KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 20.12.2017 COM(2017) 805 final Zalecenie DECYZJA RADY upoważniająca do podjęcia rokowań w sprawie umowy między Unią Europejską a Republiką Libańską dotyczącej wymiany danych osobowych między Agencją Unii Europejskiej ds. Współpracy Organów Ścigania (Europol) i właściwymi organami ds. zwalczania poważnej przestępczości i terroryzmu w Libanie PL PL
1. KONTEKST ZALECENIA UZASADNIENIE W zglobalizowanym świecie, w którym poważna przestępczość i terroryzm mają coraz bardziej międzynarodowy i złożony charakter, organy ścigania powinny być w pełni przygotowane do współpracy z partnerami zewnętrznymi, aby móc zapewnić bezpieczeństwo swoich obywateli. Europol powinien więc mieć możliwość wymiany danych osobowych z organami ścigania państw trzecich w zakresie niezbędnym do realizacji swoich zadań. Od czasu wejścia w życie rozporządzenia 2016/794 w dniu 1 maja 2017 r. 1 i zgodnie z Traktatem Komisja jest odpowiedzialna, w imieniu Unii, za prowadzenie rokowań dotyczących umów międzynarodowych z państwami trzecimi w zakresie wymiany danych osobowych z Europolem. O ile jest to konieczne do wykonania jego zadań, Europol może nawiązywać i utrzymywać współpracę z partnerami zewnętrznymi zgodnie z ustaleniami roboczymi i administracyjnymi, które same w sobie nie mogą stanowić podstawy prawnej do wymiany danych osobowych. Biorąc pod uwagę strategię polityczną przedstawioną w Europejskiej agendzie bezpieczeństwa 2, konkluzjach Rady 3 i globalnej strategii 4, potrzeby operacyjne organów ścigania na terytorium UE oraz potencjalne korzyści płynące ze ściślejszej współpracy w tym obszarze, Komisja uważa za konieczne rozpoczęcie w perspektywie krótkoterminowej rokowań z ośmioma państwami, jak określono w Jedenastym sprawozdaniu z postępu prac nad stworzeniem rzeczywistej i skutecznej unii bezpieczeństwa 5. Komisja dokonała oceny państw priorytetowych, uwzględniając potrzeby operacyjne Europolu. W strategii Europolu na lata 2016 2020 region Morza Śródziemnego określa się jako priorytet dla wzmocnionych partnerstw 6. W strategii zewnętrznej Europolu na lata 2017 2020 podkreślono również potrzebę ściślejszej współpracy między Europolem a państwami Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej (MENA) ze względu na obecne zagrożenia terrorystyczne i wyzwania związane z migracją 7. Europol nie ma obecnie podpisanych umów z żadnym z państw w tym regionie. Niniejsze zalecenie dotyczy w szczególności rokowań z Libanem, chociaż współpracę z którymkolwiek z państw MENA należy postrzegać w kontekście całego regionu. Obecna niestabilna sytuacja w regionie, a zwłaszcza sytuacja w Syrii i Iraku stanowi poważne zagrożenie dla długotrwałego bezpieczeństwa UE i wymaga podjęcia pilnych działań. Odnosi się to zarówno do skutecznej walki z terroryzmem i powiązaną z nim przestępczością zorganizowaną 8, jak i do wyzwań związanych z migracją, takich jak zjawisko ułatwiania 1 2 3 4 5 6 7 8 Rozporządzenie (UE) 2016/794 z dnia 11 maja 2016 r., Dz.U. L 135 z 24.5.2016, s. 53. COM(2015) 185 final. Dokument Rady 10384/17 z dnia 19 czerwca 2017 r. Wspólna wizja, wspólne działanie: Silniejsza Europa. Globalna strategia na rzecz polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Unii Europejskiejhttp://europa.eu/globalstrategy/en COM(2017) 608 final. Strategia Europolu na lata 2016 2020, przyjęta przez zarząd Europolu w dniu 1 grudnia 2015 r. https://www.europol.europa.eu/publications-documents/europol-strategy-2016-2020 Strategia zewnętrzna Europolu na lata 2017 2020, przyjęta przez zarząd Europolu w dniu 13 grudnia 2016 r., EDOC#865852v3. Według Europolu przestępczość zorganizowana w regionie obejmuje nielegalny handel bronią palną, nielegalny obrót środkami odurzającymi, przestępstwa finansowe, w tym pranie pieniędzy, i cyberprzestępczość. PL 1 PL
