18 Analiza ekonomiczna kosztów i korzyści społecznych

18 Analiza ekonomiczna kosztów i korzyści społecznych 18.1. Metodyka 18.1.1. Cele i założenia CBA Analiza kosztów i korzyści społecznych (z ang. costs-benefits analysis, CBA) jest jedną z ekonomicznych metod oceny działań i inwestycji wspieranych ze środków publicznych opierającą się na kryterium efektywności. Pozostałe metody: analiza efektywności kosztowej oraz analiza wielokryterialna. Z wymienionych metod CBA jest najgłębiej zakorzeniona w teorii ekonomii. Komisja Europejska zaleca jej stosowanie w projektach ubiegających się o dofinansowanie z funduszy strukturalnych i Spójności. Analiza kosztów i korzyści ma na celu określenie wpływu przedsięwzięcia na poziom dobrobytu w regionie (bądź kraju), w którym przedsięwzięcie jest realizowane. Analiza ta jest zatem przeprowadzana pod kątem całej społeczności, na którą inwestycja będzie miała wpływ, a nie wyłącznie z punktu widzenia inwestora, czy też jednostki finansującej projekt. Efektywność ekonomiczną projektu sprawdza się w analogiczny sposób jak jego wykonalność finansową z tą jednak różnicą, że w pierwszym przypadku porównuje się zdyskontowane strumienie korzyści i kosztów społecznych, a w drugim analiza dotyczy wyłącznie efektów prywatnych. Projekt jest efektywny ekonomicznie - inaczej ujmując, zwiększający dobrobyt społeczny - gdy jego ekonomiczna wartość zaktualizowana netto (ENPV) jest większa od zera. Alternatywnym sposobem określenia ekonomicznej efektywności inwestycji jest porównanie ekonomicznej stopy zwrotu (ERR) z odpowiednią stopą dyskontową. Przedsięwzięcia, które są korzystne dla szerszej społeczności mogą być nierentowne dla inwestora. Przypadek taki ma często miejsce przy inwestycjach dotyczących ochrony środowiska. W takich sytuacjach, tzn. gdy projekt jest efektywny ekonomicznie, a niewykonalny finansowo (wartość zaktualizowana netto NPV < 0) wskazana jest przy jego finansowaniu pomoc ze środków publicznych. Analiza ekonomiczna jest rozwinięciem i uzupełnieniem analizy finansowej. Punktem wyjścia dla CBA są tabele przepływów pieniężnych, które służą do określania rentowności finansowej inwestycji. Przepływy te w przypadku analizy ekonomicznej powinny zostać skorygowane o następujące czynniki: efekty zewnętrzne, transfery pieniężne, ceny ukryte. 18-1

Efekty zewnętrzne wraz z efektami prywatnymi (wewnętrznymi) składają się na efekty społeczne. Efekty zewnętrzne występują, jeśli na dobrobyt jednostki ma wpływ działalność innej osoby (firmy, rządu), a sprawca działania nie bierze pod uwagę skutków swego postępowania odnośnie innych. Jeśli efekty te mają charakter pozytywny to są to korzyści zewnętrzne, jeśli negatywny - to mamy do czynienia z kosztami zewnętrznymi. Efekty zewnętrzne często związane są z dobrami nierynkowymi tzn. z takimi dobrami, na które rynek sam nie ustala ceny. Przykładami takich dóbr są: zdrowie i życie ludzkie, czas, jakość środowiska przyrodniczego. Projekty mające na celu ochronę środowiska z reguły charakteryzują się dodatnimi efektami zewnętrznymi. Przykładowo na wybudowaniu i podłączeniu do systemu kanalizacyjnego korzystają nie tylko te osoby, które uczestniczyły w inwestycji, ale także ich sąsiedzi, którzy skorzystają z tego, że poprawie uległa jakości wód powierzchniowych w okolicy. Efekty zewnętrzne powinny być włączone do CBA. Transfery pieniężne - są to płatności, które nie mają wpływu na wielkość dochodu społecznego, a