GODZENIE YCIA ZAWODOWEGO I RODZINNEGO W POLSCE pod redakcj Cecylii Sadowskiej-Snarskiej Wydawnictwo Wy szej Szko y Ekonomicznej w Bia ymstoku Bia ystok 2011
Spis tre ci WPROWADZENIE... 7 CZ I DETERMINANTY ROZWOJU INSTYTUCJONALNEJ OPIEKI NAD MA YM DZIECKIEM JAKO INSTRUMENTU U ATWIAJ CEGO GODZENIE YCIA ZAWODOWEGO Z RODZINNYM... 9 CECYLIA SADOWSKA-SNARSKA ROZDZIA 1. UWARUNKOWANIA ROZWOJU PRZYZAK ADOWYCH PLACÓWEK OPIEKI NAD DZIECKIEM JAKO INSTRUMENTU U ATWIAJ CEGO GODZENIE PRACY Z YCIEM RODZINNYM.. 11 1.1. Charakterystyka próby badawczej... 13 1.2. Trudno ci w godzeniu pracy zawodowej z yciem rodzinnym... 15 1.3. Wsparcie pracowników w organizacji opieki nad dzie mi... 19 1.4. Rozwój przyzak adowych placówek opieki nad dzieckiem perspektywa pracodawców... 23 1.5. Rozwój przyzak adowych placówek opieki nad dzieckiem perspektywa pracownika... 35 1.6. Podsumowanie... 39 MACIEJ MUCZY SKI ROZDZIA 2. DOSTOSOWANIE SYSTEMU INSTYTUCJONALNEJ OPIEKI NAD MA YM DZIECKIEM DO POTRZEB PRACUJ CYCH RODZICÓW... 41 2.1. Potrzeby pracuj cych rodziców... 42 2.2. Koncepcja badania przedszkoli i obków... 46 2.3. System instytucjonalnej opieki nad dzieckiem jako instrument godzenia ycia zawodowego z rodzinnym... 48 2.4. Podsumowanie... 55 MILENA LANGE ROZDZIA 3. ZMIANY ZACHOWA PROKREACYJNYCH W POLSCE A ZAPOTRZEBOWANIE NA US UGI OPIEKU CZE NAD MA YM DZIECKIEM... 57 3.1. Zmiany zachowa prokreacyjnych i ich wp yw na liczb urodze i liczb dzieci w wieku obkowo-przedszkolnym... 58 3.2. obki oraz ich dost pno... 63 3.3. Przedszkola i ich dost pno... 71 3.4. Prognozowane zmiany zapotrzebowania na obki i przedszkola... 77 3.5. Podsumowanie... 79
4 Spis tre ci MA GORZATA PODOGRODZKA ROZDZIA 4. DOST PNO DO INSTYTUCJONALNEJ OPIEKI NAD MA YM DZIECKIEM A SK ONNO DO PROKREACJI W POLSCE W LATACH 1990-2009... 81 4.1. Uwagi wst pne... 81 4.2. Wspó czynnik dzietno ci ogólnej a dost pno do opieki instytucjonalnej nad ma ym dzieckiem... 83 4.3. Podsumowanie... 92 CZ II OCZEKIWANIA PRACUJ CYCH RODZICÓW W KWESTII WSPARCIA W GODZENIU YCIA ZAWODOWEGO I RODZINNEGO... 95 DOROTA G OGOSZ ROZDZIA 5. ZATRUDNIENIE PRZYJAZNE RODZINIE OCZEKIWANIA PRACUJ CYCH RODZICÓW... 97 5.1. Godzenie ról rodzinnych z zawodowymi obszary i formy dzia ania... 98 5.2. Czego oczekuj pracuj cy rodzice?... 101 5.3. Przejawy i skutki konfliktu praca-rodzina... 103 5.4. Formy pomocy i ich ocena przez pracowników... 106 5.5. Oczekiwania pracowników... 108 5.6. Oczekiwania wobec otoczenia... 110 5.7. Podsumowanie... 111 JACEK MIANOWSKI ROZDZIA 6. OCZEKIWANIA PRACOWNIKÓW INSTYTUCJI PUBLICZNYCH W KWESTII GODZENIA YCIA ZAWODOWEGO Z RODZINNYM... 113 6.1. Czynniki okre laj ce natur ludzk... 114 6.2. Spo eczny kontekst godzenia spraw zawodowych i rodzinnych... 115 6.3. Historyczny kontekst podzia u zada w rodzinie. Zadania kobiece i m skie.... 116 6.4. Spo eczne skutki zmian w wymiarze zawodowym i rodzinnym... 117 6.5. Egzemplifikacja uniwersalnych dylematów etycznych osób aktywnych zawodowo w powi zaniu z yciem rodzinnym... 119 6.6. Równowaga ycia rodzinnego, osobistego i zawodowego. Przyczyny i zakres komplikacji.... 121 6.7. Prezentacja wyników bada w asnych... 122 6.8. Podsumowanie... 132 AGNIESZKA GÓRSKA ROZDZIA 7. OCZEKIWANIA PRACOWNIKÓW W KWESTII U ATWIENIA GODZENIA YCIA ZAWODOWEGO Z RODZINNYM (NA PRZYK ADZIE MIEJSKIEGO O RODKA POMOCY RODZINIE W BIA YMSTOKU)... 135 7.1. Dotychczas stosowane formy zatrudnienia i organizacji czasu pracy... 137 7.2. Oczekiwania pracowników w zakresie formy zatrudnienia... 139 7.3. Oczekiwania pracowników w zakresie organizacji czasu pracy... 141
