Zasady bezpiecznej obsługi urządzeń elektrycznych. Materiały dydaktyczne dla kierunku Technik Optyk (W12) Kwalifikacyjnego kursu zawodowego.

Transkrypt

1 Zasady bezpiecznej obsługi urządzeń elektrycznych Materiały dydaktyczne dla kierunku Technik Optyk (W12) Kwalifikacyjnego kursu zawodowego.

2 Podstawowe zasady: Naprawy i konserwacje mogą być wykonywane tylko przez wykwalifikowany personel. Wyjątek stanowi wymiana wkładek bezpiecznikowych i żarówek w instalacjach nieprzemysłowych. Przed załączeniem należy skontrolować stan urządzenia. Przed wymianą wkładek bezpiecznikowych lub żarówek trzeba wyłączyć obwód spod napięcia. Wtyczki wyciągamy z gniazdka trzymając za jej obudowę a nie za kabel. Urządzenia elektryczne z dostępnymi elementami metalowymi (np. obudowy) powinny być przyłączone wyłącznie do gniazd z bolcem ochronnym W przypadku nieprawidłowej pracy urządzenia należy je odłączyć i wezwać fachowca.

3 Działanie prądu elektrycznego na organizm ludzki. Najczęstsze przyczyny porażenia: Uszkodzenie izolacji urządzeń elektrycznych Niewłaściwa konserwacja urządzeń Nieprzestrzeganie przepisów BHP Prąd płynący przez organizm człowieka nazywamy prądem rażeniowym.

4 Zagrożenia dla organizmu wynikające z przepływu prądu rażeniowego: Działanie na serce migotanie komór sercowych Działanie na układ oddechowy zaburzenia pracy mięśni klatki piersiowej Cieplne działanie prądu oparzenia wewnętrzne i zewnętrzne Natężenie prądu rażeniowego zależy od impedancji ciała człowieka, a pośrednio od jego wieku, płci, wagi itp. Normalnie przyjmuje się impedancję na poziomie 1000 Ω. Najgroźniejszy jest prąd o częstotliwości 15Hz do 1000Hz.

5 Drogi przepływu prądu: ręka ręka ręka nogi noga noga Najgroźniejszy jest przepływ prądu przez klatkę piersiową.

6 Progi prądowe ważne dla bezpieczeństwa człowieka: próg zdolności odczuwania 0,5 ma próg samouwolnienia: - 10 ma dla czasu rażenia 10 s - 20 ma dla czasu rażenia 1 s ma dla czasu rażenia 0,1 s próg fibrylacji (migotania komór serca): 50 ma dla czasu rażenia > 1 s 500 ma dla czasu rażenia < 0,1 s

7 Napięcia dopuszczalne (bezpieczne dla życia człowieka): 50 V dla prądu przemiennego 120 V dla prądu stałego W szczególnie niekorzystnych warunkach (np. duża wilgotność) wartości tych napięć spadają o połowę. Napięcie robocze napięcie na częściach urządzeń podczas ich normalnej pracy. Napięcie dotykowe napięcie na elementach, które znalazły się pod napięciem pod wpływem uszkodzenia.

8 Środki ochrony przeciwporażeniowej: środki ochrony przed dotykiem bezpośrednim (ochrona podstawowa) środki ochrony przed dotykiem pośrednim (ochrona dodatkowa) środki do równoczesnej ochrony przed dotykiem bezpośrednim i pośrednim Dotyk bezpośredni dotyczy części znajdujących się pod napięciem roboczym, a pośredni części znajdujących się pod napięciem dotykowym.

9 Środki ochrony przed dotykiem bezpośrednim: izolacja podstawowa osłony (zapewniające ochronę przed dotknięciem palcem, np. IP2X. Ich zdjęcie powinno wymagać narzędzi) ogrodzenia umieszczenie części urządzeń pozostających pod napięciem poza zasięgiem ręki (na wysokości min. 2,5m lub w odległości min. 1,25m w bok lub w dół)

10 Środki ochrony przed dotykiem pośrednim: samoczynne wyłączanie zasilania obwodu w razie zagrożenia urządzenia II klasy ochronności (izolacja ochronna) separacja elektryczna odbiorników Środki ochrony przed dotykiem bezpośrednim i pośrednim: SELV separowane bardzo niskie napięcie bezpieczne PELV bardzo niskie napięcie ochronne

11 Samoczynne wyłączanie zasilania realizujemy poprzez: zabezpieczenia nadprądowe - bezpieczniki instalacyjne - wyłączniki nadprądowe zabezpieczenia różnicowoprądowe Układy sieciowe stosowane w celach ochronnych: układy z uziemieniem ochronnym (TT, IT) układy z zerowaniem (TN-C, TN-S, TN-C-S)