stanowią jedynie narzędzie jego dystrybucji między różnymi grupami. Do transferów pieniężnych zalicza się: większość podatków, zasiłki dla bezrobotnych, koszty obsługi kredytów, dotacje. Transfery pieniężne należy wyłączyć z CBA. Ceny ukryte - ceny ukryte występują, jeśli mamy do czynienia z zakłóceniami na danym rynku, które powodują, iż koszt czynnika produkcji/cena produktu różni się od kosztu ponoszonego przez społeczeństwo. Zakłócenia rynkowe mogą być powodowane występowaniem monopoli, ograniczeniami ilościowymi, regulacjami cenowymi. Ceny ukryte należy włączyć do CBA. 18.1.2. Metody wyceny efektów zewnętrznych Właściwe ujęcie efektów zewnętrznych jest kluczowym elementem CBA. Efekty zewnętrzne najczęściej nie są przedmiotem obrotu na istniejących rynkach, a więc muszą być wyceniane w sposób przybliżony. Nauki ekonomiczne wypracowały szereg metod, które pozwalają w sposób wiarygodny wyceniać strumienie zewnętrznych kosztów i korzyści (zwykle uzyskiwane jest dolne oszacowanie korzyści, bądź górne oszacowanie kosztów). Do najczęściej stosowanych metod wyceny efektów zewnętrznych należą: metoda wyceny warunkowej, metoda cen hedonicznych, metoda kosztu podróży, metoda wydatków prewencyjnych. Poniżej, w skrócie, zostały omówione dwie metody użyte w niniejszej analizie: metoda wyceny warunkowej, z której skorzystano przy szacowaniu korzyści zewnętrznych z poprawy jakości wód powierzchniowych oraz metoda transferu korzyści, którą posłużono się do wyliczenia korzyści ze wzrostu cen gruntów w pobliżu infrastruktury wod-kan. Metoda wyceny warunkowej (contingent valuation method, CVM) opiera się na zasadach hipotetycznego bądź warunkowego rynku stworzonego dla dobra nierynkowego. Badanie przeprowadzane jest w formie ankiety. Respondenci odpowiadają, ile gotowi są zapłacić (willingness to pay, WTP), aby uniknąć niekorzystnego dla nich efektu (odpowiednio, w przypadku korzyści zewnętrznych ile gotowi byliby zapłacić, aby taki efekt osiągnąć). Ze względu na fakt, że wycenę danego efektu otrzymuje się wprost od respondenta metoda to zaliczana jest do metod wyceny bezpośredniej. Metoda transferu korzyści (benefit transfer method, BTM) polega na wykorzystaniu wyników z wcześniej przeprowadzonych badań i dopasowaniu ich do 18-2

warunków, dla których obecnie szacowane są wartości. Transfer można przeprowadzać wykorzystując postaci funkcyjne lub poszczególne otrzymane wcześniej wartości. WOŁOMIN 18.2. Analiza CBA dla projektu grupowego Uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej na terenie aglomeracji Wołomin Kobyłka dla obszaru gminy Wołomin 18.2.1. Scenariusze realizacji i zaniechania projektu Analiza kosztów i korzyści przeprowadzana jest dla społeczności Wołomina. W CBA porównywane są dwa scenariusze: scenariusz realizacji, scenariusz zaniechania. Scenariusz realizacji odpowiada zakresowi działań zaproponowanych w projekcie Uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej na terenie aglomeracji Wołomin Kobyłka. Scenariusz ten przewiduje rozbudowę i modernizację istniejącej sieci kanalizacyjnej oraz modernizację nie spełniającej wymogów ilościowych i jakościowych oczyszczalni ścieków Krym. Do systemu kanalizacji sanitarnej przyłączonych zostanie 8 069 mieszkańców (2 325 z terenu miejskiego i 5 744 z obszaru wiejskiego). Inwestycje realizowane w ramach projektu pozwolą na osiągnięcie 84% poziomu podłączenia mieszkańców Wołomina-miasta do sieci kanalizacyjnej i 