Podejście LEADER w nowej perspektywie 2007-2013 Możliwość finansowania działań w ramach Leader na obszarach Natura 2000 6 czerwiec 2006r Marzena Cieślak 1
Inicjatywa wspólnotowa Inicjatywy Wspólnotowe to programy pomocy bezzwrotnej, finansowane ze środków w funduszy strukturalnych, skierowane do określonych środowisk i grup społecznych Państw Członkowskich UE. Inicjatywa LEADER została a wprowadzona eksperymentalnie w 1991 roku. Objęł ęła a swym zasięgiem 217 obszarów. Kolejna edycja LEADER II była a wdrażana ana w latach 1994-1999. 1999. Objęł ęła a swym zasięgiem 1 tys. obszarów. Głównym celem Inicjatyw LEADER była a stymulacja działań innowacyjnych, w sektorach: publicznym i prywatnym, poprzez angażowanie lokalnego potencjału u tych sektorów w w działalno alność wsi. 2
Podejście LEADER partnerstwo trójsektorowe społeczny publiczny prywatny 3
Trzy edycje Programu LEADER Pozytywne efekty uzyskane w wyniku realizacji Inicjatyw LEADER, wskazały y na fakt, że e instrument ten był niezwykle pomocny w rozwiązywaniu zywaniu wielu problemów w występuj pujących na obszarach wiejskich. W latach 2000-2006 2006 wdrażana ana jest trzecia edycja inicjatywy pod nazwą LEADER+. Rozwiązanie zanie to stanowi kontynuację i rozwinięcie programu LEADER II. 4
LEADER+ LEADER+ wspomaga wdrażania nowoczesnych strategii rozwoju obszarów wiejskich. Program jest finansowany z Sekcji Orientacji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej. Władze lokalne, organizacje pozarządowe, przedsiębiorcy otrzymują pomoc w związku ze zgłaszanymi przez nie projektami rozwoju na obszarach wiejskich. 5
Stymulacja działań innowacyjnych w sektorach publicznych i i prywatnych Wsparcie inicjatyw służących rozwojowi lokalnemu CELE INICJATYWY LEADER Wsparcie działań innowacyjnych Wsparcie projektów współpracy transgranicznej Zwiększenie wymiany doświadczeń pomiędzy regionami wiejskimi 6
LEADER+ jako metoda rozwoju obszarów w wiejskich Realizacja działania ma na celu: stymulowanie lokalnych inicjatyw na rzecz rozwoju obszarów wiejskich tworzenie Zintegrowanych Strategii Rozwoju Obszarów Wiejskich, budowanie partnerstw publiczno-prywatnych (LGD), podejmowanie przez nie działań na rzecz rozwoju i promocji regionu. 7
LEADER+ Lokalne Grupy Działania ania ludzie lub stowarzyszenia zaangażowane przede wszystkim w sprawy społeczne, zatrudnienia i jakości życia, firmy prywatne i sektor finansowy zainteresowane głównie rozwojem firm i zyskiem, jak również dostosowaniem lokalnej gospodarki do wymogów rynkowych, regionalne, krajowe i europejskie instytucje publiczne zainteresowane polityką regionalną, sprawami środowiska, gospodarki i dziedzictwa społecznego i kulturowego. 8
LEADER+ mocne strony programu mobilizacja lokalnych aktorów do zainteresowania się regionem i przejęcia kontroli nad jego przyszłością, decentralizacja, zintegrowanie i podejście oddolne, otwarcie obszarów wiejskich objętych działaniami LGD na inne obszary wiejskie poprzez wymianę i przekazywanie doświadczeń oraz tworzenie powiązań między tymi terenami, możliwość realizacji działań na małą skalę. 9
LEADER+ Fundusze z programu LEADER+ mogą być przeznaczane na trzy cele: wspomaganie nowoczesnych strategii rozwoju terenów wiejskich, wsparcie dla międzyregionalnych i międzynarodowych projektów współpracy, tworzenie sieci obszarów wiejskich UE objętych pomocą LEADER+ jak również nie korzystających z tej pomocy. 10
