Polacy o zjawisku handlu kobietami: wiedza o problemie, metody przeciwdzialania

Transkrypt

1 Polacy o zjawisku handlu kobietami: wiedza o problemie, metody przeciwdzialania Nie mozna miec zaufania do pojawiajacych sie w prasie atrakcyjnie wygladajacych ofert pracy zagranica - uwaza 95% Polaków (66% - zdecydowanie nie mozna, a 29% - raczej nie mozna). Zaufanie do takich anonsów deklaruje tylko 3% badanych. Jednoczesnie co czwarty badany (11% zdecydowanie, a 14% - raczej) zdecydowalby sie wyjechac zagranice, by podjac prace bez zezwolenia, na czarno. Wiekszosc (73%) nie skorzystalaby z takiej oferty. Zdecydowana wiekszosc Polaków slyszala o przypadkach korzystania przez kobiety z interesujaco wygladajacych ofert pracy zagranica. Badani czerpali informacje na ten temat z róznych zródel. Przeszlo polowa o tego typu przypadkach dowiadywala sie z telewizji, niemal polowa - czytala w prasie. Co czwarty uslyszal z radia. Tyle samo osób slyszalo od znajomych, a 9% badanych osobiscie zna przypadek kobiety, która skorzystala z takiej propozycji. 93% Polaków wie o istnieniu w Polsce przypadków handlu kobietami. Najwazniejszymi zródlami tych informacji sa telewizja (78%) i prasa (70%). Az 89% badanych uwaza, ze naglosnienie problemu w mediach mogloby przyczynic sie ograniczenia liczby pokrzywdzonych kobiet. Jednoczesnie 65% pytanych twierdzi, ze dostepne do tej pory informacje w prasie, radiu i telewizji sa niewystarczajace, by przestrzec potencjalne ofiary. Przeciwnego zdania jest 30% badanych. Przeciwdzialaniem handlowi kobietami, zdaniem badanych, powinna zajmowac sie przede wszystkim policja (62%). Pytani wieksza role w tym zakresie przypisuja srodkom masowego przekazu (34%), rzadowi (30%) oraz instytucjom rzadowym (26%) niz organizacjom pozarzadowym, takim jak fundacje czy stowarzyszenia (14%). Az 30% badanych uznalo, ze problemem tym nie powinny zajmowac sie specjalnie zadne organizacje, gdyz to same kobiety powinny pilnowac swoich spraw. O Fundacji La Strada, zajmujacej sie przeciwdzialaniem handlowi kobietami i pomoca ofiarom tego procederu slyszalo 7% ankietowanych. Wiekszosc z nich o dzialaniu organizacji dowiedziala sie z telewizji (63%) lub prasy (48%). OBOP Sp. z o.o., ul. Dereniowa 11, Warszawa, tel. (0-22) , , fax , obop@obop.com.pl,

2 Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp. z o.o. Polacy o zjawisku handlu kobietami..., sondaz z 7-10 lutego 1998 r. Warszawa, marzec 1998 r. 2

3 Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp. z o.o. Polacy o zjawisku handlu kobietami..., sondaz z 7-10 lutego 1998 r. Cytowanie, publiczne odtwarzanie, kopiowanie oraz wykorzystywanie w innej formie danych, informacji i opracowan zawartych w tej publikacji jest dozwolone pod warunkiem podania zródla. * * * O handlu kobietami w naszym kraju mówi sie dopiero od kilku lat. Zjawisko to pojawilo sie wraz z otwarciem granic w 1989 r. Najczesciej zdarza sie, ze kobiety te rekrutowane sa podstepem za posrednictwem ogloszen prasowych obiecujacych atrakcyjna i dobrze platna prace, glównie zagranica. Handel kobietami obejmuje takie czyny, jak: przymuszanie do pracy lub uslug, za pomoca przemocy, lub grozby jej uzycia; niewole za dlugi, czy wymuszenie malzenstwa. W lutowym sondazu 1 zapytalismy o przeciwdzialanie temu problemowi, postanowilismy tez sprawdzic czy i na ile kwestia ta znana jest opinii publicznej oraz jaki jest stosunek do ogloszen oferujacych atrakcyjna prace na czarno, stanowiacych potencjalne zródlo zagrozenia. Atrakcyjne oferty pracy zagranica? Na poczatku zapytalismy badanych czy zdecydowaliby sie na podjecie pracy na czarno zagranica. Gotowosc podjecia pracy zagranica bez zezwolenia zadeklarowala jedna czwarta badanych - 11% zdecydowanie, a 14% raczej by sie zgodzila. Wiekszosc (73%) nie podjelaby ryzyka zwiazanego z wyjazdem: polowa mówila o tym w sposób zdecydowany, a jedna piata - z pewnym wahaniem. GDYBY BYLA TAKA MOZLIWOSC, TO CZY ZDECYDOWAL(A)BY SIE PAN(I) NA PRACE ZAGRANICA BEZ ZEZWOLENIA, "NA CZARNO"? raczej tak raczej nie zdecydowanie tak trudno powiedziec 2% 11% 14% 52% 21% TAK - 25% zdecydowanie nie NIE - 73% 1 Sondaz Osrodka Badania Opinii Publicznej przeprowadzony na zlecenie Fundacji La Strada, z dn lutego 1998 r., Zbadano 1092 Polaków od 15 roku zycia. Dopuszczalny blad dla takiej wielkosci próby nie przekracza +/-3,0%, przy wiarygodnosci oszacowania równej 95%. 3

