Sprawozdanie z ryzyka Systemu Ochrony SGB za 2018 rok

Sprawozdanie z ryzyka Systemu Ochrony SGB za 218 rok Poznań, maj 219 r.

Spis treści 1. Wstęp... 3 2. Podsumowanie... 4 3. Ocena poziomu ryzyka w Systemie Ochrony... 7 Adekwatność kapitałowa/wypłacalność... 7 Ryzyko płynności... 1 Ryzyko kredytowe... 14 Rentowność i efektywność... 21 4. Limity wewnętrzne i ocena punktowa... 27 5. Działania prewencyjne... 34 6. Realizacja planu naprawy/programów postępowania naprawczego... 36 7. Użycie środków pomocowych... 38 Fundusz pomocowy - stan i wykorzystanie... 38 Minimum Depozytowe - stan i wykorzystanie... 4 8. Zagregowany bilans Uczestników Systemu Ochrony SGB... 41 9. Zagregowany rachunek zysków i strat Uczestników Systemu Ochrony SGB... 47 2

1. Wstęp Niniejsze sprawozdanie zostało opracowane zgodnie z art. 22i ust. 3 Ustawy o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających oraz art. 113 ust. 7 lit. e rozporządzenie UE nr 575/213 (CRR) i zawiera informacje dotyczące Systemu Ochrony SGB na temat: zagregowanego bilansu oraz rachunku zysków i strat, zagregowanych wskaźników adekwatności kapitałowej oraz płynności, oceny sytuacji i ryzyka występującego w Systemie, działań prewencyjnych i postępowań naprawczych realizowanych przez Uczestników. Sprawozdanie Systemu Ochrony SGB przygotowano, zgodnie z Umową Systemu, w oparciu o dane sprawozdawcze przekazywane do Narodowego Banku Polskiego w ramach sprawozdawczości obowiązkowej banków. W związku z tym, że część Uczestników, dokonuje w dalszym ciągu korekt sprawozdań, Sprawozdanie Systemu Ochrony SGB nie jest dokumentem ostatecznym. Oznacza to, iż po zatwierdzeniu wszelkich korekt Banków i uwzględnieniu przez nie zmian sprawozdań dokonanych przez biegłych rewidentów, IPS-SGB przekaże aktualizację formalnie zaakceptowanego dokumentu na kolejnym Walnym Zgromadzeniu Członków Spółdzielni. 3

2. Podsumowanie System Ochrony SGB (IPS-SGB) zgodnie z zapisami Ustawy o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających oraz Umowy Systemu Ochrony SGB analizuje występujące w bankach ryzyko, prezentuje zagregowany bilans, rachunek zysków i strat, skonsolidowany poziom wskaźnika pokrycia płynności krótkoterminowej oraz wskaźników adekwatności kapitałowej. Celem IPS-SGB jest gwarantowanie płynności i wypłacalności, a także zapewnienie możliwości zrealizowania głównego celu poprzez skuteczny monitoring, prewencję oraz badania audytowe periodycznie prowadzone w stosunku do wszystkich Uczestników. Poza głównym celem funkcjonowania IPS-SGB realizuje funkcje pomocowe w obszarze procedur wzorcowych oraz doradztwa. System Ochrony SGB na dzień 31.12.218 r. składał się ze 197 banków spółdzielczych oraz banku zrzeszającego SGB-Banku S.A. Na koniec IV kwartału 218 r. zagregowane aktywa Uczestników IPS-SGB wyniosły 5, mld zł, natomiast zagregowany wynik netto Uczestników osiągnął wartość 16,8 mln zł. Jednocześnie Uczestnicy prowadzili działalność poprzez 1.568 oddziałów (spadek o 16 placówek r/r i spadek o 4 placówki k/k) oraz zatrudniały 11.75 osób (spadek o 14 r/r i wzrost o 6 osób k/k). Wzrost wielkości banków spółdzielczych, będących Uczestnikami Systemu Ochrony, wynikał z dynamicznego przyrostu depozytów sektora niefinansowego i budżetowego. Dynamika wzrostu depozytów z powyższych sektorów według wartości netto wyniosła wśród banków spółdzielczych 7,7%, a łączna wartość zgromadzonych w bankach spółdzielczych depozytów sektora niefinansowego i budżetu według wartości netto osiągnęła 42,4 mld zł. Przyrost kredytów sektora niefinansowego i budżetu według wartości bilansowej, ze względu na w dalszym ciągu niewielki popyt rynkowy, nie był już tak dynamiczny. Wartość portfela kredytowego netto banków spółdzielczych, będących Uczestnikami Systemu Ochrony, wyniosła blisko 25,8 mld zł zwiększając się w stosunku do ubiegłego roku o 5,3%. Wynik netto banków spółdzielczych w IPS-SGB wyniósł 254,2 mln zł, co oznacza spadek o,7% r/r. Należy jednak zwrócić uwagę na to, że zarówno na wynik w 217 r. i w 218 r. istotny wpływ miały zdarzenia jednorazowe, takie jak wysokie straty u kilku Uczestników. Wyniki finansowe i rentowność prowadzonej przez banki działalności były stabilne. Biorąc jednak pod uwagę wyzwania rynkowe oraz regulacyjne, a także rosnącą konkurencję, konieczna jest ciągła poprawa efektywności i poszukiwanie dodatkowych (poza wynikiem odsetkowym) źródeł przychodów. 4

Jakość portfela kredytowego, definiowana jako udział kredytów zagrożonych sektora niefinansowego oraz budżetowego według wartości brutto w kredytach brutto ogółem tych sektorów, osiągnęła na koniec 218 r. 5,6%, co stanowi wynik lepszy w porównaniu ze wskaźnikiem obliczonym według powyższej definicji dla sektora bankowego ogółem oraz dla sektora banków spółdzielczych ogółem. Jednocześnie, na poziomie zagregowanym dla banków spółdzielczych w IPS-SGB, portfel kredytów zagrożonych zabezpieczony był odpowiednią kwotą utworzonych rezerw celowych. Poziom orezerwowania definiowanego jako stosunek rezerw celowych oraz odpisów na kredyty zagrożone i odsetki sektora niefinansowego oraz budżetowego do kredytów zagrożonych z powyższych sektorów według wartości brutto na koniec 218 r. wyniósł 48,9%. Oceniając ryzyko Systemu Ochrony SGB jako całości należy stwierdzić, że jest ono niskie, a działalność prowadzona przez większość Uczestników wykazywała zrównoważony i bezpieczny rozwój. Finansowanie banków oparte jest o stabilne źródła depozytów detalicznych, a także o wysokie kapitały. Zagregowany dla Uczestników wskaźnik CAR wyniósł na koniec 218 r. 16,%, a regulacyjny wskaźnik płynności krótkoterminowej LCR osiągnął 266%. Jednakże w Systemie Ochrony SGB, pomimo niskiego ryzyka całego Systemu, funkcjonowała nieliczna grupa banków, które odnotowały wzrost ryzyka i pogorszenie wyników, spowodowane głównie materializacją ryzyka kredytowego. Sytuacja wszystkich tych banków jest na bieżąco monitorowana w ramach działań prewencyjnych prowadzonych przez Spółdzielczy System Ochrony SGB. W przypadku jednego podmiotu, obciążonego największymi problemami, trwają rozmowy dotyczące łączenia z innym bankiem spółdzielczym, przy wsparciu pomocowym ze strony IPS-SGB 1. Uczestnicy IPS-SGB zobowiązani są do utrzymywania na wydzielonych rachunkach w banku zrzeszającym depozytów minimalnych, służących jako dodatkowy bufor płynnościowy. Środki te, utrzymywane przez bank zrzeszający w wysoce płynnych i bezpiecznych instrumentach pieniężnych i skarbowych, stanowią bufor zabezpieczający płynność całego Systemu. Wartość środków zgromadzonych w ramach minimum depozytowego przez banki spółdzielcze i SGB-Bank S.A. na koniec 218 r. wynosiła 1.854,3 mln zł. Pozostałe nadwyżki środków banki spółdzielcze utrzymują na lokatach i rachunkach terminowych w SGB-Banku S.A. i stanowią one podstawowe źródło płynności banku zrzeszającego. 1 Bank Spółdzielczy w Przemkowie. 5

