DOKUMENT INFORMACYJNY Sporządzony na potrzeby wprowadzenia Obligacji serii SBR0325 do obrotu na Catalyst prowadzonym jako alternatywny system obrotu przez Giełdę Papierów Wartościowych w Warszawie S.A. Niniejszy dokument informacyjny został sporządzony w związku z ubieganiem się o wprowadzenie instrumentów finansowych objętych tym dokumentem do obrotu w alternatywnym systemie obrotu prowadzonym przez Giełdę Papierów Wartościowych w Warszawie S.A., przeznaczonym głównie dla spółek, w których inwestowanie moŝe być związane z wysokim ryzykiem inwestycyjnym. Wprowadzenie instrumentów finansowych do obrotu w alternatywnym systemie obrotu nie stanowi dopuszczenia ani wprowadzenia tych instrumentów do obrotu na rynku regulowanym prowadzonym przez Giełdę Papierów Wartościowych w Warszawie S.A. (rynku podstawowym lub równoległym). Inwestorzy powinni być świadomi ryzyka jakie niesie ze sobą inwestowanie w instrumenty finansowe notowane w alternatywnym systemie obrotu, a ich decyzje inwestycyjne powinny być poprzedzone właściwą analizą, a takŝe, jeŝeli wymaga tego sytuacja, konsultacją z doradcą inwestycyjnym. Treść niniejszego dokumentu informacyjnego nie była zatwierdzana przez Giełdę Papierów Wartościowych w Warszawie S.A. pod względem zgodności informacji w nim zawartych ze stanem faktycznym lub przepisami prawa AGENT EMISJI Data sporządzenia dokumentu informacyjnego: 21 lipca 2010 r.
WSTĘP: EMITENT: Nazwa Spółdzielczy Bank Rozwoju z siedzibą w Szepietowie Forma prawna spółdzielnia Fundusz udziałowy 940.478,00 PLN KRS 0000108786 REGON 000494479 NIP 722-000-25-65 Kraj siedziby Rzeczpospolita Polska Siedziba Szepietowo Adres 18-210 Szepietowo, ul. Kardynała Stefana Wyszyńskiego 3 Telefon 086 477 04 11 Faks 086 477 04 21 Strona internetowa www.sbrbank.pl AGENT EMISJI: Nazwa Dom Maklerski Banku BPS Spółka Akcyjna Forma prawna spółka akcyjna Kapitał zakładowy 6.669.000 PLN KRS 0000304923 REGON 141428071 NIP 1080005418 Kraj siedziby Rzeczpospolita Polska Siedziba Warszawa Adres 01-231 Warszawa, ul. Płocka 9/11B Telefon 22 53 95 555 Faks 22 53 95 556 Strona internetowa www.dmbps.pl Na podstawie niniejszego dokumentu informacyjnego wprowadza się do alternatywnego systemu obrotu prowadzonego przez Giełdę Papierów Wartościowych w Warszawie S.A. pod nazwą Catalyst, 2.000 (dwa tysiące) sztuk Obligacji na okaziciela serii SBR0325 o wartości nominalnej 1.000 (jeden tysiąc) złotych kaŝda, o łącznej wartości nominalnej 2.000.000 (dwa miliony) złotych wyemitowanych przez Spółdzielczy Bank Rozwoju z siedzibą w Szepietowie (Bank). Obligacje spełniają warunki zaliczenia ich do funduszy podstawowych Banku zgodnie z 2 ust. 3 uchwały nr 314/2009 Komisji Nadzoru Finansowego z dnia 14 października 2009 r. w sprawie innych pozycji bilansu banku zaliczanych do funduszy podstawowych banku, ich wysokości, zakresu i warunków ich zaliczania do funduszy podstawowych banku. Decyzją z dnia 12 maja 2010 r. Komisja Nadzoru Finansowego wyraziła zgodę na zaliczenie Obligacji do funduszy podstawowych Spółdzielczego Banku Rozwoju z siedzibą w Szepietowie. Oprocentowanie Obligacji jest zmienne i oparte o stawkę WIBOR 6M powiększoną o marŝę 350 pb. Okresy odsetkowe zostały wskazane w punkcie III.5 rozdziału Dane o instrumentach finansowych wprowadzanych do obrotu na Catalyst. Okres zapadalności Obligacji wynosi 15 lat. Wykup Obligacji nastąpi w dniu 12.03.2025 r. 2
SPIS TREŚCI I. CZYNNIKI RYZYKA... 6 I.1. Czynniki ryzyka związane z otoczeniem rynkowym... 6 I.1.1. Ryzyko ekonomiczne... 6 I.1.2. Ryzyko związane ze zwiększeniem konkurencji w sektorze bankowym... 6 I.1.3. Ryzyko związane z przepisami podatkowymi... 7 I.2. Czynniki ryzyka związane z działanością Emitenta... 7 I.2.1. Ryzyko kredytowe... 7 I.2.2. Ryzyko płynności... 8 I.2.3. Ryzyko związane ze współczynnikiem wypłacalności... 8 I.2.4. Ryzyko rynkowe... 9 I.2.5. Ryzyko technologiczne... 9 I.2.6. Ryzyko związane z zaspakajaniem roszczeń Obligatariuszy... 9 I.2.7. Ryzyko związane ze strukturą Emitenta... 10 I.3. Czynniki ryzyka związane z obrotem Obligacjami... 10 I.3.1. Ryzyko zawieszenia notowań Obligacji... 10 I.3.2. Ryzyko wykluczenia Obligacji z obrotu... 10 I.3.3. Ryzyko związane z płynnością obrotu na rynku Catalyst oraz wyceną instrumentów finansowych.. 11 I.3.4. Ryzyko związane z moŝliwością nałoŝenia na Emitenta kar administracyjnych za niewykonywanie obowiązków określonych przepisami prawa... 11 II. OSOBY ODPOWIEDZIALNE ZA INFORMACJE ZAWARTE W DOKUMENCIE INFORMACYJNYM... 12 III. DANE O INSTRUMENTACH FINANSOWYCH WPROWADZANYCH DO OBROTU NA CATALYST. 13 III.1. Cele emisji... 13 III.2. Wielkość emisji... 13 III.3. Wartość nominalna, cena emisyjna Obligacji... 13 III.4. Warunki wykupu i moŝliwość wcześniejszego wykupu dłuŝnych instrumentów finansowych... 13 III.4.1. Wykup Obligacji... 13 III.4.2. Wcześniejszy wykup Obligacji... 13 III.4.2.1. Wcześniejszy wykup Obligacji wynikający z nie zaliczenia wartości zobowiązań do funduszy własnych Emitenta... 13 III.4.2.2. Wcześniejszy wykup Obligacji w przypadku zaliczenia wartości zobowiązań do funduszy własnych Emitenta... 13 III.5. Warunki i terminy wypłaty Odsetek... 16 III.5.1. Wypłata Odsetek w dniach wskazanych w Warunkach Emisji... 16 III.5.2. Wstrzymanie wypłaty Odsetek... 17 III.6. Niepłacenie zobowiązań z Obligacji... 17 III.7. Wysokość i forma zabezpieczenia i oznaczenie podmiotu udzielającego zabezpieczenia... 17 III.8. Szacunkowe dane dotyczące wartości zaciągniętych zobowiązań przez Emitenta na ostatni dzień kwartału poprzedzającego udostępnienie inwestorom propozycji nabycia obligacji oraz perspektywy kształtowania zobowiązań Emitenta do czasu całkowitego wykupu dłuŝnych instrumentów finansowych 17 III.9. Ogólne informacje o ratingu przyznanym Emitentowi lub emitowanym przez niego Obligacjom... 18 III.10. Wskazanie oraz szczegółowe opisanie dodatkowych praw z tytułu posiadanych dłuŝnych instrumentów finansowych... 18 3
III.11. Ogólne informacje o zasadach opodatkowania dochodów związanych z posiadaniem i obrotem dłuŝnymi instrumentami finansowymi objętymi Dokumentem informacyjnym... 19 III.11.1. Podatek dochodowy od osób fizycznych... 19 III.11.2. Podatek dochodowy od osób prawnych... 19 III.11.3. Podatek od dochodów uzyskanych przez zagraniczne podmioty... 20 III.11.4. Podatek od czynności cywilnoprawnych... 20 III.12. Ograniczenia sprzedaŝy... 20 IV. DANE O EMITENCIE... 21 IV.1. Podstawowe dane... 21 IV.2. Czas trwania Emitenta... 21 IV.3. Przepisy prawa na podstawie których Emitent został utworzony... 21 IV.4. Wskazanie sądu, który wydał postanowienie o wpisie do właściwego rejestru... 21 IV.5. Historia Emitenta... 21 IV.6. Rodzaje i wartość kapitałów własnych Emitenta i zasady ich tworzenia... 21 IV.7. Informacja o nieopłaconej części kapitału zakładowego... 22 IV.8. Informacja o przewidywanych zmianach kapitału zakładowego w wyniku realizacji przez obligatariuszy uprawnień z obligacji zamiennych lub z obligacji dających pierwszeństwo do objęcia w przyszłości nowych emisji akcji, ze wskazaniem wartości warunkowego podwyŝszenia kapitału zakładowego oraz terminu wygaśnięcia praw obligatariuszy do nabycia tych akcji... 22 IV.9. Wskazanie liczby akcji i wartości kapitału zakładowego, o które - na podstawie statutu przewidującego upowaŝnienie zarządu do podwyŝszenia kapitału zakładowego, w granicach kapitału docelowego - moŝe być podwyŝszony kapitał zakładowy, jak równieŝ liczby akcji i wartości kapitału zakładowego, o które w terminie waŝności dokumentu informacyjnego moŝe być jeszcze podwyŝszony kapitał zakładowy w tym trybie... 22 IV.10. Wskazanie, na jakich rynkach instrumentów finansowych są lub były notowane instrumenty finansowe Emitenta lub wystawiane w związku z nimi kwity depozytowe... 22 IV.11. Powiązania organizacyjne lub kapitałowe Emitenta mające istotny wpływ na jego działalność, ze wskazaniem istotnych jednostek jego grupy kapitałowej... 22 IV.12. Informacja o prowadzonej działalności oraz o podstawowych produktach i usługach oferowanych przez Emitenta... 23 IV.13. Wybrane dane finansowe Spółdzielczego Banku Rozwoju.... 23 IV.14. Opis głównych inwestycji krajowych i zagranicznych Emitenta, w tym inwestycji kapitałowych za okres objęty sprawozdaniem finansowym zamieszczonym w Dokumencie informacyjnym... 24 IV.15. Informacja o wszczętych wobec Emitenta postępowaniach: upadłościowym, układowym lub likwidacyjnym... 24 IV.16. Informacja o wszczętych wobec Emitenta postępowaniach: układowym, arbitraŝowym, egzekucyjnym, jeŝeli wynik tych postępowań ma lub moŝe mieć istotne znaczenie dla działalności Emitenta... 25 IV.17. Informacja na temat wszystkich innych postępowań przed organami rządowymi, postępowań sądowych lub arbitraŝowych, włącznie z wszelkimi postępowaniami w toku, za okres obejmujący co najmniej ostatnie 12 miesięcy, lub takimi, które mogą wystąpić według wiedzy Emitenta, a które to postępowania mogły mieć lub miały w niedawnej przeszłości lub mogą mieć istotny wpływ na sytuację finansową Emitenta, albo zamieszczenie stosownej informacji o braku takich postępowań... 25 IV.18. Zobowiązania Emitenta istotne z punktu widzenia realizacji zobowiązań wobec posiadaczy instrumentów finansowych, które związane są w szczególności z kształtowaniem się jego sytuacji ekonomicznej i finansowej... 25 IV.19. Zobowiązania pozabilansowe Emitenta... 25 IV.20. Informacja o nietypowych okolicznościach lub zdarzeniach mających wpływ na wyniki z działalności gospodarczej, za okres objęty sprawozdaniem finansowym lub skonsolidowanym sprawozdaniem finansowym zamieszczonym w Dokumencie informacyjnym... 25 4
IV.21. Wskazanie wszelkich istotnych zmian w sytuacji gospodarczej, majątkowej i finansowej Emitenta i jego grupy kapitałowej oraz innych informacji istotnych dla ich oceny, które powstały po sporządzeniu danych finansowych przedstawionych w rozdziale V. Sprawozdania finansowe... 25 IV.22. Informacja o osobach zarządzających i nadzorujących Emitenta... 25 IV.22.1. Zebranie Przedstawicieli... 26 IV.22.2. Zarząd Emitenta... 27 IV.22.3. Rada Nadzorcza Emitenta... 27 IV.22.4. Zebrania Grup Członkowskich... 27 V. SPRAWOZDANIA FINANSOWE... 28 V.1. Sprawozdanie finansowe za 2009 r. wraz opinią biegłego rewidenta... 28 VI. INFORMACJE DODATKOWE... 47 VII. ZAŁĄCZNIKI... 48 VII.1. Odpis KRS... 48 VII.2. Statut Spółdzielczego Banku Rozwoju z siedzibą w Szepietowie... 55 VII.3. Uchwała stanowiąca podstawę emisji Obligacji... 81 VII.4. Warunki Emisji Obligacji... 83 VII.5. Definicje i objaśnienia skrótów... 92 5
