwszoklasistów, którzy do kolegi ze starszej klasy, tak jak do każdego nauczyciela, będą mogli zwrócić się o pomoc. Kolega szkolny dyżurny pomoże pierwszoklasiście znaleźć drogę do toalety, jadalni czy biblioteki. 6 7 8 9 W szkole działa Towarzystwo Przyjaciół kl. 1, które obejmuje swoją działalnością nie tylko uczniów, ale także ich rodziców. W ramach działania Towarzystwa: już od rana rodzic może otrzymać wsparcie i odpowiedź na stawiane pytanie od pracującego w Sekretariacie położonym w bezpośredniej bliskości szatni Sekretarza szkoły, dyżurującego nauczyciela oraz woźnej szkolnej, osoby te służą również pomocą uczniom, w wyjątkowy sposób przez pierwszy miesiąc nauki pierwszoklasistów w szkole służy im pomocą w szatni nauczyciel rozpoczynający z nimi pierwszą godzinę lekcyjną, nauczyciel prowadzący ostatnią lekcję każdego dnia z pierwszoklasistami dopilnowuje, aby dzieci spakowały swoje rzeczy do plecaków oraz odstawiły plecaki w ustalone miejsce, godzina obiadowa dla pierwszoklasistów ustalona jest przed planową szkolną przerwą obiadową, aby umożliwić dzieciom spożywanie posiłku w atmosferze spokoju i bez pośpiechu. każdy nauczyciel w szkole( nie tylko uczący w kl.1 i dyżurujący) oraz każdy pracownik niepedagogiczny szkoły ma za zadanie być czujnym wobec uczniów kl.1, zwracać baczną uwagę na ich potrzeby i zachowanie i reagować w sposób adekwatny do sytuacji Organizacja wszystkich zajęć w klasie 1 obejmuje włączenie w tok zajęć znanych dzieciom z przedszkola elementów pedagogiki zabawy, zajęć Metodą Dobrego Startu, Metodą Kinezjologii Edukacyjnej oraz zajęć metodą Weroniki Sherborne. Wnikliwie analizowana jest dokumentacja przedszkolna uczniów dostarczona przez rodziców do szkoły, aby wychowawca mógł zaplanować właściwie pracę z uczniami oraz od początku zwrócić uwagę i objąć stosowną pomocą uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi; uzdolnionych oraz mogącymi wykazać trudności w uczeniu się W roku szkolnym 2012/13 pierwszoklasiści włączeni są w zajęcia w ramach prowadzonych w szkole działań projektu POKL Indywidualizacja procesu nauczania w klasach I-III w Społecznej Szkole Podstawowej nr 35 w Legionowie i objęci adekwatnie do potrzeb pomocą logopedyczną, zajęciami socjoterapeutycznymi, zajęciami dla dzieci ze specyficznymi trudnościami w zakresie czytania i pisania a także indywidualnymi konsultacjami psychologicznymi 3
10 11. Rodzice pierwszoklasistów korzystają z indywidualnych konsultacji pedagoga szkolnego oraz warsztatów prowadzonych przez specjalistę psychologa. Dla rodziców pierwszoklasistów prowadzimy zajęcia warsztatowe, podczas których rodzice poznają metody pracy i zabawy z dzieckiem jako uczniem. Zajęcia prowadzone w klasie I mają na celu zainteresowanie dziecka zdobywaniem wiedzy i wzbudzanie radości z uczenia się oraz rozbudzanie chęci bycia w szkole. Po miesiącu nauki następuje pasowanie na ucznia i akt ślubowania. Wówczas uczniowie klasy VI zakładają swoim najmłodszym kolegom po raz pierwszy galowy strój szkolny. Ta uroczystość nosi nazwę Obłóczyny. W naszej szkole żaden pierwszak nie boi się starszych kolegów. 12. 