50% poziomu w przypadku mieszkańców obszaru wiejskiego. Modernizacja oczyszczalni spowoduje przystosowanie jej do przyjęcia większej ilości ścieków oraz usprawnienie procesu oczyszczania w zakresie redukcji związków biogennych, azotu i fosforu. W scenariuszu zaniechania gmina nie realizuje powyższych zadań. Stopień podłączenia mieszkańców części miejskiej Wołomina do sieci kanalizacyjnej pozostaje na poziomie 78%, zaś terenów podmiejskich na poziomie 5%. Nie spełnienie wymogów unijnych dotyczących udziału ładunku organicznego objętego systemem kanalizacji i oczyszczania zgodnie z dyrektywą 91/271/EWG i wynegocjowanymi okresami przejściowymi może spowodować obciążenie w przyszłości Polski karami pieniężnymi. Kary te nie zostały uwzględnione w CBA, gdyż przeprowadzana analiza ma charakter regionalny, a nie krajowy, tym niemniej należy zwrócić uwagę również na ten aspekt. 18.2.2. Efekty zewnętrzne Inwestycje wodno-ściekowe oprócz korzyści prywatnych tj. odprowadzanie ścieków sanitarnych z budynków, dostarczanie bieżącej wody, czy poprawa jakości wody, generują również efekty zewnętrzne. Efekty te mają zazwyczaj wyłącznie charakter pozytywny są zatem korzyściami. Korzyści zewnętrzne inwestycji wodno-ściekowych można podzielić na dwie grupy: korzyści wynikające z poprawy stanu środowiska (jakości wód powierzchniowych), korzyści wynikające ze wzrostu wartości gruntów. 18-3

Korzyści środowiskowe W niniejszym opracowaniu przy wyliczeniu korzyści zewnętrznych wynikających z poprawy jakości środowiska skorzystano z badania A. Markowskiej (2004) przeprowadzonego metodą wyceny warunkowej CVM. Jest to pierwsze tego typu badanie w Polsce szacujące korzyści zarówno prywatne, jak i zewnętrzne z wdrożenia dyrektywy 91/271/EWG w sprawie oczyszczania ścieków komunalnych. W pracy tej zbadano, ile Polacy gotowi są zapłacić za podłączenie do sieci wodociągowo-kanalizacyjnej oraz jaka jest ich WTP za poprawę jakości już istniejących sieci (łącznie z modernizacją oczyszczalni ścieków, aby spełniały normy UE). Badanie empiryczne było przeprowadzone we współpracy z Centrum Badania Opinii Społecznej (CBOS) i składało się z trzech etapów: badania fokusowego, badania pilotowego oraz badania głównego przeprowadzonego na reprezentatywnej próbie losowej 952 dorosłych Polaków. Badanie ankietowe przeprowadzone zostało metodą wywiadów bezpośrednich. W tabeli 18.1. przedstawiono wyniki uzyskane w pracy. Tabela 18.1. Gotowość do zapłaty za modernizację sieci wodociągowokanalizacyjnej lub podłączenie do niej obliczone przy użyciu metody CVM (PLN, 2004) Grupa badanych Efekt rzeczowy WTP Gospodarstwa domowe podłączone do sieci wod. kan. Gospodarstwa domowe nie posiadające podłączenia do sieci wod. kan. Lepsza jakość wody powierzchniowej Lepsza jakość wody w kranach Podłączenie do sieci wodociągowej Podłączenie do sieci kanalizacyjnej 79,53 (PLN/rok) 82,09 (PLN/rok) 407,99 (PLN) 399,63 (PLN) Źródło: opracowanie własne na podstawie [Markowska, 2004] Wg definicji używanych w ekonomii koszty społeczne to suma kosztów prywatnych i kosztów zewnętrznych. Efekty zewnętrzne (koszty/korzyści) tak jak już wspomniano wcześniej powstają wtedy, gdy jeden podmiot ingeruje w funkcję użyteczności lub produkcji drugiego podmiotu. Znacząca większość projektów związanych z ochroną środowiska stanowi dodatni efekt zewnętrzny (korzyść), co nie wyklucza sytuacji, iż taki efekt może stanowić także cel projektu. Budowa systemu