NAJWYśSZA IZBA KONTROLI DELEGATURA WE WROCŁAWIU ul. Marszałka Józefa Piłsudskiego 15/17 50-044 WROCŁAW tel. 343-11-36, 342-10-32 fax. 342-87-77 P/08/175 LWR-41043-2/2008 Wrocław, dnia 30 stycznia 2009 r. Pan Rafał Dutkiewicz Prezydent Wrocławia WYSTĄPIENIE POKONTROLNE Na podstawie art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o NajwyŜszej Izbie Kontroli 1, zwanej dalej ustawą o NIK, NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura we Wrocławiu skontrolowała Urząd Miejski Wrocławia (zwany dalej Urzędem ). Przedmiotem kontroli była realizacja przez Urząd zadań dotyczących przygotowania Polski do organizacji finałowego turnieju Mistrzostw Europy w Piłce NoŜnej UEFA EURO 2012. W związku z kontrolą, której wyniki przedstawione zostały w protokole kontroli podpisanym w dniu 5 stycznia 2009 r., NajwyŜsza Izba Kontroli na podstawie art. 60 ustawy o NIK, przekazuje Panu Prezydentowi niniejsze wystąpienie pokontrolne. NajwyŜsza Izba Kontroli pozytywnie ocenia kontrolowaną działalność, mimo stwierdzonych nieprawidłowości polegających na opóźnieniach w realizacji 6 z 14 prowadzonych inwestycji komunikacyjnych we Wrocławiu (przebudowa ul. Kosmonautów, budowa połączenia obwodnicy śródmiejskiej z portem lotniczym I i III etap, przebudowa ul. Królewieckiej z zagospodarowaniem terenu po północnej stronie stadionu, budowa ul. Drzymały z łącznikami i infrastrukturą wokół stadionu, przebudowa ul. Lotniczej II etap). Kontrola nie wnosi natomiast uwag do powołania i funkcjonowania w Urzędzie Biura ds. EURO 2012, działań Urzędu w zakresie promocji, marketingu i szkoleń, współpracy z Unią Europejskich Związków Piłkarskich (UEFA), Spółką z o.o. PL 2012 koordynującą w skali kraju przygotowania do Turnieju i innymi instytucjami zajmującymi się przygotowaniami do Turnieju, sposobu finansowania prowadzonych i planowanych inwestycji, wyłonienia projektanta sta- 1 Dz. U. z 2007 r. Nr 231, poz. 1701
- 2 - dionu piłkarskiego oraz sprawowania nadzoru nad Spółką Wrocław 2012 Sp. z o.o., tj. spółką celową powołaną przez Gminę do budowy stadionu. 1. NajwyŜsza Izba Kontroli pozytywnie ocenia powołanie Biura ds. EURO 2012, poniewaŝ komórka ta koordynowała wszystkie działania Urzędu, mające związek z przygotowaniami do Turnieju. Zadania Biura zostały sprecyzowane w regulaminie organizacyjnym Departamentu Spraw Społecznych, w strukturze którego zostało ono umiejscowione. Dyrektor Departamentu Spraw Społecznych został powołany na pełnomocnika Prezydenta Wrocławia ds. EURO 2012. Pracownicy Biura posiadali stosowne kwalifikacje do prowadzenia powierzonych im zadań, uzupełnione o wyjazdy zagraniczne, umoŝliwiające im zapoznanie się w praktyce z problematyką powstawania inwestycji na podobne imprezy (mistrzostwa Europy i świata w piłce noŝnej) oraz z wieloma aspektami organizowania tych imprez (w tym kwestie bezpieczeństwa, organizacji transportu przed i po meczu, funkcjonowania stref kibiców i ich zakwaterowania). Biuro zajmowało się nie tylko koordynowaniem przygotowania Wrocławia do organizacji Turnieju, ale takŝe aspektami wykorzystania powstającej infrastruktury po Turnieju do innych celów. Planuje się wykorzystanie tego obiektu do organizowania nie tylko meczów piłkarskich, ale takŝe imprez masowych, takich jak koncerty, festiwale, targi i wystawy. Ponadto planowane jest intensywne wykorzystanie pomieszczeń stadionowych. 