nielegalnej migracji i handel ludźmi. Współpraca z lokalnymi organami ścigania ma zasadnicze znaczenie dla sprostania tym wyzwaniom. W ramach dialogów technicznych, służących określeniu wspólnych działań w celu poprawy wymiany informacji i wspólnych działań operacyjnych organów ścigania w celu zwalczania nielegalnego handlu bronią, UE uzgodniła już z Libanem wykaz działań, które mają zacieśnić współpracę pomiędzy UE i MENA na poziomie właściwych organów ścigania, zapewnić pomoc w budowaniu zdolności w odpowiednich programach regionalnych lub dwustronnych i rozwijać działania operacyjne zgodnie ze wspólnie uzgodnionymi ramami 9. Liban wykazał również zainteresowanie współpracą z unijnymi organami ścigania w zakresie przeciwdziałania terroryzmowi, a zwłaszcza w ramach szkoleń prowadzonych przez CEPOL. Nie obejmuje to jednak przekazywania danych osobowych. Kontekst polityczny UE i Liban są kluczowymi partnerami, którzy stoją w obliczu wspólnych wyzwań związanych z przedłużającymi się kryzysami i niestabilnością w sąsiedztwie. Partnerstwo UE Liban jest silne i obejmuje wiele sektorów, jak określono w układzie o stowarzyszeniu obowiązującym od 2006 r. Liban mierzy się z poważnymi wyzwaniami gospodarczymi, społecznymi i dotyczącymi bezpieczeństwa. Uwydatniając istniejące wcześniej nieprawidłowości, konflikt w Syrii nasilił presję na libańskie instytucje, infrastrukturę i środowisko oraz wpłynął na stabilność społeczno-gospodarczą w Libanie. W Libanie przebywa ponad milion zarejestrowanych uchodźców syryjskich oraz około 300 000 uchodźców palestyńskich, którzy przybyli do tego państwa wcześniej. W dniu 11 listopada 2016 r. UE i Liban przyjęły priorytety partnerstwa na lata 2016 2020, w których ustalono ambitny program strategiczny na rzecz pogłębiania więzi i osiągnięcia stabilizacji w kraju i w całym regionie, zgodnie z tym, co przedstawiono w ramach zmienionej europejskiej polityki sąsiedztwa i globalnej strategii UE. Wytyczono następujące priorytety: bezpieczeństwo i walka z terroryzmem, sprawowanie rządów i praworządność, wspieranie wzrostu gospodarczego i tworzenia miejsc pracy oraz migracja i mobilność. UE i Liban uzgodniły również umowę zawierającą działania priorytetowe i wzajemne zobowiązania, zgodnie z deklaracją intencji przedłożoną na konferencji w Londynie w zeszłym roku (luty 2016 r.). Odnowione zobowiązania podjęte podczas konferencji w Brukseli (w dniu 5 kwietnia 2017 r.), dotyczące wspierania przyszłości Syrii i regionu, potwierdziły współodpowiedzialność za radzenie sobie ze skutkami kryzysu syryjskiego. Liban wyrażał zainteresowanie wynegocjowaniem umowy z Europolem przy kilku okazjach, zwłaszcza w kontekście dialogu na temat zwalczania terroryzmu w dniu 26 stycznia 2016 r. i uzgodnionego planu działania. Dialog z Libanem na temat zwalczania terroryzmu i na temat bezpieczeństwa toczy się, a plan działania obejmuje opracowanie krajowej strategii walki z terroryzmem, egzekwowanie prawa i współpracę sądową, przeciwdziałanie finansowaniu terroryzmu, zarządzanie granicami, ochronę portów lotniczych i lotnictwa oraz przeciwdziałanie brutalnemu ekstremizmowi. 9 Kilka inicjatyw dotyczących tej kwestii uwzględniono w realizacji priorytetu dotyczącego broni palnej jako części cyklu polityki unijnej dotyczącej poważnej i zorganizowanej przestępczości, a także w komunikacie Komisji do Parlamentu Europejskiego i Rady Wdrażanie Europejskiej agendy bezpieczeństwa: Plan działania UE przeciwko nielegalnemu handlowi bronią palną i materiałami wybuchowymi oraz ich wykorzystywaniu do celów niezgodnych z prawem z 2.12.2015, COM(2015) 624 final. PL 2 PL