Dodatkowym mechanizmem wspierającym bezpieczeństwo funkcjonowania Uczestników Systemu Ochrony jest utworzony w oparciu o Umowę Systemu Ochrony Fundusz Pomocowy. Jego wysokość, a także dostępne w sytuacji zagrożenia instrumenty wsparcia, dodatkowo gwarantują wypłacalność każdego uczestnika. Łączna kwota brutto zgromadzonych w Funduszu Pomocowym przez Uczestników środków na koniec 218 r. wyniosła 358,6 mln zł. 6

3. Ocena poziomu ryzyka w Systemie Ochrony Adekwatność kapitałowa/wypłacalność Fundusze własne osiągnęły na koniec 218 r. 4,36 mld zł, zwiększając się w ciągu roku o 6,7%, natomiast wymóg kapitałowy osiągnął 23,58 mld zł, zwiększając się tym samym o 3,4% w ujęciu rocznym. Średnie współczynniki adekwatności kapitałowej były wysokie: łączny współczynnik kapitałowy (CAR) wyniósł 18,5%, współczynnik Tier 1 18,1%, a współczynnik kapitału podstawowego Tier 1 (CET1) 17,97%. W ujęciu rocznym łączny współczynnik kapitałowy wzrósł o,57 p.p., a współczynnik kapitału Tier 1 wzrósł o,59%. 22% Średnie współczynniki kapitałowe dla banków spółdzielczych w IPS 2% 18% 16% 14% 2 15 1 5 17,99% 18,3% 17,39% 17,72% 17,82% 17,93% 17,9% 17,26% 17,37% 17,36% 18,66% 18,43% 18,5% 18,15% 17,9% 17,97% I.217 II.217 III.217 IV.217 I.218 II.218 III.218 IV.218 Łączny współczynnik kapitałowy Współczynnik kapitału Tier 1 Współczynnik kapitału podstawowego Tier 1 Rozkład łącznego współczynnika kapitałowego banków spółdzielczych w IPS-SGB według wymogów w 219 r. 165 173 167 166 167 182 179 184 16 3 14 4 111 4 1215 3 1512 3 151 2 7 4 2 7 7 2 4 6 I.217 II.217 III.217 IV.217 I.218 II.218 III.218 IV.218 <= 12% > 12% <= 13.5% > 13.5% <=14% > 14% limit IPS-SGB wymóg KNF Wartości nadzorcze współczynnika kapitału podstawowego Tier 1, współczynnika kapitału Tier 1 oraz całkowitego współczynnika kapitałowego od 1 stycznia 219 r. wynoszą odpowiednio 1%, 11,5% oraz 13,5%. Na koniec 218 r. jedynie dwa banki nie spełniały 7

określonego w Umowie Systemu limitu łącznego współczynnika kapitałowego na poziomie 12% 2. Dodatkowo 4 banki mają ten wskaźnik pomiędzy 12% a 13,5% 3. 8% 6% 4% 2% % -2% CAR względem sumy bilansowej 2 4 6 8 1 1 2 1 4 Miliony kapitał Tier 2 / fundusze własne 59 5 fundusz udziałowy COREP / kapitał podstawowy Tier 1 35 11 132 15 =% %-15% >15% <5% 5%-1% >=1% Wyższą dyspersją pod względem całkowitego współczynnika wypłacalności charakteryzują się mniejsze banki spółdzielcze. Łącznie 29 banków ma wskaźnik na poziomie powyżej 3%, w tym 7 banków posiada wskaźnik na poziomie przekraczającym 4% 4, co wskazuje na istnienie znaczącej grupy banków, które mogą nie wykorzystywać w sposób efektywny swoich kapitałów. Średnia relacja funduszu udziałowego zaliczonego do funduszy własnych w funduszach własnych ogółem wyniosła 3,3%, co oznacza wzrost o,7 p.p. w ciągu roku. Fundusz udziałowy wykazywany w funduszach własnych na koniec IV kwartału 218 r. wyniósł 143,9 2 Bank Spółdzielczy w Przemkowie, Bank Spółdzielczy w Rzepinie. 3 Bank Spółdzielczy w Wolinie, Bank Spółdzielczy w Starej Białej, Poznański Bank Spółdzielczy, Pyrzycko- Stargardzki Bank Spółdzielczy. 4 Bank Spółdzielczy w Górze, Bank Spółdzielczy w Kleszczowie, Bank Spółdzielczy w Zagórowie, Bank Spółdzielczy Lwówek Śląski w Lwówku Śląskim, Bank Spółdzielczy w Grójcu, Bank Spółdzielczy w Żychlinie, Bank Spółdzielczy w Gniewie. 8

mln zł i wzrósł w ciągu roku o 13,1 mln zł. Z punktu widzenia ryzyka zbyt wysokie uzależnienie funduszy własnych od poziomu funduszu udziałowego, zwłaszcza jeżeli jest on mało zdywersyfikowany, jest niepożądane ze względu na możliwość wystąpienia wniosków o wycofanie funduszu udziałowego w przypadku pogorszenia się sytuacji ekonomicznofinansowej banku. Relacja kapitału Tier 2 do funduszy własnych wyniosła 2,61% i zmniejszyła się w ciągu roku o,2 p.p. banków o podwyższonym udziale Tier 2 w funduszach własnych było stosunkowo niewiele; w 6 bankach udział kapitału Tier 2 w funduszach własnych przekraczał 15%. Łącznie 27 banków wykazało w COREP pożyczki podporządkowane kwalifikujące się jako kapitał Tier 2 (wzrost o 1 bank w ujęciu rocznym). Wartość pożyczek podporządkowanych kształtowała się na poziomie 67,5 mln zł (wzrost o,1 mln zł r/r), natomiast zaliczona do kapitału Tier 2 kwota rezerwy na ryzyko ogólne wyniosła 43,2 mln zł (spadek o 1,1 mln zł w ujęciu rocznym). Adekwatność kapitałowa banku zrzeszającego była gorsza niż wyniosła średnia dla banków spółdzielczych: wskaźnik CET1 kształtował się na poziomie 1,7% (spadek o 2,22 p.p. w ujęciu rocznym), Tier1 wyniósł 1,26% (spadek o 2,2 p.p. r/r), a CAR wyniósł 12,35% (spadek o 2,5 p.p. r/r). Bank posiada kapitały Tier 2 w kwocie 124,4 mln zł (spadek o 24, mln zł r/r) w tym 115,9 mln zł to instrumenty kapitałowe i pożyczki kwalifikujące się jako kapitał Tier 2. Kapitały Tier 2 SGB-Banku S.A. w relacji do funduszy własnych ogółem wyniosły 16,9%. Pozycją pomniejszającą kapitały SGB-Banku S.A. są wartości niematerialne i prawne, które kształtują się na poziomie 38,7 mln zł (wzrost o 9,6 mln zł w ujęciu rocznym). Bank ma również 11,4 mln zł instrumentów w kapitale dodatkowym Tier 1. Poziom adekwatności kapitałowej Spółdzielczego Systemu Ochrony SGB, wyliczany zgodnie z wymogiem określonym w art. 49 CRR, był odpowiednio wysoki. Zagregowany wskaźnik CET1 wyniósł 15,42%, Tier 1-15,5%, a CAR - 16,%. W ujęciu rocznym nastąpił spadek powyższych wskaźników odpowiednio o,86 p.p.,,87 p.p. oraz,9 p.p., co było spowodowane w głównej mierze ujemnym wynikiem netto banku zrzeszającego. W kalkulacji wskaźnika zagregowanego uwzględniono pomniejszenia o kapitał akcyjny banku zrzeszającego, inwestycje banków spółdzielczych w bankowe papiery wartościowe, a także kwoty pożyczek podporządkowanych udzielonych bankom spółdzielczym ze środków banku zrzeszającego. 9