LEADER+ integrowana Strategia Rozwoju Obszarów w Wiejskich Strategia powinna obejmować: wykorzystanie nowych sposobów i technologii, poprawę jakości życia na obszarach wiejskich, promocję lokalnych produktów, waloryzację zasobów naturalnych i kulturalnych, tworzenie i przyciąganie nowych podmiotów lokalnych i przedsiębiorstw, projekty dla młodzieży lub kobiet. 11
Pilotażowy Program LEADER+ Schemat I Szczegółowe cele działania: wsparcie przygotowania strategii rozwoju obszarów wiejskich, wsparcie procesu tworzenia LGD, promocja obszarów wiejskich, mobilizacja ludności do wzięcia aktywnego udziału w procesie rozwoju obszarów wiejskich. 12
Pilotażowy Program LEADER+ Schemat II Szczegółowe cele działania: wsparcie działalności LGD, promocja obszarów wiejskich, mobilizacja ludności do wzięcia aktywnego udziału w procesie rozwoju obszarów wiejskich, upowszechnianie i wymiana informacji o inicjatywach związanych z aktywizacją ludności na obszarach wiejskich. 13
Pilotażowy Program LEADER+ Schemat II cd. Zakres pomocy: działania informacyjne, szkoleniowe i promocyjne związane ze stymulowaniem udziału mieszkańców i organizacji działających na obszarach wiejskich w procesie planowania strategii rozwoju, opracowywanie strategii rozwoju obszarów wiejskich i wsparcie techniczne procesu ich przygotowywania w szczególności analizy, ekspertyzy, wsparcie doradcze, prace studialne, pomoc doradcza i ekspercka związana z tworzeniem LGD. 14
Pilotażowy owy Program Leader+ Schemat II cd. Wysokość pomocy maksymalny poziom pomocy wynosi 100 % kosztów kwalifikowalnych, Maksymalna wysokość pomocy przy realizacji projektu w ramach I Schematu wynosi 150 tys. zł, Maksymalna wysokość pomocy przy realizacji strategii w ramach II Schematu wynosi 750 tys. zł. Beneficjenci Lokalne Grupy Działania. 15
Pilotażowy owy Program Leader+ a PROW 2007-2013 2013 w Polsce Działanie 2.7. SPO Restrukturyzacja... 2004-2006 krótszy okres wdrażania pilotażowy charakter programu przygotowanie do wdrażania LEADER w latach 2007-2013 2 schematy wdrażania programu program skupiony wokół dwóch zadań: - wsparcie ZSROW - powiązanie w sieć wszystkich terenów wiejskich (Krajowa Sieć LEADER+) Oś 4 PROW 2007-2013 Inicjatywa Leader 2000-2006 na poziomie Wspólnoty przekształca się w Oś 4 - Podejście LEADER nowe znaczenie podejścia LEADER -podejściem przekrojowym, umożliwiającym realizowanie i osiągnięcie celów co najmniej jednej osi EFRROW. 16
PROW 2007-2013 podstawy prawne Rozporządzenie Rady 1698/2005 z 20 września 2005 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (opublikowane w Dz.U. UE L 277 21.10.2005 r.). określa: zasady wsparcia w ramach EFRROW, zasady programowania, oceny, monitorowania programów. 17
PROW 2007-2013 podstawy prawne cd. Szczegółowe przepisy: rozporządzenia wykonawcze KE, krajowe akty prawne. ustanawiające: szczegółowe zasady stosowania rozporządzenia Rady (WE) nr 1698/2005 w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich, przepisy przejściowe dla rozwoju obszarów wiejskich, o którym mowa w rozporządzeniu Rady (WE) nr 1698/2005, szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia (WE) nr 1698/2005 w odniesieniu do wprowadzania procedur kontroli, jak również wzajemnej zgodności dotyczącej środków wsparcia 18