I. CZYNNIKI RYZYKA Przed podjęciem jakichkolwiek decyzji inwestycyjnych dotyczących Obligacji potencjalni inwestorzy powinni dokładnie przeanalizować czynniki ryzyka i inne informacje zawarte w Dokumencie informacyjnym. Potencjalni inwestorzy powinni mieć świadomość, Ŝe ryzyka opisane poniŝej mogą nie być wszystkimi ryzykami, na jakie naraŝony jest Bank. Emitent przedstawił tylko te czynniki ryzyka dotyczące jego działalności operacyjnej, które są mu znane. Mogą istnieć jeszcze inne czynniki ryzyka, które zdaniem Emitenta nie są obecnie przez niego zidentyfikowane, a które mogłyby wywołać niekorzystne dla Banku skutki. I.1. Czynniki ryzyka związane z otoczeniem rynkowym I.1.1. Ryzyko ekonomiczne Sytuacja finansowa sektora bankowego, a więc równieŝ Spółdzielczego Banku Rozwoju z siedzibą w Szepietowie, jest związana z ogólną sytuacją gospodarczą kraju. Negatywne zmiany czynników makroekonomicznych, zwłaszcza spadek tempa rozwoju produktu krajowego brutto, czy wzrost inflacji i bezrobocia, mają niekorzystny wpływ na sytuację finansową klientów banków. Problemy te nie przełoŝyły się bezpośrednio na sytuację ekonomiczną Banku przede wszystkim dzięki specyfice i zakresowi działania. Czynnikiem szczególnie istotnym dla rozwoju banków jest wysokość nominalnych i realnych stóp procentowych. Poziom stóp procentowych wpływa bowiem na wysokość marŝy odsetkowej, a tym samym na wielkość dochodów osiąganych przez banki. Obecnie stopy procentowe znajdują się na historycznie najniŝszym poziomie i wobec oczekiwanego oŝywienia gospodarczego moŝna się spodziewać ich wzrostu, co korzystnie wpłynie na wysokość osiąganych przez Bank dochodów odsetkowych. Wysokość stóp procentowych ma istotne znaczenie dla sytuacji ekonomicznej Spółdzielczego Banku Rozwoju, gdyŝ 74% przychodów Banku stanowią przychody odsetkowe, a zatem jest to główne źródło zysku. Aktywa których oprocentowanie uzaleŝnione jest od stóp banku centralnego, bądź stóp rynkowych stanowią 51% aktywów oprocentowanych, pozostałe aktywa oprocentowane są wg stóp banku. Pasywa których oprocentowanie uzaleŝnione jest od stóp banku centralnego lub stóp rynkowych stanowią 12% pasywów, pozostałe pasywa oprocentowane są wg stóp banku. Przy tej strukturze oprocentowania kaŝde wzrosty stóp będą oddziaływały korzystnie na wynik banku. Ponadto struktura oprocentowania pozwala Bankowi reagować na zmiany stóp procentowych i redukować ryzyko stopy procentowe. Teren na jakim działa Bank jest zróŝnicowany pod względem branŝowym. Na terenie gmin wiejskich Spółdzielczy Bank Rozwoju obsługuje głównie działalność rolniczą, natomiast na terenie miast (Białystok, ŁomŜa, Warszawa) róŝnorodną pozarolniczą działalność gospodarczą. Na terenie gmin wiejskich (Szepietowo, Nowe Piekuty) dominuje produkcja mleka które skupuje jedna z najlepszych i ekonomicznie najsilniejszych spółdzielni mleczarskich Mlekovita. W miastach, na terenie których działa Bank nie funkcjonują przedsiębiorstwa duŝe, których wyniki uzaleŝnione są bezpośrednio od sytuacji na rynkach europejskich i światowych. A zatem kryzys gospodarczy nie wpłynął istotnie na pogorszenie się sytuacji ekonomicznej przedsiębiorstw i ludności. Otoczenie ekonomiczne Spółdzielczego Banku Rozwoju sprzyja jego rozwojowi o czym świadczą dane o wzroście rozmiarów działalności. I.1.2. Ryzyko związane ze zwiększeniem konkurencji w sektorze bankowym Kryzys z 2008 roku wpłynął na zwiększone zapotrzebowanie banków na środki finansowe, w efekcie banki zostały zmuszone do agresywnej walki o depozyty klientów i prowadzenia strategii pozyskiwania klientów za wszelką cenę. Stabilna pozycja Spółdzielczego Banku Rozwoju nie chroni go od konkurencji innych banków, których przewaga polega w szczególności na dostępie do większych zasobów kapitałowych. Jednak z uwagi na elastyczność działania Bank sukcesywnie zwiększa bazę klientów. Na terenie gmin wiejskich konkurencja występuje przede wszystkim ze strony banków PKO BP, BGś oraz SKOK, natomiast na terenie miast równieŝ innych banków. Konkurencja ze strony innych banków występuje szczególnie w zakresie pozyskiwania depozytów, co zmusza Spółdzielczy Bank Rozwoju do ponoszenia wyŝszych kosztów odsetkowych. Bank w walce na rynku depozytów nie tylko podnosi oprocentowanie, ale równieŝ oferuje nowe produkty depozytowe zaspokajając oczekiwania klientów w zakresie okresów deponowania a takŝe warunków wypłaty oprocentowania. Oczekiwania klientów Spółdzielczego Banku Rozwoju skupiają się na maksymalnym upraszczaniu procedur, skracaniu okresu obsługi a takŝe dostosowywania produktów do potrzeb lokalnej społeczności. Bank ma przewagę konkurencyjną nad innymi bankami w zakresie elastyczności działania. Wynika to z faktu Ŝe jest jednostką mniejszą od banków komercyjnych, droga decyzji jest krótsza i moŝliwość 6
dostosowywania się do oczekiwań klientów większa. W ten sposób Bank wygrywa z innymi bankami w szczególności na rynku miejskim gdzie są duŝe rezerwy w pozyskiwaniu nowych klientów. I.1.3. Ryzyko związane z przepisami podatkowymi Polski system prawa podatkowego podlega częstym zmianom. Zmiany mogą dotyczyć w szczególności stawek podatkowych, ograniczenia zakresu obowiązku podatkowego lub zasad poboru podatku przez płatników. Wprowadzenie takich zmian mogłoby mieć negatywny wpływ na poziom dochodów Emitenta. Ponadto, zgodnie z Warunkami Emisji, Emitent jest płatnikiem podatku dochodowego od Obligacji. Zmiany prawa w tym zakresie mogą zmienić na niekorzyść Obligatariuszy zasady poboru tego podatku. Ponadto, nieprecyzyjne sformułowania wielu przepisów podatkowych (oraz moŝliwość wprowadzenia nowych) a takŝe brak jednolitego orzecznictwa sądowego i interpretacji organów administracji skarbowej mogą spowodować, Ŝe odmienna interpretacja przepisów podatkowych przez właściwe organy moŝe mieć istotny negatywny wpływ na sytuację finansową Emitenta. Podobnie, nie moŝna wykluczyć istotnego negatywnego (z punktu widzenia Obligatariuszy) wpływu takich wątpliwości lub rozbieŝności na zasady poboru przez Emitenta podatku od Obligacji. I.2. Czynniki ryzyka związane z działanością Emitenta I.2.1. Ryzyko kredytowe Ryzyko kredytowe Spółdzielczego Banku Rozwoju związane jest z moŝliwością wystąpienia strat finansowych spowodowanych nie wywiązywaniem się kontrahentów Banku ze zobowiązań wynikających z warunków zawartych umów. Ryzyko kredytowe jest najwaŝniejszym rodzajem ryzyka, na jakie naraŝony jest Bank. Na 31.12.2009 roku wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka kredytowego stanowił 87,91% łącznego wymogu kapitałowego Banku. W celu redukcji ryzyka kredytowego Bank przyjmuje zabezpieczenia rzeczowe i instrumenty finansowe, stanowiące ochronę kredytową. W 2009 roku jakość portfela kredytowego Spółdzielczego Banku Rozwoju z siedzibą w Szepietowie nie uległa pogorszeniu, pomimo spadku kondycji finansowej wielu firm. Wskaźnik jakości portfela utrzymuje się na niskim poziomie z niewielkimi odchyleniami. Jego wysokość oraz stopień pokrycia kredytów zagroŝonych obrazuje poniŝsze zestawienie: Okres Kredyty zagroŝone % Udział kredytów zagr. w kredytach ogółem Rezerwy celowe - kwota % pokrycia rezerwami celowymi kredytów zagroŝonych 31.12.2008 r. 1.915 1,75% 369 19,27% 31.12.2009 2.681 1,65% 798 29,77% 31.03.2010 r. 3.185 1,80% 1.115 35,01% Rosnący wskaźnik pokrycia kredytów zagroŝonych rezerwami świadczy o tym, iŝ Bank w większym stopniu zabezpieczył ryzyko. Ryzyko kredytowe jakie Bank ponosi jest na akceptowalnym poziomie i jest niŝsze niŝ innych banków w o podobnej skali działania. JednakŜe przy dynamicznym rozwoju Banku udział kredytów zagroŝonych moŝe wzrosnąć. ZałoŜeniem Zarządu jest, Ŝe udziału kredytów zagroŝonych w kredytach ogółem nie przekroczy poziomu 5%. Minimalizowaniu ryzyka kredytowego słuŝy system zarządzanie nim. Na system ten składają się procedury kredytowe (regulaminy i instrukcje), podział kompetencji w podejmowaniu decyzji kredytowych, oddzielenie procesu kredytowania od procesu oceny ryzyka kredytowego i zarządzania tym ryzykiem. SłuŜą temu równieŝ przyjęte limity ograniczające ryzyko kredytowe, a dotyczące koncentracji zaangaŝowań wobec jednego klienta bądź klientów powiązanych, koncentracji zaangaŝowania wobec członków kierownictwa banku i Rady Nadzorczej, koncentracji zaangaŝowań w branŝe gospodarki, a takŝe koncentracji w te same rodzaje zabezpieczeń. Ryzyko kredytowe klienta oceniane jest w zaleŝności od kwoty kredytu przez inspektora kredytowego, lub przez inspektora kredytowego i analityka kredytowego a przy zaangaŝowaniu Banku przekraczającym 5% procent funduszy własnych - przez 7