13. Współpracowaliśmy z Przedszkolem Miejskim nr 9 w Legionowie z którego to przedszkola mamy absolwentów wśród naszych pierwszoklasistów. W ramach współpracy grupa sześciolatków uczestniczyła w szkolnych zajęciach zintegrowanych w klasie 1. Przedszkolaki miały okazję obejrzeć przedstawienie teatralne na temat zasad zdrowego żywienia, w mieszanych grupach wspólnie z pierwszoklasistami wykonały prace plastyczne z masy solnej oraz uczestniczyły grupowo w zajęciach technicznych, przygotowując surówkę owocową. Kolejnym działaniem podczas współpracy były odwiedziny pierwszoklasistów w przedszkolu, gdzie dumni uczniowie spotkali się ze swoim starym przedszkolem, paniami i przedszkolnymi kolegami. Na drugim spotkaniu w ramach współpracy uczniowie zdobyli wiedzę o ptakach żyjących w Polsce i ich wędrówkach w oparciu o interesującą prezentacje multimedialną, bawili się w integracyjne zabawy taneczne oraz uczestniczyli wraz z przedszkolakami w działalności plastycznej, wykonując prace metoda płaskiego orgiami na temat ptaków. Nadal planujemy współpracę z innym pobliskim przedszkolem na podobnych zasadach. W sposób szczególny dbamy o piękne, kolorowe, staranne przygotowanie sali lekcyjnej Pierwszoklasistów, aby już na rozpoczęciu roku szkolnego poczuli się w niej jak w domu. Wychowawca klasy 1 oraz inni pracownicy szkoły z tygodniowym wyprzedzeniem zajęć w szkole podejmują pracę, dekorują salę, przykładając dużą wagę do dziecięcych detali, radujących oczy małych uczniów. 4
Lp. 1 2 3 Formy realizacji celów dotyczące uczniów kl.4 Wychowawca klasy 3 przygotowuje karty Indywidualna sylwetka trzecioklasisty zawierającego szczegółowe informacje zebrane w toku etapu edukacji wczesnoszkolnej na temat każdego ucznia klasy 3. Dokumenty te przekazane są pedagogowi szkolnemu i przeznaczone są do wnikliwej analizy dla wszystkich nauczycieli uczących w klasie 4. Istotne jest to, gdyż umożliwi nauczycielom takie zaplanowanie swojej pracy przedmiotowej, by wyeliminować ryzyko niepowodzeń szkolnych oraz wykluczyć wydłużenie czasu rozpoznania zdolności ucznia już na starcie nauki w klasie 4 Dbamy, aby wszyscy nauczyciele uczący w klasie 4 wnikliwie zapoznali się z dostarczonymi przez rodziców opiniami z Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej uczniów z trudnościami w uczeniu się i dostosowali przedmiotowe wymagania edukacyjne do indywidualnych potrzeb i możliwości wymagającego wsparcia dziecka. Wybrany w kl.3 program edukacji wczesnoszkolnej poszerza w znacznym stopniu zakres podstawy programowej, co skutkuje lepszym przygotowaniem uczniów klasy 3 do podjęcia nauki w klasie 4. 4 Wprowadzono w klasie 3, w przedmiotowym systemie oceniania, cyfrowe oceny cząstkowe w ocenie bieżącej dla umożliwienia uczniom poznania sposobu oceny na II etapie edukacyjnym. 5 W maju i czerwcu prowadzona jest praktyka zajęć lekcyjnych klasy 3 prowadzonych przez nauczycieli uczących klasę 4, uczniowie mają możliwość poznania sposobu prowadzenia lekcji przez danego nauczyciela, jego wymagań przedmiotowych. Krótko zaznajamiają się z przedmiotem. 6 7 8 9 Prowadzona jest również praktyka odwiedzin trzecioklasistów na zajęciach w klasie 4, aby z boku uczniowie mieli okazję obserwować i poznawać różnice w toku prowadzenia lekcji przedmiotowej, innej niż tok zajęć edukacji wczesnoszkolnej. Służy nam do tego szkolna aula. W czasie majowego wyjazdu na zieloną szkołę zorganizowane zostanie pierwsze spotkanie z nowym wychowawcą klasy 4, by w warunkach pozaszkolnych, umożliwić dzieciom z kl.3 bliższe poznanie przyszłego wychowawcy. W czerwcu planujemy wyjście pozaszkolne uczniów klasy 3 z aktualnym i przyszłym wychowawcą ( kino, spacer, itp.). Sala lekcyjna klasy 3 mieści się w części szkoły, gdzie odbywają się zajęcia uczniów klas 4-6, co umożliwia przyzwyczajenie się dzieci do przestrzeni klasowej podobnej jak w klasie 4. 5
