Przedmiotowy system oceniania Zajęcia artystyczne (plastyczne, muzyczne) IV. Przewidywane osiągnięcia uczniów (zakres wiedzy i umiejętności) Przewidywane osiągnięcia uczniów wynikają z założonych celów programu oraz standardów nauczania. Należy wziąć pod uwagę, że ścisłe przewidywanie osiągnięć uczniów jest w tym przedmiocie utrudnione ze względu na różny u poszczególnych uczniów poziom zdolności muzycznych, warunków głosowych i manualnych (możliwości śpiewu i gry na instrumentach). Zatem przewidzieć można tylko zakres wiedzy i te umiejętności, co do których można oczekiwać, że mają szanse rozwinąć się u wszystkich uczniów. Szczególnym zadaniem nauczyciela powinno być jednak rozwijanie indywidualnej wrażliwości muzycznej każdego ucznia. Bowiem tylko wykształcona wrażliwość muzyczna (choćby w podstawowym zakresie) może być podstawą umiejętności odczytywania", rozumienia i wartościowania tak specyficznego przekazu kultury, jakim jest muzyka. 1. Znajomość hymnu i polskich pieśni historycznych (Bogurodzica J Gaudę, mater Polonia, Warszawianka 1831 r., Rota, wybrane pieśni legionowe) - umiejętność ich interpretacji jako dokumentu wydarzeń historycznych, także emocjonalnej reakcji społeczeństwa danego czasu na ważne wydarzenia historyczne, - rozpoznawanie tych pieśni, umiejętność zaśpiewania ich w grupie, co najmniej znajomość słów. 2. Podstawowa znajomość polskiego folkloru, w tym charakteru narodowych tańców, regionalnych odrębności, wybranych pieśni obrzędowych, rozpoznawanie w słuchanych utworach rytmów narodowych tańców polskich.
3. Znajomość kanonu dzieł, stanowiących dorobek polskiej kultury muzycznej jako źródła wartości oraz odrębności narodowej (w tym postaci i twórczości Chopina, Moniuszki, Szymanowskiego), - słuchowe rozpoznanie (zaproponowanych w podręczniku) arcydzieł stylu narodowego (przy braku słuchu, pamięci muzycznej - opanowanie podanej w podręczniku wiedzy), - dostrzeganie związków muzyki z językiem, folklorem, historią, - samodzielna interpretacja wybranego dzieła jako znaku", symbolu, potwierdzającego narodową tożsamość, - rozumienie związków polskiej kultury muzycznej z kulturą europejską - wzajemnych wpływów, uwarunkowań rozwoju. 4. Znajomość wielkich dzieł stanowiących dorobek światowej kultury muzycznej: - słuchowe rozpoznanie dzieł należących do kanonu arcydzieł (co najmniej wiedza na ich temat). 5. Dostrzeganie w kulturze muzycznej tego, co różne i tego, co wspólne w poszczególnych epokach: słuchowe rozpoznawanie stylu epoki (rozróżnianie muzyki średniowiecza, renesansu, baroku, klasycyzmu, romantyzmu, XX wieku i muzyki współczesnej) w podstawowym zakresie, na podstawie charakterystycznych dla danej epoki utworów (co najmniej wiedza o najważniejszych przedstawicielach epoki i ich dziełach); dostrzeganie związków między muzyką a ważnymi ideami filozoficznoestetycznymi, religią, wydarzeniami historycznymi, umiejętność interpretacji muzyki jako symbolicznego przekazu tych treści, symbolu wyrażającego kulturę duchową epoki, słuchowe rozpoznawanie muzyki różnych narodów, środowisk kulturowych pozaueropejskich na podstawie najbardziej charakterystycznych przykładów (co najmniej wiedza na ten temat), dostrzeganie różnorodności gatunków i form muzyki, rozróżnianie podstawowych modeli budowy utworu muzycznego, na przykład: fuga, sonata, suita, symfonia, koncert; faktury (polifonia, homofonia); barw oraz brzmień głosów i instrumentów;