2. Na pozytywną ocenę zasługują podejmowane przez Urząd działania promocyjne i marketingowe w zakresie informacji o EURO 2012. Na ten cel zostały zapewnione środki w budŝecie Miasta na 2008 r. w wysokości 1.999 tys. zł. W Biurze ds. Euro 2012 opracowana została koncepcja działań promocyjnych i marketingowych, która przedstawiała główne zało- Ŝenia dotyczące promocji i informacji o Euro 2012. Koncepcja dotyczyła celów podejmowanych działań promocyjnych i marketingowych, faz tych działań, grup docelowych, do których będą skierowane poszczególne działania i planów działania, m. in. obsługa strony internetowej, bieŝące informowanie mieszkańców o postępach prac przygotowawczych do Euro 2012 (prezentacje, foldery, ulotki, przygotowanie i dystrybucja wizualizacji stadionu piłkarskiego itp.). Urząd przewidywał budowę sieci partnerów regionalnych (samorządy regionu, instytucje kulturalne, przedsiębiorcy itp.) oraz współpracę z pozostałymi miastami-gospodarzami. Ponadto Urząd zlecił opracowanie Strategii rozwoju turystyki dla Wrocławia na lata 2008-2013, która będzie uwzględniała uczestnictwo Wrocławia w EURO 2012. W załoŝeniach polityki społeczno-gospodarczej Wrocławia na rok budŝetowy 2008 zapisano m.in., Ŝe
- 3-18 kwietnia 2007 r. pojawiły się nowe uwarunkowania, związane z przyznaniem Wrocławiowi przez komisję UEFA organizacji Turnieju (priorytet: przygotowania do organizacji EURO 2012 oraz Światowej Wystawy Tematycznej EXPO). 3. NajwyŜsza Izba Kontroli pozytywnie ocenia działania Miasta dotyczące przygotowania infrastruktury turystycznej i noclegowej, które opierały się na wykorzystaniu istniejącej bazy noclegowej na terenie Wrocławia i w okolicach, wspieraniu nowych inwestycji oraz modernizacji juŝ istniejących obiektów. Miasto oferowało na sprzedaŝ atrakcyjne nieruchomości pod inwestycje hotelowe oraz udzielało bezpośredniego wsparcia finansowego inwestorom. W tym celu 17.04.2008 r. została przyjęta Uchwała nr XX/562/08 Rady Miejskiej Wrocławia w sprawie zwolnień od podatku od nieruchomości w ramach programu pomocy regionalnej na wspieranie nowych inwestycji w sektorze turystyki na terenie Wrocławia. Oferty nieruchomości objętych procedurą przygotowania do sprzedaŝy i przeznaczonych pod realizację funkcji hotelowej prezentowane były na Międzynarodowych Targach Nieruchomości Inwestycyjnych EXPO REAL w latach 2007 i 2008 w Monachium oraz na Targach Nieruchomości MIPIM 2008 w Cannes. Prezentacja oferty hotelowej m.in. na targach nieruchomości przyniosła efekt w postaci sprzedaŝy w latach 2007-2008 siedmiu nieruchomości. Urząd przygotował do sprzedaŝy w 2009 r. 11 kolejnych nieruchomości. Urząd na bieŝąco prowadził monitoring istniejącej i nowopowstającej bazy noclegowej na terenie Wrocławia oraz Dolnego Śląska. W tym celu została zawarta umowa z Fundacją Convention Bureau, która od września 2008 r. pełniła rolę lokalnego eksperta ds. bazy noclegowej na EURO 2012. Fundacja, we współpracy z Wydziałem Nabywania i SprzedaŜy Nieruchomości Urzędu oraz Wydziałem Turystyki Urzędu Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego, odpowiadała za pozyskiwanie i opracowanie informacji o istniejących hotelach oraz nowych inwestycjach hotelowych we Wrocławiu i na Dolnym Śląsku. 