Potrzeby operacyjne Biorąc pod uwagę informacje przedstawione w ocenie zagrożenia poważną i zorganizowaną przestępczością (SOCTA) w 2017 r. 10 i w sprawozdaniu dotyczącym sytuacji i tendencji w dziedzinie terroryzmu w UE w 2017 r. 11, powyższe argumenty, a także, między innymi, wewnętrzną wiedzę specjalistyczną Europolu, współpraca z Libanem jest niezbędna zwłaszcza w celu zwalczania następujących zjawisk przestępczych: Terroryzm: Destabilizacja Syrii (i jej potencjalne skutki uboczne) oraz rozprzestrzenianie się Daiszu i innych uznanych ugrupowań terrorystycznych stanowią bezpośrednie zagrożenie dla bezpieczeństwa Libanu i UE, które były już celami ataków grup terrorystycznych. Europejscy i libańscy terroryści udawali się zwłaszcza do Syrii, Iraku i innych stref konfliktu, aby szkolić się i walczyć. Bliższa współpraca organów ścigania, obejmująca wymianę danych osobowych, przyczyni się do wykrywania i ścigania osób podejrzanych o terroryzm, zapobiegania podróżowaniu w celach terrorystycznych (co obejmuje ryzyko infiltracji przepływów migracyjnych lub relokacji do innych obszarów objętych konfliktem) i przeciwdziałania finansowaniu terroryzmu (uwzględniającemu powiązania z przestępczością zorganizowaną). Nielegalny handel bronią palną: UE i Liban nawiązały współpracę w zakresie broni palnej i uzgodniły program prac, który obejmuje wymianę najlepszych praktyk, szkolenia i budowanie zdolności. Gdy zacieśnia się współpraca, potrzeba lepszej wymiany informacji oraz późniejszych dochodzeń staje się jeszcze bardziej paląca. Graniczący z Syrią Liban może odegrać istotną rolę w zapobieganiu przedostawaniu się broni palnej na obszary konfliktów zbrojnych i w zapewnieniu, że jej nielegalne dostawy są przechwytywane, w szczególności na drodze do UE. Wyzwania związane z migracją: Liban jest państwem przyjmującym dla bardzo dużej populacji migrantów o nieuregulowanym statusie. Za pośrednictwem finansowanego przez UE programu zintegrowanego zarządzania granicami państwo to otrzymuje pomoc w zabezpieczaniu i kontrolowania swoich granic. Współpraca z władzami libańskimi byłaby również istotna w odniesieniu do przestępstw przeciwko wiarygodności dokumentów obszaru przestępczości związanego z przemytem migrantów. Nielegalny obrót środkami odurzającymi: Region Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej jest głównym źródłem, punktem tranzytowym i konsumentem nielegalnych środków odurzających. Ze stałą bazą klientów na północy i szlakiem heroinowym ciągnącym się ze wschodu na zachód, region ten zarówno wywiera negatywny wpływ poprzez nadużywanie i produkcję nielegalnych substancji, jak i pozostaje pod negatywnym wpływem wynikającym z tego nadużywania i produkcji. Liban jest drugim głównym producentem marihuany i haszyszu w regionie Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej, natomiast wielkość produkcji captagonu w tym kraju pozostaje niejasna. W 2016 r. w ramach finansowanego przez UE programu dotyczącego szlaku kokainowego (część AIRCOP) w Libanie powołano organ prawny w postaci wspólnej prewencyjnej grupy zadaniowej w portach lotniczych. Przestępczość zorganizowana może przynosić znaczne zyski z handlu na libańskim czarnym rynku papierosów, samochodów, towarów podrobionych, pirackiego oprogramowania, płyt CD i DVD. 10 11 https://www.europol.europa.eu/socta/2017 https://www.europol.europa.eu/sites/default/files/documents/tesat2017.pdf PL 3 PL
