SEZONOWA ZMIENNOSC WYMIAROW SKRZYDEŁ I INDEKSU KUBITALNEGO U PSZCZOŁ. Zakład Pszczelnictwa I. S. WSTĘP

Podobne dokumenty
p S:.Z C Z E L N I C Z E Z E S Z Y T Y N A U K O W E

ZMIENNOŚĆ SEZONOWA ODPORNOŚCI PSZCZOŁ NA DZIAŁANIE APIWAROLU

PSZCZELNICZE ZESZYTY NAUKOWE

U2YŁKOW ANIE TYLNEGO SKRZYDŁA PSZCZOŁY MIODNEJ JAKO CECHA TAKSONOMICZNA

ZMmNNOSC DŁUGOSCI JĘZYCZKA PSZCZÓŁ W POLSCE W ZALE2NOSCI OD SZEROKOSCI GEOGRAFICZNEJ WSTĘP

PSZCZELNICZE ZESZYTY NAUKOWE ZMIENNOSC SZEROKOSCI IV TERGITU ODWŁOKOWEGO W POPULACJI PSZCZOŁ RASY KAUKASKIEJ. Mi<!hał Gromisz Oddział Pszczelnictwa IS

1. Jednoczynnikowa analiza wariancji 2. Porównania szczegółowe

Morfologiczne zróżnicowanie ciała osobników w obrębie gatunku:

ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS KSZTAŁTOWANIE SIĘ WIELKOŚCI OPADÓW NA OBSZARZE WOJEWÓDZTWA MIEJSKIEGO KRAKOWSKIEGO

PSZCZELNICZE ZESZYTY NAUKOWE

, a ilość poziomów czynnika A., b ilość poziomów czynnika B. gdzie

dr hab. Dariusz Piwczyński, prof. nadzw. UTP

Ocena przydatności trzech metod monitoringu poziomu porażenia rodzin pszczelich przez pasożyta Varroa destructor

WIELKA SGH-OWA POWTÓRKA ZE STATYSTYKI. Test zgodności i analiza wariancji Analiza wariancji

Zapobieganie stratom rodzin pszczelich w Polsce

CHARAKTERYSTYKA MORFOLOGICZNA PSZCZOL UNII SELEKCJONOWANYCH W POLSCE. Michał Gromisz i Leonard Cieśla. Oddział Pszczelnictwa IS WPROWADZENIE

CHARAKTERYSTYKA MORFOLOGICZNA PSZCZOL RASY KRAIŃSKIEJ IMPORTOWANYCH DO POLSKI W 1978 ROKU. Michał Gromisz Joanna Troszkiewicz

BADANIA MORFOMETRYCZNE KRAINKI SELEKCJONOWANEJ W POLSCE I NIEMIECKIEJ REPUBLICE DEMOKRATYCZNEJ. Oddział Pszczelnictwa L S.

Elementy statystyki STA - Wykład 5

CECHY ILOŚCIOWE PARAMETRY GENETYCZNE

Statystyka w pracy badawczej nauczyciela Wykład 4: Analiza współzależności. dr inż. Walery Susłow walery.suslow@ie.tu.koszalin.pl

Szacowanie wartości hodowlanej. Zarządzanie populacjami

PSZCZELNICZE ZESZYTY NAUKOWE

Matematyka i statystyka matematyczna dla rolników w SGGW

W statystyce stopień zależności między cechami można wyrazić wg następującej skali: n 1

Ćwiczenie: Wybrane zagadnienia z korelacji i regresji.

Analiza wariancji. dr Janusz Górczyński

Statystyka i Analiza Danych

Analiza bioróżnorodności wybranych populacji pszczoły miodnej

PORÓWNYWANIE POPULACJI POD WZGLĘDEM STRUKTURY

Zmienność. środa, 23 listopada 11

Wykład: Założenia analizy wariancji. Analiza wariancji złożona i testy wielokrotnych porównań.

