OPINIE O CZASACH PRL, RZADÓW SOLIDARNOSCIOWYCH, KOALICJI SLD-PSL I KOALICJI AWS-UW ORAZ DEKOMUNIZACJI

Transkrypt

1 OPINIE O CZASACH PRL, RZADÓW SOLIDARNOSCIOWYCH, KOALICJI SLD-PSL I KOALICJI AWS-UW ORAZ DEKOMUNIZACJI Okres rzadów PZPR w Polsce ocenia negatywnie ponad polowa Polaków (55%), zas pozytywnie - ponad jedna trzecia (36%). Prawie co dziesiaty badany nie ma w tej kwestii zdania. W okresie rzadów solidarnosciowych miedzy 1989 a 1993 rokiem zmienilo sie na lepsze zdaniem niemal trzech piatych Polaków (57%), zas prawie dwie piate (38%) ocenia, ze na gorsze. Nie ma zdania na ten temat 5% badanych. Ponad polowa (54%) spoleczenstwa, wyraza opinie, ze w okresie sprawowania wladzy przez SLD i PSL w naszym kraju zmienilo sie na lepsze, okolo jedna trzeciej badanych (35%) jest przeciwnego zdania, a ponad jedna dziesiata (11%) nie potrafi tego ocenic. Polowa spoleczenstwa (50%) uwaza, iz od kiedy wladze sprawuje AWS w koalicji z UW, w Polsce sie pogorszylo, jedna trzecia (33%) badanych twierdzi, ze sie polepszylo, zas prawie jedna piata (17%) nie ma w tej kwestii zdania. Obecnie nieco wiecej niz polowa (53%) Polaków sadzi, ze nie ma potrzeby rozliczania komunistów, przeciwna opinie glosi ponad dwie piate respondentów (42%), zas tylko 5% nie ma na ten temat wlasnego zdania. Warszawa, maj 1998 rok OBOP Sp. z o.o., ul. Dereniowa 11, Warszawa, tel. (0-22) , , fax , obop@obop.com.pl,

2 Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp. z o.o. Opinie o czasach PRL i dekomunizacji sondaz z r Cytowanie, publiczne odtwarzanie, kopiowanie oraz wykorzystywanie w innej formie danych, informacji i opracowan zamieszczanych w tej publikacji jest dozwolone pod warunkiem podania zródla. Po dlugim okresie rzadów PZPR w 1989 roku rozpoczal sie okres przemian ustrojowych i gospodarczych. Po wyborach parlamentarnych, które odbyly sie 4 czerwca 1989 roku, wladze objal pierwszy rzad solidarnosciowy, a po nim -az do 1993 roku kolejne rzady solidarnosciowe. Nastepnie wladze objela koalicja SLD-PSL, a obecnie sprawuje rzady AWS w koalicji z UW. Jak Polacy oceniaja poszczególne rzady?. Czy w perspektywie czasu sadza, ze przyczynily sie one do zmian w Polsce na lepsze, czy na gorsze? O te sprawy zapytalismy badanych w kwietniowym sondazu 1. OCENA RZADÓW PZPR Wiekszosc Polaków (55%) negatywnie ocenia okres rzadów PZPR w Polsce, ponad jedna trzecia (36%) zas pozytywnie. Prawie co dziesiaty badany nie ma w tej kwestii zdania. Warto zauwazyc, ze tylko 3% ocenia ten okres zdecydowanie dobrze, a az 20% - zdecydowanie zle. Porównanie wyników uzyskanych w kolejnych pomiarach, poczawszy od pazdziernika 94 roku wskazuje na stala tendencje utrzymujaca sie w ocenach respondentów dotyczacych tego okresu. W kazdym kolejnym badaniu oceny negatywne przewazaly nad pozytywnymi. Z prezentowanych danych wynika, iz najwieksza róznica miedzy ocenami negatywnymi a pozytywnymi (27pkt. proc.) miala miejsce w maju 1996 roku. Od roku spoleczna ocena prawie pól wieku rzadów PZPR w Polsce w zasadzie sie nie zmienila. 1 Sondaz Osrodka Opinii Publicznej z 4-7 kwietnia 1998 roku. Zbadano 1013 losowo dobranych osób powyzej 15 roku zycia. Maksymalny blad dla tej wielkosci próby nie przekracza +/-3%, przy wiarygodnosci oszacowania równej 95%. 2

