I. Bilans w ujęciu syntetycznym Bilans podstawowy element sprawozdania finansowego, sporządzanym na dany dzień. Informuje o sytuacji majątkowej i finansowej jednostki gospodarczej (struktura majątku oraz odpowiadające jej źródła finansowania). Bilans w ujęciu syntetycznym: AKTYWA A. Aktywa trwałe I. Wartości niematerialne i prawne II. III. Koszty prac rozwojowych Wartość firmy Prawa majątkowe (licencje, koncesje, prawa do patentów i znaków towarowych) Know-how Rzeczowe aktywa trwałe Środki trwałe (grunty, budynki i obiekty inżynieryjne, maszyny i urządzenia, środki transportu) Środki trwałe w budowie. Należności długoterminowe Środki należne z długotrwałych umów i kontraktów PASYWA A. Kapitał własny I. Kapitał podstawowy II. Kapitał zapasowy III. Kapitał z aktualizacji wyceny IV. Pozostałe kapitały rezerwowe V. Zysk (strata) z lat ubiegłych VI. Zysk (strata) netto z roku bieżącego B. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania I. Rezerwy na zobowiązania II. Zobowiązania długoterminowe III. Z tytułu kredytów Z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych Zobowiązania krótkoterminowe Z tytułu dostaw i
IV. Inwestycje długoterminowe Nieruchomości Wartości niematerialne i prawne o charakterze inwestycyjnym Długoterminowe aktywa finansowe (instrumenty finansowe, udzielone pożyczki) usług (bez względu na termin) Z tytułu kredytów i pożyczek Z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych Inne zobowiązania (z tytułu podatków, ubezpieczeń, ceł, wynagrodzeń, zaliczek na dostawy i zobowiązania wekslowe) B. Aktywa obrotowe I.Zapasy Materiały Produkty gotowe Towary II. Należności krótkoterminowe Należności z tytułu dostaw i usług (bez względu na termin) Należności z tytułu dotacji, podatków, ceł i zaliczek III. Inwestycje krótkoterminowe Papiery wartościowe i udzielone pożyczki Środki pieniężne w kasie i na rachunku bankowym Źródło: Ustawa o rachunkowości.
II. Bilans analityczny Ogólnie się przyjmuje, że podstawą do przeprowadzania analizy finansowej są sprawozdania finansowe wg wzorów urzędowych. Ale czy to jest na pewno najlepsze z możliwych rozwiązań? Czy wszystkie zawarte w nich informacje wykorzystujemy w analizie? Czy te informacje nie są zbyt szczegółowe? Czy na ich bazie jest możliwe całościowe spojrzenie na sytuację finansową przedsiębiorstwa? Czy pozwalają nam od razu dostrzec kluczowe zależności i zmiany? Można tu oczywiście dyskutować, ale dlaczego nie ułatwić sobie życia? Dlaczego nie przekształcić tych sprawozdań do formy umożliwiającej łatwiejszą ocenę, szybszą identyfikację problemów i sprawniejsze przeprowadzenie analizy? No właśnie. Możemy to uzyskać przekształcając standardowe sprawozdania finansowe na formę analityczną. Otrzymamy w ten sposób analityczny bilans i analityczny rachunek zysków i strat. Analityczny bilans Przekształcenie bilansu syntetycznego w bilans analityczny polega na wyodrębnieniu głównych grup i pominięciu pozycji nieistotnych. W efekcie w ramach aktywów uzyskujemy podział na aktywa trwałe (aktywa stałe) i aktywa obrotowe (aktywa bieżące), a w ramach pasywów na kapitały własne (kapitał stały) i kapitały obce (zobowiązania bieżące). Ale to oczywiście nie wszystko. Dodatkowo musimy dokonać pewnych przesunięć, które spowodują zmiany wartości w głównych grupach bilansu. Nie ma tutaj co wyważać otwartych drzwi i tworzyć coś, co już zostało stworzone, więc oprę się tutaj na gotowcu. Analityczną formę bilansu bardzo dobrze wg mnie przedstawili Maria Sierpińska i Tomasz Jachna, więc skorzystamy z tego wzoru.