Ryzyko płynności Żaden z banków spółdzielczych na koniec grudnia 218 r. nie wykazał wskaźnika LCR na poziomie niższym od 8%. Jednakże siedem banków spółdzielczych odnotowało problem z utrzymaniem dziennego wskaźnika LCR powyżej tego poziomu w ciągu IV kwartału 218 r. 5. Średni wskaźnik LCR banków spółdzielczych na koniec IV kwartału 218 r. ukształtował się na poziomie 256%, przy minimalnym zaobserwowanym poziomie 82% oraz maksymalnym 673%. Średni wskaźnik LCR w perspektywie roku nie uległ zmianie. 3% 25% 2% 15% 1% 5% % Średnia wartość LCR w bankach spółdzielczych w IPS-SGB 245% 256% 261% 239% 242% 253% 25% 256% I.217 II.217 III.217 IV.217 I.218 II.218 III.218 IV.218 8% Wskaźnik LCR względem sumy bilansowej w bankach spółdzielczych w IPS-SGB 6% 4% 2% % 2 4 6 8 1 1 2 1 4 Miliony Należności sektora niefinansowego i budżetowego według wartości netto banków spółdzielczych wyniosły na koniec 218 r. 25,77 mld zł (wzrost o 1,29 mld zł w ciągu roku oraz,22 mld zł w ujęciu kwartalnym), natomiast depozyty bieżące i terminowe w kwocie netto tych sektorów kształtowały się na poziomie 42,38 mld zł (wzrost o 3,1 mld zł w ciągu roku oraz 2,19 mld zł w ujęciu kwartalnym). 5 Bank Spółdzielczy w Krośnie Odrzańskim, Bank Spółdzielczy w Kostrzynie, Bank Spółdzielczy Słupcy, Bank Spółdzielczy "Mazowsze" w Płocku, Bank Spółdzielczy w Gryficach, Bank Spółdzielczy w Santoku, Bank Spółdzielczy w Dzierzgoniu. 1

5 4 3 2 1 4% 3% 2% 1% % Zmiana kredytów i depozytów od sektora niefinansowego i IRiS banków spółdzielczych (dane netto w mld zł) 39,3 24,5 25,8 IV.217 5,2% 7,7% IV.218 42,4 42,4 Kredyty sektora niefinansowego i JST WBN Depozyty sektora niefinansowego i JST WBN Wskaźnik D/K względem sumy bilansowej w bankach spółdzielczych w IPS-SGB 2 4 6 8 1 1 2 1 4 Miliony Relacja depozytów według wartości nominalnej sektora niefinansowego oraz samorządowego powiększonych o fundusze własne do kredytów według wartości brutto sektora niefinansowego oraz samorządowego pomniejszonych o rezerwy i odsetki oraz powiększonego o majątek trwały (wskaźnik D/K), zgodnie z zapisami Umowy Systemu Ochrony SGB, musi być wyższa niż 15%, w celu zachowania przez każdy bank buforu płynności. Średni wskaźnik dla banków spółdzielczych na koniec grudnia 218 r. wyniósł 177,1% i zwiększył się w ciągu kwartału z poziomu 169,9%, natomiast w ujęciu rocznym wzrósł z poziomu 172,4%. Banki spółdzielcze utrzymywały limit na odpowiednim poziomie. Przeciętna wartość wskaźnika NSFR w bankach spółdzielczych kształtowała się na poziomie 16,2% i wzrosła w ciągu kwartału o,1 p.p., natomiast najniższa wartość tego wskaźnika to 7,1%, a najwyższa to 35,1%. IPS-SGB, analizując strukturę bilansu banków i ryzyko z nią związane, szczególną uwagę zwraca również na udział depozytów gwarantowanych oraz udział depozytów JST w bazie depozytowej. Pierwszy ze wskaźników odzwierciedla stabilność bazy depozytowej przy założeniu, iż depozyty gwarantowane w mniejszym stopniu są wycofywane w trakcie nagłego odpływu środków, drugi natomiast bada niestabilność bazy depozytowej uwzględniając fakt, iż 11

depozyty JST są dużymi pozycjami w bilansie, a nie mają gwarancji BFG. Wartość depozytów gwarantowanych wyniosła w IV kwartale 218 r. 33,2 mld zł (wzrost o 2, mld zł w ciągu kwartału oraz o 2,7 mld zł w ujęciu rocznym). Z analizy wynika, iż wśród banków spółdzielczych w IPS-SGB średnio 78,5% depozytów sektora niefinansowego oraz samorządowego według wartości nominalnej jest gwarantowana. 1% 8% 6% 4% 2% % Stosunek środków gwarantowanych do depozytów sektora niefinansowego oraz budżetowego według wartości nominalnej względem sumy bilansowej banków spółdzielczych w IPS-SGB 2 4 6 8 1 1 2 1 4 Miliony 5% 4% 3% 2% 1% % Udział depozytów IRiS w depozytach ogółem względem sumy bilansowej banków spółdzielczych w IPS-SGB 2 4 6 8 1 1 2 1 4 Miliony Depozyty sektora instytucji rządowych i samorządowych według wartości nominalnej na koniec IV kwartału 218 r. wyniosły 3,66 mld zł i jest to spadek o 5,2% kwartał do kwartału oraz spadek o 2,8% rok do roku. Średni udział depozytów JST w bazie depozytowej ogółem wyniósł na koniec IV kwartału 218 r. 8,6%. W 7 bankach spółdzielczych udział depozytów JST w bazie depozytowej przekracza 25% (spadek o 2 banki wobec III kwartału 218 r.) 6. Analiza wskazuje, iż wyższy wskaźnik wykazują w szczególności banki o średnich aktywach (w tym przypadku pomiędzy 1-3 mln zł). Budowanie nadpłynności w oparciu o depozyty 6 Bałtycki Bank Spółdzielczy, Bank Spółdzielczy w Kleszczowie, Bank Spółdzielczy w Kobierzycach, Bank Spółdzielczy w Kórniku, Bank Spółdzielczy w Strzegowie, Bank Spółdzielczy w Ustce, Bank Spółdzielczy w Wiskitkach. 12

JST jest ryzykowne, ponieważ w przypadku rozpoczęcia przez samorządy inwestycji środki te odpłyną z banków. Przeprowadzona analiza wykazała, iż 61 banków spółdzielczych ma wystarczającą wartość środków na rachunku Minimum Depozytowego oraz płynnych instrumentów dłużnych w postaci papierów NBP, aby obsłużyć odpływ depozytów sektora samorządowego. Jeżeli jednak uwzględnić dodatkowo posiadane przez banki lokaty terminowe oraz bieżące, to liczba banków, które miałyby problem z płynnością w wyniku wycofania depozytów przez sektor samorządowy, spadnie do 1 7. Jednocześnie środki pomocowe zgromadzone przez IPS-SGB są wystarczające do zagwarantowania płynności u uczestników w powyższym scenariuszu. Aktywa o wysokiej płynności SGB-Banku S.A., będące sumą wartości środków w kasie i na rachunku bieżącym, lokat jednodniowych i terminowych oraz wartości instrumentów dłużnych NBP, kształtowały się na poziomie 2,9 mld zł. Ponadto bank zrzeszający na koniec IV kwartału 218 r. posiadał instrumenty dłużne wyemitowane przez Skarb Państwa o wartości 9, mld zł. Dodatkowo instrumenty dłużne sektora finansowego, niefinansowego oraz samorządowego wykazano w wartości odpowiednio 1,48 mld zł,,22 mld zł oraz,23 mld zł. Bank zrzeszający posiadał także instrumenty kapitałowe o łącznej wartości,4 mld zł, na które składały się przede wszystkim akcje o wartości,6 mld zł, certyfikaty inwestycyjne w kwocie,14 mld zł oraz jednostki uczestnictwa w kwocie,2 mld zł. W strukturze depozytów według wartości nominalnej dominują depozyty sektora finansowego w kwocie 16,8 mld zł (w tym depozyty terminowe - 14,8 mld zł, a depozyty bieżące - 2,1 mld zł). Depozyty sektora niefinansowego oraz IRiS według wartości nominalnej kształtowały się na poziomie odpowiednio,64 mld zł oraz,1 mld zł. Wyliczony przez SGB-Bank S.A. na poziomie indywidualnym wskaźnik LCR osiągnął poziom 178,5% i tym samym spełnił wewnętrzny limit IPS-SGB na poziomie 8%, natomiast wskaźnik NSFR SGB-Banku S.A. wyniósł 328,% (wzrost z poziomu 31,5% wykazanego na koniec trzeciego kwartału 218 r.). W banku zrzeszającym relacja depozytów ogółem według wartości nominalnej powiększonych o fundusze własne do kredytów ogółem według wartości brutto (z wyłączeniem rezerw oraz odsetek) powiększonych o majątek trwały na koniec IV kwartału 218 r. wyniosła 385,3%, (na koniec IV kwartału 217 r. wynosiła 348,8%). 7 Bank Spółdzielczy w Aleksandrowie Kujawskim. 13