4 Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp. z o.o. Polacy o zjawisku handlu kobietami..., sondaz z 7-10 lutego 1998 r. Zainteresowanie praca na czarno wiaze sie przede wszystkim z plcia, wiekiem badanych oraz sytuacja materialna. Gotowosc podjecia bez zezwolenia pracy zagranica zadeklarowal co trzeci mezczyzna. Wsród kobiet, podobne ryzyko sklonnych byloby podjac dwukrotnie mniej osób. Na przyjecie nowych wyzwan otwarci sa ludzie mlodzi - zgode zadeklarowalo przeszlo dwie piate nastolatków i jedna trzecia dwudziestolatków, a wraz z wiekiem zainteresowanie jest coraz mniejsze. Na przyjecie oferty zdecydowalaby sie jedna trzecia badanych znajdujacych sie w zlej sytuacji materialnej, podczas gdy w dobrej - jedna piata. Poza tym, wieksze niz inni zainteresowanie podjeciem pracy na czarno deklaruja bezrobotni (40%), uczniowie i studenci, robotnicy (po 35%) oraz badani z wyksztalceniem zasadniczym zawodowym (32%). * * * Zdecydowana wiekszosc Polaków (95%), uwaza, ze nie mozna miec zaufania do ogloszen oferujacych kobietom atrakcyjna, dobrze platna prace na Zachodzie. Dwie trzecie pytanych zdecydowanie podkresla brak zaufania do takich ofert, a 29%, twierdzi, ze zaufania do nich raczej miec nie mozna. Osoby, które nie widza niczego podejrzanego w tego typu anonsach stanowia 3%. W PRASIE JEST WIELE OGLOSZEN O ATRAKCYJNEJ, WYKONYWANEJ W DOBRYCH WARUNKACH I DOBRZE PLATNEJ PRACY DLA KOBIET ZAGRANICA. CZY PANA(I) ZDANIEM MOZNA, CZY TEZ NIE, MIEC ZAUFANIE DO TAKICH OGLOSZEN zdecydowanie tak 1% raczej tak 2% raczej nie 29% zdecydowanie nie 66% trudno powiedziec 3% 95% 2% 2% Brak zaufania do atrakcyjnie wygladajacych prasowych ofert pracy najbardziej wyróznia bezrobotnych (76% z nich twierdzi, ze zdecydowanie nie mozna miec zaufania do takich ogloszen), pracowników fizyczno-umyslowych (75%), prywatnych przedsiebiorców (74%), mieszkanców najwiekszych ponad 500-tys. aglomeracji (75%) 4