znajomość składu orkiestry symfonicznej; roli poszczególnych elementów (melodii, rytmu, harmonii, dynamiki, kolorystyki) w utworze; różne typy wyrazu muzycznego; dostrzeganie zróżnicowanych funkcji muzyki, na przykład: utwory taneczne, religijne; muzyka w obrzędzie, w teatrze, w filmie; jazz, rock, tzw. muzyka młodzieżowa; umiejętność przygotowania audycji, pogadanki, notatki o muzyce, którą uczeń interesuje się najbardziej. 6. Dostrzeganie ciągłości kultury muzycznej: umiejętność odnajdywania w przeszłości źródeł późniejszych, znaczących zjawisk kultury muzycznej, samodzielna interpretacja wybranych, trwałych wątków kultury muzycznej, na przykład: muzyka jako wyraz uczuć, ideały muzycznego piękna, muzyka i natura, muzyczne opowieści. 7. Umiejętność operowania podstawowymi pojęciami języka muzycznego w opisie i w ocenie utworów muzycznych: znajomość podstawowych terminów stosowanych i wyjaśnianych w podręczniku (znajomość podstawowych oznaczeń dynamiki, tempa, artykulacji oraz skrótów pisowni muzycznej), znajomość, w podstawowym zakresie, pisma muzycznego (wartości rytmiczne, umiejętność odczytania zapisu muzycznego w skali od c 1 do c 2 ), rozróżnianie w słuchanych utworach brzmienia instrumentów, głosów, zespołów. 8. Umiejętność wypowiadania się o muzyce: wyrażanie związanych z utworem myśli i emocji, racjonalnej obrony własnych przekonań, wartościowanie zjawisk kultury muzycznej otaczających uczniów, w tym wskazania zagrożeń niektórych z nich dla zdrowia człowieka i środowiska przyrodniczego, umiejętność samodzielnego przygotowania wiadomości o muzyce i kulturze muzycznej na wcześniej ustalony temat. 9. Umiejętność korzystania z różnych źródeł informacji (słowniki,
przewodniki, książki poświęcone muzyce, radio, telewizja, internet). V. Procedury oceny osiągnięć Zadaniem nauczyciela jest stawianie wymagań adekwatnych do możliwości konkretnego ucznia. W realizacji programu nauczyciel powinien uwzględniać predyspozycje muzyczne uczniów i dostosować do nich wymagania edukacyjne oraz, w miarę możliwości, indywidualizować wymagania. Nauczyciel stawiając wymagania uczniom i oceniając ich, powinien wziąć pod uwagę aktywność uczniów na zajęciach, ich poziom wiedzy, zdolności i umiejętności oraz indywidualne zainteresowania ponadprogramowe, na przykład: życiem kulturalnym miejscowości, w której mieszkają^ także uczestnictwo w zespołach muzycznych. Ocena powinna uwzględniać przede wszystkim stosunek ucznia do przedmiotu oraz wysiłek wkładany w realizację wymagań; podstawowym kryterium oceniania nie mogą być zdolności muzyczne ucznia. Wymagania i sposób oceniania przez nauczyciela powinny być przedstawiane uczniom na początku roku szkolnego. Takie problemy, jak czas na uzupełnienie zaległości z powodu dłuższej nieobecności lub możliwość poprawy oceny przez ucznia, powinny być uzgodnione przez nauczyciela z uczniami, jeśli nie są one ustalone w regulaminie uczniowskim szkoły. Propozycja oceny osiągnięć uczniów: Ocenę bardzo dobrą może otrzymać uczeń, który w pełni opanuje zakres wiedzy i umiejętności przekazany przez nauczyciela: 1. potrafi interpretować (charakteryzować) słuchaną muzykę jako przekaz kultury, na przykład: stylu epoki, gatunku, rodzaju brzmienia, formy, ekspresji, treści programowych, funkcji, 2. potrafi osobiście ustosunkować się do wartości utworu, uzasadnić swoją opinię, 3. bierze czynny udział w zespołowym muzykowaniu, poprawnie wykonując zadania muzyczne. Ocenę dobrą może otrzymać uczeń, który wystarczająco opanuje przekazany przez nauczyciela zakres wiedzy i umiejętności. W przypadku braku zdolności muzycznych zadania punktu 1. i 2. rozwiązuje z pomocą nauczyciela
bierze czynny udział w zespołowym muzykowaniu na lekcjach, poprawnie wykonując zadania muzyczne. Ocenę dostateczną może otrzymać uczeń, który opanował przekazaną przez nauczyciela wiedzę i umiejętności w podstawowym zakresie, ale nie wykazuje się osobistym zainteresowaniem (zaangażowaniem): zadania punktu 1. i 2. wykonuje tylko z pomocą nauczyciela, 3. bierze udział w zbiorowym muzykowaniu w klasie, ale pracuje mało aktywnie. Ocenę dopuszczającą może otrzymać uczeń, który podany przez nauczyciela zakres wiedzy i umiejętności opanował w stopniu niepełnym i nie wykazuje osobistej aktywności: zadania punktu 1. i 2. wykonuje tylko z pomocą nauczyciela, 3. w zespołowym muzykowaniu uczestniczy w nikłym stopniu. Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który nie opanował minimum zakresu wiedzy i umiejętności przewidzianych programem i nie przejawia osobistej aktywności na zajęciach muzycznych: 1.nie wykonuje zadań muzycznych nawet z pomocą nauczyciela, 2.nie wypowiada się o muzyce, nie bierze udziału w dyskusjach, 3.nie bierze udziału w zbiorowym muzykowaniu, 4.nie wykazuje chęci zmiany postawy wobec przedmiotu. Uczeń, który odpowiada wymogom sformułowanym dla oceny bardzo dobrej a ponadto bierze aktywny udział w życiu kulturalnym szkoły i środowiska - śpiewa w chórze, gra w zespole muzycznym, uczęszcza na koncerty, bierze udział w konkursach na temat sztuki lub na przykład przygotowuje na zajęcia lekcyjne dodatkowe materiały poszerzające zakres wiedzy przewidzianej przez program - może otrzymać ocenę celującą. Niezależnie od funkcjonującego w danej szkole systemu oceniania uczniowie powinni być wstępnie poinformowani o zakresie obowiązującego ich materiału, o kryteriach ocen i sposobach sprawdzania ich osiągnięć. VI. Warunki realizacji programu
Zajęcia z przedmiotu muzyka" powinny odbywać się w odpowiednio wyposażonej pracowni. Niezbędne jest następujące wyposażenie: instrument klawiszowy (tradycyjny lub elektroniczny), zestaw instrumentów perkusyjnych, w tym metalofony i ksylofony, sprzęt audio, wideo, DVD, komputer wraz z oprogramowaniem, zestaw niezbędnych płyt CD, DVD, kaset wideo, CD-ROMów, podręczniki i książki pomocnicze jak słowniki, encyklopedie, przewodniki (koncertowy, operowy, baletowy), tablica z pięciolinią, plansze poglądowe (np. z instrumentami, strojami ludowymi) Pracownia muzyczna powinna być pomieszczeniem o walorach estetycznych i akustycznych, w znacznym stopniu powierzonym opiece uczniów (uczniowie mogą przygotowywać fotografie kompozytorów, afisze koncertowe i operowe, zdjęcia z koncertów i spotkań przy muzyce, mogą też prezentować swoje prace plastyczne związane z muzyką). Uczeń powinien mieć swój podręcznik, zeszyt ćwiczeń oraz własny instrument flet. Nauczyciel prowadzący lekcje muzyki powinien mieć przygotowanie muzyczne uprawniające do prowadzenia przedmiotu. kształtowanie najbliższego oraz dalszego otoczenia poprzez dążenie do osiągnięcia w nim piękna i harmonii. Umiejętność stosowania wiedzy o plastyce w innych dziedzinach życia. Wyposażenie uczniów zdolnych w wiedzę o sztuce i praktyczne umiejętności plastyczne pozwalające na podjęcie nauki w szkołach, klasach o profilu plastycznym i artystycznym poprzez podejmowanie dodatkowych działań edukacyjnych w ramach konsultacji lub zajęć pozalekcyjnych. B. Zasady, metody i kryteria oceny osiągnięć ucznia Przedmiotowy system oceniania powinien stanowić całościowy system analizy i weryfikacji pracy nauczyciela oraz ucznia pod kątem: -stopnia przyswojenia wiedzy przez uczniów, ich praktycznej aktywności twórczej, - umiejętność formułowania przez uczniów wypowiedzi werbalnej i samodzielnej
działalności artystycznej oraz dokonywania prób analizy dzieł, oceny własnej twórczości, a także zawartego w nich przekazu kulturowego, -motywacji uczniów do pracy rozumianej jako wypadkowa ich zaangażowania, naturalnych zdolności oraz systematyczności i obowiązkowości w realizacji zadań. Przedmiotowy system oceniania musi być zgodny z wewnątrzszkolnym systemem oceniania dla wszystkich przedmiotów nauczanych w danej szkole. Reguluje on m.in. procentowe wymagania przypisane do określonej oceny, ilość nieprzygotowań przysługujących uczniowi podczas jednego semestru nauki, sposób i możliwość poprawiania ocen, minimalny czas potrzebny na przygotowanie pracy o dużej objętości, tryb zapowiadania sprawdzianów. Pozostałe zasady nauczyciel ustala sam i podaje uczniom na początku semestru lub roku szkolnego akcentując, co i w jaki sposób będzie oceniane, jakie postawy i działania będą promowane, jak traktowane będą uchybienia w realizacji obowiązków. Ocenianie powinno być systematyczne, regularne. Właściwie stosowane - będzie odpowiednio motywować uczniów do pracy, stanie się wskazówką do dalszej pracy nauczyciela i jej ewaluacji. Ocena ma przede wszystkim funkcję motywacyjną i informacyjną. Powinna być życzliwym opisem pracy ucznia zachęcającym do