PRAWO GOSPODARCZE I HANDLOWE Roszczenia ze stosunku pracy cz³onka zarz¹du spó³ki kapita³owej
Polecamy nastêpuj¹ce publikacje: S. So³tysiñski, A. Szajkowski, A. Szumañski, J. Szwaja KODEKS SPÓ EK HANDLOWYCH. KOMENTARZ DO ART. 459-633, Tom IV Du e Komentarze Becka S. So³tysiñski, A. Szajkowski, A. Szumañski, J. Szwaja KODEKS SPÓ EK HANDLOWYCH. KOMENTARZ, Tom V Du e Komentarze Becka Ewa Skibiñska KODEKS SPÓ EK HANDLOWYCH. EDYCJA DRUGA Kodeks System Beata Merlewska-Budzik SPÓ KA Z O.O. PRAWO SPÓ EK HANDLOWYCH, wyd. 2 Warszawski Zbiór Pism Katarzyna Micha³owska KODEKS SPÓ EK HANDLOWYCH. POLISH COMMERCIAL COMPANIES CODE, wyd. 3 Literatura Obcojêzyczna Dariusz ubowski KODEKS SPÓ EK HANDLOWYCH. POLNISHES HGGB, wyd. 3 Literatura Obcojêzyczna KSH, KRS, MSiGU, PrUpN Edycja S¹dowa www.sklep.beck.pl
Sebastian Koczur Roszczenia ze stosunku pracy cz³onka zarz¹du spó³ki kapita³owej
Seria Prawo Gospodarcze i Handlowe pod redakcj¹ Profesora Stanis³awa W³odyki Wydane we wspó³pracy z Instytutem Prawa Spó³ek i Inwestycji Zagranicznych, Sp. z o.o. w Krakowie. Redakcja: Joanna Cybulska Wydawnictwo C. H. Beck 2005 Wydawnictwo C.H. Beck Sp. z o.o. ul. Gen. Zaj¹czka 9, 01-518 Warszawa Sk³ad i ³amanie: DTP Service Druk i oprawa: P.W.P. INTERDRUK, Warszawa ISBN 83-7387-720-7
Wstêp Z³o onoœæ stosunków spo³ecznych, Wstêp a tak e poziom wyspecjalizowania powi¹zañ gospodarczych sprawiaj¹, i w ramach obowi¹zuj¹cego systemu prawnego, wiele sytuacji wymaga regulacji normami wywodz¹cymi siê z ró nych ga³êzi prawa. Na p³aszczyÿnie oddzia³ywania tych pochodz¹cych z ró nych dziedzin norm, dochodzi niejednokrotnie do ich wzajemnej asymilacji i wytwarzania siê swoistego procesu uelastyczniania, celem mo liwej i skutecznej jednoczesnej regulacji okreœlonego zdarzenia. Wystêpuj¹ jednak e takie wycinki omawianego zjawiska, w którym normy pochodz¹ce z wybranej ga³êzi prawa, pomimo wystêpowania w roli wspó³regulatora prawnego, zachowuj¹ swoje w³aœciwoœci w czystej postaci, nie poddaj¹c siê oddzia³ywaniu pozosta³ych ga³êzi prawa. Dodatkowo nale y podkreœliæ, i owa konsekwentna zachowawczoœæ, nie pozostaje obojêtna dla regulacji, które mo na uznaæ za pierwotne dla danego zjawiska, wywo³uj¹c w ten sposób konflikt regulacyjny, wymagaj¹cy ingerencji doktryny i judykatury, celem za egnania potencjalnych skutków, jakie móg³by przynieœæ. Instytucj¹, w której dochodzi do wzajemnego przenikania siê norm nale ¹cych do ró nych ga³êzi prawa jest spó³ka kapita³owa. Regulacj¹ pierwotn¹ dla tej instytucji prawa s¹ normy nale ¹ce do prawa prywatnego gospodarczego, a zawarte przede wszystkim w Kodeksie spó³ek handlowych 1. Niemniej jednak funkcjonowanie spó³ki wymaga uwzglêdniania norm wynikaj¹cych z wielu innych ga³êzi prawa, jak chocia by prawa finansowego, prawa administracyjnego, prawa gospodarczego publicznego. W aspekcie wewnêtrznego funkcjonowania spó³ki istotn¹ rolê odgrywaj¹ normy, bêd¹ce domen¹ dziedziny prawa pracy, której wiod¹cym aktem prawnym jest Kodeks pracy 2. Ustawa ta znajduje zastosowanie w relacjach wystêpuj¹cych pomiêdzy spó³k¹, która na gruncie prawa pracy bêdzie postrzegana w kategoriach pracodawcy, a wszystkimi tymi osobami, które œwiadcz¹ pracê na rzecz spó³ki w ramach stosunku pracy. 1 Ustawa z 15.9.2000 r. Kodeks spó³ek handlowych (Dz.U. Nr 94, poz. 1037 ze zm.). 2 Ustawa z 26.6.1974 r. Kodeks pracy (t. jedn. Dz.U. z 1998 r., Nr 21, poz. 94 ze zm.). V
