ADRES REDAKCJI: Instytut In ynierii Materia³ów Polimerowych i Barwników Oddzia³ Zamiejscowy Farb i Tworzyw ul. Chorzowska 50 A, 44-100 Gliwice tel. (32) 231-90-41 fax (32) 231-26-74 REDAKTOR NACZELNA: Dr in. Anna Œlusarczyk tel. (32) 231-90-41 wew. 47 fax (32) 231-26-74 e-mail: a.slusarczyk@impib.pl Zastêpca Redaktor Naczelnej: Mgr in. Katarzyna Dudek tel. (32) 231-90-44 fax (32) 231-26-74 e-mail: k.dudek@impib.pl SEKRETARZ REDAKCJI: Ilona mijowska ZESPÓ REDAKCYJNY: Gra yna Kamiñska-Bach, Izabela Gajlewicz, Edyta Gibas, Ewa Langer, Marta Lenartowicz, Marzena Nowicka- -Nowak, Anna Paj¹k, Teresa Stareczek, El bieta Kamiñska-Tarnawska, Genowefa Toczko, Ma³gorzata Zubielewicz RADA PROGRAMOWA: Prof. dr Ryszard Koz³owski Przewodnicz¹cy Rady Prof. dr hab. in. Krystyna Czaja Mgr in. Stanis³aw Gorzkowski Dr in. Katarzyna Jaszcz Dr El bieta Kamiñska-Tarnawska Doc. dr in. Janusz Kozakiewicz Dr in. Stefan Kubica Mgr in. Helena Kuczyñska Prof. dr hab. in. Jan ukaszczyk Dr in. Maciej Umiñski Dr Maria Zielecka Dr in. Ma³gorzata Zubielewicz WYDAWCA: Instytut In ynierii Materia³ów Polimerowych i Barwników ul. M. Sk³odowskiej-Curie 55 87-100 Toruñ Internet: www.impib.pl FarbyiLakiery CzasopismoNaukowo-Techniczne Nr6/2010 Listopad Grudzieñ PL ISSN 1230-3321
Spis treœci Artyku³ naukowo-techniczny Porównanie metod oznaczania zawartoœci VOC w wyrobach lakierowych opisanych w PN-EN ISO 11890-2:2002 i PN-EN ISO 11890-2:2007... 4 Rynek wyrobów lakierowych Univar rozszerza dzia³alnoœæ w rejonie Morza Ba³tyckiego z now¹ dystrybucj¹ i nowym biurem....11 Ekspansja AkzoNobel na samochodowy rynek chiñski... 11 Kooperacja firmy Bodo Möller Chemie i Benda-Lutz... 11 Teknos i Oliva ³¹cz¹ swoje si³y w Polsce.... 11 SCS otworzy³ nowe centrum pow³ok w Republice Czeskiej... 12 Firma Walmart wybiera firmê AkzoNobel jako dostawcê farb na terenie USA....12 Firma Nubiola zwiêksza swoj¹ zdolnoœæ produkcyjn¹ w zakresie fioletów i ró y ultramarynowych...12 Eastman poszerza produkcjê w dwóch oœrodkach... 13 Wzrost cen og³oszony przez Dow Coating Materials.... 13 Firma Colorcon otwiera laboratorium obs³ugi technicznej w Istambule... 13 DIC Performance Resins GmbH optymalizuje portfolio produktów... 14 AkzoNobel otwiera czwart¹ fabrykê w po³udniowych Indiach.... 14 BASF buduje w po³udniowych Chinach instalacjê do otrzymywania dyspersji...14 Rhodia inwestuje w œrodki powierzchniowo czynne... 15 Henkel d¹ y do wzrostu zysku w technologii klejów... 15 Nowe wyroby i technologie Nowe pow³oki poszerzaj¹ zakres stosowania w lotnictwie... 17 Samoczyszcz¹ce systemy pow³okowe stosowane z promieniami UV i promieniowaniem podczerwonym...17 PPG przedstawia pierwsz¹ w Stanach Zjednoczonych technologiê nowej generacji nak³adania farb wodnych w przemyœle samochodowym.... 18 Technologia wykorzystuj¹ca plazmê zwiêksza konkurencyjnoœæ bezrozpuszczalnikowych wyrobów na drewno...18 Badania charakterystyki mieszanin epoksydowanego nowolaku na bazie kardanolu i CTBN...19 Jednosk³adnikowa polisiloksanowa pow³oka wykoñczeniowa... 19 Poliestrowa ywica zastêpuje epoksydowe... 19 Bezwonny œrodek koalescencyjny... 20 Niskolepki plastyfikator... 20 Rozdzielaj¹cy tester do badania dyspersji w ich stanie wyjœciowym... 20 Polimery kationowe SYNTRAN... 20 Firma PPG wprowadza odporn¹ na zarysowania pow³okê nawierzchniow¹ dla wstêpnego wykañczania pod³óg...21 Po³yskomierz do poœrednich i precyzyjnych pomiarów... 