TEEOIZOMEY (y Aleksnr Kołoziejzyk, UG) * ząstezk hirln nienkłln n swoje zwierilne oiie. ząstezki hirlne ientyzne ze zwierilnymi oiimi Ennjomery = zwierilne oii Izomery (te sme wzory sumryzne, różne struktury) Izomery konstytuyjne (różne połązeni mięzy tommi) tereoizomery (te sme połązeni mięzy tommi, różn orientj w przestrzeni) Ennjomery Distereoizomery Atom symetryzny tom hirlny entrum stereogenizne (stereoentrum) l F I l 3 3 2 3 O 3 ----------------- --------------------- ząstezki hirlne nie mogą mieć płszzyzny symetrii ząstezki z 1 tomem hirlnym są zwsze hirlne 1
Większość nturlnyh zw. orgniznyh hirlne, np: kws 2-minopropnowy kw. 2-hyroxypropnowy 2-metylo-5-(1-metylo- (lnin) (kw. mlekowy) etenylo)-2-ykloheksenon (krwon) Inne tomy hirlne: 3 3 Ph P 2 5 2 Ph Ph N 2 = 2 2 Ph Ph P 3 2 5 O 3 Ph zw.fosfoniowe sole moniowe fosfiny sulfotlenki Nie wszystkie związki hirlne posiją tom hirlny (stereoentrum): postwione ifenyle, helisy... Ennjomery fizyzne włsnośi - ientyzne (próz ktywnośi optyznej) shemt polrymetru Izomery optyzne prwoskrętne - (+), lewoskrętne (-) 2 5 3 2 5 3 skręlność włśiw miesznin remizn 1 : 1 [α] t λ = α/l (+) -2-romoutn (-) -2-romoutn [α] t λ = +23.1 [α] t λ = -23.1 zystość optyzn; nmir ennjomeryzny (enntiomeri exess) ee = ee = [α] os. /[α] exp. 100% n(+) - n(-) n(+) + n(-) 2
k korelji mięzy zynnośią optyzną ułożeniem przestrzennym. OO [α] D = -3.5 O 3 NO 2 O NOO O 3 [α] D = +13.5 oert hn, hristopher Ingol, Vlimir Prolog konfigurj solutn Konfigurj solutn i (retus, sinister) Pon 100 lt temu ritrlnie przypisno wzglęne położenie w lehyzie glierynowym. O O O 2 O [α] D = + 8.7 D-(+)-2,3-ihyroksypropnl (lehy D-glierynowy) Zpis: ()-2-romoutn (,)-2-romoutn ()- (+)-2,3-ihyroksypropnl O 2 O O O 2 O [α] D = - 8.7 L-(-)-2,3-ihyroksypropnl eguły hn, Ingol, Prelog: 1. Oeń msę tomową tomów związnyh z hirlnym tomem; 2. Gy 2 postwniki nie różnią się msą pierwszego tomu, porównj nstępny; o pierwszeństwie eyuje pierwszy różniująy postwnik: 3 2 O < 3 (,,) < (,,) 3 2 2 l 3 < 3 3
3. Powójne i potrójne wiąznie trktuj jk pojeynze z powojoną lu potrojoną ilośią tomów n krńh wiązni wielokrotnego: = = O O = O O O ()-2-romoutn 6 projekji: 3 2 5 3 2 5 2 5 3 3 2 5 2 5 3 2 5 3 Projekj Fisher: 2 5 3 otj projekji Fisher o 90 zmieni konfigurję solutną. 3 1 8 0 e g 90eg 2 5 3 2 5 2 5 3 3 2 5 Pojeynz zmin postwników zmieni konfigurję: l l l 3 3 3 Ustlnie konfigurji n postwie projekji Fisher: nrysuj projekję Fisher; ustl kolejność postwników; okonj powójnej zminy, tk y postwnik o njniższej preferenji ył n ole; zientyfikuj ukł,,, 4
3 l O ząstezki zwierjąe kilk entrów stereogeniznyh (hirlnyh): * Ennjomery: 2,3 i 2,3 orz 2,3 i 2,3 Distereoizomery: 2,3 i 2,3 lu 2,3 2,3 i 2,3 lu 2,3 tereoizomery, które nie są zwierilnymi oiimi = istereoizomery Distereoizomery różne włsnośi fizyzne i hemizne. Izomery is i trns są istereoizomermi. 5
Związki posijąe n entrów hirlnyh 2 n stereoizomerów (o ile nie m szzególnyh elementów symetrii). Kws winowy (kws 2,3-ihyroksyutnoiowy): 1848 r., Louis Psteur pierwszy rozził remtu 1874 r., J. vn t off, J. Le Bell propozyj tetreryznego tomu OO OO OO OO O O O O O O O O OO OO OO OO mezo istereoizomery ząstezk posiją 2 (lu więej) ientyznie postwionyh entrów stereogeniznyh, nkłln ze swoim zwierilnym oiiem jest związkiem mezo. Zwizek mezo posi zwsze płszzyznę symetrii, nie jest wię hirlny! 6
tereohemi rekji hemiznyh tereohemizny wynik rekji zleży o mehnizmu i ewentulnego hirlnego otozeni rekji. hlorownie ()-2-romoutnu: A. hlorownie 1 lu 4: l 2,hv 2 5 1 2 l 2 2 2 5 3 l 2,hv 4 2 2 l 3 2 B. hlorownie 2: 2 2 5 3 l 2 5 l 3 2 5 3 l 2 2, 50% Dw równowżne stny przejśiowe proukt hirlny + 2 5 3 l 2, 50%. hlorownie 3: 3 3 3 l + l 3 3 3 2 2, 3 (75%) 2, 3, (25%) Preferenj tworzeni jenego stereoizomeru stereoselektywność hlorownie 2 jest niestereoselektywne, gyż ronik jest hirlny, 3 stereoselektywne, gyż ronik jest hirlny. W nturze zęsto 100% stereoselektywnośi (enzymy). 7
ozził ennjomerów - tworzenie istereoizomerów: 1. ozził przez tworzenie soli istereoizomeryznyh: 2. hromtogrfi hirln (n hirlnyh złożh) 8