Wstêp W powy szym aspekcie, z perspektywy norm prawa pracy, nie bêdzie istotne w jakich innych relacjach osoby te pozostaj¹ ze spó³k¹, albowiem wszyscy bêd¹ postrzegani jako pracownicy w rozumieniu art. 2 KP. W powy szej relacji jako pracownik i pracodawca mog¹ pozostawaæ ze sob¹ równie cz³onek zarz¹du oraz spó³ka. Tych relacji dotyczy niniejsza praca. Niemniej zamys³em Autora w przedstawianej problematyce nie by³o przeanalizowanie wszystkich w¹tków, jakie mo na w odnaleÿæ w pracy cz³onka zarz¹du jako pracownika. W szeroko pojmowanym œwiadczeniu pracy przez cz³onka zarz¹du na rzecz spó³ki Autor zajmuje siê wy³¹cznie zagadnieniem roszczeñ, jakie z wi¹ ¹cego spó³kê z cz³onkiem zarz¹du stosunku pracy, wynikaj¹ dla drugiego z powy - szych podmiotów. Podstawowym problemem, jaki Autor sobie postawi³ przystêpuj¹c do analizy tytu³owych roszczeñ ze stosunku pracy, by³o przes¹dzenie kwestii, czy stosunek pracy cz³onka zarz¹du jako pracownika w aspekcie zakresu oraz treœci roszczeñ, jakie z tego stosunku wynikaj¹, jest odmienny, ani eli pracownika nie pe³ni¹cego funkcji cz³onka zarz¹du. Albowiem wydawaæ by siê mog³o, i pozostawanie przez cz³onka zarz¹du w stosunku organizacyjnym, pe³ni¹c funkcjê cz³onka zarz¹du, w sposób naturalny implikuje odpowiednie modyfikacje na grunt prawa pracy. Jednak e dokonanie powy szych zabiegów ujednolicaj¹cych przedmiotowe dwa stosunki prawne, w jakich pozostaje cz³onek zarz¹du ze spó³k¹, mog³oby naraziæ na z³amanie wielu zasad wynikaj¹cych z przepisów prawa pracy, jak chocia by maj¹cej fundamentalne znaczenie zasady ochrony interesów pracowniczych. Truizmem by³oby stwierdzenie, i le ¹ce u podstaw regulacji sytuacji prawnej cz³onka zarz¹du przepisy Kodeksu spó³ek handlowych niew¹tpliwie wywieraj¹ wp³yw na kszta³t maj¹cych wtórny charakter norm prawa pracy. Jednak e oddzia³ywania te maj¹ charakter wielow¹tkowy, a ich g³êbsza analiza znajduje rozwiniêcie w poszczególnych rozdzia³ach niniejszej rozprawy. Nale y zaznaczyæ, i pozbawione wartoœci naukowej by³oby szczegó³owe omawianie tych wszystkich roszczeñ, jakie ze stosunku pracy dla cz³onka zarz¹du wynikaj¹, a jakie zachowuj¹ swój charakter w czystej postaci regulowanej normami prawa pracy. Najlepszym tego przyk³adem jest roszczenie cz³onka zarz¹du o wydanie œwiadectwa pracy. Nie sposób odmówiæ cz³onkowi zarz¹du prawa do realizacji tego roszczenia, niemniej sama jego treœæ, jak i tryb realizacji w aden sposób nie wyró niaj¹ go, przyjmuj¹c jako kryterium œwiadczenie pracy w charakterze cz³onka zarz¹du. Oczywiœcie wybór przedstawionych roszczeñ ze stosunku pracy stanowi subiektywny wyraz koncepcji Autora, bêd¹cy konsekwencj¹ przyjêtych za³o eñ, albowiem wiele kwestii, w niniejszej rozprawie po- VI
