AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY Przewodnik Skutecznej Samokontroli w Cukrzycy
SKUTECZNA SAMOKONTROLA W CUKRZYCY 1
Czy wiesz że dzięki samokontroli możesz samodzielnie monitorować stan swojego zdrowia oraz skuteczność leczenia? Samokontrola pomaga zrozumieć jak leki, dieta i aktywność fizyczna wpływają na stężenie glukozy we krwi. Przestrzeganie jej zasad pozwala Ci na normalne funkcjonowanie oraz zmniejszenie ryzyka powikłań. Do samokontroli zaliczamy:» regularne pomiary stężenia glukozy we krwi» przestrzeganie zaleceń lekarskich odnośnie terapii i stosowanej diety» szczególną pielęgnację stóp» systematyczne badanie wzroku Co zyskasz prowadząc systematyczną samokontrolę? To właśnie dzięki systematycznej samokontroli możesz osiągnąć wiele zdrowotnych korzyści. Bardzo istotnym aspektem samokontroli jest monitorowanie glikemii w warunkach domowych przy zastosowaniu glukometrów. Obecnie, dzięki postępowi technicznemu dysponujemy już nowoczesnymi generacjami glukometrów, które posiadają wiele funkcji zwiększających bezpieczeństwo życia cukrzyków. 2
samokontrola glikemii znacząco poprawia komfort życia oraz samopoczucie Dzięki systematycznej samokontroli zapewne poczujesz się lepiej oraz będziesz mieć więcej energii. U niektórych pacjentów obserwuje się znaczny przypływ sił witalnych dopiero po kilku miesiącach od momentu wyrównania stężenia glukozy we krwi. Związane jest to z dostosowaniem się organizmu do prawidłowego poziomu stężenia glukozy. Najczęściej samopoczucie pacjentów poprawia się już od pierwszych dni przyjaźni z glukometrem. systematyczna samokontrola glikemii zmniejsza ryzyko wystąpienia stanów zagrożenia życia:» incydentów hipoglikemii (niedocukrzenia) Hipoglikemia, czyli utrzymujące się niskie stężenie glukozy we krwi jest często konsekwencją braku lub nieprawidłowej samokontroli cukrzycy. U osób dorosłych kryterium rozpoznania hipoglikemii to stężenie glukozy we krwi wynoszące 60 mg/dl lub mniej 1. Hipoglikemia to zaburzenie metaboliczne, któremu towarzyszą na ogół objawy kliniczne. Powikłanie to występuje wielokrotnie częściej u chorych na cukrzycę typu 1 niż typu 2. Stopnie hipoglikemii i objawy kliniczne: 1. postać łagodna hipoglikemii objawy: niepokój, pobudzenie, przyspieszenie czynności serca, bladość, wzmożona potliwość, uczucie głodu 2. postać umiarkowana hipoglikemii objawy: brak koncentracji, wilczy głód, pobudzenie ruchowe, agresja, obfite poty, zaburzenia widzenia, szerokie źrenice, przyspieszenie rytmu serca, arytmie 3
3. postać ciężka hipoglikemii objawy: utrata orientacji co do miejsca i czasu, drgawki, śpiączka, zgon Jeżeli regularnie kontrolujesz stężenie glukozy we krwi, możesz szybko ocenić objawy obniżonej wartości glukozy oraz skutecznie zapobiegać ewentualnym poważnym zaburzeniom hipoglikemii.» incydentów hiperglikemicznej śpiączki Hiperglikemia to stan kiedy stężenie glukozy we krwi przekracza wartość prawidłową. To właśnie podwyższony poziom cukru we krwi zwiększa znacząco powstawanie przewlekłych powikłań cukrzycy takich jak najczęściej powikłania sercowo - naczyniowe. Często, gdy stan ten utrzymuje się długo na wysokim poziomie, może to prowadzić do tzw. śpiączki cukrzycowej. Hiperglikemia może być spowodowana przez:» zbyt obfite posiłki lub ich niewłaściwy skład» brak jakiejkolwiek aktywności fizycznej» stosowanie nieodpowiednich dawek leków przeciwcukrzycowych lub przyjmowanie ich niezgodnie z zaleceniami lekarskimi» stres» infekcje lub inne choroby» niektóre leki (które mogą przyczyniać się do podwyższenia poziomu cukru we krwi) 4