21 Przyrz¹d do analizy cech odbicia... 22 Impregnacja i lazur w jednym... 22 Œrodki pomocnicze umo liwiaj¹ce stosowanie korzystnych cenowo koncentratów pigmentowych....22 Farby nawierzchniowe o optymalnej odpornoœci na warunki atmosferyczne...22 Tester do oceny powierzchni... 23 Wodorozcieñczalne dyspersje epoksydowe jako pow³oki ochronne... 23 Wosk jako dodatek do emulsji mo e poprawiæ odpornoœæ na zarysowania...23 Automatyczny aplikator pow³oki... 23 Akrylowa emulsja chroni przed korozj¹.... 24 Rozszerzenie systemu powlekania ogniowego... 24 ywice poliestrowe w centrum pow³ok wolnych od epoksydów... 24 Dodatki na bazie celulozy dla wodorozcieñczalnych systemów pow³okowych....25 Opisy bibliograficzne... 26 Imprezy krajowe i zagraniczne... 42 Sprawozdania z konferencji... 43 Wskazówki dla Autorów... 47 Zakres Akredytacji Zak³adu Badawczo-Analitycznego Nr AB 163.... I-IV 2 Farby i Lakiery 6/2010
Najlepsze yczenia szczêœliwego Nowego Roku 2011 Czytelnikom, Autorom i Wspó³pracownikom sk³ada Redakcja Farby i Lakiery 6/2010 3
Artyku³ naukowo-techniczny Artyku³ naukowo-techniczny Gra yna KAMIÑSKA-BACH, Katarzyna DUDEK Instytut In ynierii Materia³ów Polimerowych i Barwników Oddzia³ Zamiejscowy Farb i Tworzyw 44-100 Gliwice, ul. Chorzowska 50 A e-mail: G.Kaminska-Bach@impib.pl, K.Dudek@impib.pl Porównanie metod oznaczania zawartoœci VOC w wyrobach lakierowych opisanych w PN-EN ISO 11890-2:2002 i PN-EN ISO 11890-2:2007 Scharakteryzowano metody oznaczania lotnych zwi¹zków organicznych w wyrobach lakierowych opisane w normach PN-EN ISO 11890-2:2002 i PN-EN ISO 11890-2:2007. Analizy przeprowadzono przy zastosowaniu kapilarnych kolumn chromatograficznych o ró nej d³ugoœci i odmiennym wype³nieniu. Omówiono wp³yw warunków analizy chromatograficznej na czasy retencji substancji wymywanych z kolumny. Porównano uzyskane obiema metodami wyniki oznaczeñ dla czterech wodorozcieñczalnych wyrobów lakierowych i trzech wyrobów rozpuszczalnikowych. S³owa kluczowe: VOC, chromatografia gazowa, kolumna kapilarna. THE COMPARISON OF METHODS OF DETERMINATION OF VOC CONTENT IN COATINGS DESCRIBED IN PN-EN ISO 11890-2:2002 AND PN-EN ISO 11890-2:2007 The methods of determination of volatile organic compounds in coatings according to standards: PN-EN ISO 11890-2:2002 and PN-EN ISO 11890-2:2007 were characterised. The analyses were performed by means of capillary chromatographic columns of different length and packing. The influence of conditions of chromatographic analysis on the retention times of substances, which are eluted from the column, was described. Test results obtained by two methods for four waterborne coatings and three solventborne coatings were compared. Keywords: VOC, gas chromatography, capillary column. Wprowadzenie Lotne zwi¹zki organiczne, czyli LZO (z ang. volatile organic compound VOC) wed³ug Dyrektywy 2004/42/EC oznaczaj¹ zwi¹zki organiczne o pocz¹tkowej temperaturze wrzenia mniejszej lub równej 250 C, mierzonej w warunkach ciœnienia normalnego 101,3 kpa. Obligatoryjn¹ metod¹ oznaczania zawartoœci VOC w wyrobach lakierowych, podan¹ w obowi¹zuj¹cym Rozporz¹dzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z 16 stycznia 2007 r. w sprawie szczegó³owych wymagañ dotycz¹cych ograniczenia emisji lotnych zwi¹zków organicznych powstaj¹cych w wyniku wykorzystywania rozpuszczalników organicznych w niektórych farbach, lakierach, preparatach do odnawiania pojazdów (Dz. U. z 2007 r. Nr 11, poz. 72) jest metoda chromatografii gazowej, opisana w normie PN-EN ISO 11890-2:2002 Farby i lakiery. Oznaczanie zawartoœci lotnych substancji organicznych (VOC). Czêœæ 2: Metoda chromatografii gazowej. Trwaj¹ce prace Komisji Europejskiej dotycz¹ce ewentualnych zmian i rozszerzenia zakresu Dyrektywy 2004/42/EC obejmuj¹ miêdzy innymi zweryfikowanie metody oznacza- 4 Farby i Lakiery 6/2010