Zagregowany dzienny wskaźnik LCR 35% 3% 25% 2% 15% 1% 5% % sty 18 mar 18 maj 18 lip 18 wrz 18 lis 18 W związku z dobrym zabezpieczeniem płynności przez bank zrzeszający oraz odpowiednią strukturą finansowania banków spółdzielczych wartość zagregowanych aktywów płynnych była równa 13, mld zł, natomiast zagregowany poziom wskaźnika LCR na koniec IV kwartału 218 r. wyniósł 266,1%. W Systemie Ochrony SGB przyjęto definicję nadpłynności Zrzeszenia, która jest rozumiana jako maksymalna wartość o jaką mogą ulec obniżeniu aktywa płynne, aby zagregowany wskaźnik LCR nie spadł poniżej 1%. Na datę analizy nadpłynność w Zrzeszeniu SGB była równa 8,14 mld zł (wartość obliczona dla scenariusza (testu) odpływu depozytów w stopniu powodującym spadek wartości wskaźnika LCR do wartości krytycznej), i większa o 1,43 mld zł w porównaniu do końca poprzedniego kwartału. Analiza wartości wskaźnika LCR w związku z decyzją KNF o zwolnieniu banków spółdzielczych z przestrzegania jednostkowej normy LCR ma charakter dzienny i analizowane są wszelkie przypadki jego odchyleń. Od czasu sprawozdawania zagregowanej normy płynności LCR nie odnotowano ani jednego przypadku wskazującego na możliwość niedotrzymania tej normy przez IPS-SGB. Wartości zagregowanego wskaźnika LCR od początku 218 r. kształtowały się na poziomie powyżej 138,7%. Ryzyko kredytowe Średni udział kredytów zagrożonych w portfelu kredytowym sektora niefinansowego oraz IRiS według wartości brutto (wskaźnik jakości) wyniósł 5,6%, co oznacza spadek o,12 p.p. w ujęciu kwartalnym oraz wzrost o,26 p.p. w stosunku rocznym. Przyrost portfela kredytów sektora niefinansowego oraz IRiS według wartości brutto wyniósł 5,3% r/r, natomiast przyrost portfela kredytów zagrożonych tych sektorów według wartości brutto osiągnął 11,1% w stosunku rocznym (portfel kredytów zagrożonych brutto powyższych sektorów wzrósł w ujęciu rocznym o 133,4 mln zł, natomiast w ujęciu kwartalnym nastąpił spadek o 16, mln zł). 14

Miliardy 6 4 2 Aktywa oraz kredyty sektora niefinansowego i IRIS WBN (w mld zł) oraz jakość należności WBB (w %) 4,37% 4,46% 4,75% 4,76% 4,95% 5,7% 5,18% 5,6% 41,8 42,1 42,7 44,4 44,7 45,1 45,6 48, 23,6 24,1 24,4 24,4 24,7 25,1 25,4 25,8 6% 4% 2% % Aktywa Kredyty netto sektor niefinansowy oraz IRiS Wskaźnik jakości brutto (sektor niefinansowy oraz IRiS) 1 5 1 Należności zagrożone BS WBB [mln zł] 1 23 1 337 Rozkład wskaźnika jakości 6 4 5 15 IV.217 IV.218 <= 1% > 1% i <= 1% > 1% W strukturze jakościowej kredytów zagrożonych sektora niefinansowego oraz IRiS według wartości nominalnej na koniec 218 r. dominują kredyty stracone o wartości 72,6 mln zł (wzrost o 1,% k/k oraz wzrost o 28,1% r/r), kredyty wątpliwe osiągnęły wartość 219,5 mln zł (wzrost o 15,1% k/k oraz wzrost o 6,5% r/r), natomiast kredyty poniżej standardu osiągnęły wartość 241,6 mln zł (spadek o 16,3% k/k oraz spadek o 1,7% r/r). Na podstawie danych wywnioskować można, iż pomimo zmniejszenia się kredytów zagrożonych powyższych sektorów o 11, mln zł w ujęciu kwartalnym, nastąpiło ich znaczne przesunięcie do wyższych kategorii ryzyka. rozkład banków spółdzielczych pod kątem jakości portfela nie wskazuje grup banków, które charakteryzują się istotnie pogorszoną jakością portfela niż pozostałe. Według stanu na koniec 218 r. 6 banków spółdzielczych posiadało wyższy wskaźnik jakości niż ustalony w systemie limitów poziom 1% 8. Liczba banków spółdzielczych przekraczających 8 Bank Spółdzielczy w Przemkowie, Bank Spółdzielczy Towarzystwo Oszczędnościowo-Pożyczkowe Pa-Co- Bank w Pabianicach, Piastowski Bank Spółdzielczy w Janikowie, Bank Spółdzielczy w Tczewie, Bank Spółdzielczy w Nakle nad Notecią, Bank Spółdzielczy w Wolinie. 15

Miliony limit 1% w ciągu kwartału spadła z 11 do 6, a dodatkowo aż 4 banków posiadało wskaźnik jakości na poziomie poniżej 1%. 25% 2% 15% 1% 5% % 2 15 Wskaźnik jakości względem sumy bilansowej z wyłączeniem BS Przemków 2 4 6 8 1 1 2 1 4 Miliony Rozkład wskaźnika jakości wśród banków spółdzielczych w IPS-SGB 143 147 149 142 15 1 5 3 44 39 39 42 4 11 9 7 11 6 IV.217 I.218 II.218 III.218 IV.218 <= 1% > 1% i <= 1% > 1% Zmiana portfela kredytów zagrożonych według wartości brutto w ujęciu rocznym w bankach spółdzielczych w IPS-SGB z wyłączeniem BS Przemków 2 1 Spadek kredytów zagrożonych w 83 BS w kwocie 7,9 mln zł Wzrost kredytów zagrożonych w 11 BS w kwocie 25,5 mln zł -1 15 3 45 6 75 9 15 12 135 15 165 18 195 Wśród banków spółdzielczych w IPS-SGB istnieje grupa banków, które istotnie wpływają na pogorszenie się średniego wskaźnika kredytów zagrożonych w IPS-SGB. Analizując rozkład banków spółdzielczych pod względem zmiany portfela kredytów 16

Miliony zagrożonych wskazać należy, iż wzrost kredytów zagrożonych w ujęciu rocznym nastąpił w 11 bankach spółdzielczych (na łączną kwotę 25,5 mln zł), w 83 bankach nastąpiła poprawa w portfelu kredytowym (na kwotę 7,9 mln zł), natomiast w 3 bankach nie nastąpiła zmiana. Jednocześnie 5 spośród 11 banków spółdzielczych, w których nastąpił największy przyrost kredytów zagrożonych, odpowiada za 52,4% tego przyrostu (131,2 mln zł) 9. Dodatkowo wskazać należy, iż 2% (39) banków spółdzielczych w IPS-SGB, które mają największe portfele kredytów zagrożonych, odpowiada łącznie za 66,6% wartości kredytów zagrożonych zidentyfikowanych w bankach spółdzielczych w IPS-SGB według stanu na koniec 218 r. 8 6 4 2 1 największych rocznych wzrostów wartości kredytów zagrożonych 74,5% (w mln zł) według danych na koniec 218 r. 9,2% 8,4% 9,4% 7,3% 5,1% 9,6% 6,8% 4,4% 1,6% 8% 6% 4% 2% % przyrost kredytów zagrożonych brutto r/r przyrost rezerw celowych ogółem na s. nief. i IRiS r/r wskaźnik jakości 4% 3% 2% 1% % -1% Przyrost należności zagrożonych WBB r/r jako % portfela należności sektora niefinansowego i JST względem sumy bilansowej w bankach spółdzielczych w IPS-SGB 2 4 6 8 1 1 2 1 4 Miliony 9 Bank Spółdzielczy w Przemkowie, Bank Spółdzielczy w Toruniu, Bank Spółdzielczy Duszniki, Bank Spółdzielczy Ziemi Łowickiej w Łowiczu, Bank Spółdzielczy w Skórczu. 17

