Płońsk i Pułtusk w korelacji Wprowadzenie Główna cechą rejonu testowania (Płoński i Pułtusk) ich charakter roliczo przemysłowy. Tereny rolnicze to znaczna część obszarów powiatów (ta obserwacja osób badanych ma swoje odzwierciedlenie w danych statystycznych), równocześnie wielu mieszkańców jest powiązanych z tym działem gospodarki (nawet jeżeli nie są bezpośrednio rolnikami). Kolejną istotną cechą, jest występowanie bardzo małej liczby większych zakładów produkcyjnych. W związku z tym, sytuacja gospodarcza, jak i na rynku pracy, w dużej mierze jest pochodną sytuacji ekonomicznej tych największych przedsiębiorstw. Czyni to te regiony stosunkowo wrażliwe na uwarunkowania zewnętrzne. Czynnikiem odgrywającym zarówno niekorzystną jak i pozytywną rolę jest położenie geograficzne bliskość Warszawy oraz mniejszych ośrodków miejskich. Odnośnie dynamiki i kierunku zmian sytuacji gospodarczej w powiatach beneficjenci prezentowali różne opinie. Z jednej strony część podkreślała fakt, iż w ostatnich latach w powiecie miały miejsce zamknięcia kilku większych zakładów pracy. Dodatkowo, niedawnej przeszłości część badanych dostrzegła negatywne skutki ogólnoświatowego kryzysu i spowolnienia gospodarczego dla sytuacji gospodarczej. Z drugiej strony, funkcjonujące przedsiębiorstwa oceniają sytuację gospodarczą i perspektywy rozwoju dosyć optymistycznie. Część beneficjentów, biorąc pod uwagę nie tylko kwestie ściśle gospodarcze, ale również rozwój samego regionu i jego infrastruktury. Większa część beneficjentów mówiła także o prawdopodobnej przyczynie tej sytuacji, podkreślając znaczną rolę środków finansowych pochodzących z Unii Europejskiej jako bodźca dla rozwoju powiatu. Fundusze unijne sprzyjały też w ostatnich latach rozwojowi infrastruktury i przyczyniły się do ich modernizacji oraz zwiększenia efektywności. Można więc powiedzieć, że w obliczu istnienia pewnych pozytywnych zmian, sytuacja w powiecie sokołowskim pod względem stricte gospodarczym, szczególnie w kontekście rynku pracy, jest aktualnie dosyć stabilna. Według rozmowy z pracodawcami, patrząc z perspektywy szerszej, położenie powiatów i sąsiedztwo stolicy, choć znajdujące się w administracyjnych granicach notują gorszą koniunkturę związaną z oddziaływaniem miasta stołecznego. 1
Według przedstawicieli PUP stan gospodarki w omawianych powiatach, można określić jako stabilny gospodarczo i społecznie. Obszary testowania charakteryzują się znacznym stopniem podobieństwa a podstawę rozwoju stanowi sektor MSP, który generuje znaczącą liczbę miejsc pracy. W tym sensie, sytuacja ta jest podobna jak na terenach położonych w pobliżu Warszawy. Szanse rozwoju Beneficjenci jak i przedstawiciele służb zatrudnienia upatrują szanse rozwoju w przyciągnięciu kolejnych inwestycji i rozbudowie firm obecnie już funkcjonujących. Widoczny jest też tręd na rozwój kapitału ludzkiego pod względem jego aktywności gospodarczej, kreatywności i innowacyjności, głównie młodych, jeżeli będzie kierunkowana np. na zakładanie nowych firm i rozwój lokalnej przedsiębiorczości, może silnie przyczynić się do rozwoju regionów. Zagrożenia Wśród zagrożeń, jakie można zaobserwować dla rozwoju testowanych regionów wskazano na dosyć silne uzależnienie kondycji gospodarczej powiatu od kilku zakładów produkcyjnych, co w sytuacji pogorszenia koniunktury, np. w branży spożywczej i przetwórczej mogłoby się odbić bardzo niekorzystnie na sytuacji gospodarczej całego powiatu i na jego rynku pracy. Spośród innych zagrożeń warto zwrócić uwagę na fakt, że ograniczenie środków w ramach funduszy unijnych może też niekorzystnie wpłynąć na perspektywy rozwojowe, gdyż to one kreują stosunkowo stabilną sytuację gospodarczą. Branże Zgodnie z opisaną wcześniej diagnozą znaczną część działalności gospodarczej tworzy sektor rolny oraz MSP. Opierając się na wypowiedziach można powiedzieć, że sektory te nie są bardzo nowoczesne ale rozwijające się. Stabilna sytuacja tych branż (a przynajmniej jej części) jest w pewnym zakresie spowodowana akcesją Polski do Unii Europejskiej i koniecznością dostosowania się do unijnych wymagań i standardów w zakresie wielkości, specjalizacji i rentowności gospodarstw rolnych. Młodzi ludzie zakładają własną działalność gospodarczą, korzystają z unijnych dotacji i w ten sposób stają się przedsiębiorcami i pracodawcami. Należy przy tym jednak pamiętać, że w przypadku terenów wiejskich 2