Oszacowanie i rozkład t

NAPRĘŻENIA ŚCISKAJĄCE PRZY 10% ODKSZTAŁCENIU WZGLĘDNYM PRÓBEK NORMOWYCH POBRANYCH Z PŁYT EPS O RÓŻNEJ GRUBOŚCI

PSZCZELNICZE ZESZYTY NAUKOWE ROZWOJ GRUCZOWW WOSKOWYCH U ROZNYCH RAS PSZCZOLY MIODNEJ. Oddział Pszczelnictwa IS WSTĘP

Analiza wariancji - ANOVA

PSZCZELNICZE ZESZYTY NAUKOWE

Zarządzanie populacjami zwierząt. Parametry genetyczne cech

Powiększenie pasieki

MORPHOMETRIC TRAITS OF BUCKFAST AND CAUCASIAN BEES

Ćwiczenie: Wybrane zagadnienia z korelacji i regresji

S t a t y s t y k a, część 3. Michał Żmihorski

PSZCZELNICZE ZESZYTY NAUKOWE OCENA PRZYDATNOŚCI, PRZESUNIĘCIA DISKOIDALNEGO W SYSTEMATYCE PSZCZOŁY MIODNEJ WSTĘP LITERATURA

ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ I MASĄ CIAŁA RODZICÓW I DZIECI W DWÓCH RÓŻNYCH ŚRODOWISKACH

1) POBIERANIE PRÓBEK PSZCZÓŁ a) Badanie w kierunku warrozy (wykrywanie Varroa destructor)

ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS

Katedra Genetyki i Podstaw Hodowli Zwierząt Wydział Hodowli i Biologii Zwierząt, UTP w Bydgoszczy

Skuteczność oceny plonowania na podstawie doświadczeń polowych z rzepakiem ozimym o różnej liczbie powtórzeń

Katedra Technik Wytwarzania i Automatyzacji STATYSTYCZNA KONTROLA PROCESU

BADANIA NAD MIĘDZYRASOWYMI MIESZAŃCAMI PSZCZOŁY MIODNEJ MORFOLOGICZNA MIE8ZAŃCOW MIĘDZYRA80WYCH PSZCZOŁY MIODNEJ WPROWADZENIE

Przygotowanie rodzin do zimowli

Testy parametryczne 1

Katedra Biotechnologii i Genetyki Zwierząt, Wydział Hodowli i Biologii Zwierząt, UTP w Bydgoszczy

WPŁYW TEMPERATURY NA DZIAŁANIE PREPARATU DECIS NA PSZCZOŁY. Zofia Gromisz Pszczelniczy Zakład Doświadczalny Górna Niwa

Analiza i charakterystyka realizacji zasobów wziątku na terytorium Polski w sezonie pszczelarskim 2017

WYKORZYSTANIE PSZCZÓŁ SELEKCJONOWANYCH NA POZYSKIWANIE DUŻYCH ILOŚCI OBNÓŻY PYŁKOWYCH

Spis treści. I. Typy pasiek i gospodarki pasiecznej Typy pasiek 13. Pasieki amatorskie 13. Pasieki jako dodatkowe źródło dochodu 14

dr hab. Dariusz Piwczyński, prof. nadzw. UTP

Testy nieparametryczne

Fotoperiod Wpływ fotoperiodu na preferencję termiczną pojedynczych osobników

ZMIENNOŚĆ SUMY MIĄŻSZOŚCI DRZEW NA POWIERZCHNIACH PRÓBNYCH W RÓŻNOWIEKOWYCH LASACH GÓRSKICH

Uniwersytet w Białymstoku Wydział Biologiczno-Chemiczny

Szczegółowy program kursu Statystyka z programem Excel (30 godzin lekcyjnych zajęć)

Szczegółowy program kursu Statystyka z programem Excel (30 godzin lekcyjnych zajęć)

Metody inżynierii mineralnej w walce z warrozą - III. Maciej Pawlikowski*, Hubert Przybyszewski**, Leszek Stępień***

Katedra Biotechnologii i Genetyki Zwierząt, Wydział Hodowli i Biologii Zwierząt, UTP w Bydgoszczy

