Społeczne i kulturowe cele oraz treści w procesie edukacyjnym dr hab. Marta Kosińska, Instytut Kulturoznawstwa UAM, Poznań, Centrum Praktyk Edukacyjnych, Poznań, Ambasadorka EPALE
JAKOŚCI KLUCZOWE DLA NIEFORMALNEJ EDUKACJI DOROSŁYCH - Dobre wykształcenie i wysokie kompetencje jej liderów, - długoterminowość jej przedsięwzięć. ORGANIZACJE, KTÓRE NIE CECHUJĄ SIĘ TYMI JAKOŚCIAMI SĄ: - chaotyczne w swojej działalności, - sfragmentaryzowane, - repetytywne (np. powtarzają ciągle te same błędy), - nieresponsywne (nieodpowiadające na oczekiwania grup docelowych), - pozbawione wyobraźni społecznej i edukacyjnej.
EDUKACJA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ: rozwój, który zaspokaja potrzeby obecnego pokolenia bez umniejszania szans przyszłych pokoleń do zaspokajania włąsnych potrzeb (Raport Gro Harlem Brundtland, 1987).
THE FUTURE WE WANT (RIO +20) Dotychczasowe formy rozwoju idei zrównoważonego rozwoju uznane za niezadowalające. Przyczyną tego niepowodzenia był fakt nieeliminowania napięć pomiędzy krajami rozwiniętymi a rozwijającymi się. Amartya Sen (2013) wskazywał na traktowanie we wcześniejszych dokumentach ludzi nie jako myślących i działających podmiotów, ale jako pacjentów, którym trzeba pomagać: musimy najpierw zdać sobie sprawę z tego, że ludzie są zaangażowani w ciągłe tworzenie i przetwarzanie swoich społecznych i kulturowych obyczajów. W konsekwencji przesunięcie na cele edukacyjne i na narzędzia edukacyjne rozumiane jako edukacja biorąca pod uwagę społeczne uwarunkowania swoich podmiotów: edukacja uspołeczniona.
Źródło: Education for Sustainable Development Lens: A Policy and Practice Review Tool, UNESCO Education Sector 2010, s. 51-52.
UCZYĆ ABY WIEDZIEĆ Organizowanie edukacji formalnej i nieformalnej, nastawionej na kontekst (wiedza a nie informacja), łączącej perspektywę lokalną z globalną, transdyscyplinarnej. Rearanżacja edukacji z nastawionej na treści na edukację nastawioną na treści w kontekście. Swobodne przemieszczanie się pomiędzy treściami.
UCZYĆ ABY DZIAŁAĆ Edukacja oparta na diagnozie lokalnych potrzeb, uwarunkowań, percepcji, wartości. Nastawiona na rozwiązywanie lokalnych problemów z uwzględnieniem odpowiedzialności za kontekst globalny. Edukacja uruchamiająca przechodzenie od wiedzy do praktyk. Edukacja zachęcająca do innowacyjnego myślenia i działania. Rearanżacja edukacji z nastawionej na wiedzę na edukację nastawioną na praktykę. Treści edukacyjne umożliwiające angażowanie się w praktykę.
UCZYĆ ABY ŻYĆ WE WSPÓLNOCIE Edukacja realizująca priorytety edukacji równościowej, wyrównującej szanse, międzypokoleniowej, integrującej, generującej sprawiedliwy podział środków, włączającej. Rearanżacja edukacji z segmentującej grupy odbiorcze na edukację inter-grupową. Treści edukacyjne międzygeneracyjne oraz włączające.
UCZYĆ ABY BYĆ Edukacja realizująca ideę uczenia się przez całe życie. Rearanżacja edukacji z projektowej na edukację długoterminową, umożliwiającą ciągłą ewaluację swoich efektów. Treści umożliwiające sprawdzanie wiedzy i umiejętności w kontekście różnych zastosowań.
UCZYĆ ABY ZMIENIAĆ SIEBIE I SPOŁECZEŃSTWO Edukacja budująca podstawy dla procesów decyzyjnych w lokalnych społecznościach, promująca tolerancję społeczną. Oparta na społecznej i kulturowej wrażliwości i refleksyjności w poprawie warunków pracy oraz jakości życia w lokalnych społecznościach. Rearanżacja edukacji z eksperckiej na edukację refleksywną. Treści wprowadzające narzędzia refleksyjności indywidualnej i grupowej.
DIAGNOZA PROJEKTOWANIE REALIZACJA EWALUACJA Analiza danych zastanych perspektywa wielostanowiskowa. Odnajdywanie aktorów procesu edukacyjnego. Pozostawanie w kontakcie ze społecznością lokalną. Nastawienie na urefleksyjnianie praktyk społeczno-kulturowych. Sprawdzenie trafności i adekwatności działania edukacyjnego (ewaluacja zewnętrzna). Diagnoza społeczności lokalnej dla niej i z nią budowanie koalicji dla społecznych i kulturowych problemów badania w działaniu, badania partycypacyjne. Komunikowanie efektów diagnozy. Budowanie zespołu. Tworzenie koalicji dla problemów. Konstruowanie współpracy międzysektorowej. Nastawienie na ćwiczenie konkretnych umiejętności i kompetencji związanych z potrzebami grup edukowanych. Sprawdzenie i facylitacja pracy w zespole edukacyjnym (ewaluacja wewnętrzna). Definiowanie potrzeb i problemów wraz ze społecznością lokalną. Wspólne ustalanie treści, metod i narzędzi edukacyjnych. Włączanie w proces grup odbiorczych. Refleksja nad adekwatnością sytuacji edukacyjnych: szkolenie, warsztat, trening. Nastawienie na wiedzę w kontekście, zmianę postaw, tematyzację wartości kulturowych. Ewaluacja przeprowadzona wśród uczestników procesu.