5 Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp. z o.o. Polacy o zjawisku handlu kobietami..., sondaz z 7-10 lutego 1998 r. oraz osób z wyksztalceniem srednim lub wyzszym (po 73%). Najmniej natomiast uczniów i studentów (51%). Chociaz zaufanie do prasowych ogloszen oferujacych atrakcyjna prace nie jest duze, to przypomnijmy, ze spora jest grupa osób, w tym takze kobiet, które sklonne bylyby zaryzykowac wyjazd. Nie wykluczone jednak, ze respondenci ci mieli na mysli mozliwosc skorzystania z bardziej pewnego posrednictwa - np. przez znajomych niz przez obiecujace, acz ryzykowne w swych konsekwencjach ogloszenia platne. Nie wykluczone tez, ze na poziomie deklaracji odsetek ten jest wyzszy niz wtedy, gdyby mialo dojsc do podjecia rzeczywistej decyzji. Wsród osób, które wczesniej zadeklarowaly, ze gotowe bylyby podjac nielegalna prace na Zachodzie zdecydowana wiekszosc uwaza, ze platne ogloszenia nie budza zaufania. Jednak odsetek osób, które uwazaja przeciwnie jest dwa razy wiekszy niz wsród badanych, którzy nie zdecydowaliby sie na zarobkowy wyjazd. GOTOWOSC ZAUFANIE DO OGLOSZEN O ATRAKCYJNEJ PRACY ZAGRANICA PODJECIA PRACY NA CZARNO tak nie trudno powiedziec tak 6% 93% 1% nie 3% 95% 2% trudno powiedziec 3% 76% 21% * * * Najwiecej osób o przypadkach korzystania przez kobiety z takich ofert pracy dowiadywala sie z programów telewizyjnych (55%), niewiele mniej (49%) czytalo o tym w prasie. CZY ZETKNAL(ELA) SIE PAN(I) Z SYTUACJA(AMI), ZE KOBIETA(Y) SKORZYSTALA(Y) Z TAKIEJ OFERTY PRACY? tak, znam osobiscie przypadek kobiety, która skorzystala z takiej oferty 9% tak, widzialem(am) program(y) telewizyjne o takich przypadkach 55% tak, slyszalem(am) w radiu o takich przypadkach 25% tak, czytalem(am) w gazetach, prasie o takich przypadkach 49% tak, slyszalem(am) od znajomych lub innych osób 24% trudno powiedziec, nie slyszalem(am) 10% (Wyniki nie sumuja sie do 100%, poniewaz respondenci mogli wskazac wszystkie wlasciwe odpowiedzi 5

6 Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp. z o.o. Polacy o zjawisku handlu kobietami..., sondaz z 7-10 lutego 1998 r. Co jedenasty Polak przyznaje, ze osobiscie zna przypadek kobiety, która skorzystala z takiej wlasnie - atrakcyjnie wygladajacej oferty pracy zagranica bez wymaganego zezwolenia, a dodatkowo co czwarty twierdzi, ze o takich sytuacjach slyszal od znajomych. Trudno stwierdzic, ile z tych kobiet stalo sie ofiarami wlasnej naiwnosci, ilu sie udalo, a ile decydowalo sie na taki wyjazd w towarzystwie bliskich sobie i zaufanych osób, co pozwolilo nie obawiac sie o charakter i warunki wyjazdu. Mozna tylko na tej podstawie przypuszczac, ze jednak spora grupa kobiet w Polsce postanowila podjac ryzyko zwiazane z praca na czarno na Zachodzie. Swiadomosc istnienia w Polsce problemu handlu kobietami jest powszechna. Az 93% ankietowanych stwierdza, ze slyszeli o przypadkach werbowania i wywozenia zagranice do pracy kobiet, które pózniej zostaly oszukane co do charakteru pracy i warunków wynagrodzenia. CZY SLYSZAL(A) PAN(I) LUB CZYTAL(A) O HANDLU KOBIETAMI, TZN. O WERBOWANIU I WYWOZENIU KOBIET DO PRACY W INNYCH KRAJACH, PRZY JEDNOCZESNYM WPROWADZANIU ICH W BLAD CO DO RODZAJU LUB WARUNKÓW PRACY I PLACY ORAZ UNIEMOZLIWIANIU IM ZMIANY PRACY BADZ POWROTU DO KRAJU? tak 93% nie 6% trudno powiedziec 1% Jedynie 6% badanych nie wiedzialo, iz sytuacje handlu kobietami mialy w naszym kraju miejsce. Osoby które nie slyszaly o tego typu przypadkach, to glównie najmlodsi oraz najstarsi ankietowani (16% badanych powyzej 60 roku zycia i 13% - nastolatków), ludzie w ogóle nie interesujacy sie sprawami publicznymi (14%), badani z wyksztalceniem podstawowym (12%), emeryci (11%), rencisci (10%) oraz mieszkancy wsi (9%). Zródla informacji o handlu kobietami - prewencyjna rola mediów Glównym zródlem informacji o zjawisku handlu kobietami - jest jak w wielu innych przypadkach - telewizja (78%). Jednakze niewiele mniej osób, które swiadome sa istnienia w naszym kraju tego problemu, wiedze na ten temat czerpalo z prasy (70%). 6