Komitet Kredytowy. Ryzyko kredytowe Banku raportowane jest Zarządowi w okresach miesięcznych, a Radzie Nadzorczej w okresach kwartalnych. Zarząd Banku dostrzega ryzyko ograniczania działalności kredytowej z tytułu nowych regulacji wydawanych przez władze nadzorcze. Rekomendacja T Komisji Nadzoru Finansowego wpłynie na ograniczenie kredytowania klientów z niŝszymi dochodami. Przygotowywane są nowe regulacje (Bazylea III )dotyczące wymogów kapitałowych oraz zasad finansowania działalności kredytowej. Przewidywany termin wejścia ich w Ŝycie ustalono na 2012 r. Spowoduje to dalsze ograniczanie działalności kredytowej, na rzecz utrzymywania krótkoterminowych aktywów płynnych istotnie dla Banku mniej opłacalnych. PowyŜsze ograniczenia i wymogi wpłyną na pogorszenie wyników finansowych Banku. I.2.2. Ryzyko płynności Ryzyko płynności oznacza zagroŝenie utraty zdolności do terminowego wywiązania się z bieŝących i przyszłych zobowiązań, a w konsekwencji poniesienia dodatkowych kosztów związanych z koniecznością zaciągnięcia zobowiązań lub sprzedaŝą aktywów na niekorzystnych warunkach niepłynnego rynku (produktu). Adekwatny poziom płynności, uwzględniający specyfikę prowadzonej działalności, oznacza posiadanie lub łatwy dostęp do dostatecznej ilości środków finansowych, na poziomie zapewniającym pokrycie aktualnego lub potencjalnego zapotrzebowania na te środki ze strony klientów banku. Zarządzanie bieŝącą płynnością Banku naleŝy do obowiązków Głównego Księgowego. Codziennie kontroluje on wpływy i wypływy środków i podejmuje decyzje adekwatne do potrzeb. NadwyŜki środków na rachunku lokowane są na rynku międzybankowym, a w przypadku niedoboru - uzupełniane w formie pozyskania lokat lub kredytu w rachunku bieŝącym. Codzienną kontrolę przestrzegania przez Bank nadzorczych miar płynności sprawuje Zespół sprawozdawczości, analiz i ryzyk sporządzając zestawienie zgodne z wymogami uchwały KNF. Bardzo waŝną funkcję w procesie zarządzania ryzykiem płynności odgrywa audyt wewnętrzny, pełniący funkcję niezaleŝnej oceny efektywności i skuteczności stosowanych przez jednostki pionu ryzyka rozwiązań w zakresie identyfikacji, pomiaru i zarządzania danym rodzajem ryzyka. W ramach systemu zarządzania ryzykiem płynności Bank prowadzi monitoring i pomiar płynności finansowej zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami, tj. w szczególności poprzez: - codzienną analizę wpływów i wypływów środków z rachunku bieŝącego Banku, - analizę luki płynności, z uwzględnieniem wskaźników płynności w wybranych terminach zapadalności/wymagalności, - codzienne wyliczanie nadzorczych miar płynności, - wyznaczanie osadu we wkładach deponowanych przez klientów, - analizę stopnia zbywalności depozytów terminowych / wcześniejszych spłat kredytów, - analizę wskaźników stabilności bazy depozytowej. Podstawowym parametrem stosowanym w zarządzaniu płynnością Banku jest wymagany, minimalny poziom aktywów płynnych. Zgromadzone środki na rachunku bieŝącym, krótkoterminowych lokat, oraz limit operacyjny otrzymany z Banku Zrzeszającego w pełni zabezpieczają wymogi płynnościowe. Wysoki wskaźnik (20%) aktywów płynnych jakie Bank zmuszony jest posiadać powoduje iŝ znaczna kwota aktywów przynosi niskie dochody. Bank zrzeszający dostrzegając ten problem przygotował produkt dla banków spółdzielczych w postaci limitu operacyjnego spełniającego wymogi aktywa płynnego. Istnieje ryzyko zmniejszenia dochodów Banku z tytułu zwiększania wymogów przez władze nadzorcze w zakresie wielkości środków płynnych jakie Bank będzie zmuszony utrzymywać, a co przygotowywane jest w dokumencie Bazylea III. I.2.3. Ryzyko związane ze współczynnikiem wypłacalności Spółdzielczy Bank Rozwoju z siedzibą w Szepietowie ma niski współczynnik wypłacalności. Jest to wynikiem szybkiego rozwoju Banku, szczególnie szybszym przyrostem sumy bilansowej (rozmiarów działalności) niŝ funduszy własnych. Zarząd banku problem ten dostrzega i podejmuje działania w celu podwyŝszania funduszy własnych. Działania te polegają na: - emisji obligacji z zamiarem zaliczenia ich do funduszy podstawowych Banku, - przyjmowaniu od członków Banku kolejnych udziałów w celu zwiększenia funduszu udziałowego, - przeznaczaniu całości nadwyŝki bilansowej na fundusze podstawowe Banku. W sytuacji koniecznej Bank ma moŝliwość uzyskania od Banku Polskiej Spółdzielczości SA, jako banku zrzeszającego, poŝyczki podporządkowanej z zamiarem zaliczenia jej do funduszy uzupełniających. 8
Ponadto, Bank będzie korzystał z takiego zabezpieczania udzielanych kredytów, które dają moŝliwość obniŝenia wymogu kapitałowego (kaucje) co równieŝ dodatnio wpłynie na wysokość współczynnika wypłacalności. Przy zbyt niskim poziomie współczynnika wypłacalności istnieje ryzyko ograniczenia akcji kredytowej Banku i tym samym wolniejszego niŝ Bank zakłada rozwoju. I.2.4. Ryzyko rynkowe Bank w swojej działalności ponosi ryzyko rynkowe rozumiane jako ryzyko poniesienia straty na skutek niekorzystnych zmian parametrów rynkowych, takich jak stopa procentowa i kurs walutowy. Najistotniejszym ryzykiem rynkowym, na jakie naraŝony jest Bank, jest ryzyko stopy procentowej, rozumiane jako ryzyko obniŝenia aktualnego i przyszłego wyniku finansowego i kapitałów Banku, w efekcie niekorzystnych zmian stóp procentowych. Ryzyko to Bank zabezpiecza poprzez stosowanie stóp procentowych, których wysokość zaleŝna jest od decyzji Banku, co stwarza moŝliwość elastycznego reagowania na zmiany rynkowe. W strukturze stóp procentowych aktywów 51% stanowią stopy których wysokość jest niezaleŝna od decyzji Banku. Niekorzystny wpływ na wynik Banku miał miejsce w 2008 r. i w I połowie roku 2009. W drugim półroczu 2009 r. sytuacja uległa poprawie ze względu na stabilizację stóp procentowych, a takŝe ze względu na korzystne zmiany jakie nastąpiły w zakresie oprocentowania kredytów preferencyjnych na finansowanie przedsięwzięć w rolnictwie. Ponadto Bank wycofuje się stopniowo ze stosowania stopy bazowej WIBOR na rzecz stopy bazowej Banku. Oprocentowanie depozytów w zdecydowanej większości (88%) uzaleŝnione jest od decyzji Banku, a zatem istnieje moŝliwość reagowania na niekorzystne zjawiska rynkowe. W bieŝącym roku Bank stopniowo obniŝa stopy procentowe depozytów co korzystnie wpływa na uzyskiwaną marŝę. ZagroŜeniem dla Banku jest dalszy spadek stóp procentowych, co w obecnej sytuacji Bank ocenia jako mało prawdopodobne. Postępowanie Rady Polityki PienięŜnej wskazuje iŝ bardziej prawdopodobna jest podwyŝka stóp niŝ jej obniŝka. Ze względu na niewielki udział pozycji walutowych w strukturze bilansu Banku, ekspozycja Emitenta na ryzyko walutowe jest znikoma. I.2.5. Ryzyko technologiczne W obliczu silnej konkurencji na rynku usług finansowych ciągły rozwój i udoskonalenie infrastruktury teleinformatycznej jest niezbędnym elementem budowy strategii Banku oraz stanowi kluczowy czynnik przewagi konkurencyjnej, co gwarantuje równieŝ realizację wymagań procesów biznesowych. Bank systematycznie inwestuje w technikę informatyczną i obecnie posiada ją w stanie gwarantującym świadczenie nowoczesnych usług. Obecnie posiadany sprzęt informatyczny i technologie zapewniają funkcjonowanie kanałów dystrybucji w trybie 24/7 dni w tygodniu. Bank posiada system finansowo - księgowy NOVUM BANK. Jest to nowoczesny system spełniający wszelkie wymogi prawa i zabezpieczający w pełni potrzeby Banku. System finansowo - księgowy jest scentralizowany i zapewnia placówkom Banku łączenie się z Centralą on-line. System jest zabezpieczony na wypadki awarii serwera w postaci serwera zapasowego. Na wypadek braku zasilania w energię elektryczną Bank posiada zasilacze, a takŝe zapasowe źródło zasilania w postaci agregatów prądotwórczych. Największym zagroŝeniem dla funkcjonowania placówek Banku jest awaria łączy telekomunikacyjnych. MoŜe spowodować to okresowe ograniczenia w obsłudze klientów. Z dotychczasowej praktyki ryzyko to oceniamy jako niewielkie, chwilowe ograniczenia w obsłudze klientów zdarzały się sporadycznie. Bank nie odnotował strat z tytułu wadliwego funkcjonowania sytemu informatycznego. Na wypadek zdarzeń nieprzewidzianych i braku moŝliwości funkcjonowania Centrali, Bank posiada plan awaryjny umoŝliwiający pracę Banku i obsługę klientów. I.2.6. Ryzyko związane z zaspakajaniem roszczeń Obligatariuszy Zgodnie z 2 ust. 3 Uchwały Nr 314/2009 Komisji Nadzoru Finansowego obligacje długoterminowe mogą być zaliczane do funduszy podstawowych, jeŝeli zgodnie z warunkami emisji: 1) wykup obligacji przed terminem jest moŝliwy jedynie za zgodą Komisji Nadzoru Finansowego: - nie wcześniej niŝ po upływie 10 lat od daty zamknięcia emisji; - jeŝeli przemawia za tym szczególny interes ekonomiczny banku, określony w warunkach emisji; - nie spowoduje to istotnego pogorszenia sytuacji finansowej banku; 2) przyznają bankowi będącemu emitentem prawo wstrzymania lub odroczenia wypłaty oprocentowania, jeŝeli nastąpi istotne pogorszenie sytuacji finansowej banku; 3) w razie upadłości lub likwidacji banku będącego emitentem roszczenia Obligatariuszy zaspokajane będą w ostatniej kolejności; 4) wyemitowane są wyłącznie w złotych, euro, dolarze amerykańskim lub franku szwajcarskim. 9
W związku z powyŝszym Obligatariusze muszą liczyć się z ryzykiem wstrzymania lub odroczenia wypłaty oprocentowania w przypadku wskazanym w pkt. 2) lub z zaspokojeniem roszczeń z Obligacji w ostatniej kolejności zgodnie z pkt. 3). W przypadku opóźnienia w zapłacie odsetek lub kwoty wykupu Obligatariusze będą uprawnieni do otrzymania od Emitenta za kaŝdy dzień opóźnienia aŝ do faktycznej zapłaty, odsetek ustawowych w wysokości wynikającej z Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 4 grudnia 2008 roku w sprawie określenia odsetek ustawowych (Dz. U. z 2008 r. nr 220, poz. 1434) lub aktu prawnego, który zastąpi to rozporządzenie. I.2.7. Ryzyko związane ze strukturą Emitenta Spółdzielczy Bank Rozwoju z siedzibą w Szepietowie posiada w ewidencji 1.395 członków, z czego 1.392 to osoby fizyczne, a 3 członków to osoby prawne. Członkowie swoje prawa członkowskie wykonują poprzez wybieranych Przedstawicieli. KaŜdy Przedstawiciel posiada jeden głos na Zebraniu Przedstawicieli, a więc moŝliwość podjęcia niekorzystnych dla Emitenta uchwał jest niewielka. W związku z powyŝszym istnieje niewielkie ryzyko wystąpienia negatywnych zmian sytuacji Banku będących rezultatem decyzji pojedynczych członków. I.3. Czynniki ryzyka związane z obrotem Obligacjami I.3.1. Ryzyko zawieszenia notowań Obligacji Zamiarem Emitenta jest utrzymanie notowań Obligacji na rynku zorganizowanym, na który zostaną wprowadzone. Nie moŝna jednak wykluczyć, Ŝe z przyczyn niezaleŝnych od Emitenta notowania Obligacji mogą być zawieszone. Zgodnie z Regulaminem ASO GPW jako Organizator Alternatywnego Systemu Obrotu moŝe zawiesić obrót instrumentami finansowymi emitenta na okres nie dłuŝszy niŝ 3 miesiące z zastrzeŝeniem 12 ust. 3 i 16 ust. 2 Regulaminu ASO: - na wniosek emitenta, - jeŝeli uzna, Ŝe wymaga tego interes i bezpieczeństwo obrotu, - jeŝeli emitent narusza przepisy obowiązujące w alternatywnym systemie. Zgodnie z art. 20 ust. 2 Ustawy o Obrocie Instrumentami Finansowymi w przypadku, gdy obrót określonymi papierami wartościowymi lub innymi instrumentami finansowymi jest dokonywany w okolicznościach wskazujących na moŝliwość zagroŝenia prawidłowego funkcjonowania rynku regulowanego lub bezpieczeństwa obrotu na tym rynku, albo naruszenia interesów inwestorów, na Ŝądanie Komisji Nadzoru Finansowego spółka prowadząca rynek regulowany zawiesza obrót tymi papierami lub instrumentami, na okres nie dłuŝszy niŝ miesiąc. RównieŜ podmiot prowadzący alternatywny system obrotu (ASO) moŝe posiadać wewnętrzne regulacje umoŝliwiające zawieszenie notowań instrumentów finansowych lub ich wykluczenie z obrotu. Emitent nie moŝe wykluczyć wystąpienia tego czynnika ryzyka. I.3.2. Ryzyko wykluczenia Obligacji z obrotu Zgodnie z 12 Regulaminu ASO, GPW jako Organizator Alternatywnego Systemu Obrotu: 1) Wyklucza instrumenty finansowe z obrotu w alternatywnym systemie: - w przypadkach określonych przepisami prawa, - jeŝeli zbywalność tych instrumentów stała się ograniczona, - w przypadku zniesienia dematerializacji tych instrumentów, - po upływie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia o ogłoszeniu upadłości emitenta, obejmującej likwidację jego majątku, lub postanowienia o oddaleniu przez sąd wniosku o ogłoszeniu tej upadłości z powodu braku środków w majątku Emitenta na zaspokojenie kosztów postępowania. 