Obligacje zapleczem finansowym firm faktoringowych Faktoring z roku na staje się coraz popularniejszą formą wspierania płynności przedsiębiorstw. Mniejsze firmy zajmujące się obrotem wierzytelności, które nie dysponują zapleczem globalnych instytucji finansowych, nie finansują się jednak same. Coraz częściej sięgają po kapitał emitując obligacje. Czym jest faktoring? Faktoring jest usługą polegająca na skupie przez firmę faktoringową (faktor) nieprzeterminowanych należności od przedsiębiorstw. Dzięki temu firmy oferujące swoim klientom wydłużone terminy spłaty zobowiązań mogą szybciej uwolnić zamrożone należności oraz zwiększać skalę działalności. Przedsiębiorstwa przedstawiają zatem wymagalne faktury firmom faktoringowym, które przelewają należne środki pomniejszone o odpowiednie dyskonto (zazwyczaj kilkanaście procent). Po spłacie zobowiązań przez dłużnika pozostałe środki przelewane są na konto przedsiębiorstwa, które w zamian za możliwość wcześniejszego obrotu kapitałem płaci faktorowi odpowiednie oprocentowanie. Rys. Model działania firm faktoringowych Źródło: Opracowanie własne Fitz Roy Finansowanie firm faktoringowych Przedsiębiorstwa oferujące finansowanie nieprzeterminowanych należności potrzebują bardzo dużych kapitałów. Związane jest to ze specyfiką ich działalności, która polega na pożyczaniu środków wspomagających bieżącą płynność przedsiębiorstw. W odróżnieniu jednak od banków nie mogą one sfinansować swojej działalności z depozytów. Dlatego też firmy faktoringowe często należą do międzynarodowych grup finansowych, dzięki czemu mogą korzystać ze znacznego zaplecza kapitałowego. Niestety wiąże się to z częstym kształtowaniem ich oferty w sposób uniemożliwiający dostosowanie jej do wymagań i potrzeb mniejszych przedsiębiorstw. W obszarze tym powstała zatem interesująca nisza, którą z powodzeniem wykorzystują mniejsze firmy faktoringowe. Nie dysponując jednak tak znacznym zapleczem finansowym w pierwszym okresie najczęściej finansują się kapitałem własnym oraz pożyczkami
Pragma Inkaso S.A. Pragma Faktoring (spółka zależna Pragma Inkaso) właścicielskimi. Z biegiem czasu, w celu dalszego rozwoju biznesu, zmuszone są jednak sięgać po dodatkowe środki. W tym celu wykorzystują zarówno zwiększenia kapitału własnego, jak i zadłużenia. W ramach podwyższania kapitału własnego najczęściej dokonuje się wpłat kapitału przez właścicieli, zatrzymuje zyski z lat poprzednich, a także dokonuje emisji akcji na rynku publicznym, co zapewnia dodatkowo efekt marketingowy. W celu rozwoju biznesu środki samych właścicieli niestety nie wystarczają, a publiczny rynek akcji nie zawsze jest otwarty na nowe emisje. Nie wspominając już, że kapitał własnościowy jest zazwyczaj dużo droższy od dłużnego. Dlatego też, jak w każdym biznesie, firmy te z chęcią sięgają po kapitał dłużny zarówno w postaci pożyczek (szczególnie właścicielskich), jak również emisji obligacji. Szczególnie ta druga forma zyskuje w ostatnim czasie na popularności. Firmy faktoringowe co prawda od dłuższego czasu z chęcią pozyskiwały kapitał poprzez emisję obligacji na rynku niepublicznym, jednak od momentu uruchomienia przez GPW w Warszawie rynku obligacji Catalyst, forma ta przeżywa prawdziwy renesans. Dzięki