Wstêp ruszonych spotyka siê z rozbie nymi stanowiskami tak w orzecznictwie, jak te w doktrynie samego prawa pracy. Podstawê dla opracowania niniejszej Monografii stanowi³a rozprawa doktorska, napisana i obroniona przez Autora na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagielloñskiego. Rozprawa ta, przygotowana pod kierunkiem prof. dr. hab. Andrzeja Œwi¹tkowskiego, a zrecenzowana przez prof. dr. hab. Andrzeja Szumañskiego oraz dr. hab. Andrzeja Patulskiego z Uniwersytetu Warszawskiego, otrzyma³a wyró nienie w VI edycji Konkursu na najlepsze prace magisterskie i doktorskie w dziedzinie problemów pracy i polityki spo³ecznej, organizowanego przez Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, pod patronatem Wiceprezesa Rady Ministrów Ministra Gospodarki i Pracy oraz Ministra Polityki Spo³ecznej. Sebastian Koczur VII
Spis treœci Wstêp... Spis treœci Wykaz skrótów... Literatura... Orzecznictwo... V XV XVII XXV Orzecznictwo S¹du Najwy szego... XXV 1. Uchwa³y S¹du Najwy szego... XXV 2. Wyroki... XXVI 3. Postanowienia S¹du Najwy szego... XXXI Orzecznictwo S¹dów Apelacyjnych... XXXII 1. Wyroki S¹dów Apelacyjnych... XXXII 2. Postanowienia S¹dów Apelacyjnych... XXXIII Rozdzia³ 1. Œwiadczenie pracy przez cz³onka zarz¹du spó³ki kapita³owej... 1 1.1. Pozycja zarz¹du w strukturze spó³ki kapita³owej... 1 1.2. Stosunki prawne ³¹cz¹ce cz³onka zarz¹du ze spó³k¹ kapita³ow¹.. 6 1.2.1. Dwoistoœæ stosunków prawnych... 6 1.2.2. Stosunek organizacyjny... 7 1.2.3. Stosunek zewnêtrzny... 9 1.3. Podstawy prawne œwiadczenia pracy przez cz³onka zarz¹du... 14 1.4. Podstawy zatrudnienia, prowadz¹ce do nawi¹zania stosunku pracy przez cz³onka zarz¹du... 16 1.5. Œwiadczenie pracy na podstawie kontraktów mened erskich... 28 1.6. Mo liwoœæ nawi¹zanie stosunku pracy w jednoosobowej spó³ce z o.o.... 39 1.7. W³aœciwoœæ norm w przedmiocie regulacji stosunku pracy cz³onka zarz¹du... 42 Rozdzia³ 2. Charakter i systematyka roszczeñ ze stosunku pracy... 46 2.1. Zagadnienia wstêpne... 46 2.2. Pojêcie roszczenia ze stosunku pracy... 46 2.3. Swoistoœæ roszczenia o ustalenie istnienia stosunku pracy... 53 2.4. Rodzaje roszczeñ ze stosunku pracy... 56 2.4.1. Roszczenia powstaj¹ce w trakcie trwania stosunku pracy... 56 2.4.2. Roszczenia wynikaj¹ce z rozwi¹zania stosunku pracy... 57 Rozdzia³ 3. Roszczenie o ustalenie istnienia stosunku pracy... 59 3.1. Uwagi wstêpne... 59 3.2. Podstawa prawna roszczenia... 60 IX
Spis treœci 3.3. Interes prawny... 71 3.4. Interes prawny a legitymacja procesowa powoda... 78 3.5. Warunki wykorzystania interesu prawnego dla prawid³owego wytoczenia powództwa o ustalenie... 84 3.6. Ustalenie stosunku prawnego lub prawa... 85 3.7. Ustalenie istnienia stosunku pracy cz³onka zarz¹du... 86 Rozdzia³ 4. Roszczenia wynikaj¹ce z trwaj¹cego stosunku pracy... 88 4.1. Pojêcie œwiadczeñ nale nych ze stosunku pracy... 88 4.2. Zakres przedmiotowy œwiadczeñ ze stosunku pracy... 89 4.3. Specyficznoœæ œwiadczeñ cz³onka zarz¹du... 91 4.4. ród³a powstania œwiadczeñ cz³onków zarz¹du... 94 4.4.1. Rodzaje Ÿróde³... 94 4.4.2. Hierarchia Ÿróde³... 101 4.5. Pojêcie wynagrodzenia za pracê w aspekcie dochodzenia roszczeñ o charakterze maj¹tkowym... 104 4.5.1. Zakres przedmiotowy wynagrodzenia za pracê... 104 4.5.2. Obowi¹zek terminowej wyp³aty wynagrodzenia... 