DROGA ENERGII ELEKTRYCZNEJ Z ELEKTROWNI W elektrowniach prąd powstaje w generatorach i kablami przesyłany jest do transformatorów, które zwiększają jego napięcie, co umożliwia przesyłanie energii elektrycznej na duże odległości. Energia z transformatorów trafia do linii energetycznych wysokiego napięcia, którymi rozprowadzana jest po całym kraju. Stalowe słupy utrzymują przewody wysoko nad ziemią. Energia może także być rozprowadzona kablami w ziemi. Linia wysokiego napięcia Na trasie przesyłu energia trafia do innego transformatora, którego zadaniem jest obniżenie napięcia prądu tak, żeby nadawał się do użytku w gospodarstwach domowych. W stacjach transformatorowych prąd rozdzielany jest linie, tak aby do każdego z mieszkańców dotarła energia elektryczna.
Transformator obniżający napięcie prądu Linia niskiego napięcia BUDOWA INSTALACJI ELEKTRYCZNEJ Instalacja elektryczna w budynku mieszkalnym składa się najczęściej z układu zasilania niskiego napięcia, obejmującego: przyłącze i złącze kablowe
tablicę rozdzielczą piony i linie zasilające (wewnętrzna linia zasilająca) instalację odbiorczą odpowiednią liczbę obwodów Oddawane do użytku mieszkania mają instalację elektryczną prądu zmiennego 230V, 50Hz połączoną z najbliższą stacją transformatorową. Najlepsza jest w domu instalacja elektryczna miedziana, która lepiej przewodzi prąd i jest trwalsza od np. analogicznych, wykonanych z aluminium. Można dzięki temu stosować przewody o mniejszych średnicach i podłączyć do sieci więcej odbiorników prądu, niż w przypadku instalacji aluminiowej. Ze względu na przeznaczenie rozróżniamy przewody elektryczne: druty gołe, druty izolowane, linki gołe, linki izolowane, sznury, kable. W liniach napowietrznych na wsi stacje transformatorowe obniżające napięcie do podanych wyżej wartości umieszczone są często bezpośrednio na słupach elektroenergetycznych. Każda stacja transformatorowa jest częścią krajowej sieci elektroenergetycznej. Prąd dostarczony do domów jednorodzinnych liniami niskiego napięcia przepływa przez licznik, który mierzy ilość zużytej energii w kilowatogodzinach kwh. To jaki licznik stosuje się w domu lub mieszkaniu, zależy od dwóch rzeczy. Po pierwsze-rodzaj instalacji elektrycznej. -licznik jednofazowy stosuje się w domu, w którym jest instalacja jednofazowa. -licznik trójfazowy- stosuje się w domu w którym jest instalacja trójfazowa Po drugie od tego, w jaki sposób rozliczamy się za energię z zakładem energetycznym. -licznik jednotaryfowy jeśli przez całą dobę korzystamy z energii o stałej cenie. -licznik dwutaryfowy jeśli nocą i w wyznaczonych godzinach popołudniowych za zgodą zakładu energetycznego korzystamy z tańszej energii, np. do zasilania piecó akumulacyjnych. Taki licznik ma dwa liczydła oraz zegar sterujący- wbudowany lub zamontowany obok. Większość nowych domów jednorodzinnych ma instalacje wyposażone w liczniki trójfazowe jednotaryfowe, w starych domach zaś często są liczniki jednofazowe jednoi dwutaryfowe.
