Dziecko-konsument w Internecie - praktyczny poradnik dla troskliwego rodzica Elżbieta Seredyńska Europejskie Centrum Konsumenckie Polska MSZ ODM Warszawa, 12 lutego 2014 r. 1
Plan wykładu 1. Podstawa prawna 2. Zasad poruszania się przez dziecko po sieci 3. Jak bezpiecznie kupować w sieci? 4. Kiedy można logować się do strony a kiedy nie? 5. Jakie umowy mogą być zawierane przez osoby niepełnoletnie? 6. Reklama skierowana do dzieci. 7. Mechanizmy marketingowe. 8. Nieuczciwe praktyki rynkowe wymierzone w dzieci. 2
Ramy prawne 1. Dyrektywa 2005/29/WE z dnia 11 maja 2005r. dotycząca nieuczciwych praktyk handlowych stosowanych przez przedsiębiorstwa wobec konsumentów na rynku wewnętrznym oraz zmieniająca dyrektywę Rady 84/450/EWG, dyrektywy 97/7/WE, 98/27/WE i 2002/65/WE Parlamentu Europejskiego i Rady oraz rozporządzenie (WE) nr 2006/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady ("Dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlowych") (Dz. U. UE L z dnia 11 czerwca 2005 r.) 2. Dyrektywa Rady z dnia 10 września 1984 r. w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych Państw Członkowskich dotyczących reklamy wprowadzającej w błąd 3. Dyrektywa Rady 89/552/EEC z 3 października 1989 r., zmieniona Dyrektywą 97/36/EC z 30 czerwca 1997 r. w sprawie koordynacji określonych przepisów prawa, ustawodawstwa lub działań administracyjnych w państwach członkowskich w zakresie emisji programów telewizyjnych zwana Dyrektywą "O telewizji bez granic. 3
Ramy prawne 4. Ustawa z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz.U.00.22.27 1) 5. Ustawa z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (Dz.U.02.144.1204) 6. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz.U.02.101.926) 7. Dyrektywa 97/7/WE w sprawie ochrony konsumentów w przypadku umów zawieranych na odległość 8. Dyrektywa 2000/31/EC z dnia 8 czerwca 2000 roku o niektórych aspektach prawnych usług społeczeństwa informacyjnego (Dyrektywa o handlu elektronicznym) 4
Zasady poruszania się przez dzieci po sieci 1. Rozmowy o bezpieczeństwie dziecka w internecie. 2. Powracanie do rozmowy co jakiś czas nowe technologie, nowe wiadomości u dziecka. 3. Baczne obserwowanie poczynań dziecka online. 4. Zainteresowanie, jak dziecko korzysta z internetu co go interesuje, gdzie zagląda, jak się porusza. 5. Nie musisz być ekspertem informatyki, by chronić swoje dziecko. 6. Upewnij się, że dziecko wie, że w razie niepewności może zwrócić się do Ciebie po pomoc. 5
Obszary zagrożenia Cyberprzemoc Uwodzenie w sieci Niebezpieczne treści Zakupy online Nadmierne korzystanie Zagrożenie prywatności 6
Jak bezpiecznie kupować w Sieci? 7
Identyfikacja przedsiębiorcy 8
Wiarygodność sprzedawcy Jak sprawdzić wiarygodność sprzedawcy? https://prod.ceidg.gov.pl/ceidg/ceidg.public.ui/search.aspx https://ems.ms.gov.pl/krs/wyszukiwaniepodmiotu http://www.konsument.gov.pl/pl/news/408/100/jak-sprawdzicwiarygodnosc-zagranicznego-sprzedawcy-pomocna-tabela.html 9
Kiedy można logować się do strony a kiedy nie? Umowy zawierane na odległość: Logując się na stronie - akceptując określone w regulaminie warunki może dojść do zawarcia prawnie wiążącej umowy. Taki sposób zawierania umów, nazywanych umowami na odległość, jest zgodny z prawem i powszechnie stosowany w usługach świadczonych drogą elektroniczną. Należy zatem uważnie czytać regulaminy przy każdym logowaniu na tego typu stronach i być świadomym konsekwencji wynikających z ich akceptacji. Akceptacja regulaminu może być równoznaczna z zawarciem umowy o świadczenie usługi o zakup produktu 10
Sytuacja prawna dziecka Jakie umowy mogą być zawierane przez osoby niepełnoletnie? Umowy powszechnie zawierane w drobnych bieżących sprawach (drobne umowy) - są to zarówno umowy służące zaspokajaniu bieżących zwyczajnych potrzeb dziecka (drobne zakupy), jak i drobne umowy dokonywane w kręgu grupy koleżeńskiej (zamiana i sprzedaż drobnych przedmiotów), służące zdobywaniu doświadczenia życiowego poprzez stopniowe uczestniczenie w transakcjach o wartości wzrastającej z wiekiem dziecka. 11
Bezpieczne logowanie 12
Domeny z (o)błędem Co 5 internauta wpisuje z pośpiechu adres w przeglądarce 13
Znaki zaufania 14