106 4.6. Roszczenia, powstaj¹ce w czasie trwania stosunku pracy, specyficzne dla cz³onków zarz¹du spó³ek kapita³owych... 107 4.6.1. Roszczenie o premie... 107 4.6.1.1. Pojêcie premii... 107 4.6.1.2. Powstanie roszczenia o premiê... 109 4.6.1.3. Pojêcie przyznania premii... 110 4.6.1.4. Premie jako element wynagrodzenia cz³onka zarz¹du... 112 4.6.1.5. Konsekwencje niewyp³acenia nale nej pracownikowi premii... 114 4.6.1.6. Tryb w³aœciwy dla realizacji roszczenia o premiê... 118 4.6.2. Roszczenie o nagrodê... 118 4.6.2.1.Charakter prawny... 118 4.6.2.2. Uznaniowoœæ przyznania nagrody... 119 4.6.3. Roszczenie o wyp³atê udzia³u z zysku przedsiêbiorstwa... 120 4.6.3.1. Uwarunkowania wyp³aty nagród z zysku... 120 4.6.3.2. Motywuj¹cy charakter tantiem w pracy cz³onków zarz¹du... 121 4.6.3.3. Mechanizm liczenia i wyp³aty tantiem... 124 4.6.4. Roszczenie o odprawê... 125 4.6.4.1. Przes³anki nabycia prawa do odprawy... 125 4.6.4.2. ród³a prawa do odprawy... 125 4.6.4.3. Zagadnienie korzystnoœci odprawy... 127 4.6.5. Roszczenie o partycypacjê spó³ki w podnoszeniu kwalifikacji przez cz³onka zarz¹du... 128 4.6.6. Roszczenie o dodatkowe œwiadczenia socjalne... 130 4.6.7. Roszczenie o dodatek do wynagrodzenia za pracê w godzinach nadliczbowych... 134 X
Spis treœci 4.6.8. Roszczenie o odsetki z tytu³u nieterminowego wykonania œwiadczenia maj¹tkowego... 138 4.7. Przedawnienie roszczeñ... 140 4.7.1. Przedawnienie roszczeñ w Kodeksie pracy... 140 4.7.2. Wymagalnoœæ roszczenia... 141 4.7.3. Instytucja przedawnienia w wymiarze proceduralnym... 142 4.7.4. Bieg terminów przedawnienia... 146 4.7.5. Przedawnienie roszczeñ stwierdzonych ugod¹ s¹dow¹... 146 4.7.6. Mo liwoœci odrêbnoœci okresów przedawnienia wobec cz³onków zarz¹du... 147 Rozdzia³ 5. Roszczenie o uznanie wypowiedzenia za bezskuteczne... 148 5.1. Charakter prawny roszczenia... 148 5.2. Realizacja roszczenia przez cz³onka zarz¹du... 150 5.3. Uchwa³a o odwo³aniu z funkcji cz³onka zarz¹du jako podstawa wypowiedzenia umowy o pracê... 152 5.4. Podmioty uprawnione do pe³nej realizacji roszczenia o uznanie bezskutecznoœci wypowiedzenia... 157 5.5. Element subiektywny w zasadnoœci wypowiedzenia... 158 5.6. Wadliwoœæ uchwa³y o odwo³aniu z funkcji cz³onka zarz¹du... 161 5.6.1. Mo liwoœci podwa enia uchwa³y o odwo³aniu... 161 5.6.2. Roszczenia maj¹ce na celu wyeliminowanie uchwa³y z obrotu prawnego... 161 5.6.2.1.Roszczenie o uchylenie uchwa³y... 162 a) Katalog przes³anek... 162 b) Sprzecznoœæ uchwa³y ze statutem... 164 c) Naruszenie dobrych obyczajów... 164 d) Godzenie w interesy spó³ki... 166 e) Pokrzywdzenie wspólnika/akcjonariusza... 167 f) Podmioty legitymowane do reprezentacji spó³ki... 168 g) Charakter wyroku uchylaj¹cego uchwa³ê... 168 5.6.2.2. Roszczenie o stwierdzenie niewa noœci uchwa³y... 171 5.6.2.3. Roszczenie o ustalenie nieistnienia uchwa³y... 172 5.6.3. Terminy zaskar enia uchwa³y... 175 5.6.4. Konsekwencje dla realizacji roszczenia ze stosunku pracy... 176 5.7. Naruszenie trybu wypowiedzenia jako podstawa realizacji roszczenia... 178 5.7.1. Podmiot uprawniony do z³o enia oœwiadczenia o wypowiedzeniu umowy... 178 5.7.2. Koniecznoœæ konsultacji zwi¹zkowej jako przes³anka prawid³owoœci wypowiedzenia... 182 5.8. Terminy realizacji roszczenia... 186 5.9. Wp³yw skrócenia okresu wypowiedzenia na uprawnienia pracownicze... 188 5.10. Charakter prawny orzeczenia o uznaniu wypowiedzenia za bezskuteczne... 188 XI