2) MoŜe wykluczyć instrumenty finansowe z obrotu w alternatywnym systemie: - na wniosek emitenta, z zastrzeŝeniem moŝliwości uzaleŝnienia decyzji w tym zakresie od spełnienia przez emitenta dodatkowych warunków, - jeŝeli uzna, Ŝe wymaga tego interes i bezpieczeństwo uczestników obrotu, - wskutek ogłoszenia upadłości emitenta albo w przypadku oddalenia przez sąd wniosku o ogłoszenie upadłości z powodu braku środków w majątku emitenta na zaspokojenie kosztów postępowania, - wskutek otwarcia likwidacji emitenta. 10
Przed podjęciem decyzji o wykluczeniu instrumentów finansowych z obrotu GPW jako Organizator Alternatywnego Systemu Obrotu moŝe zawiesić obrót tymi instrumentami finansowymi na czas nieokreślony. Emitent nie moŝe wykluczyć zaistnienia opisanego w tym punkcie czynnika ryzyka. I.3.3. Ryzyko związane z płynnością obrotu na rynku Catalyst oraz wyceną instrumentów finansowych Biorąc pod uwagę, Ŝe ceny Obligacji na rynku wtórnym oraz ich płynność uzaleŝnione są od liczby zleceń kupna i zleceń sprzedaŝy składanych przez inwestorów oraz cen przez nich proponowanych, istnieje ryzyko wahań cen oraz moŝliwość okresowego braku płynności Obligacji na rynku wtórnym. Na dzień sporządzenia Dokumentu informacyjnego, nie jest moŝliwe określenie, czy Obligacje będą zbywalne w dowolnym czasie i po zakładanej przez inwestora cenie. Czynnikami kształtującymi cenę Obligacji mogą być między innymi: płynność rynku Obligacji, bieŝąca ocena sytuacji finansowej Emitenta przez inwestorów oraz ekonomiczne i polityczne czynniki zewnętrzne, niezaleŝne od działań Emitenta. Ilość, rodzaj i parametry instrumentu finansowego wprowadzanego przez Emitenta do obrotu na rynku Catalyst powodują powstanie ryzyka związanego z płynnością obrotu Obligacjami Emitenta. W szczególności istnieje ryzyko ograniczenia strony popytowej, co oznacza ograniczoną moŝliwość sprzedaŝy posiadanych Obligacji. Nie moŝna wykluczyć, ze obrót Obligacjami będzie inicjowany jedynie przez inwestorów posiadających Obligacje, potrzebujących środków finansowych lub pragnących alokować je w instrumenty finansowe zapewniające większy potencjał zwrotu niŝ Obligacje Emitenta. Nie moŝna teŝ wykluczyć, ze część inwestorów objęła Obligacje z zamiarem pozostawienia ich w portfelach do dnia wykupu, co moŝe obniŝyć obrót instrumentem. W takich przypadkach istnieje ryzyko powstania rynku sprzedających, na którym transakcje będą odbywać się incydentalnie. I.3.4. Ryzyko związane z moŝliwością nałoŝenia na Emitenta kar administracyjnych za niewykonywanie obowiązków określonych przepisami prawa Istnieje ryzyko nałoŝenia na Emitenta przez Komisję Nadzoru Finansowego kar administracyjnych w przypadku niedopełnienia obowiązków informacyjnych wynikających z przepisów prawa, w tym określonych w Ustawie o ofercie publicznej (Dział VIII). Z uwagi na fakt, Ŝe Emitent nie jest spółką publiczną, Ŝadne instrumenty Emitenta nie zostały wcześniej wprowadzone do obrotu zorganizowanego, a Obligacje są wprowadzane jedynie do alternatywnego systemu obrotu, zakres obowiązków informacyjnych nałoŝonych na Emitenta jest ograniczony, a ryzyko nałoŝenia kary administracyjnej na Emitenta wiąŝe się z przypadkiem określonym w art. 10 ust. 5 Ustawy o ofercie publicznej (nie przekazanie przez Emitenta w wymaganym terminie Komisji Nadzoru Finansowego zawiadomienia o wprowadzeniu instrumentów finansowych do alternatywnego systemu obrotu). W takim przypadku, zgodnie z art. 96 ust. 13 Ustawy o ofercie publicznej, Komisja Nadzoru Finansowego moŝe nałoŝyć na Emitenta karę pienięŝną w wysokości 100.000 zł. 11
II. OSOBY ODPOWIEDZIALNE ZA INFORMACJE ZAWARTE W DOKUMENCIE INFORMACYJNYM Za wszystkie informacje zawarte w Dokumencie informacyjnym odpowiada Emitent. W imieniu Emitenta działają następujące osoby: Krzysztof Radziszewski Prezes Zarządu Stanisław Mazur Wiceprezes Zarządu Jolanta Zawadzka Wiceprezes Zarządu 12
III. DANE O INSTRUMENTACH FINANSOWYCH WPROWADZANYCH DO OBROTU NA CATALYST III.1. Cele emisji Celem emisji jest pozyskanie przez Emitenta środków finansowych na potrzeby bieŝącej działalności statutowej. III.2. Wielkość emisji Łączna wielkość emisji Obligacji serii SBR0325 wynosi 2.000 000 (dwa miliony) złotych. Emisja Obligacji nastąpiła na podstawie przepisów Ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r. o obligacjach (tekst jednolity: Dz. U. z 2001 r. nr 120, poz. 1300, z późn. zm.); oraz Uchwały Zarządu Emitenta nr 11/2010 z dnia 8 marca 2010 r. w sprawie emisji piętnastoletnich obligacji serii SBR0325, stanowiącej załącznik VII.3 do niniejszego Dokumentu informacyjnego. Zgodnie z Uchwałą Zarządu Emitenta emisję Obligacji serii SBR0325 uwaŝa się za dokonaną w przypadku subskrybowania co najmniej 2.000 sztuk Obligacji. III.3. Wartość nominalna, cena emisyjna Obligacji Wartość nominalna jednej Obligacji wynosi 1.000 (jeden tysiąc) złotych. Cena emisyjna jednej Obligacji serii SBR0325 jest równa jej wartości nominalnej i wynosi 1.000 (jeden tysiąc) złotych. III.4. Warunki wykupu i moŝliwość wcześniejszego wykupu dłuŝnych instrumentów finansowych III.4.1. Wykup Obligacji Wykup Obligacji zostanie spełniony w złotych. Obligacje zostaną wykupione według ich wartości nominalnej w Dacie Wykupu, w ostatnim dniu ostatniego Okresu Odsetkowego, wskazanego w Warunkach Emisji Obligacji tj. dnia 12 marca 2025 r. JeŜeli Data Wykupu nie przypada na Dzień Roboczy, wówczas wykup Obligacji następuje w najbliŝszym Dniu Roboczym przypadającym po Dacie Wykupu. Z chwilą wykupu Obligacje ulegają umorzeniu. Wraz z NaleŜnością Główną zostaną wypłacone Odsetki za ostatni Okres Odsetkowy. Wypłaty podlegają wszelkim przepisom podatkowym, dewizowym i innym przepisom obowiązującym w miejscu i dacie płatności. III.4.2. Wcześniejszy wykup Obligacji III.4.2.1. Wcześniejszy wykup Obligacji wynikający z nie zaliczenia wartości zobowiązań do funduszy własnych Emitenta W przypadku: 1) nie wyraŝenia przez Komisję Nadzoru Finansowego zgody na zaliczenie wartości zobowiązań wynikających z Obligacji do funduszy podstawowych Emitenta zgodnie z 2 ust.3 uchwały nr 314/2009 Komisji Nadzoru Finansowego z dnia 14 października 2009 r. w sprawie innych pozycji bilansu banku, zaliczanych do funduszy podstawowych banku, ich wysokości, zakresu i warunków ich zaliczania do funduszy podstawowych banku lub 2) nie wyraŝenia przez Komisję Nadzoru Finansowego zgody na zaliczenie wartości zobowiązań wynikających z Obligacji do funduszy uzupełniających Emitenta zgodnie z art. 127 ust. 3 lit. B ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (tekst jednolity Dz. U z 2002 r. Nr 72 poz. 665 z późn. zm.) w terminie do 31 stycznia 2011 roku, Emitent dokona wykupu Obligacji w dniu 12 marca 2011 roku. III.4.2.2. Wcześniejszy wykup Obligacji w przypadku zaliczenia wartości zobowiązań do funduszy własnych Emitenta W przypadku: 1) wyraŝenia przez Komisję Nadzoru Finansowego zgody na zaliczenie wartości zobowiązań wynikających z Obligacji do funduszy podstawowych zgodnie z 2 ust. 3 uchwały nr 314/2009 Komisji Nadzoru Finansowego z dnia 14 października 2009 r. w sprawie innych pozycji bilansu 13
banku, zaliczanych do funduszy podstawowych banku, wycofanie środków pienięŝnych z Obligacji od Emitenta, w szczególności poprzez wykup Obligacji przed terminem wskazanym w Warunkach Emisji lub poprzez nabycie Obligacji przez Emitenta w celu ich umorzenia, jest moŝliwy jedynie za zgodą Komisji Nadzoru Finansowego: nie wcześniej niŝ po upływie 10 lat od Daty Emisji oraz jeŝeli przemawia za tym szczególny interes ekonomiczny Emitenta, tj. jeŝeli: z uwagi na wysokość funduszy podstawowych lub uzupełniających Emitenta, ustanie potrzeba zaliczenia wartości zobowiązań (środków pienięŝnych) z Obligacji, lub koszt obsługi Obligacji przewyŝszać będzie koszty alternatywnego pozyskania środków na rynku finansowym, co groziłoby powstaniem szkody w mieniu Emitenta; 2) wyraŝenia przez Komisję Nadzoru Finansowego zgody na zaliczenie wartości zobowiązań wynikających z Obligacji do funduszy uzupełniających Emitenta zgodnie z art. 127 ust. 3 pkt. 2 lit. b ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (tekst jednolity Dz. U. z 2002 r. Nr 72 poz. 665 z poźn. zm.), wycofanie środków pienięŝnych od Emitenta, w szczególności poprzez wykup przed terminem wskazanym w Warunkach Emisji lub poprzez nabycie Obligacji przez Emitenta w celu ich umorzenia jest moŝliwe jedynie za zgodą Komisji Nadzoru Finansowego, o której mowa w art. 127 ust. 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe, wyraŝoną na wniosek Emitenta. W dniu 23 marca 2010 r. Emitent złoŝył wniosek do Komisji Nadzoru Finansowego o zaliczenie wartości zobowiązań wynikających z Obligacji do funduszy podstawowych. Zaliczenie zobowiązań wynikających z Obligacji do funduszy podstawowych, zgodnie z Uchwałą nr 314/2009 Komisji Nadzoru Finansowego z dnia 14 października 2009 r. moŝe nastąpić, jeśli warunki emisji Obligacji uwzględniają następujące wymogi: 1) wykup Obligacji przed terminem jest moŝliwy jedynie za zgodą KNF: nie wcześniej niŝ po upływie 10 lat od daty zamknięcia emisji, jeŝeli przemawia za tym szczególny interes ekonomiczny banku, nie spowoduje to istotnego pogorszenia sytuacji finansowej banku. 2) bank ma prawo do wstrzymania lub odroczenia wypłaty oprocentowania z Obligacji, jeŝeli nastąpi istotne pogorszenie jego sytuacji finansowej, 3) w razie upadłości lub likwidacji banku roszczenia Obligatariuszy zaspokajane będą w ostatniej kolejności, 4) Obligacje wyemitowane są wyłącznie w PLN, EURO, USD lub CHF. Obligacje emitowane przez Spółdzielczy Bank Rozwoju z siedzibą w Szepietowie spełniają wskazane wyŝej wymogi Uchwały nr 314 Komisji Nadzoru Finansowego z dnia 14 października 2009 r. Decyzją z dnia 12 maja 2010 r. Komisja Nadzoru Finansowego wyraziła zgodę na zaliczenie do funduszy podstawowych Spółdzielczego Banku Rozwoju z siedzibą w Szepietowie środków pienięŝnych z Obligacji Serii SBR0325. 14