PROW 2007-2013 podstawy prawne cd. Rozporządzenie Rady (WE) nr 1290/2005 z dnia 21 czerwca 2005 r. w sprawie finansowania wspólnej polityki rolnej (opublikowane w Dz.U. UE L 209 11.08.2005 r.). Rozporządzenie reguluje szczegółowe warunki i zasady stosowane do finansowania z budżetu wspólnotowego wydatków na wspólną politykę rolną, w tym wydatków na rozwój obszarów wiejskich w latach 2007-2013. Tworzy ono odpowiednie ramy prawne do realizacji tego celu. Na podstawie Rozporządzenia nr 1290/2005 utworzono dwa fundusze: Europejski Fundusz Gwarancji Rolnej (EFGR) płatności bezpośrednie, mechanizmy rynkowe, Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW). 19
PROW 2007-2013 podstawy prawne cd. Dokumenty krajowe określaj lające założenia dla wsparcia rozwoju obszarów w wiejskich z EFRROW Krajowy Plan Strategiczny Program Rozwoju Obszarów (KPS) wdrażany any w krajach Wiejskich na lata 2007-2013 2013 UE poprzez programy rozwoju (PROW 2007-2013) 2013) dokument obszarów w wiejskich programowy projekt ustawy o wspieraniu rozwoju obszarów w wiejskich w ramach programu rozwoju obszarów w wiejskich rozporządzenia wykonawcze do każdego z działań 20
PROW 2007-2013 2013 Oś 1: gospodarcza Poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego Oś 2: środowiskowa Poprawa środowiska przyrodniczego i obszarów wiejskich Oś 4: LEADER Oś 3: społeczna Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej 21
Polityka rozwoju obszarów w wiejskich na lata 2007-2013 2013 Poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej Poprawa środowiska przyrodniczego i obszarów wiejskich Podejście LEADER podejście przekrojowe (min 2.5% do 5% całkowitego budżetu PROW 2007-2013) 22
Oś 4 LEADER Cele LEADER jest podejściem przekrojowym, umożliwiającym realizowanie i osiągnięcie celów osi trzeciej. Celem osi czwartej będzie przede wszystkim aktywizacja mieszkańców obszarów wiejskich poprzez budowanie potencjału społecznego na wsi, a także polepszenie zarządzania lokalnymi zasobami i ich waloryzacja. Pomocne w osiągnięciu celów osi będą również projekty współpracy. 23
Oś 4 LEADER Beneficjenci Dla podejścia LEADER należy określić dwa rodzaje beneficjentów, wynikające ze specyfiki wdrażanego podejścia: Lokalna Grupa Działania (LGD), Beneficjenci ostateczni: gminy, organizacje pozarządowe, osoby fizyczne i prawne, powiaty, związki wyznaniowe, związki międzygminne oraz beneficjenci określeni dla poszczególnych działań osi 3. 24
Oś 4 LEADER Obsługa wniosków Dla LGD: nabór wniosków LGD Samorząd Województwa (SW). Dla beneficjentów: LGD - nabór wniosków, OR ARiMR/SW - weryfikacja wniosków. 25
Oś 4 LEADER Kryteria dostępu dla LGD LGD będzie musiało spełniać następujące wymogi: partnerstwo trójsektorowe składające się z sektora publicznego, prywatnego i pozarządowego, na poziomie decyzyjnym partnerstwa przynajmniej 50% stanowią partnerzy ekonomiczni i społeczni, w tym przedstawiciele społeczeństwa obywatelskiego, tacy jak rolnicy, kobiety wiejskie, młodzi ludzie oraz ich stowarzyszenia, LGD przygotowuje lokalną strategię rozwoju. Obszar objęty strategią LGD jest spójny i obejmuje gminy wiejskie lub miejsko-wiejskie z wyłączeniem miast powyżej 20 tys. mieszkańców. Dla spójności obszaru objętego strategią dopuszcza się włączenie gmin miejskich do 20 tys. mieszkańców, 26