kanalizacji, która ma na celu poprawę jakości wody łączy w sobie zarówno korzyści prywatne, jak i zewnętrzne. Z poprawy jakości wody korzystają bowiem zarówno osoby, które podłączyły się do systemu kanalizacji i poniosły koszty inwestycyjne, a następnie uiszczają opłaty za odprowadzanie ścieków (korzyść prywatna), jak i osoby, które w tej inwestycji nie uczestniczyły (korzyść zewnętrzna), ale również korzystają z jej efektów. Zatem wartości WTP z tabeli 18.1. za poprawę jakości wody w kranach należy traktować jako wycenę kosztów prywatnych dokonaną przez respondentów, a za poprawę jakości wód powierzchniowych jako korzyść zewnętrzną środowiskową modernizacji istniejącej sieci wodociągowo-kanalizacyjnej oraz oczyszczalni ścieków. Wyliczenie WTP za poprawę jakości wody powierzchniowej metodą wyceny warunkowej CVM uwzględnia korzyści takie jak np.: poprawa warunków rekreacyjnych, czy wzrost rybołówstwa. 18-4

Wyniki wartości środowiskowych kosztów zewnętrznych uzyskane w ogólnopolskim badaniu A. Markowskiej ekstrapolowano na mieszkańców gminy Wołomin (niezależnie, czy korzystają z usług PWiK, czy nie), gdyż każdy z nich skorzysta na poprawie jakości środowiska w wyniku analizowanego przedsięwzięcia. Korzyści zewnętrzne wynikające z poprawy jakości środowiska oszacowano na 50 691 tys. PLN w rozbiciu na 24 lata. Korzyści spowodowane wzrostem wartości gruntów Budowa infrastruktury technicznej może prowadzić do wzrostu wartości działek, w pobliżu których jest realizowana. Wzrost wartości gruntów może być spowodowany wybudowaniem lub ulepszeniem dróg dojazdowych, budową wodociągów, kanalizacji, linii energetycznych, gazowych, ciepłowniczych lub telekomunikacyjnych. Działki tzw. uzbrojone są chętniej kupowane i tym samym ich wartość rośnie. Wzrost wartości działek, w przypadku budowy systemów wodociągowych i kanalizacyjnych, może wynikać zarówno z ich uzbrojenia, jak i budowy któregokolwiek z tych systemów w ich pobliżu. (Budowa przewodów kanalizacyjnych, czy wodociągowych jest procesem znacznie bardziej skomplikowanym, długotrwałym i wymagającym o wiele większych nakładów niż budowa przyłączy wodociągowych do poszczególnych posesji. Dlatego wzrost wartości gruntów wynika przede wszystkim z realizacji głównych przewodów, a same podłączenia stanowią nieznaczną część wcześniejszych nakładów inwestycyjnych.) Tereny, dla których przewidywany jest wzrost wartości działek wskutek realizacji projektu, obejmują obszar 529,7771 ha. Tabela 18.2. Planowana rozbudowa sieci wodociągowo-kanalizacyjnej Sieć Liczba działek Obszar Kanalizacyjna 3 128 512,7648 ha Źródło: Urząd Miasta Wołomin W przypadku gminy Wołomin średnia cena działki, która nie jest uzbrojona, wynosi 50 PLN/m 2 na terenie miejskim i 20 PLN/m 2 na terenie wiejskim, natomiast działki uzbrojonej odpowiednio: 150 PLN/m 2 i 70 PLN/m 2. Na taki wzrost wartości działek składają się wszystkie elementy uzbrojenia tj. podłączenie do sieci energetycznej i gazowej, sieci wodociągowej i kanalizacyjnej, dostęp do linii telefonicznej. Tabela 18.3. Wzrost wartości działek wynikający z uzbrojenia Lokalizacja Tereny nieuzbrojone Tereny uzbrojone Centrum miasta - 150 PLN/m 2 Obrzeża miasta 50 PLN/m 2 - Tereny wiejskie 20 PLN/ m 2 70 PLN/m 2 Źródło: Urząd Miasta Wołomin Ze względu na brak danych dotyczących wzrostu wartości gruntów wyłącznie wskutek budowy sieci kanalizacyjnej przyjęto założenia opierające się na danych z innych gmin w Polsce. 18-5