12

13

14

15

16 KLASY OCHRONNOŚCI ODBIORNIKÓW I INNYCH URZĄDZEŃ ELEKTRYCZNYCH Rozróżniamy klasy ochronności: 0, I, II, i III. Odbiornik klasy ochronności 0 posiada izolację podstawową, lecz nie ma żadnego symbolu oraz nie ma zacisku ochronnego. Nadaje się do instalowania na stanowiskach izolowanych oraz przy zastosowaniu separacji elektrycznej. Odbiornik klasy ochronności I posiada izolację podstawową oraz ma zacisk ochronny i obok niego symbol. Można go stosować we wszystkich układach sieciowych, po przyłączeniu jego zacisku ochronnego przewodu ochronnego, skutecznie uziemionego i o wymaganym przekroju.

17 Odbiornik klasy ochronności II ma symbol, a odbiornik mu równoważny ma symbol oraz dwie izolacje (podstawową i dodatkową) lub izolację im równoważną. Stosowany może być we wszystkich układach sieciowych, ale bez przewodu ochronnego. Odbiornik klasy ochronności III ma symbol. Może być stosowany wyłącznie w obwodach bardzo niskiego napiecia: SELV lub PELV.

18 Stopień ochrony - IP IP (z ang. Ingress Protection) stopień ochrony aparatu lub urządzenia elektrycznego przed penetracją czynników zewnętrznych. IP jest terminem określonym przez DIN VDE 0470 i DIN Normy dotyczące wyłączników różnicowoprądowych i nadprądowych szczegółowo określają sposoby ochrony przed porażeniem prądem elektrycznym osób obsługujących te urządzenia oraz zabezpieczenia uniemożliwiające wnikanie do tych aparatów ciał obcych. Jest to ujęte w katalogach produktów oraz uwidocznione na produktach, na których są nadrukowane symbole oznaczeń stopnia IP zgodnie z PN-92/E

19 Tzw. stopień IP składa się z oznaczenia IP i dwóch do czterech znaków, z których pierwszy oznacza odporność na penetrację ciał stałych, a drugi na penetrację wody.

20 Pierwszy znak: zabezpieczenie przed ciałami stałymi:

21 Drugi znak: zabezpieczenie przed wnikaniem wody

22

23

24 Wyłącznik automatyczny nadprądowy: Wyłącznik instalacyjny (wyłącznik nadmiarowo-prądowy, nazywany też potocznie eską) element instalacji elektrycznej, którego zadaniem jest przerwanie ciągłości obwodu, gdy prąd płynący w tym obwodzie przekroczy wartość bezpieczną dla tego obwodu. Wyłączniki te przeznaczone są do sterowania i zabezpieczeń przed skutkami przeciążeń obwodów odbiorczych instalacji oraz urządzeń elektrycznych w gospodarstwach domowych i innych. Wytwarza się je na napięcia do 440 V, prądy znamionowe do 125 A i prądy wyłączalne 25 ka o charakterystykach czasowych B C oraz D.

25 Budowa: 1. Dźwignia napędowa 2. Zamek 3. Styk stały i styk ruchomy 4. Zaciski przyłączowe 5. Wyzwalacz termobimetalowy (przeciążeniowy) 6. Korpus izolacyjny (obudowa) 7. Wyzwalacz elektromagnetyczny (zwarciowy) 8. Komora gaszeniowa Wyłącznik ma dwa wyzwalacze: zwarciowy (elektromagnetyczny lub elektroniczny), przeciążeniowy (termobimetaliczny lub elektroniczny).

26 Popularne wyłączniki instalacyjne: Wyłącznik o charakterystyce B ma wyzwalacz przeciążeniowy ustawiony na 1,13-1,45 krotności prądu znamionowego, a zwarciowy na 3-5 krotności prądu znamionowego. Wyłącznik o charakterystyce C wyłącza prąd zwarciowy, gdy osiągnie on wartość 5-10 krotności prądu znamionowego. Wyłącznik o charakterystyce D, wyłącza prąd zwarciowy, gdy osiągnie wartość krotności prądu znamionowego.

27 Ratowanie osób porażonych prądem elektrycznym uwolnienie spod napięcia kontrola przytomności położenie w pozycji bezpiecznej sztuczne oddychanie masaż serca UWAGA: zawsze wzywamy lekarza

28

29 Literatura: J.Nowicki Podstawy elektrotechniki i elektroniki dla ZSN WSiP 1999