4. Zgodnie z wymogami UEFA ustalonymi na dzień 18.09.2008 r., we Wrocławiu i miejscowościach połoŝonych w odległości pozwalającej na dojazd do stadionu w czasie nie dłuŝszym niŝ 2 godziny, według stanu na dzień 30.11.2008 r. była z uwzględnieniem zakwaterowania alternatywnego, akceptowanego przez UEFA wystarczająca liczba pokoi w hotelach trzygwiazdkowych (4004 na 180 wymaganych) i czterogwiazdkowych (1712 na 1330 wymaganych). Natomiast brakowało pokoi w hotelach o najwyŝszym standardzie. Na wymaganych 1930 pokoi w hotelach pięciogwiazdkowych istniało tylko 688 pokoi (w tym 321 dotyczyło zakwaterowania alternatywnego w zamkach i pałacach), zatem brakowało
- 4-1242 pokoi (64,4%). Wprawdzie w realizacji było 5 inwestycji hotelowych o standardzie pięciogwiazdkowym, jednak nie pokryją one wymogów UEFA, gdyŝ zapewnią tylko 535 dodatkowych pokoi. Łącznie z istniejącymi juŝ 688 pokojami stanowi to liczbę 1223, a więc nadal brakować będzie 707 pokoi, co wynosi 36,6% maksymalnego zapotrzebowania UEFA. Biorąc jednak pod uwagę prowadzone przez Urząd intensywne działania zmierzające do sprzedaŝy jak największej liczby działek budowlanych pod inwestycje hotelowe (11 przygotowanych działek na 2009 r.), moŝliwość pełnego zaspokojenia wymogów UEFA zwiększa się. 5. NajwyŜsza Izba Kontroli nie wnosi uwag do prowadzenia przez Urząd szkoleń, słuŝących przygotowaniu pracowników do obsługi Turnieju. W latach 2007 2008 zostało przeprowadzonych osiem szkoleń na rzecz osób pracujących w Biurze ds. EURO 2012. Łączna wartość wydatków wyniosła 27 tys. zł. Kolejne szkolenia dla pracowników Biura będą ustalone po uchwaleniu budŝetu na rok 2009. Urząd przewidział szkolenia zawierające elementy komunikacji międzykulturowej, obsługi gości, naukę języków obcych, podstawowe informacje dotyczące krajów, których druŝyny będą uczestniczyły w EURO 2012. Szkolone będą osoby odpowiedzialne za poszczególne obszary przygotowań i bezpośrednio biorące udział w obsłudze wydarzeń związanych z Turniejem. Szkolenia osób wspierających Turniej będą prowadzone w miesiącach poprzedzających czerwiec 2012 r., tak aby zapewnić to, Ŝeby osoby biorące w nich udział faktycznie wsparły działania podczas EURO 2012. Szkolenia dotyczące informacji kulturowej nawiązującej do krajów druŝyn grających we Wrocławiu odbędą się w ostatnich 6 miesiącach przed EURO 2012, po losowaniu grup Turnieju. 6. Pozytywnie naleŝy ocenić podjętą współpracę Urzędu z innymi instytucjami zajmującymi się przygotowaniami do Turnieju, poniewaŝ objęła ona jednostki o zasięgu lokalnym i krajowym a takŝe międzynarodowym, które zajmowały się zarówno budową niezbędnej infrastruktury, w tym Wrocław 2012 Sp. z o. o., Port Lotniczy Wrocław, Dolnośląski Urząd Wojewódzki, Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad, spółki Polskich Kolei Państwowych, Convention Bureau Wrocław (budowa bazy noclegowej), MłodzieŜowe Centrum Sportu we Wrocławiu (centra treningowo pobytowe), jak i pozostałymi kwestiami, w tym UEFA, PL 2012 Sp. z o.o. i Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego. Przykładem efektów takiej współpracy moŝe być porozumienie w sprawie wspólnego finansowania budowy przystanku kolejowego przy stadionie przez Gminę Wrocław oraz przez PKP PLK S.A. Dzięki temu powstanie wysokiej jakości węzeł przesiadkowy (kolej, tramwaj i autobus) przy stadionie, który umoŝliwi bezpośrednie i komfortowe połączenie tysiącom uczestników imprez na stadionie.