Roczny przyrost kredytów zagrożonych sektora niefinansowego oraz budżetowego według wartości brutto przekraczający 5% wartości portfela kredytowego sektora niefinansowego oraz IRiS ogółem według wartości brutto stwierdzone zostały jedynie w 2 bankach spółdzielczych 1. Jednocześnie banki spółdzielcze w IPS-SGB charakteryzuje wysoki poziom zabezpieczenia kredytów zagrożonych rezerwami celowymi oraz odpisami. Wskaźnik orezerwowania banków spółdzielczych w IPS-SGB, mierzony stosunkiem rezerw celowych i odpisów na kredyty zagrożone sektora niefinansowego i IRiS do kredytów zagrożonych powyższych sektorów według wartości brutto pomniejszonych o odsetki, wzrosło w ujęciu kwartalnym o 1,3 p.p. do poziomu 55,6%, natomiast w ujęciu rocznym nastąpił spadek orezerwowania o 2,9 p.p. 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% % Wskaźnik orezerwowania 58,5% 55,% 53,1% 54,3% 55,6% 42,2% 43,2% 45,2% I.217 II.217 III.217 IV.217 I.218 II.218 III.218 IV.218 8 Rzerwy celowe i odpisy [mln zł] Rozkład orezerwowania 4 5 6 624 676 71 4 2 116 IV.217 IV.218 <3% >3% i <8% >8% brak zagr. Analizując rozkład banków według orezerwowania wskazać należy, iż największe problemy z wypełnieniem wymogu pokrycia 3% portfela kredytów zagrożonych rezerwami 1 Bank Spółdzielczy w Przemkowie, Bank Spółdzielczy w Toruniu. 18

mają banki mniejsze oraz banki średniej wielkości. Po IV kwartale 218 r. jedynie 5 banków nie spełniało limitu orezerwowania 11, dodatkowo warto podkreślić, iż 4 banki nie wykazują kredytów zagrożonych i stąd ich orezerwowanie wynosi %.. 15 1 Rozkład wskaźnika orezerwowania w bankach spółdzielczych w IPS- SGB 111 115 117 117 116 72 66 64 69 71 5 25% 8 5 8 6 9 5 5 4 5 4 IV.217 I.218 II.218 III.218 IV.218 <3% >3% i <8% >8% brak zagr. Wskaźnik orezerwowania względem sumy bilansowej 2% 15% 1% 5% % 2 4 6 8 1 1 2 1 4 Miliony 8% Relacja kredytów przeterminowanych pow. 3 dni pomniejszonych o zagrożone przeterminowane pow. 3 dni do kredytów ogółem 6% 4% 2% % 2 4 6 8 1 1 2 1 4 Miliony Na podstawie wskaźników stwierdzić należy, iż zdecydowana większość Uczestników IPS-SGB w sposób odpowiedni zabezpiecza aktualnie zidentyfikowane ryzyko kredytowe. 11 Bank Spółdzielczy w Przemkowie, Bank Spółdzielczy w Gąbinie, Bank Spółdzielczy w Nakle nad Notecią, Bank Spółdzielczy w Połczynie Zdroju, Bank Spółdzielczy w Żychlinie. 19

Miliony Kredyty niezagrożone sektora niefinansowego oraz IRiS przeterminowane powyżej 3 dni według wartości brutto na koniec 218 r. wykazały 152 banki spółdzielcze w kwocie równej 12,4 mln zł. Powyższe oznacza, iż w krótkim terminie istnieje możliwość pogorszenia się zagregowanego wskaźnika jakości. Dane na koniec 218 r. wskazują, iż w dwóch bankach spółdzielczych 12 stosunek kredytów niezagrożonych sektora niefinansowego oraz IRiS według wartości brutto przeterminowanych powyżej 3 dni do kredytów ogółem stanowi co najmniej 3%. SGB-Bank S.A. charakteryzował się znacznie przekraczającą limit jakością aktywów. Według danych na koniec 218 r. udział kredytów zagrożonych sektora niefinansowego oraz IRiS według wartości brutto w portfelu kredytowym wyniósł 19,1%, co oznacza wzrost o 1,2 p.p. w ujęciu kwartalnym oraz wzrost o 3,2 p.p. w ujęciu rocznym. Pogorszenie się jakości portfela wynikało z przeprowadzenia, przez nowy zarząd banku, gruntownego przeglądu portfela kredytowego. W strukturze jakościowej kredytów zagrożonych sektora niefinansowego oraz IRiS według wartości nominalnej na koniec 218 r. dominują kredyty stracone o wartości 46,2 mln zł (wzrost o 4,4% k/k oraz wzrost o 15,5% r/r), kredyty wątpliwe uzyskały wartość 191,9 mln zł (spadek o 14,6% k/k oraz wzrost o 21,3% r/r), natomiast kredyty poniżej standardu osiągnęły 184,4 mln zł (wzrost o 59,% k/k oraz wzrost o 28,2% r/r). 2% 15% 1% 5% Kredyty zagrożone sektora niefinansowego oraz IRiS według wartości brutto oraz wskaźnik jakości 17,3% 17,9% 17,4% 17,9% 16,8% 15,9% 15,7% 19,1% 944 851 891 878 882 798 781 823 1 2 8 4 % I.217 II.217 III.217 IV.217 I.218 II.218 III.218 IV.218 W portfelu widoczna jest zatem migracja należności zagrożonych w kierunku wyższych kategorii ryzyka oraz znaczny przyrost należności zagrożonych w ujęciu rocznym i kwartalnym. Orezerwowanie, mierzone stosunkiem rezerw celowych oraz odpisów na kredyty zagrożone sektora niefinansowego oraz IRiS do kredytów zagrożonych brutto tych sektorów z 12 Bank Spółdzielczy w Dzierzgoniu, Bank Spółdzielczy w Łebie. 2

wyłączeniem odsetek, wyniosło 53,7% (wzrost o 9,5 p.p. w ujęciu rocznym). Działanie to było podyktowane bardziej ostrożnościowym podejściem do tworzenia rezerw celowych na należności nieregularne oraz strategią zbliżenia poziomu pokrycia rezerwami celowymi i odpisami należności zagrożonych do standardów rynkowych. Rentowność i efektywność Po IV kwartale 218 r. banki spółdzielcze w IPS-SGB wypracowały 254,2 mln zł zysku netto, co oznacza spadek o,7% w ujęciu rocznym. Należy jednak w tym miejscu podkreślić, iż w IV kwartale 217 r. dwa z banków spółdzielczych w IPS-SGB zanotowały stratę opiewającą na 22,1 mln zł 13, a na koniec IV kwartału 218 r. dwa z banków spółdzielczych poniosły stratę w kwocie 29, mln zł 14. Wynik brutto banków spółdzielczych po IV kwartale 218 r. wyniósł 354,5 mln zł i był niższy o,3% r/r. 4 Wynik brutto BS [tys. zł] 4 Wynik netto BS [tys. zł] 3 2 1 355 451 354 514 3 2 1 255 955 254 222 IV.217 IV.218 IV.217 IV.218 Gdyby potraktować banki spółdzielcze, które w ubiegłym oraz w obecnym roku wykazały stratę netto, jako przypadki jednostkowe i wykluczyć je z analizy (tzn. uwzględniając tylko zyski netto), to wzrost zysku netto w ujęciu rocznym wyniesie 1,9% (oczyszczony ze strat wynik netto po IV kwartale 218 wynosi 283,2 mln zł wobec 278, mln zł rok wcześniej). Wynik działalności bankowej wyniósł 1.66,4 mln zł, co oznacza wzrost o 2,1% w stosunku rocznym. Wypracowany wynik odsetkowy w kwocie 1.283,7 mln zł był o 3,1% wyższy w ujęciu rocznym, natomiast wynik z tytułu opłat i prowizji wyniósł 369, mln zł i tym samym zanotował spadek o,6 % r/r. Koszty działania banków spółdzielczych zamknęły się w kwocie 1.117,8 mln zł, co stanowiło 15,9% ubiegłorocznej wartości. Koszty pracownicze 13 Bank Spółdzielczy w Chełmnie, Bank Spółdzielczy Towarzystwo Oszczędnościowo-Pożyczkowe Pa-Co- Bank w Pabianicach. 14 Bank Spółdzielczy w Przemkowie, Bank Spółdzielczy Towarzystwo Oszczędnościowo-Pożyczkowe Pa-Co- Bank w Pabianicach. 21