Oś 4 LEADER Kryteria dostępu dla LGD cd. na obszarze, na którym realizowana jest Strategia mieszka co najmniej 10 tys. i nie więcej niż 100 tys. mieszkańców, dopuszcza się możliwość działania wyłącznie jednej LGD na danym obszarze, LGD musi posiadać potencjał administracyjny do zarządzania środkami publicznymi i zapewnienia zadowalającego funkcjonowania partnerstwa. 27
Oś 4 LEADER Kryteria oceny LGD Kryteria oceny zostaną określone w rozporządzeniu wykonawczym do ustawy o PROW. 80% kryteria ogólne wyboru LGD określone na poziomie krajowym, 20% kryteria wyboru LGD określone regionalne (zgodne ze strategią i priorytetami województwa). Na kryteria ogólne oceny LGD składa się: ocena potencjału organizacyjno-administracyjnego LGD, ocena Strategii przygotowanej przez LGD. 28
Oś 4 LEADER Model naboru wniosków Dla LGD: okresowy (zamknięty): w pierwszym roku realizacji PROW drugi nabór po 3 latach od rozpoczęcia realizacji PROW nabór projektów współpracy: ciągły (do wyczerpania budżetu na dany rok) Dla beneficjentów: 2 razy w roku (do wyczerpania budżetu na dany rok) w terminach określonych przez LGD 29
Forma i wielkość pomocy Dla LGD: Zobowiązanie wieloletnie (jednorazowe z wielokrotną płatnością) maksymalnie 7 lat, płatne na rachunek bankowy LGD lub rachunek przez nią wskazany. Dla beneficjentów pozostałych ubiegających się o finansowanie poprzez LGD: Tak jak określone dla działań osi 3. Zobowiązanie jednorazowe. Możliwość realizacji projektu w etapach. Dofinansowanie projektów realizowanych w ramach: Osi 3 tak jak zostanie określone dla każdego z działań osi 3 Osi 4 100% kosztów kwalifikowalnych 30
Budżet PROW 2007-2013 2013 (w mld euro) Razem w tym EFRROW budżet krajowy ok. 15,6 mld euro ok. 12,0 mld euro ok. 3,6 mld euro 31
Budżet Osi 4 i jego kalkulacja Działanie Proponowana wysokość środków przeznaczona na realizację działania [EUR] Razem EFRROW PL LEADER 150 000 000,00 120 000 000,00 30 000 000,00 Zakładając, że średnio będzie około 300 LGD 150 000 000 Euro / 7 lat : na 1 LGD = 500 000 Euro / 7 lat rocznie średnio: 280 000 PLN/ rok/ LGD 32
Alokacja środków w Osi 3 PROW 2007-2013 2013 2500 2250 2000 1750 2320 1200 Wartości w mln euro Różnicowanie Usługi Odnowa Mikroprzed siębiorstwa Szkolenie i informowanie 1500 1250 570 1000 750 500 527,5 200 30 320 250 0 Razem Oś 3 W tym realizacja Osi 4
Środki finansowe PROW (indykatywne alokacje) Wkład EFRROW Krajowy wkład publiczny Budżet państwa Budżety jednostek samorządu terytorialnego Środki prywatne 34
Liczba beneficjentów w i powierzchnia wsparcia Liczba LGD będzie b się zwiększa kszać i najpóźniej niej pod koniec 2013 będzie b około 300 LGD. Obszar wdrażania ania Osi 4 cały y kraj Powierzchnia kraju min. 50% obszarów w wiejskich spełniaj niających wymogi dla podejścia Leader 35
Oś 4 LEADER Realizacja osi 4 Leader, w dłuższej perspektywie czasowej przyczyni się do: zwiększenia liczby miejsc pracy i zwiększenia różnorodności gospodarczej obszarów wiejskich Poprzez działania wdrażane podejściem LEADER możliwe będzie: wzmocnienie kapitału społecznego na wsi poprawa samoorganizacji i zarządzania na poziomie lokalnym Wdrażanie oddolnych zintegrowanych strategii lokalnych pozwoli na zapewnienie zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich, w tym zachowanie dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego wsi. 36
Dziękuję za uwagę 37