3 Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp. z o.o. Opinie o czasach PRL i dekomunizacji sondaz z r Jak ocenil(a)by Pan(i) -generalnie rzecz biorac - prawie pól wieku rzadów PZPR w Polsce? pazdziernik 94 maj 96 czerwiec 97 kwiecien 98 zdecydowanie dobrze 5% 4% 3% 3% dobrze 40% 31% 33% 36% raczej dobrze 35% 27% 30% 33% raczej zle 26% 31% 28% 35% zle 50% 58% 55% 55% zdecydowanie zle 24% 27% 27% 20% trudno powiedziec 10% 11% 12% 8% OCENA RZADÓW SOLIDARNOSCIOWYCH Wiekszosc, niemal trzy piate Polaków (57%) ocenia, ze w okresie rzadów solidarnosciowych miedzy 1989 a 1993 rokiem zmienilo sie na lepsze, prawie dwie piate (38%) - ze nastapilo pogorszenie, a 5% nie ma zdania na ten temat. W lutym 1994 roku - po odejsciu rzadów solidarnosciowych - opinie negatywne dotyczace zmian w kraju przewazaly (o 17pkt. proc.) nad pozytywnymi. Uplyw czasu zmienial ocene przeszlosci - juz w pazdzierniku 1994 roku przybylo (o 5 pkt. proc.) osób pozytywnie wypowiadajacych sie o rzadach solidarnosciowych, nie zmienil sie zas odsetek osób oceniajacych te rzady negatywnie. Na przelomie czerwca i lipca 1995 roku, gdy oceniano okres rzadów solidarnosciowych z dluzszej perspektywy czasu (i zapewne w odniesieniu do aktualnej wówczas sytuacji pod rzadami koalicji SLD-PSL) proporcja ocen pozytywnych i negatywnych ulegly zmianie. Minimalnie wiecej Polaków (o 5 pkt. proc.) podzielalo opinie o zmianach na lepsze niz uwazalo, ze w okresie nastapilo pogorszenie. Obecnie w stosunku do czerwca 1997 roku minimalnie zmniejszyl sie odsetek osób oceniajacych rzady solidarnosciowe pozytywnie, przybylo zas (o 8 pkt. proc.) respondentów wyrazajacych negatywne opinie. Nadal jednak przewazaja opinie o poprawie nad stwierdzeniami o pogorszeniu. 3

4 Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp. z o.o. Opinie o czasach PRL i dekomunizacji sondaz z r Czy w Polsce w okresie rzadów solidarnosciowych, miedzy 1989 a 1993 rokiem, ogólnie rzecz biorac, zmienilo sie na lepsze, czy na gorsze II 94 X 94 VI/VII 95 V 96 VI 97 IV 98 zdecydowanie na lepsze 4% 6% 6% 12% 12% 7% na lepsze 36% 41% 48% 56% 60% 57% raczej na lepsze 32% 35% 42% 44% 48% 50% raczej na gorsze 36% 35% 31% 26% 21% 32% na gorsze 53% 52% 43% 37% 30% 38% zdecydowanie na gorsze 17% 17% 12% 11% 9% 6% trudno powiedziec 11% 7% 9% 7% 10% 5% OCENA RZADÓW KOALICJI SLD I PSL Ponad polowa (54%) spoleczenstwa ocenia, ze od zdobycia w wyniku wyborów wladzy przez SLD i PSL w naszym kraju zmienilo sie na lepsze, okolo jedna trzecia badanych (35%) jest przeciwnego zdania, zas ponad jedna dziesiata (11%) wstrzymuje sie od wyrazania opinii. Najmniej pozytywnie oceniali respondenci rzady koalicji SLD-PSL pod koniec pierwszego roku sprawowania przez nia wladzy (sondaz z pazdziernika 1994 roku). Wtedy wiecej osób (o 26 pkt. proc.) wyrazilo negatywna niz pozytywna opinie o tych rzadach. Od tamtego okresu zaczelo przybywac osób pozytywnie oceniajacych efekty rzadów koalicji lewicowej, a ubywac osób zle sie wyrazajacych o tych rzadach. Jednakze obecnie (w porównaniu z czerwcem 1997 roku) zaczal wzrastac odsetek osób negatywnie oceniajacych efekty rzadów lewicowych. 4