MIliony wyniosły 752,3 mln zł (wzrost o 4,2% r/r), natomiast koszty ogólnego zarządu osiągnęły wartość 365,5 mln zł (wzrost o 1,1% r/r). Koszty amortyzacji wyniosły 66,7 mln zł, co oznaczało spadek o,6% w ujęciu rocznym. 3 25 2 15 1 5-5 Dekompozycja wyniku netto banków spółdzielczych w IPS-SGB 256, 278, 254,2 283,2-22,1-29, IV.217 IV.217* IV.218 IV.218* Banki z ujemnym wynikiem netto Zysk netto ogółem 1 8 6 4 2 Struktura C/I w bankach spółdzielczych w IPS-SGB 86 82 73 77 77 63 66 62 56 51 51 43 46 5 44 1 11 12 13 4 IV.217 I.218 II.218 III.218 IV.218 <=65% 65%-75% 75%-85% >=85% 1% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% Wskaźnik C/I względem sumy bilansowej 2 4 6 8 1 1 2 1 4 Miliony Średni wskaźnik C/I na koniec IV kwartału 218 r. wyniósł 69,%, co oznacza wzrost o 1,95 p.p. r/r oraz wzrost o 1,8 p.p. w ujęciu kwartalnym. Analizując strukturę wskaźnika C/I w bankach spółdzielczych w IPS-SGB wskazać należy, iż 13 banków spółdzielczych 22

przekroczyło limit dla tego wskaźnika na poziomie 85% 15. 121 banków charakteryzuje się niskimi i umiarkowanymi wskaźnikami, tj. ma wskaźnik na poziomie przynajmniej o 1 p.p. niższym niż wynosi limit. Analiza struktury przychodów odsetkowych wskazuje, iż 26 banków spółdzielczych wykazuje po IV kwartale 218 r. ponad 25% udział przychodów z lokat jednodniowych i terminowych w przychodach odsetkowych ogółem (są to lokaty w dominującej większości w banku zrzeszającym). Przychody z lokat stanowią łącznie 13,2% przychodów odsetkowych banków i wynoszą 212,6 mln zł (wzrost o 5,6% w stosunku rocznym). Zbyt duże uzależnienie przychodów odsetkowych od lokat może świadczyć o nieefektywnej strategii biznesowej lub problemach z pozyskaniem klientów kredytowych z sektora niefinansowego oraz samorządowego. 6% Udział przychodów z lokat jednodniowych oraz terminowych w przychodach ogółem względem sumy bilansowej banków spółdzielczych w IPS-SGB 4% 2% % 2% 15% 1% 5% 2 4 6 8 1 1 2 1 4 Miliony Realizacja planów finansowych w zakresie wyniku brutto względem sumy bilansowej (z wyłączeniem BS Przemków) % 2 4 6 8 1 1 2 1 4 Miliony 15 Golub-Dobrzyń, Łasin, Bank Spółdzielczy w Żychlinie, Poznański Bank Spółdzielczy, Rzeszów, Rakoniewice, Bank Spółdzielczy w Kleszczowie, Bank Spółdzielczy w Aleksandrowie Kujawskim, Wronki, Prabuty, Bełchatów, Krośniewice, Bank Spółdzielczy w Przemkowie. 23

Średnia realizacja planów finansowych przez banki spółdzielcze w zakresie wyniku brutto w IV kwartale 218 r. wyniosła 95,7%, jednakże po wykluczeniu banku z największą stratą netto (uznając to zdarzenie jako przypadek jednostkowy) 16, średnia realizacja planu finansowego wynosi 13,2%. Analizując rozkład realizacji planów finansowych wskazać należy, iż 11 banków zrealizowało plany finansowe w zakresie wyniku brutto w mniej niż 5% 17, jeden bank pomimo zaplanowanego zysku poniósł stratę 18, natomiast jeden bank zaplanował stratę w planie finansowym na 218 r. 19. 5-5 -1-15 -2-25 -3 1 Banków posiadających najniższe wyniki netto wraz z realizacją planu finansowego w zakresie wyniku brutto [dane w tys. zł] -25 676-1127% 98% -3 342 66 11 122 148 149 153 165 176 34% 4% 41% 41% 11% 82% 45% 73% 2% % -2% -4% -6% -8% -1% -12% Wynik netto roku bieżącego Realizacja planu w zakresie wyniku brutto Na koniec IV kwartału 218 r. trzy banki spółdzielcze odnotowały wyniki netto poniżej 1 tys. zł 2, w tym dwa banki odnotowały stratę netto (oba są objęte wymogiem realizacji wewnętrznego planu naprawy) 21. Rentowność aktywów wśród banków spółdzielczych w IPS- SGB mierzona wskaźnikiem ROA netto pozostała umiarkowana w IV kwartale 218 r. i wyniosła,55%, co oznacza spadek o,9 p.p. k/k oraz spadek o,5 p.p. w ujęciu rocznym 16 Bank Spółdzielczy w Przemkowie. 17 Bank Spółdzielczy w Przemkowie, Bank Spółdzielczy w Żychlinie, Bank Spółdzielczy w Nakle nad Notecią, Bank Spółdzielczy Rzemiosła w Łodzi, Bank Spółdzielczy w Gryfinie, Bank Spółdzielczy w Prabutach, Bank Spółdzielczy w Smętowie Granicznym, Bank Spółdzielczy Ziemi Łowickiej w Łowiczu, Tczew, Bank Spółdzielczy w Bieżuniu, Bank Spółdzielczy w Krotoszynie. 18 Bank Spółdzielczy w Przemkowie. 19 Bank Spółdzielczy Towarzystwo Oszczędnościowo-Pożyczkowe Pa-Co-Bank w Pabianicach. 2 Bank Spółdzielczy w Przemkowie, Bank Spółdzielczy Towarzystwo Oszczędnościowo-Pożyczkowe Pa-Co- Bank w Pabianicach, Bank Spółdzielczy w Żychlinie. 21 Bank Spółdzielczy Towarzystwo Oszczędnościowo-Pożyczkowe Pa-Co-Bank w Pabianicach, Bank Spółdzielczy w Przemkowie. 24

(biorąc pod uwagę wynik nieoczyszczony o stratę). Według danych sprawozdawczych saldo rezerw celowych oraz odpisów na odsetki na odsetki w okresie rocznym zmalało wśród 6 banków spółdzielczych na łączną kwotę 5,8 mln zł, natomiast w 136 bankach saldo rezerw wzrosło na łączną kwotę 116,9 mln zł. Analizując rachunek zysków i strat należy stwierdzić, iż wynik na rezerwach celowych oraz odpisach na odsetki wyniósł na koniec 218 r. 141,6 mln zł, co oznacza spadek w ujęciu rocznym o 11,3%. 2,% Wskaźnik ROA względem sumy bilansowej z wyłączeniem banków generujących straty 1,5% 1,%,5%,% 15 1 5 2 4 6 8 1 1 2 1 4 Miliony 115 Struktura ROA w bankach spółdzielczych w IPS-SGB 14 14 71 54 6 51 58 39 25 29 21 16 2 1 2 2 2 IV.217 I.218 II.218 III.218 IV.218 <=% >% i <=,5% >,5% i <=1% >1% 114 17 SGB-Bank S.A. na koniec IV kwartału 218 r. poniósł stratę wyniku netto na poziomie 147,5 mln zł (na koniec 217 r. Bank wykazał wynik netto na poziomie 3,3 mln zł). Biorąc pod uwagę osiągnięty wynik z tytułu odsetek oraz wynik na działalności bankowej, należy stwierdzić, że strukturalnie możliwości banku do generowania przychodów nie zostały osłabione. Koszty działania zamknęły się po IV kwartale 218 r. w kwocie 156,5 mln zł, co oznacza spadek o 3,% w ujęciu rocznym, przy czym koszty ogólnego zarządu wyniosły 9,4 mln zł (spadek o 1,6% r/r), a koszty pracownicze wyniosły 66,1 mln zł (wzrost o 1,% r/r). Na stratę netto wpływ miało przede wszystkim utworzenie rezerw celowych w wyniku gruntownego przeglądu portfela kredytowego. Wynik z tytułu rezerw i pozostałych odpisów na koniec IV kwartału 218 r. osiągnął wartość 278,4 mln zł (na koniec IV kwartału 217 r. pozycja ta wynosiła 11,1 mln zł). 25