Jakie są najczęstsze objawy hiperglikemii? wzmożone pragnienie oddawanie dużych ilości moczu wzmożone łaknienie zmęczenie lub osłabienie chudnięcie systematyczna samokontrola glikemii przeciwdziała powikłaniom cukrzycy Mówi się, że cukrzyca to cichy zabójca. Rzeczywiście cukrzyca jest chorobą, która przyczynia się do występowania poważnych komplikacji takich jak choroby oczu, nerek, układu nerwowego, serca czy chorób układu krążenia. Świadomość choroby to pierwszy krok do przeciwdziałania wystąpieniu poważnych problemów zdrowotnych. Dostatecznie świadomy i wyedukowany diabetyk może w znaczący sposób zmniejszyć ryzyko rozwoju tych schorzeń. Pamiętaj Twoje zdrowie w Twoich rękach! Dołącz do grona Świadomych samokontroli diabetyków! dlaczego powinno się kontrolować stężenie glukozy we krwi Wiesz już, że dzięki samokontroli możesz samodzielnie monitorować stan swojego zdrowia oraz skuteczność leczenia. Ale czy zastanawiałeś się dlaczego powinieneś systematycznie kontrolować stężenie glukozy we krwi? 5
6
PRZEWODNIK PO SKUTECZNEJ samokontroli W CUKRZYCY 7
Otóż, istnieje wiele czynników od nas zależnych, jak i niezależnych, które wpływają na wzrost lub spadek stężenia glukozy we krwi. Wymienimy tylko najważniejsze z nich. Czynniki powodujące wzrost stężenia glukozy we krwi:» dieta» choroby infekcyjne» stres Czynniki powodujące spadek stężenia glukozy we krwi:» niesystematyczne przyjmowanie posiłków» dawkowanie insuliny» alkohol» aktywność fizyczna jak wybrać odpowiedni glukometr? Zanim podejmiesz decyzję o zakupie glukometru, zastanów się jakie jego funkcje i parametry są dla Ciebie najważniejsze. Jeśli cenisz łatwość obsługi, wybierz aparat z dużym ekranem i jednym przyciskiem, który automatycznie uruchamia się po umieszczeniu paska testowego w szczelinie glukometru. Jeśli jesteś aktywny i cenisz wygodę wybierz niewielki, dyskretny aparat, który pozwoli Ci kontrolować cukier nie tylko w domu, ale także w szkole, pracy bądź na wakacjach. 8
Przed zakupem upewnij się, że: glukometr wyposażony jest pamięć, dzięki której będziesz mógł lepiej kontrolować cukrzycę kupujesz cały, w pełni wyposażony zestaw. Zdarza się, że zestaw nie zawiera nakłuwacza i lancetów, które należy dokupić. Kupując glukometr zwróć uwagę w jakich zakresach temperatur pracuje aparat i paski testowe. Takie informacje umieszczone są w instrukcji obsługi i zawsze możesz o nie zapytać lekarza, pielęgniarkę lub farmaceutę. Paski testowe zawierają wrażliwy na zmiany temperatury enzym, dlatego powinny być odpowiednio zabezpieczone. Standardowy zakres temperatur dla pasków testowych wynosi 4 40 C Twój nowy glukometr powinien wyświetlać wyniki skalibrowane do osocza dzięki temu rezultaty uzyskane przy pomocy glukometru będą najbardziej zbliżone do tych jakie można uzyskać w laboratorium. Od czasu do czasu każdy z nas potrzebuje dodatkowej porady, a na nie wszystkie nurtujące Cię wątpliwości znajdziesz odpowiedź w instrukcji urządzenia. Zwróć uwagę czy producent glukometru oferuje wsparcie w postaci infolinii, działu obsługi klienta, czy kontaktu poprzez stronę internetową. na co zwrócić uwagę podczas wykonywania badania przy pomocy glukometru? czy jesteś odpowiednio przygotowany do badania? Zanim wykonasz badanie, powinieneś odpowiednio się do niego przygotować, czyli dokładnie umyć i osuszyć ręce. Jeśli zwykle masz problemy z krążeniem i uzyskanie odpowiedniej objętości próbki krwi jest trudne ogrzej dłonie i opuść na parę minut rękę, której palec będziesz później nakłuwać. 9