Spis treœci Rozdzia³ 6. Roszczenie o przywrócenie do pracy lub o odszkodowanie... 190 6.1. Charakter prawny roszczenia o przywrócenie do pracy... 190 6.2. Przywrócenie do pracy na poprzednie warunki... 192 6.3. S¹dowe zas¹dzenie roszczenia alternatywnego... 193 6.4. Realizacja roszczenia o przywrócenie do pracy przez cz³onka zarz¹du spó³ki kapita³owej... 196 6.5. Kadencyjnoœæ pe³nienia funkcji cz³onka zarz¹du jako przes³anka orzeczenia odszkodowania... 197 6.5.1. Kadencyjnoœæ funkcji sprawowanej w ramach stosunku organizacyjnego... 197 6.5.2. Pojêcie kadencji cz³onka zarz¹du... 198 6.5.3. Mandat cz³onka zarz¹du... 199 6.5.4. Konsekwencje kadencyjnoœci cz³onka zarz¹du dla orzeczenia przywrócenia do pracy... 201 6.6. Skutecznoœæ realizacji roszczenia o przywrócenie do pracy... 201 6.7. Charakter prawny orzeczenia przywracaj¹cego do pracy... 205 6.8. Odszkodowanie w razie rozwi¹zania umowy na czas nieokreœlony... 205 6.8.1. Przes³anki przys³ugiwania roszczenia o odszkodowanie... 205 6.8.2. Wysokoœæ odszkodowania... 207 6.9. Roszczenie o odszkodowanie z tytu³u rozwi¹zania umowy terminowej... 209 6.9.1. Rozwi¹zanie umowy terminowej... 209 6.9.2. Wysokoœæ odszkodowania... 212 6.10. Podsumowanie... 212 Rozdzia³ 7. Postêpowanie w sprawach o roszczenia cz³onków zarz¹du spó³ki kapita³owej... 214 7.1. Odrêbnoœci w dochodzeniu roszczeñ przez cz³onków zarz¹du... 214 7.1.1. Przejaw odrêbnoœci... 214 7.1.2. Odrêbnoœci w³aœciwoœci rzeczowej s¹du pracy w dochodzeniu roszczeñ przez cz³onków zarz¹du... 215 7.2. Postêpowanie przed s¹dem gospodarczym... 219 7.2.1. Pojêcie sprawy gospodarczej... 219 7.2.2. Legitymacja do wytoczenia powództwa... 222 7.2.3. Koniecznoœæ zainicjowania postêpowania przed s¹dem pracy... 229 7.2.4. Zawieszenie postêpowania przez s¹d pracy... 233 7.2.5. Wszczêcie postêpowania przed s¹dem gospodarczym... 234 7.5.6. Specyfika postêpowania przed s¹dem gospodarczym... 236 7.3. Postêpowanie przed s¹dem pracy... 239 7.3.1. S¹dy pracy w systemie s¹downictwa powszechnego... 239 7.3.2. Tryb odrêbny w sprawach z zakresu prawa pracy... 241 7.3.3. Zakres w³aœciwoœci rzeczowej s¹dów pracy... 242 XII
Spis treœci 7.3.4. Skutki uchylenia uchwa³y odwo³uj¹cej cz³onka zarz¹du dla dalszego trybu dochodzenia roszczeñ ze stosunku pracy... 244 7.3.5. Zasady postêpowania przed s¹dem pracy... 245 7.3.5.1. Koniecznoœæ przeprowadzenia postêpowania wyjaœniaj¹cego... 247 7.3.5.2. Zasada szybkoœci postêpowania... 248 7.3.5.3. Zasada formalizmu procesowego... 248 7.3.5.4. Zasada bezp³atnoœci postêpowania... 249 7.3.5.5. Zasada kontradyktoryjnoœci... 251 7.3.5.6. Zasada dyspozycyjnoœci... 252 7.3.5.7. Nadanie rygoru natychmiastowej wykonalnoœci... 252 7.3.5.8. Mo liwoœæ przekazania sprawy... 252 Podsumowanie... 255 Indeks rzeczowy... 263 XIII