W opracowaniu CBA dotyczącym gminy Oława wykorzystano operaty wartości gruntów przed i po podłączeniu do kanalizacji. Wyniki te wskazują na 20% wzrost wartości gruntów. Gmina Białe Błota ( Opłaty adiacenckie - mity i fakty, 19.12.2003) podaje przykład 25% wzrostu wartości działki w wyniku budowy kanalizacji (www.bip.bialeblota.pl). Niektóre gminy miejskie podają z kolei 40% wzrost wartości (jedna z dzielnic Warszawy). W niniejszym opracowaniu przyjęto dla gminy Wołomin 40% wzrost wartości działek wskutek uzbrojenia w kanalizację sanitarną. Uwzględniono przy tym bliskie sąsiedztwo Warszawy. Oszacowane korzyści zewnętrzne z tytułu wzrostu wartości działek wynoszą: 64 152 tys. PLN w rozbiciu na okres 5 lat. Koszty zewnętrzne w przypadku analizowanej inwestycji przyjęto, iż nie występują. Nie przewiduje się rozbudowy oczyszczalni, która to rozbudowa mogłaby ewentualnie wpłynąć negatywnie na ceny okolicznych gruntów. 18.2.3. Transfery Transfery, mimo że mogą stanowić koszt w analizie finansowej, są wyłączane z CBA, jako że nie przyczyniają się do zmiany wielkości dobrobytu społecznego, a stanowią jedynie narzędzie jego dystrybucji. W badanym przypadku z analizy wyłączono następujące transfery: podatek VAT, podatek dochodowy od osób prawnych 1 i podatek od nieruchomości. 18.2.4. Ceny ukryte Jeżeli rynek dla danego czynnika produkcji jest zakłócony i występują odchylenia cenowe, wyceny tego czynnika powinno dokonywać się w oparciu o ceny ukryte. Jeśli rynek działa w sposób konkurencyjny przyjmuje się, że ceny rynkowe odzwierciedlają rzeczywisty koszt ponoszony przez społeczeństwo. W analizowanym przedsięwzięciu przyjęto założenie o konkurencyjności rynku dla nakładów inwestycyjnych. Założenie takie wynika z faktu, iż ostateczna cena dla nakładów inwestycyjnych ustalana jest w trakcie otwartych procedur przetargowych. Uzasadnione jest więc twierdzenie, iż rynek na którym wyceniane są nakłady inwestycyjne jest rynkiem konkurencyjnym. 18.2.5. Wpływ na rynek pracy Wpływ na wyniki analizy ekonomicznej mają odchylenia cenowe związane z dodatkowym zatrudnieniem. Jednym z podejść do wyceny kosztów pracy dla celów analizy ekonomicznej jest zastosowanie koncepcji kosztu alternatywnego (płacy, jaką uzyskaliby nowi pracownicy, gdyby nie zostali zatrudnieni w przedsiębiorstwie operatora). Jeśli pracownicy ci wywodzą się z grona bezrobotnych koszt alternatywny ich zatrudnienia wynosi zero. W przypadku wykwalifikowanej siły roboczej uznano, iż koszt ten jest równy kosztowi ponoszonemu przez Inwestora. Założono, że w wyniku przedsięwzięcia pojawi się potrzeba zatrudnienia w PWiK dodatkowych osób: 4 wykwalifikowanych specjalistów w okresie realizacji projektu (do 2010 r.), 2 wykwalifikowanych pracowników na oczyszczalni, 1 Podatek dochodowy od osób fizycznych, w przeciwieństwie do osób prawnych, nie zostaje wyłączony z CBA. 18-6

8 pracowników do utrzymania sieci kanalizacyjnej w Kobyłce. Związany z projektem wzrost zatrudnienia w Urzędzie Miejskim w Wołominie wyniesie z kolei 2 osoby. Ponieważ osoby zatrudniane muszą posiadać odpowiednie kwalifikacje, przyjęto założenie, że nie będą się one wywodzić się z grona bezrobotnych. Zatem wzrost zatrudnienia nie będzie korzyścią zewnętrzną planowanej inwestycji. (Jeśli na czas budowy, bądź eksploatacji nastąpiłby wzrost zatrudnienia niewykwalifikowanej siły roboczej to można przyjąć, że zatrudniono by osoby bezrobotne i to stanowiłoby korzyść zewnętrzną inwestycji. Jeśli jednak wrasta liczba miejsc pracy dla osób z kwalifikacjami z reguły przyjmuje się, że jest to transfer z jednego miejsca pracy, do drugiego, co nie ma wpływu na dobrobyt społeczny, a zatem nie generuje efektów zewnętrznych). 