Pamiętaj, aby nie dezynfekować miejsca nakłucia alkoholem, który powoduje denaturację ( ścięcie ) białka i może wpłynąć na wynik pomiaru. czy parametry glukometru są właściwie ustawione? Jeśli Twój glukometr wyposażony jest w pamięć i współpracuje z programem komputerowym, a Ty chcesz korzystać z tych funkcji, upewnij się, czy data i czas ustawione w aparacie są prawidłowe. Ustawiając parametry glukometru wybierz te same jednostki w jakich podawane są wyniki w laboratorium, w którym najczęściej wykonujesz badania. Najczęściej do wyboru masz dwie opcje: mmol/l lub mg/dl. Jednostką częściej wykorzystywaną w Polsce są mg/dl, jednak niektóre laboratoria podają wyniki w mmol/l. czy Twoje paski testowe nie są przeterminowane? Przeciętnie termin ważności pasków testowych wynosi 2 lata od chwili wyprodukowania i jest nadrukowany na ich opakowaniu. Po otwarciu opakowania (fiolki) pasków okres przydatności wynosi zazwyczaj od 30 do 90 dni i jest określony przez producenta w instrukcji obsługi. Aby nie przegapić tego terminu zapisz na fiolce datę jej otwarcia. dlaczego prawidłowe przechowywanie pasków testowych jest ważne? Pasek testowy zawiera enzym dzięki któremu możliwy jest pomiar stężenia glukozy we krwi. Ponieważ enzym jest bardzo wrażliwy na 10
czynniki otoczenia tj. temperatura czy wilgotność, każdy producent stara się odpowiednio je zabezpieczyć, pakując w specjalne fiolki, zabezpieczając powierzchnie pasków lub umieszczając je w blistrach. Mimo, tego użytkownicy glukometrów powinni z dużą powagą podchodzić do odpowiedniego przechowywania pasków, np. zamykania fiolki natychmiast po wyjęciu paska. Wystawianie pasków na działanie wysokich lub niskich temperatur także może prowadzić do uszkodzenia enzymu. Wprowadzenie glukometrów do powszechnego użytku dało dużą swobodę osobom chorującym na cukrzycę, jednak każdy użytkownik powinien liczyć się z pewnymi zasadami przeprowadzania pomiarów, które określone są w instrukcjach obsługi. od czego zależy wynik badania krwi przy pomocy glukometru? Wynik uzyskany przy pomocy glukometru uzależniony jest od wielu czynników:» przygotowania do badania pamiętaj aby do dezynfekcji miejsc, które ma zostać nakłute nie używać alkoholu.» stanu nakłuwanej skóry» ogólnego stanu zdrowia przeziębienie, zwłaszcza przebiegające z wymiotami i biegunką może dawać zafałszowane wyniki» miejsca, w którym wykonujemy badanie wilgotność, temperatura otoczenia wpływają na dokładność pomiaru, dlatego zwróć uwagę, czy paski są zabezpieczone a glukometr ostrzega o nieprawidłowej temperaturze otoczenia» odpowiedniego przygotowania sprzętu sprawdź czy Twój glukometr jest zakodowany prawidłowo, czy nie upłynęła data ważności pasków testowych. 11
Opracowano na podstawie: J. Tatoń, A. Czech, M. Biernas, Diabetologia Kliniczna, PZWL 2008 ISO15197, first edition 2003, 05, 01: In Vitro diagnostic test systems Requirements for blood-glucose monitoring systems for self - testing in managing dibaetes mellitus Centers for Disease Control and Prevention Department of Health and Human Services: Exposure to Blood. What Healthcare Personnel Need to Know. 1:3 updated July 2003 12
11 13
12 14
www.ixell.pl www.glucosense.com www.genexo.pl, ul. Gen. Zajączka 26, 01-510 Warszawa Tel. (+48 22) 839 11 99 Faks (+48 22) 839 23 12 Dowiedz się więcej: Dla telefonów stacjonarnych: 0 801 808 818 Dla telefonów komórkowych: 0 663 771 279 0 663 771 281 0 516 203 516 DIAB/12/09/IXELL/40