i rolniczych mamy też do czynienia z gospodarstwami nierentownymi, a co za tym idzie, z nasileniem zjawiska biedy i innych problemów społecznych. Lokalny rynek pracy Opierając się na zebranych informacjach, liczba chętnych do pracy przewyższa aktualnie zapotrzebowanie ze strony pracodawców podaż jest większa od popytu. W przypadku popytu na pracę zjawiskiem zachodzącym jest sezonowa zmienność zapotrzebowania na pracowników w rytmie rocznym. Tendencja ta, znajduje swe odzwierciedlenie nie tylko w danych statystycznych respondentów. Zjawisko sezonowości jest o tyle istotne i silne, że dotyczy wielu branż (usługowych) od rolnictwa przez przemysł budowlany i sektor MSP. W szczytowym monecie sezonowego wzrostu popytu na pracę, kiedy kumulują się tendencje z tak wielu branż, w opinii części badanych można mówić o względnym nasyceniu rynku pracy większość osób realnie chcących pracować jest w stanie znaleźć pracę. Sytuacja pogarsza się w miesiącach zimowych, które są okresem martwym jeśli chodzi o zatrudnianie nowych pracowników. Dodatkowo, w przypadku przedsiębiorstw produkcyjnych w powiatach jest czasowa zmienność zapotrzebowania na pracowników związana z realizowanymi przez firmę kontraktami bądź ich brakiem. W zakresie szczegółowego zróżnicowania popytu na pracę w zależności od branży, poszukiwanych kwalifikacji, zawodu, rodzaju wykształcenia czy typów stanowisk, można mówić przede wszystkim, o opisanej powyżej prawidłowości większego zapotrzebowania na pracowników fizycznych oraz produkcyjnych, a mniejszego popytu na pracowników umysłowych. Nie oznacza to jednak, że popyt na pracowników tej drugiej kategorii w ogóle nie istnieje. Zwiększone zapotrzebowanie w tym obszarze dotyczy pracowników powiązanych z głównymi branżami w powiecie. Z taką sytuacją mamy do czynienia w przypadku wysokokwalifikowanych pracowników sektora budowlanego. Sytuacja taka nakazywałaby ostrożność przy formułowaniu pozytywnych prognoz znacznego obniżenia poziomu bezrobocia w powiecie za sprawą lepszego jakościowego dopasowania podaży i popytu, skoro bardziej dotyczy on pojedynczych wakatów niż rekrutacji na większą skalę. W przyszłości liczbę oferowanych miejsc pracy w testowanych powiatach może zwiększyć m.in.: rozwój sektora MSP jako dominującej formy tworzenia nowych miejsc pracy. Podobnie jak w przypadku popytu na pracę, po podażowej stronie rynku pracy również widoczna jest zmienność sezonowa. Głównie można tu mówić o spadku dostępności 3
wolnych pracowników w sezonie wiosenno - letnim. Spadek ten jest spowodowany nie tylko faktem znajdywania zatrudnienia w opisanych powyżej branżach, ale także w istniejącym rynku nieformalnego zatrudnienia. Zdarzają się przypadki, w których opinie co do podaży pracy w konkretnych zawodach, reprezentowane przez różnych aktorów na lokalnym rynku pracy wydają się być sprzeczne. Jest wiele osób posiadających kierunkowe wykształcenie lub historię zatrudnienia w tym obszarze (sprzedawca, technik ekonomista. Podsumowując rozważania dotyczące podaży i popytu na rynku pracy najbardziej wyraźną obserwacją wydaje się zbieżność obszarów największego popytu i najmniejszej podaży pracy. Tam, gdzie pracodawcy mają największe zapotrzebowanie na pracowników, tam też odczuwają oni największe trudności w ich znalezieniu. Ponadto ważnym, z punktu widzenia podaży pracy, czynnikiem jest niska płaca. Korelacja oczekiwań pracodawców z realizowanym projektem przedstawia się następująco: Zaprezentowane oczekiwania pracodawców wobec pracowników w ujęciu projektowym porównano z opiniami osób bezrobotnych na temat pracodawców: 4
Do głównych oczekiwań wobec pracy zaliczyć można warunki pracy. Tak silne zaakcentowanie tego akurat czynnika wynika z faktu, że część respondentów doświadczyła osobiście lub miała wiedzę o istnieniu nieuczciwych praktyk ze strony pracodawców. Na podstawie rozmów z Beneficjentami i przedsiębiorcami określono podstawowe ścieżki dotarcia do pracodawcy i pracobiorcy: Powyższe zestawienie przedstawia niekorzystną opinię nt. działań PUP. Po części może to wynikać z faktu nieposiadania przez osoby bezrobotne kwalifikacji i niespełniania wymogów zawartych w ofertach pracy wśród zadeklarowanych przez osoby bezrobotne trudności 5
w znalezieniu pracy pojawia się wiele cech, które jednocześnie są wymaganiami pracodawców, np.: brak doświadczenia, wykształcenia. Być może właśnie to powoduje swoiste zniechęcenie i negatywną ocenę tej formy poszukiwania pracy jako nieskutecznej. 6