2. ELEMENTY PRAWNE ZALECENIA W rozporządzeniu (UE) 2016/794 w sprawie Agencji Unii Europejskiej ds. Współpracy Organów Ścigania (Europol) określono ramy prawne dla Europolu, w szczególności jego cele, zadania, zakres kompetencji, zabezpieczenia w zakresie ochrony danych i sposoby współpracy z partnerami zewnętrznymi. Niniejsze zalecenie jest zgodne z przepisami rozporządzenia w sprawie Europolu. Celem niniejszego zalecenia jest uzyskanie od Rady upoważnienia do prowadzenia przez Komisję rokowań w imieniu UE w sprawie przyszłej umowy. Podstawę prawną upoważnienia do rozpoczęcia rokowań stanowi dla Rady art. 218 ust. 3 i 4 TFUE. Zgodnie z art. 218 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej Komisja zostaje wyznaczona jako unijny negocjator umowy między Unią Europejską a Libanem dotyczącej wymiany danych osobowych między Agencją Unii Europejskiej ds. Współpracy Organów Ścigania (Europolem) i właściwymi organami ds. zwalczania poważnej przestępczości i terroryzmu w Libanie. PL 4 PL
Zalecenie DECYZJA RADY upoważniająca do podjęcia rokowań w sprawie umowy między Unią Europejską a Republiką Libańską dotyczącej wymiany danych osobowych między Agencją Unii Europejskiej ds. Współpracy Organów Ścigania (Europol) i właściwymi organami ds. zwalczania poważnej przestępczości i terroryzmu w Libanie RADA UNII EUROPEJSKIEJ, uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), w szczególności jego art. 218 ust. 3 i 4, uwzględniając zalecenie Komisji Europejskiej, a także mając na uwadze, co następuje: (1) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/794 12 zostało przyjęte w dniu 11 maja 2016 r. i ma zastosowanie od dnia 1 maja 2017 r. (2) W rozporządzeniu tym, w szczególności w jego art. 25, określono zasady dotyczące przekazywania danych osobowych przez Agencję Unii Europejskiej ds. Współpracy Organów Ścigania (Europol) państwom trzecim i organizacjom międzynarodowym. Europol może przekazywać dane osobowe organowi państwa trzeciego na podstawie umowy międzynarodowej zawartej między Unią a danym państwem trzecim zgodnie z art. 218 TFUE, zakładającej odpowiednie zabezpieczenia w odniesieniu do ochrony prywatności oraz podstawowych praw i wolności osób fizycznych. (3) Należy podjąć rokowania w celu zawarcia takiej umowy pomiędzy Unią Europejską a Republiką Libańską. (4) Umowa ta powinna respektować prawa podstawowe i przestrzegać zasad uznanych w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej, zwłaszcza prawa do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego, uznanego w art. 7 Karty, prawa do ochrony danych osobowych, uznanego w art. 8 Karty, oraz prawa do skutecznego środka prawnego i dostępu do bezstronnego sądu, uznanego w art. 47 Karty. Umowa powinna być stosowana zgodnie z tymi prawami i zasadami, 12 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/794 z dnia 11 maja 2016 r. w sprawie Agencji Unii Europejskiej ds. Współpracy Organów Ścigania (Europol), zastępujące i uchylające decyzje Rady 2009/371/WSiSW, 2009/934/WSiSW, 2009/935/WSiSW, 2009/936/WSiSW i 2009/968/WSiSW (Dz.U. L 135 z 24.5.2016, s. 53). PL 5 PL
PRZYJMUJE NINIEJSZĄ DECYZJĘ: Artykuł 1 Niniejszym upoważnia się Komisję do prowadzenia, w imieniu Unii, rokowań w sprawie umowy między Unią Europejską a Republiką Libańską dotyczącej wymiany danych osobowych między Agencją Unii Europejskiej ds. Współpracy Organów Ścigania (Europol) i właściwymi organami ds. zwalczania poważnej przestępczości i terroryzmu w Libanie. Artykuł 2 Wytyczne negocjacyjne przedstawiono w załączniku. Artykuł 3 Rokowania prowadzone są w konsultacji z [nazwa komitetu specjalnego do uzupełnienia przez Radę]. Niniejsza decyzja skierowana jest do Komisji. Sporządzono w Brukseli dnia [ ] r. Artykuł 4 W imieniu Rady Przewodniczący PL 6 PL