ZYCIE KULTURALNE POLAKÓW Gazety codzienne regularnie czyta prawie jedna trzecia badanych Polowa Polaków (53%) nie kupila, a prawie dwie piate (38%) nie przeczytalo w ciagu ostatniego roku zadnej ksiazki. Jedna dziesiata osób zadeklarowala, ze kupila wiecej niz 6 ksiazek. Wiekszosc Polaków nie uczestniczy w zinstytucjonalizowanych formach zycia kulturalnego. Najmniej popularne sa koncerty muzyki powaznej, opera, odczyty i prelekcje, w których uczestniczy zaledwie ok. jedna szósta Polaków. Do teatru lub muzeum chodzi jedna trzecia osób, a do kina ok. polowa. Kolekcjonerstwem zajmuje sie co trzynasty badany. Podobny odsetek deklaruje, ze gra na instrumencie lub zajmuje sie malarstwem, rysunkiem badz rzezba. Warszawa, wrzesien 1998 rok OBOP Sp. z o.o., ul. Dereniowa 11, 02-776 Warszawa, tel. (0-22) 644 99 73, 648 20 44-46, fax 644 99 47, obop@obop.com.pl, www.obop.com.pl
Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp.z o o Zycie kulturalne Polaków 8-17.08.98 Cytowanie, publiczne odtwarzanie, kopiowanie oraz wykorzystanie w innej formie danych, informacji i opracowan zamieszczanych w tej publikacji jest dozwolone pod warunkiem podania zródla i uzyskania zgody zleceniodawcy Biura Programowego TVP S.A. Uczestnictwo w kulturze moze przejawiac sie w wielu formach poczawszy od kontaktu z mediami az po udzial w róznych wydarzeniach artystycznych. W ostatnim sondazu OBOP zapytano Polaków o kontakty z wybranymi dziedzinami szeroko pojetej kultury, takimi jak prasa, ksiazki, kino, teatr, koncerty, wystawy, imprezy artystyczne, sportowe itp., a takze o zainteresowania warunkujace bezposredni udzial w kulturze. Jaki obraz aktywnosci kulturalnej Polaków wylania sie z tych badan? Czy w ciagu ostatnich dwóch lat nastapily w tej sferze jakies zmiany? 1 Uczestnictwo w sformalizowanych dziedzinach kultury Najmniej popularna forma uczestnictwa w zinstytucjonalizowanych rodzajach zycia kulturalnego sa koncerty muzyki powaznej, opera, odczyty i prelekcje. Nie bywa na nich ponad cztery piate Polaków. Ponad polowa nie odwiedza wystaw malarskich, plastycznych, nie chodzi do teatru, muzeum, nie bywa na imprezach sportowych. Nieco mniej niz polowa respondentów nie chodzi do kina oraz na imprezy artystyczne i festyny. Co dziesiaty Polak nie bierze udzialu w spotkaniach towarzyskich. Warto zwrócic uwage, ze w sierpniu tego roku w porównaniu z czerwcem 96 poziom uczestnictwa Polaków w poszczególnych formach kultury wcale lub bardzo niewiele sie zmienil. Wzglednie najwieksze zmiany nastapily w chodzeniu do kina. Obecnie o 7 pkt. proc. wiekszy jest odsetek osób, które deklaruja, ze korzystaja z tej formy rozrywki i to glównie w kategorii tych badanych, którzy bywaja w kinie raz lub pare razy w roku (6 pkt. proc.). 1 Reprezentatywna, losowa próba mieszkanców kraju powyzej 15 roku zycia. W dniach 8-17 sierpnia 1998 roku zrealizowano 1025 wywiadów. Maksymalny blad statystyczny dla takiej wielkosci próby wynosi +/- 3% przy wiarygodnosci oszacowania równej 95%. 2
Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp.z o o Zycie kulturalne Polaków 8-17.08.98 Jak czesto zazwyczaj Pan(i) bywa: (dane w proc.) 1. raz w tygodniu lub czesciej 2. raz lub pare razy w miesiacu 3. raz lub pare razy w roku 4. bywam rzadziej 5. nie bywam wcale 6. trudno powiedziec 1 2 3 4 5 6 96 98 96 98 96 98 96 98 96 98 96 98 na koncertach muzyki powaznej 0 0 0 1 4 4 11 10 85 85 0 0 w operze / operetce 0 0 0 1 4 4 14 12 82 82 0 1 na odczytach, prelekcjach 0 0 1 1 6 5 13 11 80 82 0 1 na wystawach malarskich, plastycznych 0 0 2 2 6 8 13 12 79 77 0 1 w teatrze 0 0 2 1 10 12 19 20 69 66 0 1 w muzeum 0 0 2 2 14 13 21 21 63 64 0 0 na imprezach sportowych, meczach 4 3 10 9 19 20 12 10 55 58 0 0 w kinie 3 1 7 8 19 25 18 19 53 46 0 1 na imprezach artystycznych, folklorystycznych, festynach