5 Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp. z o.o. Opinie o czasach PRL i dekomunizacji sondaz z r Czy w Polsce w okresie rzadów VI 94 X 94 IV 95 IX 95 V 96 VI 97 IV 98 koalicji SLD-PSL, miedzy 1993 a 1997 rokiem, ogólnie rzecz biorac, zmienilo sie na lepsze, czy na gorsze zdecydowanie na lepsze 3% 1% 2% 2% 4% 6% 3% na lepsze 42% 28% 31% 38% 44% 51% 54% raczej na lepsze 39% 27% 29% 36% 40% 45% 51% raczej na gorsze 30% 44% 41% 33% 32% 27% 31% na gorsze 34% 54% 52% 40% 39% 32% 35% zdecydowanie na gorsze 4% 10% 11% 7% 7% 5% 4% trudno powiedziec 24% 18% 17% 22% 17% 17% 11% OCENA RZADÓW AWS I UW Polowa spoleczenstwa (50%) uwaza, iz od kiedy wladze sprawuje AWS w koalicji z UW, w Polsce sie pogorszylo, jedna trzecia (33%) badanych twierdzi, ze sie polepszylo, zas prawie jedna piata (17%) nie ma w tej kwestii zdania. Jesienia 1997 roku w wyniku wyborów wladze zdobyl AWS i UW. Czy od tamtej pory w Polsce zmienilo sie, ogólnie rzecz biorac, na lepsze czy na gorsze? zdecydowanie na lepsze 2% raczej na lepsze 31% raczej na gorsze 39% zdecydowanie na gorsze 11% trudno powiedziec 17% 5

6 Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp. z o.o. Opinie o czasach PRL i dekomunizacji sondaz z r Wyniki kolejnych sondazy wskazuja na tendencje do tym lepszego oceniania rzadu, im wiecej czasu uplynelo od okresu, w którym sprawowal on wladze. Wyjatek stanowia tu opinie o rzadach PZPR, które od maja 1996 ustabilizowaly sie na podobnym poziomie: oceny pozytywne stanowia okolo jednej trzeciej, negatywne zas ponad polowe. Stosunkowo niewiele ocen pozytywnych przypisanych koalicji AWS-UW nie jest wynikiem zaskakujacym, gdyz respondenci czesciej wyrazaja krytyczne opinie, oceniajac aktualny rzad, niz gdy oceniaja go z perspektywy czasu. Ocena zmian na lepsze lub na gorsze w okresie sprawowania wladzy przez kolejne rzady 60% rzady PZPR rzady solidarnosciowe rzady koalicji SLD-PSL rzady AWS 50% 57% 55% 40% 54% 50% 30% 36% 33% 38% 35% 20% 10% 0% 8% 5% 11% na lepsze na gorsze trudno pow. 17% UWARUNKOWANIA SPOLECZNO-DEMOGRAFICZNE OPINII O POSZCZEGÓLNYCH RZADACH 6