18.2.6. Szacunki efektywności ekonomicznej projektu i wnioski W celu sprawdzenia efektywności ekonomicznej przedsięwzięcia posłużono się wskaźnikami ENPV i ERR. Analizę przeprowadzono dla okresu 2005 2030 przy zastosowaniu 5% stopy dyskonta (zgodnie z wytycznymi NFOŚiGW). Wykorzystano następujące strumienie kosztów i korzyści: Koszty społeczne: Koszty prywatne: nakłady inwestycyjne netto (bez podatku VAT) koszty operacyjne pomniejszone o podatki Korzyści społeczne: Korzyści prywatne: przychody z opłat Korzyści zewnętrzne: korzyści wynikające z poprawy stanu środowiska (jakości wód powierzchniowych) korzyści wynikające ze wzrostu wartości gruntów ENPV = 44 756 tys. PLN ERR = 16,1% Analiza kosztów i korzyści społecznych wskazuje, że planowana inwestycja jest ważna ze społecznego punktu widzenia i powinna być realizowana. Uwaga: Realizacja projektu jest konieczna dla wdrożenia dyrektywy 91/271/EWG w sprawie oczyszczania ścieków komunalnych. Ponieważ wdrożenie tej dyrektywy jest obligatoryjne (a Polskę wiążą zobowiązania negocjacyjne w tym zakresie) zaniechanie realizacji projektu prowadzić może do nałożenia na Polskę kar finansowych. 18-7

KOBYŁKA 18.3. Analiza CBA dla projektu grupowego Uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej na terenie aglomeracji Wołomin Kobyłka dla obszaru gminy Kobyłka 18.3.1. Scenariusze realizacji i zaniechania projektu Analiza kosztów i korzyści przeprowadzana jest dla społeczności Kobyłki. W CBA porównywane są dwa scenariusze: scenariusz realizacji, scenariusz zaniechania. Scenariusz realizacji odpowiada zakresowi zadań inwestycyjnych założonych w harmonogramie sporządzonym dla gminy Kobyłka. Scenariusz ten przewiduje podłączenie do systemu zbiorczej kanalizacji sanitarnej 14 486 osób. Inwestycje realizowane w ramach projektu pozwolą na osiągnięcie 81% poziomu skanalizowania gminy Kobyłka. W scenariuszu zaniechania gmina nie zrealizuje powyższych zadań. Stopień podłączenia mieszkańców Kobyłki do sieci kanalizacji sanitarnej pozostanie na poziomie śladowym. Nie spełnienie wymogów unijnych dotyczących udziału ładunku organicznego objętego systemem kanalizacji i oczyszczania zgodnie z dyrektywą 91/271/EWG i wynegocjowanymi okresami przejściowymi może spowodować obciążenie Polski odpowiednimi karami pieniężnymi. 18.3.2. Efekty zewnętrzne Korzyści środowiskowe Zewnętrzne korzyści środowiskowe zostały policzone w analogiczny sposób jak dla gminy Wołomin. Chociaż nie występuje tu modernizacja istniejącej sieci, ani modernizacja oczyszczalni ścieków (brak oczyszczalni), to rozmiar inwestycji - budowa sieci kanalizacji sanitarnej zapewniająca korzystanie z niej 81% mieszkańców usprawiedliwia założenie, że inwestycja wpłynie pozytywnie na jakość wód powierzchniowych w danym regionie, co będzie stanowić korzyść zewnętrzną dla wszystkich jego mieszkańców. Korzyści zewnętrzne z poprawy jakości środowiska zostały oszacowane na kwotę 20 718 tys. PLN w rozbiciu na 24 lata. 18-8