7 Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp. z o.o. Polacy o zjawisku handlu kobietami..., sondaz z 7-10 lutego 1998 r. Rzadziej wiadomosci o problemie handlu kobietami uzyskiwane byly z radia (34%), czy podczas rozmów z ludzmi (29%). SKAD MA PAN(I) INFORMACJE O HANDLU KOBIETAMI? 80% 70% 60% 78% 70% 50% 40% 30% 34% 29% 20% 10% 2% 0% 0% z telewizji z radia z gazet lub czasopism z rozmów z ludzmi z innych zródel trudno powiedziec (Na pytanie odpowiadaly osoby, które slyszaly o przypadkach handlu kobietami) Zdaniem badanych, przeprowadzenie odpowiedniej kampanii informacyjnej w mediach moze miec wplyw na ograniczenie skali zjawiska handlu kobietami. 89% badanych twierdzi, ze audycje telewizyjne, czy radiowe, artykuly prasowe poswiecone tej tematyce przyczynilyby sie do zmniejszenia liczby pokrzywdzonych kobiet. Przeciwnego zdania jest 8% badanych. 7

8 Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp. z o.o. Polacy o zjawisku handlu kobietami..., sondaz z 7-10 lutego 1998 r. JAK PAN(I) SADZI, CZY AUDYCJE RADIOWE, TELEWIZYJNE I ARTYKULY W PRASIE NA TEMAT HANDLU KOBIETAMI MOGA, CZY RACZEJ NIE, PRZYCZYNIC SIE DO OGRANICZENIA LICZBY POKRZYWDZONYCH W TEN SPOSÓB KOBIET? zdecydowanie tak 41% TAK - 89% raczej tak 48% raczej nie 7% zdecydowanie nie 1% trudno powiedziec 3% NIE - 8% 0% 10% 20% 30% 40% 50% Oceniajac jednak dotychczasowa role mediów w tym zakresie, badani w wiekszosci stwierdzili (65%), ze jest ona niewystarczajaca. Tylko trzech na dziesieciu badanych uznalo, ze pojawiajace sie informacje sa wystarczajace. CZY PANA(I) ZDANIEM, DOSTEPNE W PRASIE, RADIU LUB TELEWIZJI INFORMACJE O HANDLU KOBIETAMI SA WYSTARCZAJACE, ABY PRZESTRZEC KOBIETY? zdecydowanie niewystarczajace trudno powiedziec zdecydowanie wystarczajace raczej niewystarczajace 16% 5% 49% 7% 23% raczej wystarczajace NIEWYSTARCZAJACE - 65% WYSTARCZAJACE - 30% Instytucje odpowiedzialne za przeciwdzialanie zjawisku handlu kobietami 8

9 Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp. z o.o. Polacy o zjawisku handlu kobietami..., sondaz z 7-10 lutego 1998 r. Poszukujac informacji dotyczacych najskuteczniejszych form zapobiegania zjawisku handlu kobietami, zapytalismy badanych, jakie instytucje przede wszystkim powinny zajmowac sie przeciwdzialaniem temu problemowi. Przedstawilismy respondentom liste róznych instytucji z prosba, aby wskazali nie wiecej niz trzy. Najwazniejsza role przypisano organom scigania - az 62% badanych uznalo, ze przeciwdzialaniem handlowi kobietami powinna zajmowac sie przede wszystkim policja. Inne odpowiedzi wskazywano juz znacznie rzadziej: 34% badanych wymienilo srodki masowego przekazu, czyli glówne zródlo dotychczasowych informacji o tym zjawisku; 30% - rzad, a 26% - instytucje rzadowe. Glówna role badani przypisali instytucjom panstwowym oraz mediom. Na dalszych pozycjach ulokowano dzialalnosc organizacji pozarzadowych (14%), organizacji koscielnych (9%) lub samorzadowych (4%). Az 30% badanych stwierdzilo, ze zadna instytucja nie powinna zajmowac sie przeciwdzialaniem handlowi kobietami, gdyz to kobiety same powinny na siebie uwazac i pilnowac swoich spraw. KTO - JAKIE INSTYTUCJE - PANA(I) ZDANIEM, POWINIEN ZAJMOWAC SIE PRZECIWDZIALANIEM HANDLOWI KOBIETAMI? policja 62% telewizja, radio, prasa - gazety, czasopisma rzad 30% 34% instytucje rzadowe 26% instytutcje samorzadowe organizacje spoleczne pozarzadowe, tj. fundacje, stowarzyszenia kosciól lub organizacje koscielne 4% 9% 14% nikt, kobiety powinny same pilnowac swoich spraw trudno powiedziec 2% 30% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% Opinie na ten temat wsród przedstawicieli obu plci nie róznia sie w sposób zasadniczy. Kobiety nieco czesciej niz mezczyzni zwracaja uwage na role mediów (36% do 31%), natomiast panowie czesciej niz panie na dzialalnosc instytucji rzadowych (29% do 24%). 9