15
III.5. Warunki i terminy wypłaty Odsetek III.5.1. Wypłata Odsetek w dniach wskazanych w Warunkach Emisji Okresy Odsetkowe wynoszą 6 miesięcy. Odsetki naliczane są od wartości nominalnej Obligacji. Odsetki od Obligacji naliczane są od 12 marca 2010 roku (z wyłączeniem tego dnia) do Daty Wykupu (łącznie z tym dniem). KaŜdy Okres Odsetkowy rozpoczyna się w dacie ostatniego dnia poprzedniego Okresu Odsetkowego (z wyłączeniem tego dnia) i kończy w ostatnim dniu Okresu Odsetkowego (łącznie z tym dniem). Odsetki są płatne w ostatnim dniu Okresu Odsetkowego, a jeśli dzień ten nie będzie przypadał w Dniu Roboczym, Emitent zapłaci Odsetki w pierwszym Dniu Roboczym przypadającym po dniu wskazanym w tabeli poniŝej. Nr kolejny Pierwszy dzień Okresu Odsetkowego Ostatni Dzień Okresu Odsetkowego Dzień ustalenia praw do świadczeń I 12.03.2010 r. 12.09.2010 r. 03.09.2010 r. II 12.09.2010 r. 12.03.2011 r. 04.03.2011 r. III 12.03.2011 r. 12.09.2011 r. 02.09.2011 r. IV 12.09.2011 r. 12.03.2012 r. 02.03.2012 r. V 12.03.2012 r. 12.09.2012 r. 04.09.2012 r. VI 12.09.2012 r. 12.03.2013 r. 04.03.2013 r. VII 12.03.2013 r. 12.09.2013 r. 04.09.2013 r. VIII 12.09.2013 r. 12.03.2014 r. 04.03.2014 r. IX 12.03.2014 r. 12.09.2014 r. 04.09.2014 r. X 12.09.2014 r. 12.03.2015 r. 04.03.2015 r. XI 12.03.2015 r. 12.09.2015 r. 04.09.2015 r. XII 12.09.2015 r. 12.03.2016 r. 04.03.2016 r. XIII 12.03.2016 r. 12.09.2016 r. 02.09.2016 r. XIV 12.09.2016 r. 12.03.2017 r. 03.03.2017 r. XV 12.03.2017 r. 12.09.2017 r. 04.09.2017 r. XVI 12.09.2017 r. 12.03.2018 r. 02.03.2018 r. XVII 12.03.2018 r. 12.09.2018 r. 04.09.2018 r. XVIII 12.09.2018 r. 12.03.2019 r. 04.03.2019 r. XIX 12.03.2019 r. 12.09.2019 r. 04.09.2019 r. XX 12.09.2019 r. 12.03.2020 r. 04.03.2020 r. XXI 12.03.2020 r. 12.09.2020 r. 04.09.2020 r. XXII 12.09.2020 r. 12.03.2021 r. 04.03.2021 r. XXIII 12.03.2021 r. 12.09.2021 r. 03.09.2021 r. XXIV 12.09.2021 r. 12.03.2022 r. 04.03.2022 r. XXV 12.03.2022 r. 12.09.2022 r. 02.09.2022 r. XXVI 12.09.2022 r. 12.03.2023 r. 03.03.2023 r. XXVII 12.03.2023 r. 12.09.2023 r. 04.09.2023 r. XXVIII 12.09.2023 r. 12.03.2024 r. 04.03.2024 r. XXIX 12.03.2024 r. 12.09.2024 r. 04.09.2024 r. XXX 12.09.2024 r. 12.03.2025 r. 04.03.2025 r. Obligacje są oprocentowane według stopy procentowej równej Stawce WIBOR powiększonej o marŝę w wysokości 3,5 punktu procentowego. Stawka WIBOR dla pierwszego Okresu Odsetkowego wynosi 4,24%. Dla pierwszego Okresu Odsetkowego oprocentowanie Obligacji wynosi 7,74%. 16
Przy naliczaniu Odsetek Oprocentowanie będzie naliczane według formuły - rzeczywista liczba dni w Okresie Odsetkowym podzielona przez 365 albo przez 366 zaleŝnie od liczby dni w roku kalendarzowym, w którym rozpoczyna się dany Okres Odsetkowy. Obliczanie Oprocentowania następuje według wzoru: KO = SP x WN x LD/ D gdzie: KO oznacza wysokość Odsetek z jednej Obligacji, SP oznacza ustaloną Stopę Procentową, WN oznacza wartość nominalną jednej Obligacji, LD oznacza liczbę dni w Okresie Odsetkowym, D oznacza rzeczywistą liczbę dni w roku kalendarzowym. po zaokrągleniu wyniku tego obliczenia do jednego grosza (przy czym pół grosza będzie zaokrąglone w górę). III.5.2. Wstrzymanie wypłaty Odsetek Zgodnie z punktem 21 Warunków Emisji Emitent moŝe wstrzymać lub odroczyć wypłaty Oprocentowania w przypadku: 1) jeŝeli nastąpi istotne pogorszenie sytuacji finansowej Emitenta, 2) na skutek zrealizowania przez Emitenta zalecenia Komisji Nadzoru Finansowego, wydanego na podstawie art. 138 ust. 1 pkt. 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (tekst jednolity Dz. U. z 2002 r. Nr 72 poz. 665 z poźn. zm.). Emitent moŝe wstrzymać lub odroczyć wypłaty Oprocentowania na czas nie dłuŝszy niŝ do Daty Wykupu. III.6. Niepłacenie zobowiązań z Obligacji Zgodnie z pkt. 22 Warunków Emisji: 1) jeŝeli płatności dokonywane w związku z Obligacjami nie są wystarczające na pokrycie NaleŜności Głównej lub Oprocentowania, Emitent dokona na rzecz Obligatariuszy odpowiednich płatności proporcjonalnie do wysokości środków przeznaczonych do zapłaty; 2) przekazane płatności zostaną zaliczone w pierwszej kolejności na płatności z tytułu Odsetek, a dopiero w drugiej kolejności na płatność NaleŜności Głównej; 3) w przypadku opóźnienia w zapłacie NaleŜności Głównej lub Odsetek z Obligacji kaŝdy Obligatariusz będzie uprawniony do otrzymania od Emitenta za kaŝdy dzień opóźnienia aŝ do faktycznej zapłaty, odsetek ustawowych w wysokości wynikającej z Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 4 grudnia 2008 roku w sprawie określenia odsetek ustawowych (Dz. U. z 2008 r. nr 220, poz. 1434) lub aktu prawnego, który zastąpi to rozporządzenie. III.7. Wysokość i forma zabezpieczenia i oznaczenie podmiotu udzielającego zabezpieczenia Obligacje Serii SBR0325 nie są zabezpieczone. III.8. Szacunkowe dane dotyczące wartości zaciągniętych zobowiązań przez Emitenta na ostatni dzień kwartału poprzedzającego udostępnienie inwestorom propozycji nabycia obligacji oraz perspektywy kształtowania zobowiązań Emitenta do czasu całkowitego wykupu dłuŝnych instrumentów finansowych Wartość zaciągniętych przez Emitenta zobowiązań na ostatni dzień kwartału poprzedzającego udostępnienie propozycji nabycia tj. dzień 31 grudnia 2009 r. wynosi: 199 679 tys. złotych, w tym wartość zobowiązań długoterminowych (depozyty stabilne) wynosi 127 795 złotych, zaś wartość zobowiązań krótkoterminowych 71 884 tys. złotych. Przewidywana wartość zobowiązań Emitenta na dzień wykupu Obligacji wynosi 503 825 tys. złotych, w tym przewidywana wartość zobowiązań długoterminowych (depozyty stabilne) wynosi 322 448 tys. złotych, a przewidywana wartość zobowiązań krótkoterminowych 181 377 tys. złotych. Projekcję zobowiązań i naleŝności Spółdzielczego Banku Rozwoju z siedzibą w Szepietowie sporządzono zakładając średni roczny przyrost zobowiązań na poziomie 11,8%, a naleŝności 11,2%. Przyrost ten załoŝono ostroŝnościowo na niŝszym poziomie niŝ osiągnięty w latach minionych. JednakŜe biorąc pod 17
uwagę obecne rozmiary działalności, osiąganie powyŝszego przyrostu wymagało będzie gromadzenia coraz wyŝszych nominalnie kwot środków pienięŝnych. Ponadto, szacując przyrost, wzięto pod uwagę rosnącą konkurencję, zmianę pokoleniową klientów, którzy są mniej przywiązani do jednego banku, a takŝe zmieniające się prawo. Projekcja finansowa Emitenta na lata 2010-2025 została przedstawiona w poniŝszej tabeli. Lp. Wyszczególnienie 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Lata tys. zł tys. zł tys. zł tys. zł tys. zł tys. zł I Zobowiązania razem 181 741 200 725 216 223 226 813 241 144 256 387 1) zobowiązania wobec sektora finansowego 18 506 17 000 15 000 13 000 13 650 14 333 2) zobowiązania wobec sektora niefinansowego 151 967 170 203 187 223 199 393 212 353 226 156 3) zobowiązania wobec budŝetu 11 268 13 522 14 000 14 420 15 141 15 898 II NaleŜności razem 194 245 213 670 230 763 244 609 259 285 274 842 Lata Lp. Wyszczególnienie 2015 2016 2017 2018 2019 2020 tys. zł tys. zł tys. zł tys. zł tys. zł tys. zł I Zobowiązania razem 272 599 289 841 308 181 327 688 348 437 370 506 1) zobowiązania wobec sektora finansowego 15 049 15 802 16 592 17 421 18 292 19 207 2) zobowiązania wobec sektora niefinansowego 240 857 256 512 273 186 290 943 309 854 329 994 3) zobowiązania wobec budŝetu 16 693 17 528 18 404 19 324 20 290 21 305 II NaleŜności razem 291 333 308 813 327 342 346 982 367 801 389 869 Lp. Wyszczególnienie 2021 2022 2023 2024 2025 18 Lata tys. zł tys. zł tys. zł tys. zł tys. zł I Zobowiązania razem 393 981 418 952 445 514 473 769 503 825 1) zobowiązania wobec sektora finansowego 20 167 21 176 22 234 23 346 24 513 2) zobowiązania wobec sektora niefinansowego 351 444 374 288 398 617 424 527 452 121 3) zobowiązania wobec budŝetu 22 370 23 489 24 663 25 896 27 191 II NaleŜności razem 413 261 438 057 464 341 492 201 521 733 Źródło: Spółdzielczy Bank Rozwoju z siedzibą w Szepietowie Zobowiązania w Banku stanowią zgromadzone depozyty od ludności, przedsiębiorstw, budŝetu oraz zaciągnięte poŝyczki w bankach lub innych instytucjach finansowych. WyŜsze zobowiązania Banku przekładają się automatycznie na większe naleŝności, co oznacza iŝ ma on większe moŝliwości działania na rynku a zatem wypracowywania zysku. III.9. Ogólne informacje o ratingu przyznanym Emitentowi lub emitowanym przez niego Obligacjom Emitentowi ani wystawianym przez niego instrumentom finansowym nie był przyznany rating. III.10. Wskazanie oraz szczegółowe opisanie dodatkowych praw z tytułu posiadanych dłuŝnych instrumentów finansowych Posiadaczom Obligacji nie przysługują dodatkowe prawa z tytułu Obligacji objętych niniejszym Dokumentem informacyjnym. Posiadacze Obligacji są uprawnieni do otrzymania Odsetek w wysokości