1. Akty prawne Wykaz skrótów Wykaz skrótów KC... Ustawa z 23.4.1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) KH... Rozporz¹dzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z 27.6.1934 r. Kodeks handlowy (Dz.U. Nr 57, poz. 502 ze zm.) KP... Ustawa z 26.6.1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. z 1998 r., Nr 21, poz. 94 ze zm.) KPC... Ustawa z 17.11.1964 r. Kodeks postêpowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) KSH... Ustawa z 15.9.2000 r. Kodeks spó³ek handlowych (Dz.U. Nr 94, poz. 1037) 2. Czasopisma Dz.U.... ONSA... OSA... OSAiSN... OSNAP... OSNAPiUS... OSNC... OSNCP... OSNKW... OSP... OSPiKA... PiP... PriP... PPH... PS... 3. Inne art.... lit.... GUS... Dziennik Ustaw Orzecznictwo Naczelnego S¹du Administracyjnego Orzecznictwo S¹dów Apelacyjnych Orzecznictwo S¹dów Apelacyjnych i S¹du Najwy szego Orzecznictwo S¹du Najwy szego Izba Administracyjna Pracy i Ubezpieczeñ Spo³ecznych do koñca 1994 roku Orzecznictwo S¹du Najwy szego Izba Administracyjna Pracy i Ubezpieczeñ Spo³ecznych od 1995 roku Orzecznictwo S¹du Najwy szego Izba Cywilna od 1995 roku Orzecznictwo S¹du Najwy szego Izba Cywilna, Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeñ Spo³ecznych do koñca 1994 roku Orzecznictwo S¹du Najwy szego Izba Karna i Wojskowa Orzecznictwo S¹dów Polskich Orzecznictwo S¹dów Polskich i Komisji Arbitra owych Pañstwo i Prawo Prokuratura i Prawo Przegl¹d Prawa Handlowego Prawo Spó³ek artyku³ litera G³ówny Urz¹d Statystyczny XV
Wykaz skrótów pkt... punkt przyp.... przypis s.... strona SA... spó³ka akcyjna sp.zo.o.... spó³ka z ograniczon¹ odpowiedzialnoœci¹ t. jedn.... tekst jednolity ust.... ustêp XVI
Literatura K. W. Baran, Glosa do uchwa³y S¹du Literatura Najwy szego z 29.12.1987 r., III PZP 51/87, PiP 1990, Nr 7. K. W. Baran, Nagrody z zysku w spó³kach akcyjnych, Praca i Zabezpieczenie Spo³eczne 1999, Nr 3. K. W. Baran, Ogólny zarys modelu ochrony prawnej w sprawach z zakresu prawa pracy po nowelizacjach Kodeksu pracy i Kodeksu postêpowania cywilnego dokonanych w 1996 roku, Studia z Zakresu Prawa Pracy, 1996. K. W. Baran, Postêpowanie w sprawach z zakresu prawa pracy z kazusami, Gdañsk Kraków 1999. K. W. Baran, Procesowe prawo pracy, Kraków 2003. J. Bieluk, K. Pawlak, Zasady wykonywania czynnoœci w sprawach z zakresu prawa pracy w spó³kach kapita³owych, PS 2001, Nr 2. B. B³achowska, Naczelne zasady postêpowania przed organami rozstrzygaj¹cymi spory o roszczenia pracowników ze stosunku pracy, Praca i Zabezpieczenie Spo³eczne 1979, Nr 3. J. Brol, S¹downictwo pracy, cz. II, Praca i Zabezpieczenie Spo³eczne 1985, Nr 8 9. J. Brol, Stosowanie prawa pracy w spó³kach handlowych (wybrane zagadnienia), Praca i Zabezpieczenie Spo³eczne 1991, Nr 5 6. J. Brol, Stosowanie prawa pracy w spó³kach, Warszawa 1992. W. Broniewicz, Przyczyny oddalenia powództwa, PiP 1964, Nr 1. J. Cajsel, Problematyka przedawnienia roszczeñ w sprawach ze stosunku pracy, Pracodawca i Pracownik 2002, Nr 3. E. Chmielek- ubiñska, L. Kozio³, Koncepcja kontraktów kierowniczych w firmie, Studia z Zakresu Prawa Pracy i Polityki Spo³ecznej 1996. A. Cuba³a, Gdy pozwany nie podnosi zarzutu przedawnienia