Wynik z tytułu odsetek SGB-Banku [mln zł] 3 2 1 2 184 222 241 IV.215 IV.216 IV.217 IV.218 Wynik działalności bankowej SGB-Banku [mln zł] 4 3 2 1 255 29 285 31 IV.215 IV.216 IV.217 IV.218 Przyrost rezerw celowych SGB-Banku [mln zł] 3 2 1 278 5 64 11 IV.215 IV.216 IV.217 IV.218 Wskaźnik C/I wyniósł na koniec IV kwartału 218 r. 58,7%, co oznacza spadek w ujęciu rocznym o 1,7 p.p., natomiast ROA netto wyniosło -,76%, co oznacza spadek z poziomu,2% odnotowanego rok wcześniej. 26

4. Limity wewnętrzne i ocena punktowa Poziom realizacji limitów ustalonych w Systemie Ochrony SGB, jak również ich zmiany są analizowane w czterech obszarach działalności banku, tj. adekwatności kapitałowej, jakości posiadanych aktywów, jakości wyniku finansowego i płynności. W 218 r. nastąpiły zmiany wśród liczby Uczestników IPS-SGB, ponieważ do Systemu Ochrony SGB dołączył Bank Spółdzielczy w Sandomierzu, a jednocześnie połączeniu uległy Bank Spółdzielczy w Chełmnie z Bankiem Spółdzielczym w Toruniu. Na koniec 218 r. w IPS- SGB, razem z Bankiem Zrzeszającym, było 197 banków. Analizując stopień realizacji limitów wskaźników zaliczonych do obszaru adekwatności kapitałowej należy stwierdzić, że na koniec IV kwartału 218 r. ich realizacja, w stosunku do kwartału poprzedniego, była na podobnym poziomie. Wszystkie banki, oprócz jednego 22, należące do IPS-SGB wykazywały realizację limitu minimalnej wartości zarówno współczynnika kapitału podstawowego Tier I, jak i dźwigni finansowej na poziomie niskim. Podobna sytuacja wystąpiła w przypadku limitu minimalnej wartości współczynnika kapitału Tier I. Jedynie 1 bank wykazał wartość współczynnika poniżej ustalonego limitu 9% 23, co zostało zaklasyfikowane jako wysokie przekroczenie, a realizacja przedmiotowego limitu dla większości pozostałych banków, tj. 193 z 197, była na poziomie niskim. 3 banki wykazały wartość wskaźnika zakwalifikowaną jako wykorzystanie limitu na poziomie średnim 24. Limit minimalnej wartości całkowitego współczynnika kapitałowego, podobnie jak w kwartale poprzednim, przekraczały jedynie 2 banki. Realizację limitu w 1 banku zaklasyfikowano jako wysokie przekroczenie 25, natomiast w drugim banku jako przekroczenie 26. Limit minimalnej wartości dźwigni finansowej dla wszystkich banków z wykluczeniem 2 był na poziomie niskim 27. Sytuacja Uczestników IPS-SGB w obszarze adekwatności kapitałowej w IV kwartale 218 r. nie uległa dużej zmianie w stosunku do poprzedniego kwartału i była bardzo dobra. Niższy poziom ryzyka na koniec analizowanego roku, w porównaniu do kwartału poprzedniego, zidentyfikowano w obszarze jakości aktywów. Limit maksymalnego udziału kredytów zagrożonych w portfelu kredytowym (od sektora niefinansowego i sektora instytucji rządowych lub samorządowych), ustalony na poziomie 1%, został przekroczony przez 22 Bank Spółdzielczy w Przemkowie. 23 Bank Spółdzielczy w Przemkowie. 24 Poznański Bank Spółdzielczy, Bank Spółdzielczy w Rzepinie, SGB-Bank. 25 Bank Spółdzielczy w Przemkowie. 26 Bank Spółdzielczy w Rzepinie. 27 SGB-Bank wysoka realizacja limitu, Bank Spółdzielczy w Przemkowie wysokie przekroczenie limitu. 27

7 banków 28, tj. o 5 banków mniej aniżeli na koniec III kwartału 218 r. Większość banków, tj. 9%, czyli 178 z 197, zrealizowało przedmiotowy limit na poziomie niskim, co oznacza, że poziom ryzyka kredytowego w tych bankach był umiarkowany. Zdecydowana większość banków miała także odpowiedni poziom rezerw celowych utworzonych na należności z rozpoznaną utratą wartości. Informuje o tym limit minimalnej wartości wskaźnika orezerwowania. Przekroczenie tego wskaźnika wystąpiło w 5 bankach 29, natomiast pozostałe podmioty, tj. 192 banki, spełniały przedmiotowy limit, w tym 173 banki zrealizowały go na poziomie niskim. Oznacza to, że o ile w analizowanym kwartale spadła liczba banków przekraczających limit maksymalnego udziału należności zagrożonych w portfelu, o tyle ich orezerwowanie uległo nieznacznej poprawie w stosunku do poprzedniego okresu. Na koniec IV kwartału 218 r., w porównaniu do końca III kwartału, nastąpiły zmiany w zakresie struktury realizacji limitu maksymalnej wartości wskaźnika C/I. Jednocześnie nastąpiło zmniejszenie liczby banków wykorzystujących ten limit w stopniu niskim o 11 banków (z 74 do 63 banków) oraz w stopniu wysokim o 2 banki (z 44 do 42 banków), przy wzroście liczby podmiotów z realizacją przedmiotowego limitu na poziomie średnim o 13 banków, tj. z 66 do 79 banków. Na koniec analizowanego kwartału przedmiotowy limit przekraczało 13 banków 3, tj. o jeden bank więcej niż na koniec III kwartału. Struktura realizacji drugiego limitu w obszarze jakości wyniku finansowego uległa pogorszeniu. Przekroczenie limitu minimalnego udziału wyniku brutto w należnościach zagrożonych wystąpiło w przypadku 6 banków (wzrost o 3 banki) 31, a 191 banków zrealizowało opisywany limit na poziomie niskim. Kolejnym obszarem działania banku, w którym zostały ocenione banki będące uczestnikami IPS-SGB, był obszar płynności. Na koniec IV kwartału 218 r. żaden bank nie przekraczał limitu minimalnej wartości wskaźnika płynności krótkoterminowej LCR. Natomiast limit minimalnej wartości wskaźnika płynności długoterminowej NSFR został 28 Piastowski Bank Spółdzielczy w Janikowie, Bank Spółdzielczy w Nakle nad Notecią, Bank Spółdzielczy Towarzystwo Oszczędnościowo-Pożyczkowe "Pa-Co-Bank" w Pabianicach, Bank Spółdzielczy w Przemkowie, Tczew, Bank Spółdzielczy w Wolinie, SGB-Bank. 29 Bank Spółdzielczy w Gąbinie, Bank Spółdzielczy w Nakle nad Notecią, Bank Spółdzielczy w Połczynie Zdroju, Bank Spółdzielczy w Przemkowie, Bank Spółdzielczy w Żychlinie. 3 Bank Spółdzielczy w Aleksandrowie Kujawskim, Bank Spółdzielczy w Bełchatowie, Bank Spółdzielczy w Golubiu Dobrzynie, Bank Spółdzielczy w Kleszczowie, Bank Spółdzielczy w Krośniewicach, Bank Spółdzielczy w Łasinie, Poznański Bank Spółdzielczy, Bank Spółdzielczy w Prabutach, Bank Spółdzielczy w Przemkowie, Bank Spółdzielczy w Rakoniewicach, Express Bank Spółdzielczy, Bank Spółdzielczy we Wronkach, Bank Spółdzielczy w Żychlinie. 31 Bank Spółdzielczy w Gryfinie, Bank Spółdzielczy Ziemi Łowickiej w Łowiczu, Bank Spółdzielczy w Łodzi, Bank Spółdzielczy w Nakle nad Notecią, Bank Spółdzielczy w Przemkowie, Bank Spółdzielczy w Tczewie. 28