i w terminach wskazanych w punkcie III.5 oraz kwoty wykupu w terminie i na zasadach wskazanych w punkcie III.4. III.11. Ogólne informacje o zasadach opodatkowania dochodów związanych z posiadaniem i obrotem dłuŝnymi instrumentami finansowymi objętymi Dokumentem informacyjnym Zgodnie z pkt. 20.3 Warunków Emisji wszelkie płatności z tytułu Obligacji będą dokonywane przez Emitenta lub działającą na jego zlecenie osobę trzecią, po potrąceniu lub pobraniu podatków, opłat lub innych naleŝności publicznoprawnych, chyba Ŝe takie potrącenie lub pobranie nie jest wymagane przepisami prawa. Zgodnie z pkt. 20.5 Warunków Emisji jakiekolwiek wypłaty z tytułu Obligacji podlegają wszelkim przepisom podatkowym, dewizowym i innym przepisom obowiązującym w miejscu i dacie płatności. Opisane poniŝej zasady opodatkowania obrotu Obligacjami mają charakter ogólny. Indywidualne przypadki obrotu Obligacjami mogą powodować powstanie obowiązku podatkowego innego niŝ wskazane poniŝej. W celu uzyskania szczegółowych informacji związanych z opodatkowaniem obrotu Obligacjami Obligatariusze winni zwrócić się do podmiotów uprawnionych do świadczenia usług doradztwa podatkowego. III.11.1. Podatek dochodowy od osób fizycznych Zasady opodatkowania dochodów osiąganych przez osoby fizyczne są uregulowane w Ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych z dnia 26 lipca 1991 r. (tj. Dz.U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307). Na podstawie art. 30a ust. 1 pkt 2 Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych dochodów (przychodów) z odsetek i dyskonta od papierów wartościowych nie łączy się z dochodami (przychodami) z innych źródeł i pobiera się od nich podatek w formie ryczałtu w wysokości 19% uzyskanego przychodu. Płatnikiem podatku jest dom maklerski prowadzący rachunek papierów wartościowych, na którym zapisano papiery wartościowe, lub dom maklerski pełniący rolę sponsora emisji, w przypadku zapisania papierów wartościowych w rejestrze sponsora emisji. Zgodnie z art. 30b ust. 1 Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych od dochodów uzyskanych na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej z odpłatnego zbycia papierów wartościowych lub pochodnych instrumentów finansowych i z realizacji praw z nich wynikających oraz z odpłatnego zbycia udziałów w spółkach mających osobowość prawną, pobiera się podatek dochodowy w wysokości 19% uzyskanego dochodu. Wyjątkiem jest odpłatne zbywanie papierów wartościowych i pochodnych instrumentów finansowych oraz realizacja praw z nich wynikających jeŝeli czynności te wykonywane są w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Dochodów (przychodów) z przedmiotowych transakcji nie łączy się z pozostałymi dochodami opodatkowanymi na zasadach ogólnych. W przypadku dokonania transakcji zbycia Obligacji płatnikiem podatku jest obligatariusz. Dom maklerski prowadzący rachunek papierów wartościowych, na którym są zapisane Obligacje lub będący sponsorem emisji zobowiązany jest przekazać obligatariuszom zestawienie dochodów uzyskanych ze sprzedaŝy papierów wartościowych. W celu umoŝliwienia spełnienia przez domy maklerskie obowiązków wskazanych powyŝej, obligatariusz zobowiązany jest przekazać domowi maklerskiemu informacje o posiadanym numerze identyfikacji podatkowej oraz o właściwym urzędzie skarbowym, a takŝe inne informacje niezbędne domowi maklerskiemu do wypełnienia nałoŝonych na niego obowiązków. W przypadku obligacji zakładających kapitalizację odsetek opodatkowaniu podlega dochód uzyskany przez podatnika w momencie wypłaty lub postawienia go do dyspozycji. Zasada ta ma zastosowanie równieŝ w przypadku przedterminowego wykupu obligacji. Przy realizacji przedterminowego wykupu obligacji opodatkowaniu podlega faktyczna kwota dochodu z obligacji stawiana do dyspozycji posiadacza obligacji (naliczone odsetki pomniejszone o kwotę pobieraną przy przedterminowym wykupie). Zgodnie z art. 30b ust. 4 Ustawy o Podatku Dochodowym od Osób Fizycznych powyŝszych zasad opodatkowania nie stosuje się jeśli odpłatne zbycie papierów wartościowych następuje w wykonaniu działalności gospodarczej. W takim przypadku dochody uzyskane ze zbycia obligacji są opodatkowane według ogólnych zasad właściwych dla opodatkowania dochodów z działalności gospodarczej. III.11.2. Podatek dochodowy od osób prawnych Zasady opodatkowania dochodów osiąganych przez osoby prawne są uregulowane w Ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych z dnia 15 lutego 1992 r. (Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 z późn. zm.). Zgodnie z Ustawą o podatku dochodowym od osób prawnych dochody uzyskane przez osoby prawne z odsetek oraz od dyskonta od papierów wartościowych oraz dochody z odpłatnego zbycia papierów wartościowych podlegają opodatkowaniu na zasadach ogólnych. Stawka podatku od dochodów osób prawnych wynosi 19% podstawy opodatkowania. 19
III.11.3. Podatek od dochodów uzyskanych przez zagraniczne podmioty W przypadku podatników, na których ciąŝy ograniczony obowiązek podatkowy, zasady opodatkowania oraz wysokość stawek podatku od dochodów osiąganych przez te osoby na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej zaleŝne są od postanowień umów o unikaniu podwójnego opodatkowania. JednakŜe zastosowanie stawek podatku wynikających z właściwej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania albo nie pobranie (niezapłacenie) podatku jest moŝliwe pod warunkiem udokumentowania stosownym zaświadczeniem miejsca siedziby bądź zamieszkania podatnika, wydanego dla celów podatkowych przez właściwą administrację podatkową (certyfikat rezydencji). W przypadku braku certyfikatu zastosowanie znajdą uregulowania zawarte w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, w szczególności: w odniesieniu do zagranicznych osób prawnych przepis art. 21 ust. 1 pkt 1 ustawy, który stanowi, iŝ podatek dochodowy z tytułu przychodów z odsetek ustala się w wysokości 20% przychodów. w odniesieniu do zagranicznych osób fizycznych przepis art. 30a ust. 1 pkt 2 ustawy, który stanowi, iŝ od uzyskanych przychodów z odsetek i dyskonta papierów wartościowych pobiera się 19% zryczałtowany podatek dochodowy. III.11.4. Podatek od czynności cywilnoprawnych Zasady opodatkowania czynności cywilnoprawnych zostały określone w Ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych z dnia 9 września 2000 r. (Dz.U. z 2007 nr 68 poz. 450 z późn. zm.). Zgodnie z art. 9 pkt 9 Ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych sprzedaŝ papierów wartościowych firmom inwestycyjnym bądź za ich pośrednictwem oraz sprzedaŝ papierów wartościowych dokonywana w ramach obrotu zorganizowanego, rozumianego w myśl przepisów o obrocie instrumentami finansowymi, jest zwolniona z przedmiotowego podatku. Podatkiem od czynności cywilnoprawnych nie podlegają takŝe czynności prawne, jeŝeli przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania tej czynności jest opodatkowana podatkiem od towarów i usług lub zwolniona z tego podatku. W przypadku gdy sprzedaŝ Obligacji nie będzie objęta Ŝadnym z przypadków wymienionych powyŝej, będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, którego stawka wynosi 1% wartości dokonanej transakcji. Zgodnie z art. 9 pkt 9 Ustawy o Podatku od Czynności Cywilnoprawnych, sprzedaŝ papierów wartościowych podmiotom prowadzącym przedsiębiorstwa maklerskie, a takŝe sprzedaŝ dokonywana za pośrednictwem takich podmiotów nie podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych. SprzedaŜ papierów wartościowych dokonywana bez pośrednictwa podmiotów prowadzących przedsiębiorstwa maklerskie podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych w wysokości 1% liczonej od wartości sprzedanych papierów wartościowych (art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. b Ustawy o Podatku od Czynności Cywilnoprawnych). Obowiązek uiszczenia tego podatku ciąŝy na kupującym. III.12. Ograniczenia sprzedaŝy Rozpowszechnianie Dokumentu informacyjnego oraz oferowanie Obligacji do sprzedaŝy mogą być ograniczone przez prawo. Jakiekolwiek osoby, które znajdą się w posiadaniu niniejszego Dokumentu informacyjnego lub Obligacji są zobowiązane przez Agenta Emisji do zapoznania się z ewentualnymi restrykcjami i stosowania się do nich. W szczególności, osoby takie są zobowiązane do stosowania się do restrykcji dotyczących oferowania lub sprzedaŝy Obligacji oraz do restrykcji dotyczących rozpowszechniania tego Dokumentu informacyjnego oraz innych informacji dotyczących Obligacji zgodnie z odpowiednimi przepisami prawa. Ponadto Agent Emisji nie wypowiada się na temat opodatkowania przychodów uzyskanych w związku z posiadaniem Obligacji, lub na temat opłat skarbowych od Obligacji. W związku z powyŝszym, kaŝdy potencjalny nabywca Obligacji powinien skonsultować się z profesjonalnym doradcą podatkowym. Obligacje nie mogą być proponowane do nabycia w Rzeczpospolitej Polskiej w sposób wskazany w art. 3 ust. 1 Ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego obrotu oraz o spółkach publicznych (Dz. U. z 2005 r., Nr 184, poz. 1539, z późn. zm.). KaŜda osoba, która nabyła Obligacje ( Inwestor ) zobowiązuje się, Ŝe nie będzie proponowała nabycia Obligacji w powyŝszy sposób. KaŜdy Inwestor będzie przestrzegał wszelkich ograniczeń wynikających z ustawy Prawo dewizowe. 20
IV. DANE O EMITENCIE IV.1. Podstawowe dane Nazwa Emitenta Spółdzielczy Bank Rozwoju z siedzibą w Szepietowie Forma prawna spółdzielnia Adres siedziby 18-210 Szepietowo, ul. Kardynała Stefana Wyszyńskiego 3 Telefon 086 477 04 11 Fax 086 477 04 21 E-mail bs@sbrbank.pl Strona internetowa www.sbrbank.pl REGON 000494479 NIP 722-000-25-65 KRS 0000108786 IV.2. Czas trwania Emitenta Czas trwania Emitenta nie jest oznaczony. IV.3. Przepisy prawa na podstawie których Emitent został utworzony Ustawa z dnia 16.09.1982r. Prawo spółdzielcze (Dz. U. Rok 2003, Nr 188 poz. 1848 z późn. zm.) IV.4. Wskazanie sądu, który wydał postanowienie o wpisie do właściwego rejestru Emitent zarejestrowany jest w Krajowym Rejestrze Sądowym, Sąd Rejonowy w Białymstoku, XII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego. IV.5. Historia Emitenta Spółdzielczy Bank Rozwoju został utworzony w 1955 roku jako Kasa Spółdzielcza. Powstała ona na bazie Punktu Kasowego Kasy Spółdzielczej w Wysokiem Mazowieckiem. Tworzyło ją 230 członków którzy zgromadzili 15 tys. funduszu udziałowego. Autentyczny i samodzielny rozwój Banku rozpoczął się od roku 1990 tj. od przemian ustrojowych i gospodarczych w Polsce. Bank pod nazwą Bank Spółdzielczy w Szepietowie funkcjonował samodzielnie do końca 1998 r. Od 01 stycznia 1999 r. wraz z wprowadzeniem minimalnych progów kapitałowych do Banku przyłączył się Bank Spółdzielczy w Nowych Piekutach stając się jego oddziałem. Bank posiadając jeden oddział i dwa punkty kasowe rozwijał się dynamicznie, jednak posiadał zbyt małe środki, aby zaspokoić potrzeby kredytowe duŝych klientów. Zostały więc podjęte decyzje o rozszerzaniu działalności bankowej na tereny miejskie. W okresie od 2004 r. do 2009 utworzono w Białymstoku 6 Punktów Obsługi Klienta. W 2009 r. uruchomiono kolejne dwa oddziały, jeden w ŁomŜy a drugi w Warszawie. Przyjęta strategia rozwoju Banku pozwoliła w okresie od 2000 r. zwiększyć rozmiary działalności 9 - krotnie. Obecnie Bank posiada 5 Oddziałów i 8 Punktów Obsługi Klienta. Na koniec 2009 r. zatrudniał 77 pracowników. Posiada równieŝ dwie agencje obsługujące klientów w zakresie przyjmowania wpłat z tytułu płatności masowych. Rozszerzając swoją działalność na tereny miejskie w Banku zapadła decyzja o zmianie jego nazwy i logo. Celem zmiany było odmiejscowienie nazwy Banku, oraz uczynienie bardziej rozpoznawalnym poprzez zmienione logo wyróŝniające go z jednolitego oznakowania banków spółdzielczych. Od 1 lutego 2007 roku zaprzestano uŝywania nazwy Bank Spółdzielczy w Szepietowie stosując nową Spółdzielczy Bank Rozwoju z siedzibą w Szepietowie. W listopadzie 2006 roku oddana została do uŝytku nowa siedziba Banku, w której mieści się Centrala i Oddział. IV.6. Rodzaje i wartość kapitałów własnych Emitenta i zasady ich tworzenia Emitent posiada następujące fundusze własne: a) fundusz udziałowy 940 tys. zł tworzony jest z tytułu wpłat udziałów przez osoby które zostały przyjęte w poczet członków, 21