7 Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp. z o.o. Opinie o czasach PRL i dekomunizacji sondaz z r Efekty rzadów: solidarnosciowego, koalicji SLD-PSL a takze obecnego rzadu AWS-UW sa pozytywnie oceniane przez ludzi charakteryzujacych sie podobnymi cechami spoleczno-demograficznymi (zob. tab. 3, tab.4, tab.8). zazwyczaj sa to osoby mieszkajace w duzych miastach, zas czestosc pozytywnej oceny rzadów solidarnosciowych wzrasta wraz ze wzrostem wielkosci miejscowosci, w której mieszkaja respondenci. najczesciej sa to osoby, które okreslaja swoja sytuacje materialna jako dobra. Taka opinie o swoich finansach wypowiada az 77% osób pozytywnie oceniajacych zmiany zachodzace w okresie rzadów solidarnosciowych, a tylko 54% osób pozytywnie oceniajacych obecne rzady. stosunkowo czesto respondenci ci akceptuja kierunek zmian w Polsce. I w tym wypadku, tak jak przy ocenie wlasnej sytuacji materialnej, czesciej dobrze oceniany jest kierunek zmian przez zwolenników rzadów solidarnosci (75%) niz koalicji AWS-UW (52%). Osoby pozytywnie oceniajace okres rzadów solidarnosciowych i koalicji AWS-UW charakteryzuja sie nastepujacymi wspólnymi cechami spolecznodemograficznymi (zob. tab. 1, tab.2, tab.7): stosunkowo czesto sa to mlodzi respondenci im lepiej respondenci sa wyksztalceni, tym czesciej wypowiadaja pozytywne oceny o rzadzie, dwa razy czesciej wypowiadaja je zwolennicy rzadów solidarnosciowych (83%) niz obecnego rzadu (45%). poparcie dla tych rzadów wzrasta, w miare jak maleje zainteresowanie polityka respondentów. Osoby pozytywnie oceniajace okres rzadów PZPR oraz SLD-PSL (zob. tab.5, tab.9): czesciej niz inni twierdza, ze dekomunizacja jest niepotrzebna relatywnie czesto deklaruja poglady lewicowe i centrolewicowe, z tym ze poglady te zdecydowanie czesciej glosza respondenci popierajacy rzady SLD-PSL (73% i 74%) niz badani dobrze oceniajacy czasy PZPR (60% i 46%). 7

8 Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp. z o.o. Opinie o czasach PRL i dekomunizacji sondaz z r Podsumowujac: Osoby pozytywnie wypowiadajace sie o rzadach PZPR i koalicji SLD-PSL lacza tylko podobne poglady polityczne i stosunek do dekomunizacji. Natomiast wiecej podobienstw ze wzgledu na uwarunkowania spolecznodemograficzne wystapilo pomiedzy osobami, które twierdza, ze w okresie rzadów solidarnosciowych, koalicji SLD-PSL i obecnej koalicji AWS-UW zmienilo sie na lepsze. OPINIA POLAKÓW O DEKOMUNIZACJI Ze wzgledu na powracajacy czesto w dyskusjach problem potrzeby dekomunizacji - zagadnienie to zostalo uwzglednione w omawianym tu sondazu. Opinie Polaków o celowosci przeprowadzenia dekomunizacji sa podzielone. Obecnie nieco wiecej niz polowa (53%) sadzi, ze nie ma potrzeby rozliczania komunistów, przeciwna opinie glosi ponad dwie piate respondentów (42%), zas tylko 5% nie posiada na ten temat wlasnego zdania. W stosunku do maja 1996 roku nie zmienil sie odsetek zwolenników dekomunizacji, nieco przybylo natomiast (o 5 pkt. proc) przeciwników rozliczania. Czy ta tendencja sie utrzyma - wykaza wyniki kolejnych sondazy. Jak Pan(i) sadzi, czy obecnie w Polsce przeprowadzenie maj 1996 rok kwiecien 1998 rok dekomunizacji jest potrzebne, czy nie? zdecydowanie potrzebne 17% 14% raczej potrzebne 26% 28% raczej niepotrzebne 29% 35% zdecydowanie niepotrzebne 18% 18% trudno powiedziec 10% 5% Przeciwnikami dekomunizacji sa czesciej niz inni osoby o pogladach lewicowych i centrolewicowych, osoby niezadowolone z kierunku zmian w Polsce. Im bardziej respondenci interesuja sie polityka, tym czesciej twierdza, ze dekomunizacja jest niepotrzebna. Natomiast im mniej interesuja sie polityka, tym czesciej uwazaja, ze dekomunizacja jest potrzebna. Te ostatnia opinie wyrazaja czesciej niz inni osoby o 8

9 Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp. z o.o. Opinie o czasach PRL i dekomunizacji sondaz z r pogladach prawicowych i centroprawicowych, pozytywnie oceniajace swoja sytuacje materialna oraz sadzace, ze w Polsce zmiany ida w dobrym kierunku. 9

10

11

12

13

14

15

16

17

18