10 Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp. z o.o. Polacy o zjawisku handlu kobietami..., sondaz z 7-10 lutego 1998 r. Znaczenie organizacji pozarzadowych dla przeciwdzialania problemowi handlu kobietami podkreslaja najsilniej osoby z wyksztalceniem wyzszym (27%); im nizszy poziom edukacji, tym rzadziej postrzegana rola stowarzyszen czy fundacji w tym zakresie (wsród osób z wyksztalceniem srednim - 20%, zasadniczym zawodowym - 10%, a podstawowym - 7%). O ile wsród mieszkanców wsi, na role organizacji pozarzadowych zwraca uwage tylko 8% badanych, to w najwiekszych, ponad 500-tys. miastach - niemal trzykrotnie wiecej osób. O Fundacji La Strada, instytucji pozarzadowej zajmujacej sie przeciwdzialaniem handlowi kobietami oraz pomoca pokrzywdzonym slyszal co czternasty badany. Wiekszosc nic nie wie o dzialalnosci Fundacji. POINFORMOWANIE O DZIALALNOSCI FUNDACJI LA STRADA TAK 7% NIE 92% TRUDNO POWIEDZIEC 1% O istnieniu i funkcjonowaniu La Strady czesciej wiedza mezczyzni (9%) niz kobiety (5%). Im wyzsze wyksztalcenie (1% z wyksztalceniem podstawowym, 5% - z zasadniczym zawodowym, 12% - ze srednim i 18% - z wyzszym) i wieksze miejsce zamieszkania badanych (3% mieszkanców wsi, 7-8% mieszkanców miast, 10% tys. miast i 15% - w miastach powyzej 500 tys. ludnosci), tym wiedza o dzialalnosci Fundacji powszechniejsza. Informacje na ten temat stosunkowo najbardziej rozpowszechnione sa wsród kierowników i specjalistów (18%), pracowników fizyczno-umyslowych (16%), prywatnych przedsiebiorców (15%) oraz wsród czterdziestolatków (12%). Wiekszej wiedzy na temat Fundacji sprzyja wieksze zainteresowanie polityka, a co za tym idzie i sprawami publicznymi w ogóle: wsród osób, które sie tym raczej lub w ogóle nie interesuja o La Stradzie slyszalo 4-5% badanych, wsród badanych raczej sie interesujacych polityka - 11%, a wsród bardzo zainteresowanych - 19%. Osoby, które slyszaly o Fundacji zapytalismy skad zasiegnely informacji na jej temat. Tak jak to mialo miejsce w pytaniu o zródla informacji o zjawisku handlu kobietami, równiez i tym razem okazalo sie, ze najwazniejszymi zródlami wiadomosci byla telewizja 10

11 Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp. z o.o. Polacy o zjawisku handlu kobietami..., sondaz z 7-10 lutego 1998 r. (63%) oraz prasa (48%). Co dziesiaty badany stwierdzil, ze o Fundacji La Strada uslyszal w radiu, co szesnasty wiedze zdobyl z rozmów z innymi ludzmi. ZRÓDLA INFORMACJI O FUNDACJI LA STRADA z telewizji 63% z gazet lub czasopism 48% z radia 10% z rozmów z ludzmi 6% z plakatów, ulotek reklamowych, itp 0% z innych zródel 0% trudno powiedziec 1% 11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21