Zadania ze statystyki, cz.6

Analiza bioróżnorodności wybranych linii hodowlanych pszczoły miodnej

STATYSTYKA I DOŚWIADCZALNICTWO Wykład 4

POSZUKIW ANIE SPOSOBU UZYSKIWANIA WARTOŚCIOWYCH MATEK PSZCZELICH Z MATECZNIKÓW RATUNKOWYCH WSTĘP

PSZCZELNICZE ZESZYTY NAUKOWE PRÓBA OZNACZANIA MORFOMETRYCZNEGO MATEK PSZCZELICH WSTĘP

Gospodarka pasieczna - W. Ostrowska

Wykorzystanie testu t dla pojedynczej próby we wnioskowaniu statystycznym

Pasieka hodowlana genetycznego doskonalenia pszczół rasy włoskiej (Apis mellifera ligustica) linii Regine

WNIOSKOWANIE STATYSTYCZNE

Analiza wariancji - ANOVA

Ćwiczenie: Weryfikacja hipotez statystycznych dla jednej i dwóch średnich.

Ocena wartości hodowlanej. Dr Agnieszka Suchecka

Szanowni Państwo. Badania laboratoryjne obejmować będą :

RÓWNOWAŻNOŚĆ METOD BADAWCZYCH

P: Czy studiujący i niestudiujący preferują inne sklepy internetowe?

Analiza wariancji i kowariancji

ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS WIELOLETNIA ZMIENNOŚĆ LICZBY DNI Z OPADEM W KRAKOWIE

PSZCZELNICZE ZESZYTY NAUKOWE

PAŃSTWOWE PRZEDSIĘBIORSTWO UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ POCZTA POLSKA C E N N I K POWSZECHNYCH USŁUG POCZTOWYCH W OBROCIE KRAJOWYM

Statystyka. #6 Analiza wariancji. Aneta Dzik-Walczak Małgorzata Kalbarczyk-Stęclik. rok akademicki 2015/ / 14

DŁUGOTRWAŁOŚĆ WYSTĘPOWANIA MAS POWIETRZNYCH W POLSCE POŁUDNIOWEJ ( ) Duration of air mass occurrence in Southern Poland ( )

Algorytm k-średnich. Źródło: LaroseD.T., Okrywanie wiedzy w danych.wprowadzenie do eksploracji danych, PWN, Warszawa 2005.

PSZCZELNICZE ZESZYTY NAUKOWE OCENA LINII ZARODOWYCH PSZCZOL W POLSCE METODĄ TAKSONOMII WROCLAWSKIEJ

Analiza wariancji (ANalysis Of Variance - ANOVA)

STATYSTYKA I DOŚWIADCZALNICTWO Wykład 5

Wnioskowanie statystyczne. Statystyka w 5

GOSPODARKA CUKREM W PASIEKACH POLSKICH BADANIA ANKIETOWE Michał Gromisz Oddział Pszczelnictwa WPROW ADZENIE

Analiza autokorelacji

DOROBEK NAUKOWY - CEZARY KRUK

Analizy wariancji ANOVA (analysis of variance)

Metody statystyczne wykorzystywane do oceny zróżnicowania kolekcji genowych roślin. Henryk Bujak

Stanisław Cichocki. Natalia Nehrebecka. Wykład 4

Wpływ pokarmu na zimowanie i produkcyjność rodzin pszczelich

SKŁAD CHEMICZNY SYROPÓW SKROBIOWYCH ORAZ ZAPASÓW POWSTAŁYCH PO ICH PRZEROBIENIU PRZEZ PSZCZOŁY

Transkrypt:

p s z c Z E. L N C Z E Z E S Z Y T Y N A U K O W E ROK V, Nr 3 GRUDZE~ 1982 SEZONOWA ZMENNOSC WYMAROW SKRZYDEŁ NDEKSU KUBTALNEGO U PSZCZOŁ Michał Gromisz Zakład Pszczelnictwa. S. WSTĘP.W oznaczaniu ras, linii i rodów pszczół niepoślednie miejsce zajmują cechy morfologiczne, które można określić dokładnie i obiektywnie za pomocą badań biometryczno-statystycznych, Na kształtowanie się cech morfologicznych ~;l:czół w znacznej mierze oddziałuje środowisko. Dlatego wartości ich,różnią się między rojami a także w rojach, zależnie od zmienności warunków w jakich wzrastają pszczoły. Na wartość cech morfologicznych mogą zatem wpłynąć np. siłą roju, liczba karmicielek i ich kondycja, wielkość zapasów pokarmowych w gnieździe, czynniki pogody.. Celem niniejszej pracy było stwierdzenie czy istnieje sezonowa ~dlienność wymiarów przednich skrzydeł i indeksu kubitalnego pszczół. PRZEGLĄD LTERATURY Wielu uczonych zwróciło uwagę na Wply,v środowiska w kształtowaniu ~ięcech morfologicznych 'pszczół. Obszerne badania na ten temat przeprowadził M i c h a i l o f f (1927b, 1931). Próbował on określić skalę zmienności tych cech u pszczół, które pochodziły z czerwiu hodowanego w różnych temperaturach, w plastrach świeżych i starych przy niedoborze pokarmu białkowego i węglowodanowego, w rojach składających się z pszczół o różnym. stanie ilościowym i jakościowym. Niektóre z tych czynników mogą przejawiać w pewnym stopniu oddziaływanie na sezonowy rozwój roju. Wprawdzie każdy rój w dużej mierze zabezpiecza konieczne dla rozwoju czerwiu warunki, ale w przekroju roku nie zawsze - Pszculntcz8 uszyty naukowe nr 3 113

bile wypadają jednakowóikoraystnie. M i c h'a i 1 cff!{ (1"927" stwferdz~l ~ieniailie się cech morfologicznych pszczół w okresie sezonu, ~ędź~ nnymi wykazał on, że naj dłuższe i naj szersze skrzydła posiadały ps~c~oły z okresu rojowego. Za główną przyczynę zmienności sezonowej cech fizycznych pszczół S o o s e (1954) przyjmował warunki cieplne gniazda pszczelego. Uważał on, że temperatura może również wpływać na kształtowanie sięu:2;yłkowania skrzydeł,a przede wszystkim na przesunięcia miejsc połączeń żylek podłużnych z poprzecznymi, gdy każde z nich tworzą się, jak to wy- _kazał D r a b a t y (1930), w różnym czasie okresu poczwarki. S Ó o s e poddając czerw kryty działaniu temperatury i w przedżiale od 32 C do 37 C, stwierdził stopniowe wzrastanie wartości indeksukubitalnego (obliczanego wg metody G o etz e)u wygryz~jących się pszczół. Do podobnych wyników prowadziło również wychowywanie czerwiu w rojach, których warunki cieplne gniazda Soose starał się zróżnicować przez dobieranie odpowiednie] pory roku, liczebności roju i. objętości gniazda.,...,':.' ~.,.:-0 ',. <. :," : Doświadczenie,..' przeprowadzonow., 1957r. w pasiece Z~adUP$7{c:?;el,:"- nictwa S V Dąbrowicachk. Skierniewic, Próbki. pszczół pobierano Vi clągu 'sezonu 4-'krotnie: 12.6.; 5.7.,' 1.8., 23.8. z dwóch rojó\v' (nr 2i nr 18). ~tki.rojów objętych doświadczeniem, nale-?aly.d~ linii Lechitka. f" pochodziły z hodowli b. Pszczelarskiej Stacji.DoświadćZalhej, Rudki k. Obornik..~'.." - W; dniu- 5.7. z obu' pni oraz w dniach 12.6:. i 1.8" z roju nr 2 pobrano pszczoły dobadań z pod izolatora' siatkowego. WP9z0gtałych terminach i rojach zbierano młode pszczoły z plastra. Wszystkie plastry z czerwiem W gniazdach były jasne i wychowało się w nich nie więcej niż 14 pokolenia pszczół. W celu sprawdzenia reprezentatywności.określonego pokolenia przez robotnice zbierane ż.plastra, :,pobierano próbki "ps2czol ;wroju nr 2 dnia 12.6. i 1.8.' w podwójnej iezbie: z pod izolatora iz plastra. Pomiędzypszczołami zbieranymi z plastra i z pod izolatora nie stwierdzono istotnych różnic w wartości.indeksurkubitalnego. W długości skrzydeł ' natomiast były różnice wysoko istotne. "Szerokością skrzydeł' istotnie róż- :piły się tylko próbki pobierane. w dniu 1.8. ;.-Pomiary skrzydeł. i indeksu' kubitalnego dokonano, według metody stosowanej w Zakładzie Pszczelnictwa S (Bo r n U S 1960), wzorowanej na' pracach M ic h a U o f f a (1927 b, 1931) i' A łp.a.t o w a i.(1948).. Dłu-...gość i szerokość przednich prawych. skrzydeł mierzono, '1>Od'mikroskopem 114 ~ j ~..:

" 9,4444' wpowięksmrlu 1.,6)(;' Pomiaty'i -obliczenla',irideksq~kub1talnego d.ok~, Bywano. na podstawie rysunku z ekranu przypowiększe'n:iu około18qx. Wk8tdelpróbCe badano 100 osobników.... ',;,;; '. Materiał opracowano statystycznie obliczając dlaszerokośof i,d):qgqśct przedniego praweguskrzydła. i indeksu kubitalnego średnie ich,' wartości. «<)" średnie br~y średnich '(S.,) oraz współczynniki zmienności M. ;Przy; ocenianiu istotności różnic.między.średnimi wartościaml badany~c:~b ' posługiwano się analizą zmienności według A. R. Fischera. Przyję.todwl\ poziomy Wiarogocfuości al =0;05, i a2=0,01 oraz:oblicz~noodpqyl,adaj4ce im różnicegraniczne (ml im2)".r -.,.,:.:,,; rv -, 'wynki Długość i szerokość prawego przedniego skrzydła pszczół w obu badanych rojach "(nr,;2j.,nr 18)zmieniała~się,W zależnościedvtermlnu pobierania próbek; Od-wiosny-do początku lata, następowało 'POwiększanie skrzydeł, potem' 'w' miarę zbllżania isię. ku jesieni stopniowo"one:-"si., zmniejszały.ps~czoły pokolenia 4 '(2343.)-' posiadały jednak skrzydła o więks~ch ;~iarach iii pszk!zoły,; 'z iczenvierla wios,e.hrl.egd; (~b.1). Długość' skrzydel 3 i szerokość 4 pokolenia pszdzół najbardziej zbliżały. siędo-.wynuarów ' średnich-za "..,">0 ~y.--sezon'..najsilriiej natomiast..oochylalt SięiOO ~redniej ;wymiary skfzydłł wkolrnią 1 na minus, j:. P?}tol~~,~ na plus 1 : i'...;,.,:. l.. ~. "' '! \1, '..~! i '. _ l... ' ~,..'.: ~ Dane statystyczne dla jwymiar6w przedniego prawego. s~dlaoraz; dla indeksu Jo:!,italnego p,~6!, Statistic ~ for the measurments óf forder rigjlt wmg and: for thecubital index" '.' '~pobrania )'szero~~,'skrzydław.; ~db'~ mm.>: ~~ks\~~~y'.%.,:: pót)ki-~ -' Widtb oc wing in mm Length oc wing in' mm Cubital index in % ~ofsampłing- '.'.. _~~ --.-. ~ _ ~ a-ati~ "j{,.-~ Si ';f V(w%), X Si V(w%) X si. V 12. V-l j ',191' O'~"J1,59 9,3212 R6j nr 2 - Colony no 2. 0,01273' 1,37 56,68 O,4<T11!1',... ', 8;8,' S.'V-2 ' 3,2448 0,00583 ', 1,80 9,4864 0,01269.' 1,34 57,93 0,637i4 11,0 1.1.VO--':3 3,2293 0,00574 1,78',9',4336.0,015,94' -Vi9 56;41 0;57871,1().3, 23,V~ " 3',2236 0;00520 1,61, 9,3542 0,01473 1,57 57;48 0,63285 11,0 R6j nr '18...:... Celony no 18 12. V~l 3,2605 0,00671 2,06 9,.3980 0,01729 1,84 60,23 0;67103 n.r 5. Vn:--2 3,28f9 0,00640 1,95 9,~234 0,01628 1,71 58,99. 0,68206 11,6 1.Vin-l 3,2741' ".';. '0;00574 1;75 Ó,01565 1,66 " 59;41. (),73498,12,4 23.V-4 3,2730, 0,00592 1,81 9,3573 0,01122 1,20 58,% O,~337, ' '14,1 1~5