przekroczony przez 2 banki 32, tj. o 1 bank mniej niż w kwartale poprzednim. Większość banków, tj. 17 z 197 zrealizowało limit w stopniu niskim, natomiast w stopniu średnim i wysokim odpowiednio 18 i 7 banków. Ostatnim limitem w obszarze płynności poddanym analizie był limit minimalnej wartości wskaźnika będącego relacją wartości depozytów i funduszy własnych do wartości kredytów i rzeczowych aktywów trwałych. W poziomach realizacji tego limitu nastąpiło polepszenie. Limit ten nie został przekroczony przez żaden bank, a 95% analizowanych podmiotów, tj. 188 z 197 banków zrealizowało go w stopniu niskim. Na koniec IV kwartału 218 r. nie wszystkie banki spełniły limit maksymalnego udziału instrumentów finansowych w funduszach własnych. Limit ten został przekroczony przez dwa banki 33. Mając na uwadze przedstawione fakty należy stwierdzić, że sytuacja płynnościowa banków w IPS-SGB jest bardzo dobra i nie generuje dużego ryzyka. Dodatkowym limitem ustalonym w IPS-SGB jest limit minimalnego zaangażowania banku spółdzielczego w kapitał zakładowy banku zrzeszającego, który został ustalony na poziomie,5% wartości sumy bilansowej. Według stanu na koniec 218 r. limit ten przekraczał 1 bank 34. Oprócz zmian w poziomach realizacji limitów w IPS-SGB, zmianom uległy oceny, jakie banki uzyskały za wskaźniki w Systemie Oceny Punktowej. Ocena ogólna danego banku jest wypadkową ocen banku w poszczególnych obszarach jego działalności, które są tożsame z obszarami działalności banku ustalonymi w systemie limitów. Sytuacja banków w obszarze adekwatności kapitałowej, w zakresie średnich wartości współczynników wypłacalności na koniec 218 r., w porównaniu do kwartału poprzedniego, uległa niewielkiemu polepszeniu. 2 15 1 5 Adekwatność kapitałowa 186 184 8 8 2 2 1 1 1 1, 1,5 2, 2,5 3, 3,5 4, 18 Q4 18 Q3 32 Bank Spółdzielczy w Górze, Bank Spółdzielczy w Kleszczowie. 33 Bałtycki Bank Spółdzielczy, Bank Spółdzielczy w Przemkowie. 34 Bank Spółdzielczy w Wiskitkach. 29

Wartość średnia łącznego współczynnika kapitałowego na koniec IV kwartału wzrosła z 21,14 do 21,16%, przy spadku wartości średniej oceny tego wskaźnika (im mniejsza wartość, tym lepsza ocena) ze średniego poziomu 1,11 do 1,9. Ocenę równą albo większą od 2,5, co oznacza posiadanie łącznego współczynnika kapitałowego poniżej 13,25% otrzymało 5 banków 35, tj. o 1 bank mniej aniżeli na koniec poprzedniego kwartału. Wartość średnia współczynnika kapitału Tier 1, podobnie jak wartość średnia łącznego współczynnika kapitałowego, wzrosła, w tym przypadku z poziomu 2,85 do 2,88%, przy nieznacznym wzroście wartości średniej oceny za ten wskaźnik równej 1,3. Tylko 1 bank uzyskał ocenę równą albo większą od 2,5, co oznacza, że wartość współczynnika kapitału Tier 1 była poniżej 9,% 36. W przypadku wskaźnika dźwigni finansowej struktura ocen uległa nieznacznym zmianom, natomiast wartość średnia tego wskaźnika spadła z 9,84 do 9,43%, co oznacza pogorszenie sytuacji banków w tym zakresie w porównaniu z kwartałem poprzednim. Ocenę gorszą albo równą 2,5 otrzymały 4 banki 37. Wartość średnia oceny za wskaźnik dźwigni finansowej była równa 1,6, natomiast wartość średnia oceny końcowej za obszar adekwatności kapitałowej 1,5, czyli tyle samo co w poprzednim kwartale. Ocenę kwalifikującą bank do działań prewencyjnych otrzymały 3 banki 38. Poddając analizie wskaźniki i oceny banków w obszarze dotyczącym jakości ich aktywów należy wskazać na nieznaczne polepszeniu się jakości portfela kredytowego banków. Wartość średnia wskaźnika należności zagrożonych na koniec IV kwartału 218 r. w porównaniu do kwartału poprzedniego spadła ze średniego poziomu 4,7 do 4,5%, przy takiej samej wartości średniej oceny za ten wskaźnik równej 1,89. Za analizowany wskaźnik 44 banki otrzymały ocenę równą albo wyższą niż 2,5. 8 6 4 2 Jakość aktywów 72 68 57 59 46 46 17 14 5 8 1 1, 1,5 2, 2,5 3, 3,5 4, 18 Q4 18 Q3 35 Bank Spółdzielczy w Przemkowie, Bank Spółdzielczy w Rzepinie, Stara Biała, Wolin, SGB-Bank. 36 Bank Spółdzielczy w Przemkowie. 37 Lipka, Bank Spółdzielczy w Przemkowie, Bank Spółdzielczy w Rzepinie, SGB-Bank. 38 Bank Spółdzielczy w Przemkowie, Bank Spółdzielczy w Rzepinie, SGB-Bank. 3

W analizowanym kwartale zmniejszeniu uległa wartość średnia udziału dużych ekspozycji kredytowych w funduszach własnych z poziomu 14,36 do 134,36%, natomiast średnia wartość oceny za ten wskaźnik wzrosła z 1,57 do 1,61. Udział należności przeterminowanych a niezagrożonych w terminie od 3 do 9 dni w portfelu kredytów zagrożonych. Wskaźnik ten informuje o potencjalnej części portfela kredytowego, która w przyszłości mogłyby zostać przeklasyfikowana do kategorii kredytów zagrożonych. Wartość średnia tego wskaźnika była na tym samym poziomie jak na koniec poprzedniego kwartału i była równa,27%. Za przedmiotowy wskaźnik 1 bank 39 uzyskał ocenę równą albo większą od 2,5. Wartość średnia oceny za obszar jakości aktywów pozostała na takim samym poziomie jak w kwartale poprzednim i była równa 1,63, a ocenę 2,5 albo gorszą otrzymały 22 banki. Na podstawie zidentyfikowanych zmian należy stwierdzić, że jakość portfela kredytowego Uczestników IPS-SGB, w IV kwartale 218 r. nie uległa znacznej zmianie. Kolejnym obszarem, w którym została oceniona działalność banków był obszar jakości wyniku finansowego. Wartość średnia rentowności aktywów na koniec analizowanego kwartału wyniosła,54% i była o,9 pp. mniejsza niż w poprzednim kwartale. W IV kwartale 218 r. spadła rentowność aktywów banków, a 15 z 197 analizowanych podmiotów uzyskało ocenę 2,5 albo wyższą. Wartość średnia kolejnego wskaźnika służącego ocenie ryzyka w obszarze jakości wyniku finansowego, wskaźnika C/I, zwiększyła się z 7,16 do 71,53%, przy wartości średniej oceny za ten wskaźnik równej 2,66. Za przedmiotowy wskaźnik ocenę 2,5 albo wyższą otrzymały 152 banki. W analizowanym kwartale, w porównaniu do kwartału poprzedniego, banki w mniejszym stopniu wykorzystywały pomniejszania podstawy tworzenia rezerw celowych na należności od podmiotów sektora niefinansowego i instytucji rządowych lub samorządowych. Średni udział tej pozycji w nadwyżce funduszy własnych powyżej 8% wartości łącznej kwoty ekspozycji na ryzyko wyniósł 18,94% przy ocenie średniej wskaźnika na poziomie 1,57. Średni udział wyniku z tytułu odsetek w wyniku działalności bankowej na koniec IV kwartału, w porównaniu z kwartałem poprzednim, nie zmienił się istotnie i był równy 76,6%, a wartość średnia oceny tego wskaźnika była równa 1,45 (tyle samo, co na koniec III kwartału). Wartość średnia oceny za obszar jakości wyniku finansowego była równa 2,21 i była o,3 większa (gorsza) w porównaniu z końcem poprzedniego kwartału. Ocenę 2,5 albo gorszą uzyskały 77 banki, tj. 5 banki więcej niż na koniec poprzedniego kwartału. 39 Bank Spółdzielczy w Łebie. 31