u znajomych, na przyjeciu, spotkaniach towarzyskich 1 1 4 6 33 34 20 15 42 44 0 0 10 11 37 39 35 33 8 7 10 10 0 0 Korzystanie z poszczególnych form kultury uwarunkowane jest róznymi czynnikami spoleczno-demograficznymi. Chodzeniu do kina sprzyja przede wszystkim mlodszy wiek badanych (do 30 - tu lat), wyzszy poziom wyksztalcenia oraz lepsza sytuacja materialna. Do teatru, opery/operetki, na koncerty muzyki powaznej, wystawy malarskie, plastyczne, do muzeum uczeszczaja najczesciej osoby z wyzszym wyksztalceniem, mieszkancy srednich i duzych miast oraz osoby w dobrej sytuacji materialnej. Na imprezach artystycznych, folklorystycznych bywaja przede wszystkim osoby w wieku od 20-50 lat, mieszkancy malych i srednich miast oraz osoby znajdujace sie w dobrej sytuacji materialnej. Kibicami imprez sportowych sa glównie mezczyzni, osoby mlodsze (do 30 lat) oraz badani znajdujacy sie w dobrej sytuacji materialnej. 3
Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp.z o o Zycie kulturalne Polaków 8-17.08.98 Spotkania towarzyskie to przede wszystkim domena osób mlodszych ( do 30 - tu lat), tych którzy posiadaja wyzsze wyksztalcenie, a takze badanych w dobrej sytuacji materialnej. Amatorskie formy aktywnosci kulturalnej Niewielu Polaków czynnie interesuje sie wymienionymi w sondazu dziedzinami kultury. Kolekcjonerstwem zajmuje sie co trzynasty badany. Podobny odsetek osób deklaruje, ze gra na instrumencie lub zajmuje sie malarstwem, rysunkiem badz rzezba. Ludzie maja rózne zainteresowania. Nizej wymieniono niektóre z nich. Czy Pan(i) zajmuje sie: (dane w proc.) tak nie VI 96 VIII 98 VI 96 VIII 98 kolekcjonerstwem np. zbieraniem znaczków, monet 11 8 89 92 gra na instrumencie muzycznym 7 7 93 93 malarstwem, rysunkiem, rzezba 6 7 94 93 dzialalnoscia w amatorskim zespole teatralnym, folklorystycznym, chórze 3 2 97 98 Czytelnictwo prasy Gazety codzienne regularnie czyta prawie jedna trzecia badanych, kilka razy w tygodniu - jedna czwarta, prawie tyle samo - raz lub dwa razy na tydzien. Co ósmy Polak w ogóle nie czyta gazet. W sierpniu tego roku w porównaniu z czerwcem 96 nie zmienil sie poziom czytelnictwa gazet codziennych. 4
Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp.z o o Zycie kulturalne Polaków 8-17.08.98 Jak czesto ostatnio czyta Pan(i) codzienne gazety? (dane w proc.) czerwiec 96 sierpien 98 codziennie 27 30 kilka razy w tygodniu 22 25 raz lub dwa razy na tydzien 25 23 jeszcze rzadziej 8 9 w ogóle nie czytam 18 13 trudno powiedziec 0 0 Najczesciej czytaja prase codzienna kazdego dnia mieszkancy miast powyzej 100 tys., osoby w wieku 40-60 lat oraz ci, którzy znajduja sie w dobrej sytuacji materialnej. Poza tym czesciej czytaja gazety codzienne mezczyzni niz kobiety. Regularne czytelnictwo tej prasy rosnie wraz ze wzrostem wyksztalcenia badanych. Najrzadziej czytaja prase codzienna osoby w wieku 60 - ciu lat i starsze, emeryci i rencisci, osoby z wyksztalceniem podstawowym oraz mieszkancy wsi. * * * Co szósty Polak nie czyta w ogóle tygodników. Regularnie (jeden lub kilka w tygodniu) czyta je ponad polowa badanych. W sierpniu tego roku w porównaniu z czerwcem 96 nie zmienil sie poziom czytelnictwa tygodników. Ile tygodników na ogól Pan(i) czyta? (dane w proc.) czerwiec 96 sierpien 98 kilka w tygodniu 24 27 jeden w tygodniu 32 31 2-3 w miesiacu 14 15 jeden w miesiacu 6 6 mniej 4 4 w ogóle nie czytam 20 17 trudno powiedziec 0 0 5
Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp.z o o Zycie kulturalne Polaków 8-17.08.98 Kobiety czesciej niz mezczyzni czytaja wiecej niz jeden tygodnik w ciagu tygodnia. Takiemu poziomowi czytelnictwa tygodników sprzyja takze wyzsze wyksztalcenie oraz dobra sytuacja materialna badanych. Najrzadziej czytaja tygodniki osoby w wieku 60 - ciu lat i starsze, emeryci i rencisci, osoby z wyksztalceniem podstawowym oraz mieszkancy wsi. * * * Miesieczniki czytane sa przez Polaków jeszcze rzadziej od tygodników. Co trzeci badany w ogóle ich nie czyta. Regularnie (jeden lub kilka w miesiacu) czyta polowa badanych. W sierpniu tego roku w porównaniu z czerwcem 96 wzrosla (o 4 pkt. proc.) liczba osób czytajacych kilka miesieczników w ciagu miesiaca a zmniejszyla sie (o 5 pkt. proc.) liczba badanych nie korzystajacych z nich wcale. Ile miesieczników na ogól Pan(i) czyta? (dane w proc.) czerwiec 96 sierpien 98 kilka w miesiacu 18 22 jeden w miesiacu 29 29 kilka w roku 10 11 jeszcze mniej 5 5 w ogóle nie czytam 38 33 trudno powiedziec 0 0 Najczesciej jeden lub kilka miesieczników w miesiacu czyta mlodziez do 19 - tego roku zycia, mieszkancy srednich i duzych miast oraz osoby znajdujace sie w dobrej sytuacji materialnej. Wraz ze wzrostem wyksztalcenia badanych rosnie liczba czytanych miesieczników. Najrzadziej czytaja miesieczniki osoby w wieku 60 - ciu lat i starsze, emeryci i rencisci, osoby z wyksztalceniem podstawowym oraz mieszkancy wsi. 6
Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp.z o o Zycie kulturalne Polaków 8-17.08.98 Czytelnictwo ksiazek Polowa Polaków nie kupila w ciagu ostatniego roku ani jednej ksiazki. Jedna dziesiata osób zadeklarowala, ze kupila wiecej niz 6 ksiazek. Porównujac dane z obecnego sondazu z badaniami z czerwca 96 mozna zauwazyc, ze w zasadzie nie zmienila sie liczba osób kupujacych ksiazki. Czy w ciagu ostatnich 12 miesiecy kupil(a) Pan(i) jakas ksiazke dla siebie, do domu? (dane w proc.) czerwiec 96 sierpien 98 nie 53 53 jedna ksiazke 10 11 dwie ksiazki 10 9 3-4 ksiazki 11 12 5-6 ksiazek 6 5 wiecej niz 6 ksiazek 10 10 trudno powiedziec 0 0 Czesciej niz inni kupuja przynajmniej 3 ksiazki w ciagu roku osoby w wieku 30 - tu lat, mieszkancy miast oraz badani w dobrej sytuacji materialnej. Wraz ze wzrostem wyksztalcenia respondentów rosnie czestotliwosc kupowania ksiazek. Najrzadziej kupuja ksiazki osoby z wyksztalceniem podstawowym, rolnicy, mieszkancy wsi, osoby powyzej 60 - tego roku zycia oraz te, które znajduja sie w zlej sytuacji materialnej. * * * Prawie dwie piate Polaków zadeklarowalo, ze w ciagu ostatniego roku nie przeczytalo zadnej ksiazki. Jedna piata badanych przeczytala wiecej niz 6 ksiazek. W czerwcu 96 i sierpniu 98 poziom czytelnictwa ksiazek byl bardzo zblizony. 7
Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp.z o o Zycie kulturalne Polaków 8-17.08.98 Czy w ciagu ostatnich 12 miesiecy przeczytal(a) Pan(i) jakas ksiazke? (dane w proc.) czerwiec 96 sierpien 98 nie 39 38 jedna ksiazke 12 12 dwie ksiazki 9 9 3-4 ksiazki 11 13 5-6 ksiazek 7 7 wiecej niz 6 ksiazek 22 21 trudno powiedziec 0 0 Najczesciej czytaja ksiazki (przynajmniej 3 w ciagu roku) ludzie mlodzi do 19 - tu lat, mieszkancy srednich i duzych miast, oraz osoby w dobrej sytuacji materialnej. Im wyzsze wyksztalcenie badanych, tym wyzszy jest poziom czytelnictwa ksiazek. Poza tym czesciej czytaja ksiazki kobiety niz mezczyzni. Rzadziej niz inni czytaja ksiazki osoby z nizszym wyksztalceniem, mieszkancy wsi, badani powyzej 60 - tego roku zycia oraz osoby znajdujace sie w zlej sytuacji materialnej. * * * Podsumowanie W przedstawionych danych uderza duza zbieznosc wyników uzyskanych w czerwcu 96 i sierpniu 98. Mozna jedynie zauwazyc, ze w sierpniu tego roku zwiekszyl sie nieznacznie w porównaniu z czerwcem 96 odsetek osób deklarujacych, ze chodza do kina. Minimalnie wzrosla tez liczba osób czytajacych miesieczników. Zmiany polegajace na niewielkim wzroscie czytelnictwa prasy codziennej i tygodników sa minimalne i moga miescic sie w granicach bledu. Jezeli tendencja ta utrzyma sie w kolejnych pomiarach, to bedzie mozna mówic o stalym trendzie wzrostu aktywnosci kulturalnej Polaków w tych dziedzinach. 8