_..-.._-------------------------- Wszy.słkie różnice w długości i szerokości skrzydeł pomiędzy poszczególnymi pokoleniami pszczół, a także pomiędzy rojami nr 2 i nr 18, były wysoko istotne. Jedynie w szerokości skrzydeł między 3 i 4 pokoleniem w roju nr 18 nie stwierdzono istotnej różnicy. Była ona jednak bardzo zbliżona wartością do różnicy granicznej dla al=0,05 (xs-x.=o,ooll mm; mi =0 1 0012 mm). Podobnie nie udowodniono istotności różhicy w długości skrzydeł między rojami nr 2 i nr 18 tylko w obrębie 4 pokolenia pszczół, ndeks'.kubitalny również zmieniał się V sezonie. Zmienność indeksu kubitalnego wydawała się tu jednak raczej przypadkowa. Różnice w wartości indeksu kubitalnego pomiędzy czterema badanymi pokoleniami pszczół były małe, nieistotne (tab. 2). Przyczyna tego leżała Tabela 2 Analiza wariancji indeksu kubitalnego.;,...r6j nr 2 i r6j nr 18 Analysis oc variance oc the cubita! index - colony no 2 an.d no 18 Suma kwa- drac6w Sum oc squares żródo zmiennoki Source oc variadon Liaba stopni swobody Degrees offreedom noraz Mean Po,PO,1)5 Po.Ol square Mi~zy pokoleniauli 3 41 14 0,192 ' 8,53 26,12 Generation Między rojami Colony l '1033 1033 14,151 3,85 6,69 nterakcja nteraction 3 213 71 0,973 8,53,26,12 Bąd Error 792 58016 73 Całość Tota! 799 59303 - Wartość różnic granicznych dla: Least significant mean differences among: rojów ml=l,19% m2=l,56~ colonies pokoleń ml=l,67% m2==2,20%.generations interakcji 1Dt=2,37%m2=3,ll % interactions nie tyle w nieznacznym zroznicowaniu wartości indeksu w sezonie, ile, w jego dużej zmienności w obrębie rojów (tab. 1). Wartość różnicy granicznej (mi) przy al =0,05 wyrażona w procentach średniej generalnej (ze wszystkich obserwacji) wynosiła dla indeksukubitalnego 4,068%, gdy dla długości i szerokości skrzydeł tylko 0,041% i 0,037%. Największa różnica uzyskana przez porównanie średnich indeksu kubitalnego z poszczególnych pokoleń wewnątrz rojów (w roju nr 18: Xl-Xł = 1,27%) przekraczała zaledwie połowę wartości różnicy granicznej przy al (mi = =2,37%1 ryc, 1). 116