podejmowania dalszych wysiłków, podkreślającym pozytywne aspekty jego pracy. Ocena określa przede wszystkim to, co uczeń umie, potrafi, rozumie, przez co pozwala na jednoznaczne zdiagnozowanie braków w realizacji wymagań programowych. Ze względu na specyfikę przedmiotu, który dotyka sfery tak osobistej, jak samodzielna twórczość czy też doświadczanie przeżycia estetycznego, oceniając należy podkreślać dobre strony pracy, nie wyrokować zaś o cechach ucznia (np. zdolny, niezdolny), a jednocześnie stawiać wymagania tak, by nie doszło do obniżenia motywacji do podejmowania dalszej pracy. Pozwoli to nie zahamować aktywności młodzieży. Ocenę twórczości i refleksji o dziełach plastycznych starajmy się indywidualizować, dążmy do unikania subiektywizmu w podejściu do działań uczniów, doceniajmy różnorodności rozwiązań plastycznych i wypowiedzi związanych z cechami osobowości ucznia, np. odwagą, nieśmiałością, temperamentem artystycznym, stylem, charakterem rysunku. 1. Ocenianie jako analiza poziomu umiejętności
W procesie oceniania zastanawiamy się, jakie korzyści edukacyjne uczeń wyniósł z lekcji, co w praktyce przedstawia się w określeniu poziomu umiejętności ucznia dotyczących przedmiotu nauczania, który uzyskał on po przeprowadzonych zajęciach (jednostce lekcyjnej lub cyklu lekcji). W ten sposób przyjmujemy, że zakres podstawowy obejmuje umiejętności potrzebne do uzyskania przez ucznia oceny dopuszczającej i dostatecznej, ponadpodstawowy - dobrej i bardzo dobrej. W systemie oceniania jako ocenę wyjściową przyjmujemy ocenę dobrą, ponieważ opisuje ona rozszerzony poziom opanowania treści programowych, który gwarantuje dobre podstawy kontynuowania nauki plastyki. Przy właściwej realizacji i ewaluacji programu, stawianiu odpowiednich zadań, właściwym ich wyjaśnianiu, większość uczniów ma możliwość otrzymania oceny dobrej oraz ocen wyższych. przedmiot ocenianych umiejętności (co oceniamy?) wiedza dotycząca historii sztuki i związanych z nimi tajemnic plastyki (wypowiedzi ustne, pisemne, ćwiczenia, prezentacje) Zakres podstawowy wypowiedzi odtwórcze - prosty opis dzieła, epoki, umiejętność podania jednego, kilku najbardziej typowych przykładów dzieł, określanie przybliżonego przedziału czasowego ich powstania; prostota, naiwność wypowiedzi na zadany temat Umiejętności Zakres ponadpodstawowy wypowiedzi twórcze - rozbudowany opis, analiza, interpretacja dzieł, porównywanie dzieł różnych stylów, epok; podawanie wielu przykładów dzieł, umiejętność umiejscowienia ich w określonym czasie na tle kultury; formułowanie własnych opinii, wniosków na zadany temat; dojrzałe i rozbudowane
wypowiedzi twórczość plastyczna, doskonalenie umiejętności manualnych, praktyczne zastosowanie pojęć języka plastyki (działania plastyczne o zróżnicowanym charakterze - tradycyjne i nawiązujące do sztuki współczesnej) wypowiedzi o charakterze mieszanym - łączące elementy historii sztuki i kultury (tworzenie, opracowywanie albumów, plansz, plakatów prezentacji multimedialnych, filmów dotyczących artystów, kierunków w sztuce, prace związane z realizacją ścieżek międzyprzedmiotowych zgodnie z zasadami kompozycji plastycznej tworzenie pracy plastycznej bez określonego zamysłu z zachowaniem luźnych związków z tematem, uproszczona forma i technika zadania; słaby, przeciętny poziom plastyczny pracy wyrażony poprzez niekonsekwentne, często przypadkowe zastosowanie środków wyrazu artystycznego; niski poziom estetyki pracy, stereotypowe refleksje o świecie zawarte w pracy plastycznej; schematyczność, prostota, stosowanie rozwiązań typowych prostota i przypadkowość połączenia form graficznych, treści i ilustracji (reprodukcji) właściwe, konsekwentne, planowanie i realizowanie pracy plastycznej zgodnie z zadanym tematem, przemyślane zastosowanie odpowiednich środków wyrazu artystycznego przy zastosowaniu właściwej techniki, przyczyniające się do dobrego i bardzo dobrego poziomu pracy, estetyczne wykonanie zadania; dojrzałość refleksji o świecie w pracy plastycznej, oryginalność myślenia, wyobraźnia i pomysłowość widoczna w wykonywanych pracach i podejmowanych działaniach; prezentowanie twórczej, poszukującej postawy umiejętność oryginalnego, graficznego opracowania tekstu, ilustracji (reprodukcji), form graficznych w celu stworzenia pracy charakterze przekrojowym, umiejętność dokonywania wyboru najistotniejszych treści, ilustracji (reprodukcji), komponowania ich z elementami graficznymi