Na klatkach schodowych budynków wielorodzinnych instalowane są szafki rozdzielcze, w których jest miejsce na liczniki energii oraz bezpieczniki główne, zabezpieczające instalacje poszczególnych mieszkań przed uszkodzeniem w razie przekroczenia dopuszczalnego poboru prądu przez wszystkie załączone jednocześnie odbiorniki. Licznik prądu elektrycznego Licznik prądu elektrycznego Wewnątrz mieszkania znajdują się dwa końcowe bezpieczniki instalacyjne, zabezpieczające dwa wyodrębnione obwody instalacji oświetleniowej: obwód opraw oświetleniowych z łącznikami instalacyjnymi oraz obwód gniazd wtyczkowych. W mieszkaniach, w których zainstalowane są elektryczne ogrzewacze akumulacyjne o mocy do 3kW, wydzielony jest jeszcze trzeci obwód, zwykle z odrębnym licznikiem dwutaryfowym, rozprowadzającym energię tylko do tych urządzeń. Ogrzewacze akumulacyjne lub inne maszyny o mocy większej niż 3kW zasilane są zazwyczaj napięciem 380V z instalacji siłowej. BEZPIECZEŃSTWO INSTALACJI ELEKTRYCZNEJ
Każdy wie - a im mniej się zna, tym lepiej wie - że prąd elektryczny, jak to się mawia - "KOPIE". Rzeczywiście, kopie i to dość nieprzyjemnie. Czasem potrafi kopnąć tak, że trzeba wzywać pogotowie, a bywa, że skutki są jeszcze tragiczniejsze. Nigdy zbyt wiele ostrożności z prądem elektrycznym - oto dewiza, której przestrzeganie warto polecić wszystkim w operacjach z kontaktami, przewodami i połączeniami. To, że nie wolno przy nich manipulować, gdy są pod napieciem albo gdy tylko podejrzewamy, że są pod napieciem - przyjmijmy za żelazną zasadę. Wszelkie przenośne urządzenia trzeba wyłączyć z gniazdek, jeśli zaś musimy naprawić samo gniazdko czy lampę sufitową pierwszą czynnością przed naprawą powinno być wykręcenie bezpieczników czyli tak zwanych korków. Nie wynaleziono stuprocentowo bezpiecznych urządzeń elektrycznych, dlatego przy wszelkich pracach z ich użyciem powinniśmy zachować szczególną ostrożność. Pamiętajmy o sprawdzeniu, czy nie są one uszkodzone i czy używamy ich zgodnie z przeznaczeniem. Nie należy manipulować przy urządzeniach i instalacji elektrycznej, budować prowizorycznych połączeń elektrycznych, czy pozostawiać włączone i bez nadzoru urządzenia: żelazka, piekarniki, prodiże,itp. Na straży naszego życia stoją zabezpieczenia instalacyjne, potocznie zwane korkami. Najpopularniejsze z nich to bezpieczniki z wkładką topikową, które w nowych i modernizowanych instalacjach zastępowane są nowocześniejszymi wyłącznikami nadmiarowoprądowymi. Bezpieczniki w instalacjach elektrycznych są najsłabszym elementem i w przypadku zbyt dużego przepływu prądu ulegają uszkodzeniu (przepaleniu). Wyłączają wtedy obwód elektryczny, chroniąc podłączony do niego sprzęt. Przystępując samodzielnie do wymiany spalonego bezpiecznika, musimy wiedzieć, że: nigdy nie należy włączać bezpieczników nie usunąwszy uprzednio przyczyny ich zadziałania, wymieniamy tylko bezpieczniki o nieuszkodzonej obudowie, wymieniany bezpiecznik musi mieć taki sam prąd znamionowy, jak uszkodzony bezpiecznik. wymieniany bezpiecznik musi być takiego samego typu, jak bezpiecznik uszkodzony, nie wymieniamy bezpieczników pod obciążeniem; przed założeniem nowego należy wyłączyć z sieci wszystkie odbiorniki. Mniej kłopotów sprawiają, stosowane od kilku lat, wyłączniki nadmiarowoprądowe - popularne "esy". Są one droższe od bezpieczników z wkładkami topikowymi, lecz przewyższają je funkcjonalnością i prostotą obsługi. Jak już wcześniej wspominaliśmy, ponowne załączenie wyłącznika polega na wciśnięciu odpowiedniej dźwigni. Przewód ochronny powinien być podłączony do wszystkich gniazd ze stykiem ochronnym (z bolcem) i do punktów oświetleniowych. Przewód fazowy powinien znajdować się z lewej strony gniazda. To ważna informacja dla tych, którzy sami decydują się na przeróbki. Trasy ułożenia przewodów powinny przebiegać w liniach prostych, równoległych do krawędzi ścian i stropów. Instalacja elektryczna składa się z obwodów: -gniazd -punktów oświetlenia. Obwody te powinny być prowadzone oddzielnie.liczna obwodów w domu zależy od liczby, rodzaju i mocy przewidzianych urządzeń elektrycznych. Przyjmuje się, że w jednym obwodzie gniazd wtyczkowych nie powinno być ich więcej niż 10, a w oświetleniowym nie więcej niż 10 opraw. Urządzenia o dużej mocy (do 2 kw) np. kuchnie elektryczne, zmywarki do naczyń, pralki, suszarki, podgrzewacze do wody, urządzenia grzewcze i klimatyzacyjne, hydrofory powinny być zasilane z osobnych obwodów. Aby uniknąć awarii instalacji elektrycznej nie wolno: załączać zbyt wielu odbiorników energii elektrycznej jednocześnie, zwiększony pobór energii powoduje nagrzewanie się przewodów gniazd i łączników instalacyjnych oraz