Poglądy dotyczące reklamy Które z następujących zdań najlepiej opisuje Twoje poglądy na temat reklamy? 60 40 20 0 nie lubię reklam, ale jestem zmuszony nie lubię i nie oglądam w zasadzie lubię reklamy trudno powiedzieć młodzież dorośli dorośli młodzież 15
Reklama - Gra o wielkie pieniądze! Gracz nr 1 - Przedsiębiorca cel zarobić jak najwięcej Gracz nr 2 - Konsument cel wydać jak najmniej uzyskując pożądany produkt Reguły gry: wszystkie chwyty dozwolone?! Wygrany: osiągnąć cel na własnych warunkach 16
Promocja roku! 17
Najczęściej stosowane metody Dowcip Kreowanie stylu życia (czarne pierze się w płynie do czarnych) Powoływanie się na autorytety Reklama porównawcza Kłopot rozwiązanie zadowolenie Reklama wartościowa (premie, gratisy) Sprzedaż pod presją czasu lub okoliczności (cena w %) Reklama wprowadzająca w błąd ( nowość, www.1rtv.pl ) albo niepełna Reklama w Internecie Agresywny marketing Downsizing ( extra duże, waga produktu, kształt opakowania, pakowanie próżniowe) Merchandising (wykorzystanie naturalnych zachowań konsumenta) Billboardowe teaseraki (seria plakatów) 18
Reklama Słowniczek każdy przekaz, nie pochodzący od nadawcy, zmierzający do promocji sprzedaży albo innych form korzystania z towarów lub usług, popierania określonych spraw lub idei albo osiągnięcia innego efektu pożądanego przez reklamodawcę, nadawany za opłatą lub inną formą wynagrodzenia Praktyki rynkowe rozumie się przez to działanie lub zaniechanie przedsiębiorcy, sposób postępowania, oświadczenie lub informację handlową, w szczególności reklamę i marketing, bezpośrednio związane z promocją lub nabyciem produktu przez konsumenta Nieuczciwa praktyka rynkowa stosowana przez przedsiębiorców wobec konsumentów - sprzeczna z dobrymi obyczajami i w istotny sposób zniekształca lub może zniekształcić zachowanie rynkowe przeciętnego konsumenta przed zawarciem umowy dotyczącej produktu, w trakcie jej zawierania lub po jej zawarciu. 19
Pojęcie przeciętnego konsumenta dostatecznie dobrze poinformowany, uważny i ostrożny; oceny dokonuje się z uwzględnieniem czynników społecznych, kulturowych, językowych i przynależności danego konsumenta do szczególnej grupy konsumentów, przez którą rozumie się dającą się jednoznacznie zidentyfikować grupę konsumentów, szczególnie podatną na oddziaływanie praktyki rynkowej lub na produkt, którego praktyka rynkowa dotyczy, ze względu na szczególne cechy, takie jak wiek, niepełnosprawność fizyczna lub umysłowa; Art. 22(1) Kodeksu Cywilnego: Za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. 20
Samoregulacja System samoregulacji chroni odbiorców reklamy przed nieetycznymi lub nieuczciwymi przekazami reklamowymi. Każdy, kto czuje, że jego zdaniem jakiś przekaz reklamowy narusza normy Kodeksu Etyki Reklamy może złożyć skargę. W przypadku konsumentów procedura jest maksymalnie uproszczona wystarczy wypełnić formularz umieszczony na stronie internetowej. 21
Zagrożenie prywatności 90% gimnazjalistów* ma profil w jednym lub kilku serwisach społecznościowych, jak Facebook, Twitter, nk. To przestrzeń, w której budują swoją tożsamość, nawiązują i utrzymują kontakty, prezentują siebie, dzielą się zdjęciami, filmami, swoimi przemyśleniami czy planami ze znajomymi i rodziną. Często robią to z narażeniem swojej prywatności. Dane pochodzą ze strony www.dzieckowsieci.fdn.pl 22
Zagrożenie prywatności Warto poznać serwisy społecznościowe, z których korzysta Twoje dziecko. Uświadom mu, że materiały publikowane online są powszechnie dostępne i mogą narazić je na nieprzyjemności teraz lub za jakiś czas nawet za kilka lat. Zadbaj, by dziecko odpowiednio skonfigurowało parametry prywatności w serwisach społecznościowych, z których korzysta, tak żeby ograniczyć dostęp do publikowanych materiałów osobom spoza kręgu znajomych. Jeśli masz konto na Facebooku, to znaczy, że zawarłeś z nim umowę! 23
Do kogo zwrócić się o pomoc? NASK i Fundacja Dzieci Niczyje www.helpline.org.pl Rzecznicy konsumentów http://uokik.gov.pl/rzecznicy_konsumentow.php Federacja Konsumentów http://www.federacja-konsumentow.org.pl/ Stowarzyszenie Konsumentów Polskich http://www.konsumenci.org/ Europejskie Centrum Konsumenckie http://www.konsument.gov.pl/ Rada Reklamy http://www.radareklamy.org/ 24
Dziękuję za uwagę! Europejskie Centrum Konsumenckie Plac Powstańców Warszawy 1 00-950 Warszawa www.konsument.gov.pl info@konsument.gov.pl tel. 22 55 60 118 25