10 11 12. 13. 14. Pierwszy semestr dla klasy 4 jest okresem ochronnym. Według ustaleń nauczycieli, we wrześniu uczniowie ci nie otrzymują negatywnych ocen (1, 2), mają możliwość częstszego poprawiania swoich prac czy odpowiedzi. Jako nowe działanie integrujące uczniów klasy 3 i 4 podejmujemy całoroczny projekt Szkolny ogródek. Uczestnicząc w tym projekcie trzecioklasiści będą mieli okazję poznać nauczyciela przyrody, z którym spotkają się za rok na lekcjach, czwartoklasiści zaś będą mieli okazję bawić się i działać praktycznie, czyli pozostaną jeszcze w klimacie edukacyjnym podobnym do I etapu szkolnego. Szkoła organizuje spotkania z pedagogiem dla uczniów klasy 3 oraz uczniów klasy 4 w początkowym okresie ich nauki na temat sposobów efektywnego uczenia się. Organizowane są spotkania pedagogizujące dla rodziców uczniów klasy 3 z psychologiem i pedagogiem szkolnym pod hasłem U progu klasy 4 podejmujące tematykę wdrażania dzieci do samodzielności, właściwej organizacji własnej pracy, nauki i innych zajęć, wdrażania do własnej dyscypliny i samokontroli. Na spotkanie informacyjne z wychowawcą w dniu rozpoczęcia roku szkolnego przygotowujemy ulotki informacyjne Poradnik dla czwartoklasistów ze wskazówkami, jak rodzice wspólnie ze swoim dzieckiem mogą zorganizować życie ucznia na nowym etapie edukacyjnym. Spodziewane efekty programu Uczniowie: 1) bez obaw przekroczą próg z przedszkola do szkoły i z klasy III do IV i łagodnie go pokonają, 2) poznają bliżej nowego wychowawcę; 3) poznają zmiany czekające ich w szkole i w klasie IV; 4) będą znali sposoby efektywnego uczenia się, 5) rozwiną poczucie przynależności do własnej klasy i całej społeczności szkolnej 6) będą czuli się w szkole bezpiecznie, wiedzą do kogo zwrócić się w razie potrzeby Rodzice: 1)współpracują ze szkołą i czynnie uczestniczą w życiu klasy i szkoły 2)mają świadomość, ze ich dziecko czuje się w szkole bezpiecznie Ewaluacja programu Ewaluacja programu odbywa się pod koniec października poprzez ankiety dla uczniów klas czwartych oraz rodziców pierwszoklasistów i czwartoklasistów, w których wypowiadają się na temat skuteczności działań ujętych w programie. Ankiety kierowane są także do nauczycieli uczących w klasie 1 i 4 w celu zebrania opinii na temat poziomu radzenia sobie uczniów klas 1 i 4 ze zmianami, które były konsekwencją przejścia na kolejny etap edukacyjny. Do ewaluacji programu planujemy również włączenie wyników obserwacji wybranych uczniów podczas zajęć, ich aktywności, osiągnięć, zaangażowania. 6
Zakończenie Mamy świadomość, że jesteśmy małą placówką, liczącą tylko 89 uczniów i wiemy, że jest nam o wiele łatwiej organizować takie działania, aby każdy z naszych uczniów oraz ich rodziców miał poczucie pełnego zaspokojenia swoich potrzeb. Wszystkie nasze działania zawsze skierowane są na realizację misji szkoły, której naczelną ideą jest zapewnienie dzieciom poczucia bezpieczeństwa, stworzenie warunków do rozwoju uzdolnień i zainteresowań oraz szczęśliwego, pogodnego i zdrowego dzieciństwa. Autorki programu: Kinga Salamon- pedagog szkolny Ewa Wróblewska- nauczyciel edukacji wczesnoszkolnej 7