b) fundusz zasobowy 10.226 tys. zł tworzony z podziału nadwyŝki bilansowej wypracowywanej przez Emitenta oraz wpłat wpisowego przez osoby przyjmowane w poczet członków, c) fundusz ogólnego ryzyka - 343 tys. zł. tworzony z podziału nadwyŝki bilansowej, d) fundusz z aktualizacji wyceny 40 tys. zł - utworzony przy aktualizacji wartości środków trwałych. Łączna wartość funduszy własnych wynosi 11.589 tys. złotych. IV.7. Informacja o nieopłaconej części kapitału zakładowego Kapitałem zakładowym jest u Emitenta fundusz udziałowy. Nieopłacona kwota udziałów wynosi 20.772 zł. Kwota ta obejmuje zadeklarowane a nieopłacone udziały pierwsze (członek winien posiadać jeden udział) oraz zadeklarowane, a nie opłacone udziały kolejne. IV.8. Informacja o przewidywanych zmianach kapitału zakładowego w wyniku realizacji przez obligatariuszy uprawnień z obligacji zamiennych lub z obligacji dających pierwszeństwo do objęcia w przyszłości nowych emisji akcji, ze wskazaniem wartości warunkowego podwyŝszenia kapitału zakładowego oraz terminu wygaśnięcia praw obligatariuszy do nabycia tych akcji Z uwagi na formę prawną Emitent nie przeprowadził emisji obligacji zamiennych na akcje ani emisji obligacji z prawem pierwszeństwa do objęcia w przyszłości nowych emisji akcji. IV.9. Wskazanie liczby akcji i wartości kapitału zakładowego, o które - na podstawie statutu przewidującego upowaŝnienie zarządu do podwyŝszenia kapitału zakładowego, w granicach kapitału docelowego - moŝe być podwyŝszony kapitał zakładowy, jak równieŝ liczby akcji i wartości kapitału zakładowego, o które w terminie waŝności dokumentu informacyjnego moŝe być jeszcze podwyŝszony kapitał zakładowy w tym trybie śadne papiery wartościowe Emitenta ani teŝ wartość kapitału zakładowego nie mogą być zaliczone do podwyŝszenia kapitału zakładowego w trybie przewidzianym przez statut. IV.10. Wskazanie, na jakich rynkach instrumentów finansowych są lub były notowane instrumenty finansowe Emitenta lub wystawiane w związku z nimi kwity depozytowe Spółdzielczy Bank Rozwoju z siedzibą w Szepietowie według stanu na dzień sporządzenia niniejszego Dokumentu informacyjnego nie emitował Ŝadnych instrumentów finansowych, a zatem nie były one notowane na Ŝadnych rynkach. IV.11. Powiązania organizacyjne lub kapitałowe Emitenta mające istotny wpływ na jego działalność, ze wskazaniem istotnych jednostek jego grupy kapitałowej Emitent jest powiązany kapitałowo z następującymi podmiotami: 1) Bank BPS S.A. z siedzibą w Warszawie, działalność bankowa 827.490 szt. akcji o wartości 1.074 656,2 zł, udział w kapitale 0,621%, głosów na WZA - 0,621%. 2) Centrum Technologii Informatycznych IT CARD S.A. z siedzibą w ŁomŜy, działalność telekomunikacyjna 7500 szt. akcji o wartości 750.000 zł, udział w kapitale -18,75%, głosów na WZA 20,65%. 3) Dom Maklerski Banku BPS S.A. z siedzibą w Warszawie, działalność finansowa 25.000 akcji o wartości 100.000 zł, udział w kapitale zakładowym 0,37%, głosów na WZA 0,218%. 4) SBR Finanse sp. z o.o. z siedziba w Szepietowie, działalność w zakresie usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych 50 udziałów o wartości 50.000 zł, udział w kapitale 100%, głosów na Zgromadzeniu Wspólników 100%. 5) SBR Commercial Finance sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie 108 udziałów o wartości 5.400 zł głosów na Zgromadzeniu Wspólników 9%, 6) Bank Spółdzielczy w Sokołach - 355 szt. udziałów o wartości 71.000 zł, udział w funduszu udziałowym 1,5%, głosów na Zgromadzeniu Wspólników - 0 7) Bank Spółdzielczy w Wysokiem Mazowieckiem szt. 39 udziałów o wartości 7.823,90 zł, udział w funduszu udziałowym - 0,12 %, głosów na Zgromadzeniu Wspólników 0, 22
8) TUW Wielkopolska z siedzibą w Warszawie, działalność ubezpieczeniowa - 500 szt. udziałów o wartości nominalnej 2 zł kaŝdy na łączną wartość 1.000 (jeden tysiąc) złotych, udział głosów na Zgromadzeniu Wspólników - 0. IV.12. Informacja o prowadzonej działalności oraz o podstawowych produktach i usługach oferowanych przez Emitenta Emitent prowadzi działalność bankową i zgodnie ze statutem wykonuje czynności bankowe określone w ustawie Prawo bankowe. Głównymi produktami jakie Emitent oferuje są: 1) prowadzenie rachunków bankowych rozliczeniowych rachunki bieŝące, pomocnicze, powiernicze, specjalne - dla podmiotów i osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, jednostek samorządowych, rolników; 2) prowadzenie rachunków oszczędnościowo rozliczeniowych, terminowych lokat oszczędnościowych, rachunków oszczędnościowych, rachunków oszczędnościowych dla SKO, rachunków Indywidualnych Kont Emerytalnych dla osób fizycznych; rachunki prowadzone są zarówno w złotych jak i walutach wymienialnych tj EUR, USD, GBP; 3) udzielanie kredytów na cele inwestycyjne, oraz finansowanie bieŝącej działalności dla podmiotów gospodarczych oraz rolników w formie: kredytów inwestycyjnych, kredytów obrotowych w rachunkach kredytowych i bieŝących, kredytów płatniczych na pokrycie krótkoterminowych zobowiązań, kredytów pomostowych na finansowanie przedsięwzięć inwestycyjnych z dotacją ze środków unijnych, kredytów inwestycyjnych na przedsięwzięcia w rolnictwie z dopłatą ARiMR. Ponadto Emitent wystawia na zlecenie klientów gwarancje bankowe. 4) udzielanie kredytów na cele konsumpcyjne dla osób fizycznych w formie: kredytów odnawialnych w rachunkach oszczędnościowo rozliczeniowych, kredytów gotówkowych na cele konsumpcyjne, kredytów hipotecznych, kredytów mieszkaniowych, Kredyty na działalność gospodarczą udzielane są w złotych oraz walutach wymienialnych. Oprócz wymienionych wyŝej produktów bankowych Emitent świadczy usługi finansowe polegające na wykonywaniu: obsługi kasowej klientów własnych i innych banków, przeprowadzaniu transakcji rozliczeniowych krajowych i zagranicznych, kupna i sprzedaŝy walut, zawieraniu umów ubezpieczeń majątkowych i osobowych, przyjmowaniu i przekazywaniu zleceń klientów Domu Maklerskiego BPS S.A., pośrednictwa w przekazywaniu środków z zagranicy i za granicę poprzez uczestnictwo w systemie Money Gram. Czynności bankowe i usługi Emitent świadczy klientom poprzez sieć placówek, sieć bankomatów, elektroniczne kanały dostępu oraz umowy agencyjne. IV.13. Wybrane dane finansowe Spółdzielczego Banku Rozwoju. Spółdzielczy Bank Rozwoju z siedzibą w Szepietowie jest jednym z bardziej dynamicznych banków w Zrzeszeniu BPS S.A. Rozwój działalności Banku w okresie ostatnich pięciu lat: Wyszczególnienie 2005 2006 2007 2008 2009 w tys. zł 2009/2005 (w proc.) Suma bilansowa 64,41 91,01 112,99 135,38 214,24 332,62% Fundusze własne 4,95 6,75 10,99 12,42 13,39 270,51% Kredyty 59,75 79,62 90,04 109,59 162,00 271,13% Depozyty 53,40 75,63 85,65 97,61 165,48 309,89% Źródło: Spółdzielczy Bank Rozwoju z siedzibą w Szepietowie 23
Rozwój Banku jest wynikiem przyjętej strategii pozyskiwania nowych klientów. Bank osiąga to poprzez wyjście ze swoją ofertą poza tradycyjny rynek wiejski - na tereny miejskie. Przyrost rozmiarów działalności przekłada się na osiągane wyniki finansowe. Wyszczególnienie 2008 2009 tys. zł Dynamika 2009/2008 PRZYCHODY z tytułu odsetek: 9 391 11 648 124,03% KOSZTY z tytułu odsetek 3 755 5 620 149,67% Wynik z tytułu odsetek 5 636 6 028 106,96% Wynik z tytułu prowizji 1 530 1 924 125,75% Wynik na operacjach finansowych 7 14 200,00% Wynik z pozycji wymiany -7 120 1714,30% Przychody z akcji i udziałów - 96 - WYNIK NA DZIAŁALNOŚCI BANKOWEJ 7 166 8 182 114,18% Koszty działania banku 5 420 5 477 101,05% WYNIK FINANSOWY BRUTTO 1 976 2 344 118,62% WYNIK FINANSOWY NETTO 1 521 1 908 125,44% Źródło: Spółdzielczy Bank Rozwoju z siedzibą w Szepietowie Głównymi źródłami przychodów Emitenta są odsetki od naleŝności oraz przychody prowizyjne. W strukturze przychodów stanowią one łącznie 89%. Natomiast głównymi pozycjami kosztów są koszty odsetkowe od zobowiązań i koszty działania banku, które razem stanowią 85,3% kosztów. Na efektywność działania Banku w roku 2009 istotny wpływ wywarł kryzys gospodarczy, który dotknął polską gospodarkę. Spadające stopy procentowe wpłynęły na obniŝenie realizowanej przez Bank marŝy, a zatem przełoŝyły się na osiągnięty wynik, który mimo tego odnotował 25% wzrost. W roku 2010 sytuacja po I szym kwartale jest znacznie lepsza i przewidywany wynik finansowy powinien ulec podwojeniu, a zatem efektywność działania wzrośnie. IV.14. Opis głównych inwestycji krajowych i zagranicznych Emitenta, w tym inwestycji kapitałowych za okres objęty sprawozdaniem finansowym zamieszczonym w Dokumencie informacyjnym W roku 2009 Emitent zrealizował następujące inwestycje kapitałowe: nabył 108 szt. udziałów o wartości 5400 zł spółki SBR Commercial Finance sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie nabył 6000 szt. akcji o wartości 600 000 zł spółki Centrum Technologii Informatycznych IT Card S.A. z siedzibą w ŁomŜy, nabył 311 154 szt. akcji o wartości 296 923,2 zł Bank Polskiej Spółdzielczości S.A. z siedzibą w Warszawie, nabył 25 000 szt. akcji o wartości 100 000 zł. Dom Maklerski Banku BPS S.A. z siedzibą w Warszawie, nabył jednostki uczestnictwa o wartości 1 000 000 zł. Specjalistyczny Fundusz Inwestycyjny Otwarty Kapitał na Rozwój. W 2009 r. inwestycje w rzeczowy majątek trwały polegały na wymianie i uzupełnianiu infrastruktury informatycznej, zakupach bankomatów, samochodu osobowego oraz wyposaŝenia Oddziałów w Warszawie i ŁomŜy. Na te cele wydatkowanych zostało 897 000 zł. W latach 2010 2011 nie przewiduje się znaczących inwestycji w rzeczowy majątek trwały poza wymianą sprzętu wyeksploatowanego. W roku 2010 przewiduje się zakup udziałów za wartość 3 000 000 zł spółki SBR Inwestycje sp. z o.o. z siedzibą w Szepietowie. IV.15. Informacja o wszczętych wobec Emitenta postępowaniach: upadłościowym, układowym lub likwidacyjnym Według stanu wiedzy Emitenta na dzień sporządzenia niniejszego Dokumentu informacyjnego wobec Banku nie jest prowadzone postępowanie upadłościowe, układowe ani likwidacyjne. 24