- 5-7. Na pozytywną ocenę zasługuje sposób finansowania przedsięwzięć związanych z przygotowaniem do organizacji Turnieju, poniewaŝ Urząd określił źródła ich finansowania. Łączna wartość realizowanych inwestycji komunikacyjnych oraz stadionu określone zostały na kwotę 2.598.471 tys. zł, w tym 1.578.631 tys. zł (60,7%) ze środków własnych budŝetu Gminy Wrocław, 891.040 tys. zł (34,3%) z funduszy Unii Europejskiej 124.000 tys. zł (4,8%) z budŝetu państwa oraz 4.800 tys. zł (0,2%) z Miejskiego Przedsiębiorstwa Wodnego i Kanalizacyjnego we Wrocławiu. NajwyŜsza Izba Kontroli zwraca uwagę na niedoszacowanie przez Urząd kosztów związanych z budową stadionu, określonych według stanu na dzień 31.10.2008 r. na kwotę 544.840 tys. zł (521.100 tys. zł w umowie zawartej w dniu 21.05.2008 r. ze Spółką celową), z której 47.524,7 tys. zł stanowić będzie łączne wynagrodzenie Spółki celowej, 32.147 tys. zł to koszty wykonania prac projektowych a 17.044,3 tys. zł koszty prac przygotowawczych. Pozostała kwota 448.124 tys. zł przeznaczona na prace budowlane stadionu, stanowiła zaledwie 61,4% najniŝszej ceny zaproponowanej przez oferenta w prowadzonym postępowaniu przetargowym na wybudowanie stadionu, wynoszącej 729.700 tys. zł. 8. Negatywnie natomiast naleŝy ocenić stan zaawansowania prowadzonych inwestycji komunikacyjnych we Wrocławiu. Jak wykazała kontrola, opóźnienia w stosunku do terminów ustalonych w tzw. Master Planie, tj. harmonogramie przedsięwzięć infrastrukturalnych związanych z organizacją EURO 2012 Spółki PL.2012, wynoszące od 1 do 7 miesięcy, dotyczyły aŝ 6 z 14 prowadzonych inwestycji. Opóźnienia dotyczyły sporządzenia koncepcji programowo - przestrzennej i projektu budowlanego na przebudowę ul. Kosmonautów, sporządzenia projektu budowlanego (budowa połączenia obwodnicy śródmiejskiej z portem lotniczym I etap), wydania decyzji lokalizacyjnej i sporządzenia projektu budowlanego (budowa połączenia obwodnicy śródmiejskiej z portem lotniczym etap III), wydania decyzji środowiskowej (przebudowa ul. Królewieckiej i zagospodarowania terenu po północnej stronie stadionu), wydania decyzji środowiskowej i sporządzenia studium wykonalności projektu (budowa ul. Drzymały z łącznikami i infrastrukturą wokół stadionu oraz przebudowa ul. Lotniczej II etap). Przyczynami opóźnień były przedłuŝające się procedury związane z prowadzonymi inwestycjami, stwierdzone błędy projektowe i konieczność uzupełnienia sporządzonych dokumentów. Jako przyczynę opóźnień dla 3 z opisywanych zadań, dyrektor Biura ds. EURO 2012 podała takŝe poszerzenie w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 12 października 2007 r. w sprawie wykazu przedsięwzięć EURO 2012 (Dz.U. nr 192, poz. 1385 ze zm.), listy
- 6 - przedsięwzięć na Turniej o nowe inwestycje. Jednak w wyniku tej nowelizacji wprowadzono na listę przedsięwzięć wszystkie 14 inwestycji komunikacyjnych prowadzonych we Wrocławiu. Wprawdzie opisywane poszerzenie nastąpiło dopiero w dniu 1.08.2008 r., ale juŝ w maju 2008 r. dopisane inwestycje zostały podane do ww. Master Planu. W ocenie dyrektor Biura ds. EURO 2012 opisane opóźnienia nie wpłyną na przekroczenie końcowych terminów wykonania inwestycji, poniewaŝ przy ustalaniu harmonogramów dla poszczególnych zadań, uwzględniono moŝliwość wystąpienia opóźnień, tworząc bufory zabezpieczające termin realizacji zadań. Ponadto Urząd prowadził analizę zagroŝeń związanych z terminową realizacją inwestycji (występujące opóźnienia w przygotowaniu dokumentacji, moŝliwość wydłuŝania się postępowań przetargowych), która była integralną częścią zarządzania projektami i była prowadzona na kaŝdym etapie ich realizacji. Na bieŝąco monitorowane były postępy prac oraz omawiane działania zapobiegawcze. 