Spis tre ci 5 7.4. Oczekiwania pracowników w zakresie wprowadzania rozwi za u atwiaj cych godzenie ycia zawodowego z rodzinnym... 143 7.5. Podsumowanie... 145 ARKADIUSZ DURASIEWICZ ROZDZIA 8. GODZENIE YCIA ZAWODOWEGO I RODZINNEGO W OPINII KOBIET SUBREGIONU RADOMSKIEGO... 147 8.1. Regulacje prawne umo liwiaj ce godzenie obowi zków zawodowych i rodzinnych... 148 8.2. wiadczenia w zakresie godzenia obowi zków zawodowych i rodzinnych... 152 8.3. Godzenie ycia zawodowego i rodzinnego w opinii kobiet subregionu radomskiego... 154 8.3.1. Charakterystyka respondentek... 155 8.3.2. Czynniki wp ywaj ce na decyzje prokreacyjne... 157 8.3.3. Oczekiwania respondentek wobec pa stwowej polityki rodzinnej... 162 8.3.4. Ocena polityki rodzinnej w Polsce... 166 8.4. Podsumowanie... 169 CZ III DZIA ANIA NA RZECZ RÓWNOWAGI PRACA- YCIE-RODZINA... 171 JOANNA MIROS AW ROZDZIA 9. POLITYKA UNII EUROPEJSKIEJ W ZAKRESIE RÓWNOWAGI PRACA- YCIE. PRZYK ADY DOBRYCH PRAKTYK.... 173 9.1. Potrzeba uregulowa w sferze równowagi praca- ycie w badaniach europejskich... 173 9.2. Stanowisko Komisji Europejskiej wobec kwestii godzenia pracy z yciem prywatnym... 178 9.3. Przyk ady dobrych praktyk na rzecz godzenia obowi zków zawodowych z rodzinnymi, realizowanych w wybranych krajach UE... 181 9.3.1. Inicjatywy rz dowe... 181 9.3.2. Inicjatywy pracodawców... 185 9.4. Podsumowanie... 188 AGNIESZKA SMODER ROZDZIA 10. DZIA ANIA NA RZECZ RÓWNOWAGI MI DZY PRAC ZAWODOW I YCIEM OSOBISTYM W FIRMACH W POLSCE... 191 10.1. Charakterystyka badanych firm... 196 10.2. Dzia ania podejmowane na rzecz równowagi mi dzy prac i yciem pozazawodowym... 196 10.3. Skutki i bariery prowadzonych dzia a... 202 10.4. Podsumowanie... 203
6 Spis tre ci ADAM TOMANEK ROZDZIA 11. CZAS PRACY JAKO WYZNACZNIK WORK-LIFE BALANCE... 207 11.1. System warto ci w yciu cz owieka... 208 11.2. Praca z perspektywy gospodarki narodowej jako ca o ci i jednostki ludzkiej... 212 11.3. Równowaga praca- ycie w wietle statystyk czasu pracy... 219 11.4. Podsumowanie... 226 IZABELA UCJAN ROZDZIA 12. NOWE FORMY ZATRUDNIENIA I ICH WP YW NA JAKO FUNKCJONOWANIA RODZINY... 229 12.1. Praca w yciu cz owieka wspó czesne oblicze... 230 12.2. Elastyczno rynku pracy za o enia... 235 12.3. Podsumowanie... 241 KRZYSZTOF ARCIMOWICZ ROZDZIA 13. PARTNERSKI MODEL RODZINY W POLSCE. OPINIE OBRAZY MEDIALNE REALIA.... 243 13.1. Charakterystyka partnerskiego modelu rodziny... 245 13.2. Opinie Polek i Polaków na temat modelu rodziny i podzia u ról... 249 13.3. Partnerski model rodziny w najpopularniejszych programach telewizyjnych... 251 13.4. Podsumowanie... 256 BIBLIOGRAFIA... 258 SPIS TABEL... 272 SPIS WYKRESÓW I RYSUNKÓW... 275 INFORMACJA O AUTORACH... 279