uruchomieniu nowego rynku możliwe jest bowiem dotarcie do nieosiągalnej często do tej pory grupy inwestorów. Atrakcyjność rynku wspiera także dość zmienna ostatnimi czasy sytuacja na publicznych rynkach akcji, w porównaniu z którymi rynek Catalyst stanowi ostoję bezpieczeństwa. Firmy faktoringowe a rynek obligacji Od momentu powstania rynku Catalyst (2009 rok) zadebiutowały na nim papiery aż 3 firm faktoringowych, które pozyskały łącznie 37 mln PLN. Już te wartości świadczą o zainteresowaniu rynkiem obligacji firm z tej branży. Jeśli jednak uwzględnić dodatkowo firmy zajmujące się szeroko rozumianym obrotem wierzytelności (również tych przeterminowanych) statystyki te prezentują się jeszcze bardziej imponująco. Na 61 funkcjonujących obecnie na rynku Catalyst przedsiębiorstw (wliczając emitentów listów zastawnych) obrotem szeroko rozumianymi wierzytelnościami zajmuje się aż 8 spółek, co stanowi ponad 13% wszystkich emitentów. Tabela: Obligacje firm faktoringowych notowanych w ramach rynku Catalyst Nazwa firmy Cel emisji Zabezpieczenie Oprocentowanie Wartość pozyskanego kapitału Sfinansowanie programu odkupu akcji własnych oraz pozyskanie środków na prowadzenie działalności na rynku długu, głównie faktoringu Zastaw rejestrowy na zbiorze wierzytelności obecnych oraz przyszłych o zmiennym składzie oraz poręczenie za zobowiązania emitenta udzielone przez Pragma Inkaso WIBOR6M+4,5% płatne co pół roku (obecnie 9,36%) 2 mln PLN - dwuletnie Zakup wierzytelności nabytych przez Emitenta jako faktora od faktorantów w ramach umów faktoringu Zastaw rejestrowy na zbiorze wierzytelności istniejących oraz przyszłych, o zmiennym składzie, stanowiących całość gospodarczą. WIBOR6M+6% płatne co pół roku (obecnie 10,86%) 5 mln PLN dwuletnie Przejęcie kontrolnego pakietu akcji spółki Grupa WIBOR6M+6% płatne co pół 15 mln PLN dwuletnie obligacje serii B
Best SA Electus SA Fast Finance SA AOW Faktoring Sp. z o.o. Finansowa Premium S.A. (obecnie 10,61%) Pozyskanie środków obrotowych na bieżąca działalność, polegającą na wykupie niewymagalnych wierzytelności w ramach zawieranych umów faktoringowych Nezabezpieczone Stałe: 11% płatne co kwartał 5 mln PLN dwuletnie Stałe: 10,2% płatne co kwartał 10 mln PLN trzyletnie obligacje serii B Źródło: Opracowanie własne Fitz Roy na podstawie www.gpwcatalyst.pl, dokumentów informacyjnych spółek oraz raportów bieżących Nazwa firmy Tabela: Obligacje firm faktoringowych notowanych w ramach rynku Catalyst Cel emisji Zabezpieczenie Oprocentowanie Wartość pozyskanego kapitału Zakup nowych pakietów wierzytelności w ramach prowadzonej działalności gospodarczej Zastaw rejestrowy na: - wierzytelnościach z rachunku bieżącego Emitenta, - wierzytelnościach ze zbioru wszelkich obecnych i przyszłych wierzytelności pieniężnych wynikających z umów kredytu i pożyczek udzielonych przez Santander Consumer Bank S.A. Wibor6M+6,5% płatne co pół roku (obecnie 11,26%) 11,27 mln PLN dwuletnie obligacje serii C (w ramach programu emisji obligacji w trzech transzach spółka pozyskała łącznie 30 mln PLN) Finansowanie działalności bieżącej Spółki w zakresie nabywania wierzytelności w sektorze publicznej służby zdrowia i jednostek samorządu terytorialnego Wibor3M+6% płatne co kwartał (obecnie 10,76%) 41,8 mln PLN dwuletnie obligacje serii C Refundacja poniesionych przez Emitenta wydatków na objęcie certyfikatów inwestycyjnych serii A BEST III. Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego FIZ Zastaw rejestrowy na 40.100.000 certyfikatach inwestycyjnych posiadanych przez Emitenta wyemitowanych przez BEST III NSFIZ do najwyższej sumy Wibor6M+6,5% płatne co pół roku (obecnie 11,12%) Wibor6M+7,5% płatne co pół roku (obecnie 12,12%) 10 mln PLN roczne 10 mln PLN dwuletnie obligacje serii C W wysokości nie wyższej niż 1.000.000 PLN oraz objęcie przez Emitenta certyfikatów inwestycyjnych serii B emitowanych przez Fundusz. zabezpieczenia w wysokości 56.000.000 złotych. Wibor6M+8,5% płatne co pół roku (obecnie 13,12%) Wibor6M+7% płatne co pół roku (obecnie 11,62%) 10 mln PLN trzyletnie obligacje serii E 5 mln PLN półtoraroczne obligacje serii B Wibor6M+8% płatne co pół roku (obecnie 12,62%) 5 mln PLN dwu i pół letnie obligacje serii D
Kredyt Inkaso SA NAVI GROUP SA Nabycie portfela wierzytelności, pokrycie opłat około portfelowych, związanych z pozwaniem tego portfela Wibor3M+10% płatne kwartał (obecnie 14,72%) 2 mln PLN dwuletnie Nieokreślony Wibor3M+9,2% płatne kwartał 2 mln PLN obligacje serii B na okres roku i 1 kwartału (obecnie 13,92%) Nieokreślony Wibor3M+9,2% płatne kwartał 0,9 mln PLN obligacje serii C na okres roku i 1 kwartału (obecnie 13,94%) Brak danych/ (niewprowadzone jeszcze na Catalyst/oferta zakończona 21.IX.2011 r.) 3,43 mln PLN obligacje serii D Zakup nowych pakietów wierzytelności. Program Emisji Obligacji, obok zakończonej 28 marca emisji akcji serii H, będzie stanowił źródło finansowania Spółki przez najbliższe dwa lata. WIBOR6M+5% płatne co pół roku (obecnie 9,86%) WIBOR6M+6% płatne co pół roku 60 mln PLN trzyletnie obligacje serii S02 (emisja w ramach programu emisji obligacji z dn. 14.IX.2010 r. o wartości 150 mln PLN) 15 mln PLN pięcioletnie obligacje serii S03 (obecnie 10,86%) (emisja w ramach programu emisji obligacji z dn. 14.IX.2010 r. o wartości 150 mln PLN) Źródło: Opracowanie własne Fitz Roy na podstawie www.gpwcatalyst.pl, dokumentów informacyjnych spółek oraz raportów bieżących Należy jednak pamiętać, że nie wszystkie firmy zajmujące się obrotem wierzytelnościami wprowadzają (dopuszczają) obligacje na rynek Catalyst. Część przedsiębiorstw w dalszym ciągu preferuje prywatny rynek obligacji. Dotyczy to również spółek publicznych, które wydawać by się mogło, że w pierwszej kolejności będą wprowadzać obligacje na Catalyst. Doskonałym przykładem może być tutaj spółka M.W. Trade SA, która we wrześniu 2011 r. przeprowadziła kolejną emisję obligacji serii I o łącznej wartości 4,3 mln PLN. Część firm jednak dopiero przekonuje się do rynku Catalyst i związanymi z nim obowiązkami. Należy się zatem spodziewać rosnącego zainteresowania tym rynkiem, szczególnie jeśli rynkowa bessa będzie się pogłębiać. Planowane emisje Pomimo, że nie wszystkie spółki zajmujące się faktoringiem jasno deklarują chęć zwiększania zadłużenia poprzez emisje obligacji, dalsze korzystanie z możliwości rynku Catalyst wydaje się raczej naturalną ścieżką ich rozwoju. Mimo, że żadna z firm faktoringowych notowanych na rynku Catalyst nie deklaruje nowych emisji, kierunek ten potwierdzają inne firmy z branży. Przykładem może być firma EDG Sp. z o.o. S.K.A., która planuje emisję półrocznych obligacji na kwotę 3 mln PLN w celu stopniowego zwiększania wartości