9. NajwyŜsza Izba Kontroli pozytywnie ocenia dokonanie wyboru projektanta stadionu. Jak bowiem wykazała kontrola, stosowna procedura przeprowadzona w okresie od 26 lipca do 7 grudnia 2007 r., odbyła się zgodnie z przepisami ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (Dz.U. z 2006 r., nr 164, poz. 1163 ze zm.). Na podstawie art. 110 ww. ustawy, Urząd ogłosił konkurs na opracowanie koncepcji architektoniczno urbanistycznej zagospodarowania terenu w rejonie ul. Drzymały we Wrocławiu, z przeznaczeniem na budowę stadionu miejskiego. Poza nagrodą pienięŝną, Urząd zobowiązał się do zaproszenia zwycięzcy konkursu na mocy art. 67 ust. 1 pkt 2 Prawa zamówień publicznych do negocjacji w trybie zamówienia z wolnej ręki, w celu udzielenia zamówienia na szczegółowe opracowanie pracy konkursowej. Konkurs wygrała firma J.S.K. Architekci Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie, z którą Urząd w dniach od 7 listopada do 5 grudnia 2007 r. przeprowadził negocjacje. Cena za wykonanie zleconych prac w terminie do 27.11.2008 r. została określona na kwotę 39.711 tys. zł. Odbioru prac dokonała powołana przez Gminę Wrocław Spółka Wrocław 2012 Sp. z o.o. 10. Kontrola nie wnosi uwag do sprawowania przez Urząd nadzoru nad Spółką Wrocław 2012, bowiem organizowane były z udziałem przedstawicieli Spółki regularne cotygodniowe spotkania koordynacyjne poświęcone bieŝącej realizacji tej inwestycji. Poza tym sprawy związane z budową stadionu były omawiane na cotygodniowych posiedzeniach Kolegium Prezydenta oraz na 8 spotkaniach pod przewodnictwem Wiceprezydenta Wrocławia Macieja Bluja, poświęconych sprawozdaniom zaangaŝowanych podmiotów z realizacji zadań
- 7 - związanych z przygotowaniem organizacji Turnieju. W ramach opisywanych spotkań m.in. otrzymywano od Spółki informacje o prowadzonych działaniach dotyczących budowy stadionu, przeprowadzano analizy dokumentów przedstawianych przez Spółkę oraz zobowiązywano Spółkę do określonych działań, słuŝących realizacji inwestycji. Urząd nie korzystał z uprawnień kontrolnych wobec Spółki, nadanych w umowie zawartej w dniu 21.05.2008 r., regulującej wzajemne prawa i obowiązki obydwu stron. Przedstawiając powyŝsze oceny i uwagi, NajwyŜsza Izba Kontroli wnosi o: 1. Zintensyfikowanie działań zmierzających do zrealizowania inwestycji hotelowych o standardzie pięciogwiazdkowym z minimalną liczbą 707 pokoi, w celu spełnienia przez Urząd wymogów UEFA na Mistrzostwa Europy w Piłce NoŜnej UEFA EURO 2012, w zakresie miejsc w hotelach pięciogwiazdkowych. 2. Kontynuowanie monitorowania postępów realizacji prowadzonych przedsięwzięć na Turniej oraz podejmowanie stosownych działań eliminujących pojawiające się zagro- Ŝenia terminowego ich zakończenia. 3. Podjęcie skutecznych działań dla zakończenia inwestycji komunikacyjnych we Wrocławiu przed rozpoczęciem finałowego Turnieju Mistrzostw Europy w Piłce NoŜnej EURO 2012. NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura we Wrocławiu, na podstawie art. 62 ust. 1 ustawy o NIK, oczekuje przedstawienia przez Pana Prezydenta w terminie 30 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, informacji o sposobie wykorzystania uwag i wykonania wniosków bądź o działaniach podjętych w celu realizacji wniosków lub przyczynach niepodjęcia takich działań. Zgodnie z treścią art. 61 ust. 1 ustawy o NIK, w terminie 7 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego przysługuje Panu Prezydentowi prawo zgłoszenia na piśmie do Dyrektora Delegatury NIK umotywowanych zastrzeŝeń w sprawie ocen, uwag i wniosków zawartych w tym wystąpieniu. W razie zgłoszenia zastrzeŝeń, zgodnie z art. 62 ust. 2 ustawy o NIK, termin nadesłania informacji, o którym mowa wyŝej, liczy się od dnia otrzymania ostatecznej uchwały właściwej komisji NIK.