, ț, ł, -2,37 -""" -'J7'!G. Ryc. 1. Różnica wartości indeksu kubitalnego pomiędzy średnią generalną (z wszystkich próbek, X = 58,26%) a średnimi dla rojów reprezentowanych przez poszczególne pokolenia pszc;zół. Zakreślono - dane- dla roju nr 2, zakropkowano - dane dla roju nr 18. Wartość różnicy granicznej = 2;,37%, l/z wartości" różnicy granicznej = 1,19% The difference of the cubital index among the general average value (X=58,26%) and the averages from the colonies in individual generations. Stripped area - data from colony 2, dotted area - data fram colony 18. Least significant difference = 2,37%. /Z of least significant difference = 1,19% W wyniku analizy wariancji stwierdzono wysoko istotne różnice w wartości indeksu kubitalnego między rojami nr 2 i nr 8 (tab, 2). Nie we wszystkich pokoleniach pszczół tych rojów zdołano ją udowodnić. U pszczół w obrębie pokolenia 2 i 4 była ona nieistotna. Podobne rezultaty dały również porównania pomiędzy średnimi wartościami indeksu kubitalnego z poszczególnych próbek, które reprezentowały 4 pokolenia pszczół dwóch rojów. Ogólnie na 16 możliwych kombinacji takiego porównania tylko w 7 wypadkach różnice pomiędzy średnimi indeksu kubital. nego przekraczały wartość różnicy granicznej (ryc. 1). DYSKUSJA W badaniach nad zmiennością sezonową szerokości i długości skrzydeł u pszczół uzyskano wyniki podobne do opublikowanych przez Michailoffa (1927a). Stwierdzono największe wymiary skrzydeł w okresie rojowym. Kształtowanie się wartości indeksu kubitalnego, jak stwierdzono w doświadczeniu, wydaje się nie mieć związku ze zmiennością sezonową wy- 117

miarów skrzydeł. Czynniki wpływające na róźnicowanie wymiarów skrzydeł, nie oddziałują nawaftośćindeksu. kubitalnego. Chodzi tu głównie o. temperaturę, której 'wpływ na kształtowanie indeksu kubital-,. nego stwierdził Soose (1954). Prawdopodobnie wahania temperatury wewnątrz gniazd rojów doświadczalnych - normalnie się rozwijających - nie różnicowały się w sezonie dostatecznie silnie, aby, mogły wywoływać w użyłkowaniu skrzydeł nieproporcjona1ne przesunięcia miejsca połączenia żyłki powrotnej z cubitus. RÓŻnicew wymiarach skrzydeł robotnic między poszczególnymf poko-.jeniami w sezonie mogły być częściowo natury dziedzicznej, Na skutek : Wielokrotnej kopulacji. matek pszczoły tego' same~o.roju reprezentują ze strony ojcowskiej genotyp więcej niż jednego osobnika. Mogą zatem wynikać różnice w' fenotypie pszczół [ednegopokolerita :jak i być może, pomiędzy pszczołami poszczególnych pokoleń. Dla charakterystyki' biometrycznej rojów istotny jest ten drugi przypadek. ' Wydaje się, że indeks kubitalny jednakowq«wiernie charakteryzuje rój, bez względu na'~, które pokolenie pszczół w seżorle' dostarczyło mate-, rialu do badań. WNOSK W okresie sezonu indeks kubitany nie zmienia się stotnie, vi celu za-, tern określenia jego wartości dla' populacji mogą posłużyć pszczoły każdegopokolenia w sezonie. ~"Pszczoły jednego roju, wyhodowane w różnych' okresachseeonueóż-, nią się istotnie pomiędzy sobą wymiarami przednich $krzydeł.n.&jdokła~ dniej populację charakteryzują pszczoły pochodzące z czerwlentapo ()~~ śle :rójek,'ponieważ wymiary ich skrzydeł są najbliższe wartości ;średdel' Za sezon.. Przy porówn~iu wielu rojów lub linii czy ras pod względ~' długóści i szerokości przednich skrzydeł, próbki do badań' należy br,lić~':~ sa": mym okresie sezonu,. ', ", Dla dostatecznie dokładnego scharakteryzowania populacji roju pod względem szerokości' i długości skrzydeł można przeprowadzić.pomiary na mniejszej liczbie egzemplarzy niż przy' obliczaniu wartości~eksu kubitalnego. 118 Składam serdeczne podziękowanie Panu Doc.d~ Leono-wi Bomusowi, i Panu Prof. dr Antoniemu Demianowiczowl za cenne radu łw'kźzówkł, 'przy opracowywaniu niniejszego tematu, PliniLudomtrze' Kalbiowskie; -za wydatną pomoc w -zbieraniu materiału i w praca~h,l4b.m/ltoiv;'l'/ch~