postawa na lekcji, motywacja do pracy, aktywność, właściwe postawy społeczne w czasie lekcji (m. in. podejmowanie współpracy) podejmowanie prostych działań koniecznych do wykonania zadania, bierność, realizowanie zadań w ograniczonym zakresie uwarunkowane słabym przygotowaniem do lekcji; podejmowanie ograniczonej współpracy przy realizacji zadań grupowych, zachowania utrudniające pełną współpracę i właściwy podział zadań w grupie: bierny odbiór sztuki w galerii, muzeum, niepełne przyswojenie właściwych form zachowań odpowiednich w trakcie bezpośredniego odbioru kultury w muzeach, galeriach, zabytkach, obiektach sakralnych; podejmowanie przypadkowych, wyrywkowych działań związanych z planowaniem promowania sztuki w najbliższym otoczeniu podejmowanie aktywnego działania, zainteresowanie tematem, zaangażowanie w podjętą pracę niezależne od prezentowanych zdolności i umiejętności; dobre przygotowanie do lekcji; umiejętność właściwej współpracy, podziału zadań podczas realizacji prac grupowych; aktywny odbiór i wysoka kultura osobista, właściwe zachowanie podczas bezpośredniego kontaktu z dziełami sztuki w muzeach, galeriach i innych obiektach kultury; umiejętność określania, planowania i realizowania zadań związanych z promowaniem sztuki w najbliższym otoczeniu, znajomość zasad i zasięgu promocji sztuki w dużych galeriach i muzeach 2. Ocenianie jako analizowanie poziomu opanowania treści programowych Zakres opanowanych treści programowych ocena niedostateczna poziom opanowanych treści nie umożliwia podjęcia nauki na następnym etapie edukacyjnym
ocena dopuszczającą (opanowanie treści koniecznych) ocena dostateczna (opanowanie treści podstawowych) ocena dobra (opanowanie treści rozszerzonych) ocena bardzo dobra (opanowanie treści dopełniających) ocena celująca (opanowanie treści wykraczających poza program) przyswojenie prostych informacji, umiejętności i treści przydatnych życiowo umożliwiających realizację zadań życia codziennego nawiązujących do plastyki i kontynuację nauki na następnym stopniu edukacyjnym przyswojenie wybranych umiejętności i treści nauczania, wykorzystywanie ich w celu wykonania prostych zadań teoretycznych i ćwiczeń praktycznych o charakterze odtwórczym, stereotypowym i schematycznej formie przyswojenie szerszego zakresu praktycznych i teoretycznych treści programowych pozwalających na wykonywanie złożonych ćwiczeń praktycznych i teoretycznych, analizowanie poznawanych treści, przenoszenie wiedzy na inne dziedziny, zauważanie związków wiedzy teoretycznej z praktycznym działaniem i życiem codziennym, kształtowaniem otoczenia; duża aktywność twórcza pełna realizacja wymagań programowych oraz podstaw programowych; bardzo dobre przyswojenie treści teoretycznych, zauważanie związków i wpływu plastyki na różne dziedziny sztuki kultury; umiejętność stosowania poznanej wiedzy do wykonywania oryginalnych zadań twórczych, myślenie przekrojowe, analizowanie, wnioskowanie widoczne w realizowanych zadaniach teoretycznych i praktycznych; bardzo duża twórcza aktywność i zaangażowanie w podejmowaną pracę wiedza, umiejętności praktyczne, zamiłowania artystyczne przewyższające zakres pełnej realizacji programu, a tym samym podstaw programowych; zauważanie złożonych związków kulturowych plastyki z innymi dziedzinami sztuki, nauki, kultury; świadomość wpływu sztuki na rzeczywistość; realizacja prac konkursowych; motywacja i dojrzałość podejścia do nauki plastyki przewyższająca wymagania edukacyjne przewidziane dla młodzieży na tym etapie edukacyjnym; postawa twórcza, aktywna, poszukująca