częste przepalanie się bezpieczników topikowych lub odłączanie danego obwodu od instalacji zewnętrznej przez bezpieczniki z wyłącznikiem automatycznym; używać niesprawnych urządzeń elektrycznych; przyłączać do gniazd wtyczkowych bez zacisku ochronnego urządzeń elektrycznych wymagających uziemienia obudowy podczas pracy; łączyć przewodów instalacyjnych poza puszkami; pozostawiać bez dozoru załączonych do instalacji urządzeń elektrycznych; kontakty elektryczne, wtyczki powinny być zainstalowane tak, aby nie można było ich dotknąć przebywając w wannie. ZASADY BEZPIECZEŃSTWA PODCZAS KONTAKTU Z PRĄDEM ELEKTRYCZNYM podczas wyciągania kabla z gniazda elektrycznego należy trzymać go za wtyczkę, a nie ciągnąć za przewód; nie wolno dotykać urządzeń elektrycznych znajdujących się pod napięciem (golarka, suszarka, żarówka itp.) będąc w wannie; nie wolno wkładać wtyczki do uszkodzonego gniazda elektrycznego, np. iskrzącego, nie trzymającego się w ścianie, itp.; nie wolno dotykać przewodów będących pod napięciem i nie izolowanych; nie wolno trzymać w ręku urządzeń elektrycznych pod napięciem, jednocześnie dotykając kranu wodociągowego, przewodów wodociągowych lub kanalizacyjnych; nie wolno dotykać rękami wyłączników i innych urządzeń elektrycznych przyłączonych do sieci, zwłaszcza, gdy stoi się boso na wilgotnej podłodze lub jest się w wannie; w razie pożaru urządzeń elektrycznych należy: wyłączyć natychmiast urządzenie spod napięcia elektrycznego; suchym kocem, odzieżą lub ścierką stłumić pożar; nie wolno gasić wodą urządzeń elektrycznych będących pod napięciem, gdyż grozi to porażeniem prądem. nie wolno wchodzić na słupy wysokiego napięcia, a nawet zbliżać się do nich zbytnio, zwłaszcza w czasie burzy; nie wolno wbijać haków i gwoździ w słupy elektryczne ani przywiązywać do nich zwierząt. PROSTE SPOSOBY OSZCZĘDZANIA ENERGII ELEKTRYCZNEJ Korzystając z energii elektrycznej trzeba wiedzieć, że im większa jest moc danego urządzenia, tym więcej zużywa ono energii, co zwiększa koszty.
W celu oszczędzania trzeba zmienić sprzęt tradycyjny na sprzęt energooszczędny, a żarówki na świetlówki. Jednym z pomieszczeń, w którym zużywamy najwięcej energii jest kuchnia, to tam są urządzenia (np. lodówka), które są włączone i pobierają energię 24 godziny na dobę. Według energochłonności dzielimy sprzęty na siedem klas: G F D C B A Z czego A dzieli się jeszcze na dwie podklasy A+ i A++. Sprzęty klasy G są najbardziej energochłonne, zaś sprzęty klasy A zużywają najmniej prądu. Gdybyśmy sprzęty typu G, F, E, D, C i B zamienili na sprzęty typu A, A+ i A++, to licząc oszczędności w wyspoikości 10 groszy na godzinę, to w ciągu roku zaoszczędzilibyśmy 876 złotych. Następnym źródłem używania dużej ilości energii są urządzenia w trybie oczekiwania. Często jest to komputer, drukarka, telewizor, DVD, tunery i wiele innych urządzeń energochłonnych. Źródłem oszczędzania są kolektory słoneczne zainstalowane na dachu (wbudowane w dach), które służą do podgrzewania wody. Najprostsze sposoby oszczędzania prądu: zainstalować żarówki energooszczędne; gasić wszystkie niepotrzebne światła; wymienić sprzęty w kuchni na sprzęty klasy A; wyłączać sprzęty będące w trybie oczekiwania poprzez zastosowanie listwy sieciowej (jeden przycisk wyłącza wszystkie sprzęty); nie włączać i wyłączać światła lub urządzeń w odstępach krótszych niż 5 minut. Żarówka energooszczędna CIEKAWOSTKI
Za cenę 1 kwh energii elektrycznej, możesz: przygotować 9 litrów kawy lub herbaty z ekspresu (ekspres - 850 W); słuchać muzyki przez 40 godzin (odtwarzacz CD - 25 W); odkurzać przez 1 godzinę (odkurzacz 1 000 W); oglądać programy telewizyjne przez 7 godzin (telewizor - 140 W); 6 razy suszyć włosy po 10 minut (suszarka 1 000 W); 10 godzin oświetlać pokój (żarówka 100 W); wyprać 1,25-3 kg bielizny w pralce automatycznej.