roszczenia, Pr. Pracy 1997, Nr 1. B. Cudowski, Uprawnienia zwi¹zków zawodowych przy rozwi¹zywaniu umów o pracê, cz. I, Pr. Pracy 1998, Nr 5. W. Czajkowska, W³aœciwoœæ s¹du ze wzglêdu na wartoœæ przedmiotu sporu w sprawach gospodarczych (wybrane zagadnienia), PS 1999, Nr 10, s. 21. S. Dalka, Postêpowanie w sprawach gospodarczych przed s¹dami powszechnymi,nr1. E. Dobordziej, Pracownik w spó³ce, Bydgoszcz 1994. M. Dudziñska-Pytel, Zatrudnianie i ubezpieczenie cz³onków zarz¹du spó³ek kapita³owych, Pr. Pracy 1998, Nr 3. T. Duraj, Dopuszczalnoœæ zawarcia umowy o pracê z jedynym wspólnikiem cz³onkiem jednoosobowego zarz¹du spó³ki z o.o. cz. I, Praca i Zabezpieczenie Spo³eczne 2000, Nr 11. XVII
Literatura T. Duraj, Dopuszczalnoœæ zawarcia umowy o pracê z jedynym wspólnikiem cz³onkiem jednoosobowego zarz¹du spó³ki z o.o. cz. II, Praca i Zabezpieczenie Spo³eczne 2000, Nr 12. T. Ereciñski, Nowelizacja Kodeksu postêpowania cywilnego, PiP 1986, Nr 4. J. R. Feliñski, Spó³ki z o.o.: zagadnienia prawne, organizacyjne, ekonomiczne, rachunkowo-finansowe, podatkowe i ubezpieczeniowe: kompendium wiedzy praktycznej z wykazem przepisów i wzorami dokumentów; Skierniewice 2000. W. Flakiewicz, B. Wawrzyniak, Zasady i metody podejmowania decyzji kierowniczych, Warszawa 1978. H. Formañski, Przedawnienie roszczeñ w Kodeksie pracy, Pal. 1975, Nr 1. M. Piekarski, Przedawnienie roszczeñ ze stosunku pracy, NP 1975, Nr 1. A. Gburzyñska, Cz³onkostwo w zarz¹dzie spó³ek kapita³owych, PPH 1997, Nr 2. M. Gersdorf-Giaro, Zawarcie umowy o pracê, Warszawa 1985. M. Gersdorf, Zwi¹zki prawa handlowego i prawa pracy w orzecznictwie S¹du Najwy szego, PPH 1999, Nr 7. M. Gersdorf, Glosa do wyroku Sadu Najwy szego z 2.12.1992 r., I PRN 55/92, PS 1993, Nr 6. M. Gersdorf, Obejœcie prawa a pozornoœæ w kontraktach mened erskich, Praca i Zabezpieczenie Spo³eczne 2003, Nr 10. M. Gersdorf, Przedawnienie roszczeñ ze stosunku pracy: na zarzut czy z urzêdu?, Praca i Zabezpieczenie Spo³eczne 1998, Nr 9. S. Giziñski, Utrata roszczenia o urlop wypoczynkowy, Praca i Zabezpieczenie Spo³eczne 1972, Nr 4. Z. Gordon (red.), Spó³ka akcyjna w praktyce, Warszawa 1999. G. GoŸdziewicz, Szczególne w³aœciwoœci norm prawa pracy, Toruñ 1988. J. Gudowski, Kodeks postêpowania cywilnego, Tekst, orzecznictwo, piœmiennictwo, Tom I, Warszawa 1998. W. Gujski, Kontrakty mened erskie oraz inne umowy cywilnoprawne o œwiadczenie pracy, Warszawa 2003. B. Haus, G. Osbert-Pociecha, H. Jagoda, Zarz¹dzanie firm¹ na podstawie kontraktu, Warszawa 1996. J. Iwulski, Kodeks pracy. Orzecznictwo, Kraków 1997. J. Iwulski, Rozwi¹zanie stosunku pracy, Warszawa 1998. J. Iwulski, W. Sanetra, Kodeks pracy, Komentarz, Warszawa 1996. J. Iwulski, Stosunki pracy w spó³kach kapita³owych prawa handlowego, cz. II, Prawo Pracy 1995, Nr 9. J. Iwulski, Udzia³ inspektora w pracy w postêpowaniu o ustalenie istnienia stosunku pracy, Praca i Zabezpieczenie Spo³eczne 1998, Nr 9. H. Jachimowicz, Przedawnienie roszczeñ w Kodeksie pracy, PUG 1974, Nr 12. C. Jackowiak, Postêpowanie pojednawcze w sporach ze stosunku pracy, PiP 1965, Nr 4. C. Jackowiak, System rozstrzygania sporów ze stosunku pracy w projekcie Kodeksu pracy, PiP 1974, Nr 3. Z. Jara, R. L. Kwaœnicki, Prawid³owo stosowaæ i nie zmieniaæ, Rzeczpospolita z 15.3.2004, s. C4. Z. Jêdrzejczak, Nowy tryb rozpoznawania sporów o roszczenia pracowników ze stosunku pracy, Problemy Praworz¹dnoœci 1975, Nr 2. XVIII