LTERATURA Al p a t o w W. W. (1948) Porody miedonosnoj pczeły. Moskwa. B o r n u s L. (1960) - Pomiary wielkości pszczoły i niektórych części jej ciała. Pszczelo Zesz. Nauk., -4(3-4) : 167-182. Dr a b a ty L (1930)...;.Die postembryonale Entwicklung der ''horaxanhange bei der Honigbiene Apis mellifiea L. Archiv f. Bienen. 11: 129-183. M i c h a i l o fi A. 8. (1927 a) - Der Ei,nfluss eiriiger Lebenslagefaktoren auf die Variabilitiłt der Honigbiene (Apis mellifica L.). Archiv f. Bienen 8: 289-303. M i cha ił oh A. 8.(1927 b) - Ueber die Saison-Varfabilttat der Honigbiene. Archiv f. Bienen., 8: 304-312. M i c h a i lo f f A. 8. (1931) - Weitere Untersuchungen jiber die phanotypische Vartabilitat der Honigbiene (Apis mellifica L.) in Verblndung mit der Frage der Bienenrassen. Archiv f. Bienen., 12: 315-329. 8 o o s e E. (1954) - Einfluss der Temperatur auf die Ausgestaltung von Fliigelindex und Panzerfarbe der Honigbiene (Apis mel!.). Archiv. f. Bienen., 31.(2) : 49-66. CE30HHAH H3MEHQHBOCTb PA3MEPOB rrepe~hero KPb~A H KYBHTA~bHOrO HH~EKCA ME~OHOCHO:tt rrqe~b MHXaJ rpomhl Pe3lOMe )l;jr HCC.ie~OBaHDl: 6paJHCb MOJO,!{blerrsensr H3,!{ByXceMew 4 pasa B 'reqehhu cesoaa (12/6, 5/7, 1/8 H 23/8). BbJO yctahobjeho,qto paasrepar KpbJbeB (npaboro nepenaero) B oxepenasrx nokojehhrxrrsen B03paCTaJH OT aecasr,!{onasrana Je.Ta, a 3aTeM ymehblajhcb. CYQecTBeHHocTb pa3hhu;,!{jhhb H lhp~jhb KpblJbeB Me:lK,!{ynOKOJeHHlłMH 6bJa,!{OKa3am CTaTHCTJ1qeCKH.Passrepsr KpblJbeB rrsen Bbrpb3aBlJ1XCR B KOHu;e HO.TRH B anrycre nph6jh:lkajhcbk cpe,nheh ce30hhoh. QJCJO Ky6HTaTeJbHOrO HH,!{eKca (onpeneneaaoro MeTo,!{a AJnaTOBa H MHxałł- JOBa) B TeqeHHH cesona TO:lKe KOJe6aJaCb HO He perynapno H 3TH KOJe6aHHS! He 6bJH CYQeCTBeHHb.OTCO,!{aCJe,!{yeT, qto,!{jrxapaktf:phcthkh.nqejocembh Ha OCHOBaHHHKy6HTaTeJbHOrO HHAeKCa, 06pa3U;b rrsea MO:lKHa6paTb B JlO6oe BpeMS! rona, 8EA80N VARATON OF WNG MEA8URMENT8 AND THE CUBTAL NDEX OF HONEY BEE (APS MELLFCA L.) \ Michał Gromisz 8 u m m a r y Sampies of young bees (Apis meuifica L.) from two colonies have been taken 4 times durrng the season (June 6th, July 7th, August 1st, August 23rd). t was found that the measurments of wings (forder <right) in the succesive generations 119

of worker bees increased from spring till the beginning of summer, and then decreased toward autumn", The oiiferences in the length and width of rwings between generations wer. statistically proved as significant. The measurments of wings ol bees emerged at the end of July and n August we-re close to the averagę value for whole. season.. The cubital index (calculated according to the method of Alpatov and MichalioU) also changed during the season but there was no regularity. in iot,and the differences weren't. stgnificant, n- is allowed to sarnple bees for measurments of cubital index in order to eharacterlse a bee colony in any period of the season.