IV.16. Informacja o wszczętych wobec Emitenta postępowaniach: układowym, arbitraŝowym, egzekucyjnym, jeŝeli wynik tych postępowań ma lub moŝe mieć istotne znaczenie dla działalności Emitenta Według stanu wiedzy Emitenta na dzień sporządzenia niniejszego Dokumentu informacyjnego Bank nie jest stroną w sprawach objętych postępowaniem ugodowym, arbitraŝowym lub egzekucyjnym mogących mieć istotne znaczenie dla działalności Banku. IV.17. Informacja na temat wszystkich innych postępowań przed organami rządowymi, postępowań sądowych lub arbitraŝowych, włącznie z wszelkimi postępowaniami w toku, za okres obejmujący co najmniej ostatnie 12 miesięcy, lub takimi, które mogą wystąpić według wiedzy Emitenta, a które to postępowania mogły mieć lub miały w niedawnej przeszłości lub mogą mieć istotny wpływ na sytuację finansową Emitenta, albo zamieszczenie stosownej informacji o braku takich postępowań Według stanu wiedzy na dzień sporządzenia niniejszego Dokumentu informacyjnego Emitent nie jest stroną w sprawach objętych postępowaniem sądowym mogących mieć istotne znaczenie dla działalności Emitenta, w tym w sporach z tytułu odpowiedzialności cywilnej, sporach sądowych, w których Spółdzielczy Bank Rozwoju zawarł ugodę lub uznał zasadność roszczenia, jakichkolwiek roszczeniach zgłoszonych przeciwko Bankowi lub dochodzeniu prowadzonym przez organy administracji państwowej, jakimkolwiek naruszeniu przepisów prawa, które mogłyby spowodować powstanie istotnego zobowiązania po stronie Emitenta. IV.18. Zobowiązania Emitenta istotne z punktu widzenia realizacji zobowiązań wobec posiadaczy instrumentów finansowych, które związane są w szczególności z kształtowaniem się jego sytuacji ekonomicznej i finansowej Emitent nie posiada zobowiązań, które by mogły istotnie wpłynąć na jego sytuację finansową i wpłynąć na realizację zobowiązań wobec Obligatariuszy. IV.19. Zobowiązania pozabilansowe Emitenta Zobowiązania pozabilansowe Emitenta stanowią udzielone a niewykorzystane kredyty oraz udzielone gwarancje. Łączna kwota tych zobowiązań na koniec 2009 r. wynosiła 22.188.396 złotych, z czego niewykorzystane kredyty wynoszą: 15.915.179 zł, udzielone gwarancje: 6.273.217 złotych. IV.20. Informacja o nietypowych okolicznościach lub zdarzeniach mających wpływ na wyniki z działalności gospodarczej, za okres objęty sprawozdaniem finansowym lub skonsolidowanym sprawozdaniem finansowym zamieszczonym w Dokumencie informacyjnym W okresie objętym sprawozdaniem finansowym takie okoliczności i zdarzenia nie wystąpiły. IV.21. Wskazanie wszelkich istotnych zmian w sytuacji gospodarczej, majątkowej i finansowej Emitenta i jego grupy kapitałowej oraz innych informacji istotnych dla ich oceny, które powstały po sporządzeniu danych finansowych przedstawionych w rozdziale V. Sprawozdania finansowe W okresie od sporządzenia sprawozdania finansowego do dnia opracowania niniejszego Dokumentu informacyjnego nie wystąpiły istotne zmiany w sytuacji majątkowej i finansowej Emitenta mające wpływ na ocenę jego sytuacji ekonomicznej. IV.22. Informacja o osobach zarządzających i nadzorujących Emitenta Zgodnie ze Statutem Spółdzielczego Banku Rozwoju organami Banku są: 1) Zebranie Przedstawicieli, 2) Rada Nadzorcza, 3) Zarząd, 4) Zebrania Grup Członkowskich. 25
IV.22.1. Zebranie Przedstawicieli Zebranie Przedstawicieli jest najwyŝszym organem Spółdzielczego Banku Rozwoju. W Zebraniu Przedstawicieli biorą udział osobiście przedstawiciele Spółdzielczego Banku Rozwoju oraz pełnomocnicy przedstawicieli osób prawnych ustanowieni w pełnomocnictwie pisemnym na poszczególne posiedzenia. Liczba przedstawicieli na Zebranie Przedstawicieli nie moŝe być mniejsza niŝ 25. Czas trwania mandatu przedstawiciela wynosi 4 lata. Wybierania i odwoływania przedstawicieli na Zebranie Przedstawicieli dokonuje Zebranie Grupy Członkowskiej. Skład Zebrania Przedstawicieli kadencji obejmującej lata 2010-2014 jest następujący: 1. Brzozowski Wiesław 2. Cichoński Sławomir 3. Dąbrowski Henryk 4. Falkowski Robert 5. Jabłoński Eugeniusz 6. Jankowski Józef 7. Jankowski Kazimierz 8. Kostro Władysław 9. Kostro Zbigniew 10. Kozłowski Wiesław 11. Łapiński Lucjan 12. Markowski Antoni 13. Piekutowski Wiesław 14. Płoński Jarosław 15. Popławski Andrzej 16. Radziszewski Stanisław 17. Sasinowski Andrzej 18. Sienkiewicz Krzysztof 19. Brzozowski Andrzej 20. Brzozowski Władysław 21. Czartoszewski Piotr 22. Dąbrowski Maciej 23. Drągowski Jerzy 24. Gąsowski Grzegorz 25. Gąsowski Józef 27. Guzowski Ireneusz 28. Karolak Henryk 29. Kietliński Mirosław 30. Kostro Dariusz 31. Kraszewski Zdzisław 32. Ołdakowska Halina 33. Ołdakowski Jan 34. Perkowski Jerzy 35. Płoński Henryk 36. Pruszyński Kazimierz 37. Szepietowski Jarosław 38. Uszyński Zdzisław 39. Warzyński Kazimierz 40. Wasilewski Franciszek 41. Wasilewski Zdzisław 42. Wojtkowski Jerzy 43. Wróblewski Marek 44. Wyszyński Adam 45. Wyszyński Jarosław 46. Wyszyński Tadeusz 47. Zalewski Józef 48. Zaremba Wiesław 49. śebrowski Robert 50. Sienkiewicz Robert 26. Gierałtowski Krzysztof 26
Mandat w/w Przedstawicieli upłynie w 2014 roku w dniu przeprowadzenia wyborów w poszczególnych grupach członkowskich. IV.22.2. Zarząd Emitenta Organem zarządzającym Emitenta jest Zarząd. Zarząd Emitenta powołany jest na czas nieokreślony. Członkostwo w Zarządzie, poza przypadkami odwołania członka Zarządu przez Radę Nadzorczą, ustaje równieŝ w razie odwołania członka Zarządu przez Zebranie Przedstawicieli, jeŝeli nie udzieliło temu członkowi absolutorium. W skład Zarządu wchodzą następujące osoby: Krzysztof Radziszewski - Stanisław Mazur - Jolanta Zawadzka - Prezes Zarządu, Wiceprezes Zarządu, Wiceprezes Zarządu, Pan Krzysztof Radziszewski Prezes Zarządu ma 41 lat. Jest absolwentem Wydziału Ekonomicznego Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego. Po ukończeniu studiów w 1995 r. rozpoczął pracę w Banku Spółdzielczym w Szepietowie na stanowisku staŝysty. Od 1998 r. pełni funkcję Prezesa Zarządu Banku. Pan Stanisław Mazur Wiceprezes Zarządu ma 59 lat. Jest absolwentem Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego oraz Studium Podyplomowego z zakresu Prawa i Administracji. Z bankowością związany jest od 1986 r. Od 1998 r. pełni funkcję Wiceprezesa Zarządu Spółdzielczego Banku Rozwoju z siedzibą w Szepietowie. Pani Jolanta Zawadzka Wiceprezes Zarządu ma 43 lata. Jest absolwentem Wydziału Ekonomii WyŜszej szkoły Ekonomicznej w Białymstoku. Pracę w bankowości rozpoczęła w 1992 r. W Banku Agrobank S.A. pracowała w latach 1992 1993, w latach 1993 2003 pracowała w Invest Bank S.A., w okresie od dnia 01.02.2003-31.12.2003 r. była zatrudniona w Spółdzielczym Banku Rozwoju Samopomoc Chłopska. Od 01.02.2004 r. pracuje w Spółdzielczym Banku Rozwoju z siedzibą w Szepietowie. Od 2010 r. pełni funkcję Wiceprezesa Zarządu Banku. IV.22.3. Rada Nadzorcza Emitenta Organem nadzorującym Emitenta jest Rada Nadzorcza. Członków Rady Nadzorczej wybiera Zebranie Przedstawicieli na okres 4 lat. Kadencja dotychczasowej Rady Nadzorczej Emitenta upłynęła 19 kwietnia 2010 r. Zgodnie ze statutem mandaty członków Rady Nadzorczej wygasają z dniem zwołania przez Zarząd Zebrania Przedstawicieli. Zebranie Przedstawicieli jest zwoływane przez Zarząd przynajmniej raz w roku w ciągu 6 miesięcy po upływie roku obrotowego. Zebranie Przedstawicieli odbyło się 19 kwietnia 2010 r. Skład Rady Nadzorczej Emitenta na kadencję obejmującą lata 2010-2014 jest następujący: Zdzisław Kraszewski - Lucjan Łapiński - Władysław Kostro - Stanisław Radziszewski - Wiesław Kozłowski- Jerzy Perkowski - Henryk Płoński - Dariusz Kostro - Andrzej Brzozowski - Przewodniczący Rady, Zastępca Przewodniczącego, Członek Rady, Członek Rady, Członek Rady, Członek Rady, Członek Rady, Członek Rady, Członek Rady. IV.22.4. Zebrania Grup Członkowskich Emitent tworzy Grupy Członkowskie. Liczbę Grup Członkowskich oraz przyporządkowanie członków Spółdzielczego Banku Rozwoju do poszczególnych Grup Członkowskich ustala Rada Nadzorcza, biorąc w szczególności pod uwagę podział administracyjny kraju. O przyporządkowaniu do Grupy Członkowskiej decyduje miejsce zamieszkania lub siedziby członka albo miejsce prowadzenia przez członka działalności gospodarczej. Spółdzielczy Bank Rozwoju z siedzibą w Szepietowie nie jest spółką akcyjną w rozumieniu ustawy z dnia 15 września 2000 roku Kodeks spółek handlowych (Dz. U. 2000, Nr 94, poz.1037 z późn. zm.) i nie posiada akcjonariuszy, posiada osobowość prawną. Członkowie Banku mają równe prawa, bez względu na ilość posiadanych udziałów. Członkami Banku w większości są osoby fizyczne oraz osoby prawne.
V. SPRAWOZDANIA FINANSOWE V.1. Sprawozdanie finansowe za 2009 r. wraz opinią biegłego rewidenta 28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
VI. INFORMACJE DODATKOWE Bank posiada dłuŝne instrumenty finansowe emitenta posiadającego rating kredytowy - bony skarbowe o wartości 10 000 000 zł. VI.1. Informacje o przyznanych ratingach Emitentowi ani wystawianym przez niego instrumentom finansowym nie był przyznany rating. 47
VII. ZAŁĄCZNIKI VII.1. Odpis KRS 48
49
50
51
52
53