Literatura J. Jod³owski, Z. Resich, Postêpowanie cywilne, Warszawa 1987. E. M. Jokiel, Kodeks handlowy z komentarzem, Gdañsk 1997, s. 346. J. Joñczyk, Ubezpieczenie dyrektora, Zarz¹dzanie 1984, Nr 9. W. Jurcewicz, Kadencja zarz¹du w spó³ce akcyjnej, PPH 1999, Nr 4. W. Jurcewicz, K³ody pod nogi, Rzeczpospolita z 20.8.2002. W. Jurcewicz, Zaskar anie uchwa³ przez odwo³anych cz³onków zarz¹du spó³ki, PPH 2003, Nr 3. T. Justyñski, Zrzeczenie siê odsetek za opóÿnienie w wyp³acie wynagrodzenia, Praca i Zabezpieczenie Spo³eczne 1995, Nr 6. L. Kaczyñski, Uwagi na temat modelu regulacji wynagradzania w znowelizowanym Kodeksie pracy, Praca i Zabezpieczenie Spo³eczne 1998, Nr 4. M. Karpow, Przywrócenie pracownika do pracy w œwietle art. 48 KP, Praca i Zabezpieczenie Spo³eczne 2004, Nr 3. T. Kasiñski, Roszczenia o pracê wed³ug Kodeksu pracy, NP 1975, Nr 2. Z. Klafkowski, Wymagalnoœæ roszczeñ, cz. I, PUG 1974, Nr 11. A. Klein, Elementy zobowi¹zaniowego stosunku prawnego, Wroc³aw 1980. M. K³oda, Powo³ywanie i odwo³ywanie cz³onków organu spó³ki z o.o. przez wspólnika albo osobê trzeci¹, MonPr 2000, Nr 6. S. Koczur, Szczególne w³aœciwoœci norm prawa pracy, Studia z Zakresu Prawa Pracy i Polityki Spo³ecznej 2001/2002. M. Ko³akowski, Postêpowanie wyjaœniaj¹ce w sprawach pracowniczych, NP 1967, Nr 2. K. Korzan, W³aœciwoœæ rzeczowa organów rozstrzygaj¹cych spory i roszczenia pracowników ze stosunku pracy, Z Problematyki Prawa Pracy i Polityki Socjalnej, Prace Naukowe Uniwersytetu Œl¹skiego 1977, Nr 1. K. Korzan, Glosa do postanowienia S¹du Najwy szego z 20.5.1988 r., I PZP 11/88, OSP 1990, Nr 5 6. A. Kosut, Praca w godzinach nadliczbowych i jej wynagradzanie, Praca i Zabezpieczenie Spo³eczne 1998, Nr 5. J. Kozak, S¹downictwo gospodarcze, [w:] Studia z Prawa Gospodarczego i Handlowego, Ksiêga Pami¹tkowa ku czci Profesora S. W³odyki, Kraków 1996. K. Kruczalak, Kadencja cz³onków zarz¹du w spó³ce z o.o., PS 1997, Nr 7 8. K. Kruczalak, Prawo handlowe, Spó³ki, t. II, Warszawa 1996. J. Kruszewska, Systemowe zmiany rozpoznawania spraw z zakresu prawa pracy oraz roszczeñ ze stosunku pracy lub z nim zwi¹zanych, Pal. 1996, Nr 10 11. W. Kubala, Zwi¹zek roszczenia z prowadzeniem dzia³alnoœci gospodarczej oraz z prowadzeniem przedsiêbiorstwa, MonPr 1999, Nr 5. Z. Kubot, Status pracowniczy cz³onków zarz¹du spó³ek kapita³owych, Praca i Zabezpieczenie Spo³eczne 1993, Nr 3. Z. Kubot, Umowy o pracê z cz³onkami zarz¹du spó³ek kapita³owych, Praca i Zabezpieczenie Spo³eczne 1995, Nr 1. Z. Kubot, Charakter prawny przyznania, obni enia oraz odmowy przyznania premii, Praca i Zabezpieczenie Spo³eczne 2002, Nr 12. Z. Kubot, Formy zatrudniania cz³onków zarz¹du spó³ek kapita³owych, Acta Universitatis Wratislaviensis, Nr 1770, Wroc³aw 1995. Z. Kubot, Kontrakty mened erskie aspekty pojêciowe, Praca i Zabezpieczenie Spo³eczne 2003, Nr 6. XIX