aktywa stałe = aktywa trwałe należności z tytułu dostaw i usług powyżej 12 + miesięcy aktywa bieżące = aktywa obrotowe należności z tytułu dostaw i usług powyżej 12 - miesięcy kapitał stały (pasywa stałe) = kapitały własne rezerwa z tytułu odroczonego podatku + dochodowego + pozostałe rezerwy długoterminowe + zobowiązania długoterminowe zobowiązania z tytułu dostaw i usług o okresie + wymagalności powyżej 12 miesięcy ujemna wartość firmy oraz inne rozliczenia + międzyokresowe długoterminowe krótkoterminowe źródła finansowania (bieżące = rezerwy krótkoterminowe pasywa) zobowiązania krótkoterminowe pomniejszone + o zobowiązania z tytułu dostaw i usług o terminie wymagalności powyżej 12 miesięcy + rozliczenia międzyokresowe krótkoterminowe
Źródło: Maria Sierpińska, Tomasz Jachna, Ocena przedsiębiorstwa według standardów światowych, PWN, Warszawa 2004. III. Analityczny rachunek zysków i strat Przy tworzeniu analitycznego rachunku wyników również koncentrujemy się na głównych pozycjach i eliminujemy pozycje mało istotne. Ale w związku z tym, że interesuje nas ustalenie zyskowności 3-ch głównych obszarów działalności przedsiębiorstwa, czyli działalności podstawowej, pozostałej działalności operacyjnej oraz działalności finansowej powinniśmy dodatkowo wyodrębnić, jako osobne pozycje, wynik na działalności operacyjnej i wynik na działalności finansowej. Zdajemy sobie również sprawę, że prezentowany w sprawozdaniu wynik brutto obejmuje wszystkie aspekty działalności przedsiębiorstwa. Ale dobrze jest wiedzieć, jaka część tego wyniku jest generowana w wyniku działalności operacyjnej (podstawowej i pozostałej). W związku z tym w pozycji wynik brutto wyodrębniamy dwa dodatkowe elementy, którymi są zysk (strata) z działalności operacyjnej i tzw. wynik neutralny, który jest efektem działalności finansowej i zdarzeń nadzwyczajnych. I jest jeszcze jedna rzecz, którą powinniśmy zrobić, a jest ona związana z zyskiem netto. Po określeniu poziomu dywidendy, która będzie wypłacona z wygenerowanego zysku, w pozycji zysk netto dokonujemy kolejnego podziału i wyszczególniamy w ramach tej pozycji dywidendę i pozostałą część zysku, która zostaje zatrzymana w przedsiębiorstwie. W efekcie powyższych działań uzyskujemy sprawozdania finansowe w formie analitycznej. Rachunek wyników
Wariant porównawczy Wariant kalkulacyjny Przychody ze sprzedaży (produktów, towarów i materiałów) [+/- ]zmiana stanu produktów [- ] koszty działalności operacyjnej (koszty w układzie rodzajowym oraz wartość sprzedanych towarów i materiałów) Przychody ze sprzedaży (produktów, towarów i materiałów) [- ] koszt sprzedanych produktów, towarów i materiałów Zysk (strata) brutto na sprzedaży [- ] koszty sprzedaży [- ] koszty ogólnego zarządu Zysk (strata) na sprzedaży Zysk (strata) na sprzedaży [+ ] pozostałe przychody operacyjne [- ] pozostałe koszty operacyjne Zysk (strata) na działalności operacyjnej
[+ ] przychody finansowe [- ] koszty finansowe Zysk (strata) na działalności gospodarczej [+/- ] wynik zdarzeń nadzwyczajnych Zysk/strata brutto [- ] obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego Zysk /strata netto