portfela obsługiwanych projektów. Pierwszej serii spółka nie zamierza jednak wprowadzać na rynek Catalyst. Jak deklarują władze spółki, kolejne serie już tak. Wskazaną tendencję potwierdzają również firmy zajmujące się szeroko rozumianym obrotem wierzytelności. Jak podało M.W. Trade w komunikacie bieżącym (99/2011) spółka planuje dalsze zwiększanie zobowiązań poprzez emisję dłużnych papierów wartościowych w celu dalszego pozyskiwania kapitału. Rynek dłużny doceniają także spółki, które są już notowane na rynku Catalyst. Artur Górnik Prezes Zarządu spółki Kredyt Inkaso SA, notowanej również na GPW, deklaruje że: plany spółki na najbliższe dwa lata obejmują wykonanie Programu Emisji Obligacji o wartości ok. 150 mln złotych, przy braku kolejnych emisji akcji (z możliwością zwiększenia wartości programu do kwoty 250 mln PLN). Electus SA na bieżąco zachęca inwestorów do powierzenia spółce kapitału dłużnego. Spółka w ramach programu emisji obligacji planuje pozyskać łącznie 150 mln PLN. W związku z tym w sierpniu 2011 r. Zarząd spółki podjął uchwałę o emisji obligacji serii E o wartości 50 mln PLN (RB 24/2011). Jest to zatem kolejna spółka planująca finansowanie działalności poprzez emisję obligacji. Wskazane przykłady potwierdzają tylko popularność rynku dłużnych papierów wartościowych, który w długim terminie dzięki uruchomieniu rynku Catalyst powinien tylko rosnąć. Perspektywy branży Rynek usług faktoringowych odznacza się znaczną dynamiką wzrostu. Zachwianie trendu wzrostowego zostało wyhamowane w 2009 ze względu na światowy kryzys finansowy. W 2010 r. nastąpił jednak powrót do poprzedniej dynamiki wzrostów. Jak podaje Polski Związek Faktorów (PZF) w 2010 roku odnotowano przyrost obrotów firm faktoringowych na poziomie ponad 23%. Dane z pierwszego półrocza 2011 roku wykazują dynamikę 19,51% wzrostu w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego. Dobrą perspektywę branży potwierdzają również wyniki za trzeci kwartał br., w którym nastąpił 17,25% przyrost obrotów firm faktoringowych w stosunku do analogicznego okresu 2010 r. Jak podaje Rzeczpospolita już 10% przedsiębiorstw z sektora small biznes wybiera faktoring jako źródło finansowania działalności, co potwierdza tylko perspektywy branży. Rys. Obroty firm faktoringowych w Polsce w latach 1996-2010 70 000 60 000 50 000 40 000 30 000 20 000 10 000 0 PZF Cały rynek 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Źródło: opracowanie własne Fitz Roy na podstawie PZF
Problemy z dostępem do kapitału przedsiębiorców stały się źródłem rozwoju firm faktoringowych. Ostatnie lata pokazały, iż zapotrzebowanie na usługi faktoringowe jest ogromne i stale rośnie. Dlatego też sektor ten będzie się prawdopodobnie bardzo dynamicznie rozwijał, co potwierdza dotychczasowy rozwój tego typu usług u naszych zachodnich sąsiadów. Dlatego też można się spodziewać dalszego zapotrzebowania na finansowanie w tym sektorze, a co się z tym wiąże nowych emisji obligacji. Autor: Nina Hamernik, Fitz Roy Natalia Śmieja, Fitz Roy