Korzyści spowodowane wzrostem wartości gruntów W gminie Kobyłka średnia cena działki nieuzbrojonej wynosi 40 PLN/m 2, natomiast działki uzbrojonej do 120 PLN/m 2. Na taki wzrost wartości działek składają się wszystkie elementy uzbrojenia. Tak, jak w przypadku obszaru gminy Wołomin przyjęto, że uzbrojenie w sieć kanalizacji sanitarnej powoduje 40% wzrost wartości gruntów. Przy ulicach, w których będzie budowana kanalizacja sanitarna znajduje się ok. 4,6 tys. działek. Przyjęto, że średni obszar działki wynosi 950 m 2. Przy tych założeniach korzyści zewnętrzne wynikające ze wzrostu wartości działek wynoszą 69 920 tys. PLN w rozbiciu na 5 lat. Koszty zewnętrzne w przypadku analizowanej inwestycji nie występują. 18.3.3. Transfery Transfery, mimo że mogą stanowić koszt w analizie finansowej, są wyłączane z CBA, jako że nie przyczyniają się do zmiany wielkości dobrobytu społecznego, a stanowią jedynie narzędzie jego dystrybucji. W badanym przypadku z analizy wyłączono następujące transfery: podatek VAT, podatek dochodowy, podatek od nieruchomości. 18.3.4. Ceny ukryte Jeżeli rynek dla danego czynnika produkcji jest zakłócony i występują odchylenia cenowe, wyceny tego czynnika powinno dokonywać się w oparciu o ceny ukryte. Jeśli rynek działa w sposób konkurencyjny przyjmuje się, że ceny rynkowe odzwierciedlają rzeczywisty koszt ponoszony przez społeczeństwo. W analizowanym przedsięwzięciu przyjęto założenie o konkurencyjności rynku dla nakładów inwestycyjnych. Założenie takie wynika z faktu, iż ostateczna cena dla nakładów inwestycyjnych ustalana jest w trakcie otwartych procedur przetargowych. Uzasadnione jest więc twierdzenie, iż rynek na którym wyceniane są nakłady inwestycyjne jest rynkiem konkurencyjnym. 18.3.5. Wpływ na rynek pracy Gmina Kobyłka planuje zatrudnić do obsługi inwestycji 3 wykwalifikowane osoby. Eksploatacją sieci kanalizacyjnej zajmie się PWiK. Ponieważ osoby zatrudniane muszą posiadać odpowiednie kwalifikacje, nie można przyjąć założenia, że mogą się wywodzić z grona bezrobotnych. Zatem wzrost zatrudnienia w Urzędzie Miasta nie będzie korzyścią zewnętrzną planowanej inwestycji. 18-9

18.3.6. Szacunki efektywności ekonomicznej projektu i wnioski W celu sprawdzenia efektywności ekonomicznej przedsięwzięcia posłużono się wskaźnikami ENPV i ERR. Analizę przeprowadzono dla okresu 2005 2030 przy zastosowaniu 5% stopy dyskonta. Wykorzystano następujące strumienie kosztów i korzyści: Koszty społeczne: Koszty prywatne: nakłady inwestycyjne netto (bez podatku VAT) koszty operacyjne pomniejszone o podatki Korzyści społeczne: Korzyści prywatne: przychody z opłat Korzyści zewnętrzne: korzyści wynikające z poprawy stanu środowiska (jakości wód powierzchniowych) korzyści wynikające ze wzrostu wartości gruntów ENPV = 36 819 tys. PLN ERR = 26,3% Analiza kosztów i korzyści społecznych wskazuje, że planowana inwestycja jest ważna ze społecznego punktu widzenia i powinna być realizowana. Uwaga: Realizacja projektu jest konieczna dla wdrożenia dyrektywy 91/271/EWG w sprawie oczyszczania ścieków komunalnych. Ponieważ wdrożenie tej dyrektywy jest obligatoryjne (a Polskę wiążą zobowiązania negocjacyjne w tym zakresie) zaniechanie realizacji projektu prowadzić może do nałożenia na Polskę kar finansowych. Literatura: Komisja Europejska, Dyrekcja ds. Środowiska; A Study on the Economic Valuation of Environmental Externalities from Landfill Disposal and Incineration of Wastes; raport końcowy, październik 2000 Markowska, A. Koszty i korzyści wdrożenia w Polsce dyrektywy 91/271/EWG w sprawie oczyszczania ścieków komunalnych, praca doktorska na Wydziale Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego, styczeń 2004. 18-10