Artyku³ naukowo-techniczny nia zawartoœci VOC przywo³anej w Za³¹czniku III Dyrektywy. Jest ono spowodowane nowelizacj¹ ISO 11890-2:2002 i opublikowaniem jej aktualnej wersji ISO 11890-2:2007. Akceptacja powy szych zmian skutkuj¹ca nowymwydaniemdyrektywyzobligujepañstwa cz³onkowskie, w tym Polskê, do zmiany Rozporz¹dzenia. Zasada metody oznaczania zawartoœci lotnych zwi¹zków organicznych opisana w PN-EN ISO 11890-2:2002 nie ró ni siê zasadniczo od tej opisanej w PN-EN ISO 11890-2:2007. Polega ona na rozdziale lotnych zwi¹zków organicznych obecnych w wyrobie metod¹ chromatografii gazowej. W³aœciwy rozdzia³ sk³adników zapewnia siê poprzez dobór kapilarnej kolumny chromatograficznej oraz odpowiedni program temperaturowy. Nastêpnie nale y zidentyfikowaæ rozdzielone lotne sk³adniki wyrobu, dobraæ wzorzec wewnêtrzny i przeprowadziæ oznaczenie iloœciowe. Ostatni etap polega na obliczeniu zawartoœci VOC wed³ug odpowiednich wzorów podanych w normach. Do obliczenia VOC niezbêdne jest równie oznaczenie gêstoœci wyrobu wed³ug PN-EN ISO 2811-1:2002 oraz, w przypadku wodnych wyrobów lakierowych, zawartoœci wody metod¹ opisan¹ w PN-ISO 760:2001 Oznaczanie wody. Metoda Karla Fischera (metoda ogólna). Poni ej przedstawiono wzory, wed³ug których oblicza siê zawartoœæ VOC [2]: - metoda 2 zawartoœæ VOC, w g/l, w produkcie w stanie gotowy do u ycia wg wzoru: VOC i n m i i 1 1000 (1) gdzie: m i masa (g) substancji i w 1 g badanej próbki s gêstoœæ (g/ml) próbki w temperaturze 23 o C - metoda 3 zawartoœæ VOC, w g/l, w produkcie w stanie gotowy do u ycia bez uwzglêdnienia wody wg wzoru: i n mi i 1 VOC (2) / w s 1000 m w 1 s w gdzie: m i masa (g) substancji i w 1g badanej próbki s gêstoœæ (g/ml) próbki w temperaturze 23 o C s m w masa (g) wody w1gbadanej próbki s gêstoœæ (g/ml) wody w temperaturze 23 o C (=0,997537 g/ml) Równie wytyczne wyboru kolumn chromatograficznych opisane w p.6.5 ka dej z norm s¹ jednakowe [2, 3]: PN-EN ISO 11890-2:2002 Kolumna powinna byæ wykonana ze szk³a lub stopionej krzemionki. Kolumny o d³ugoœci wystarczaj¹cej do zanalizowania substancji lotnych i o maksymalnej œrednicy wewnêtrznej 0,32 mm, pokryte poli(dimetylosiloksanem) lub poli(glikolem etylenowym) o odpowiedniej gruboœci warstwy, pozwalaj¹ otrzymaæ dobr¹ rozdzielczoœæ pików. Faza stacjonarna i d³ugoœæ kolumny powinny byæ tak dobrane, aby zapewnia³y odpowiedni rozdzia³ ( ) PN-EN ISO 11890-2:2007 Kolumna powinna byæ wykonana ze szk³a lub stopionej krzemionki. Stwierdzono, e kolumny o d³ugoœci wystarczaj¹cej do rozdzia³u zwi¹zków lotnych i o maksymalnej œrednicy wewnêtrznej 0,32 mm, pokryte poli(dimetylosiloksanem), nie modyfikowanym lub modyfikowanym grup¹ fenylow¹, lub poli(glikolem etylenowym) o odpowiedniej gruboœci warstwy, pozwalaj¹ otrzymaæ dobry rozdzia³ pików. Faza stacjonarna i d³ugoœæ kolumny powinny byæ tak dobrane, aby zapewnia³y dok³adny rozdzia³ ( ) Jedyn¹ ró nic¹ zwi¹zan¹ z wyborem kolumny jest umieszczenie w normie z 2007 roku zalecenia dotycz¹cego konkretnej kapilarnej kolumny polarnej DB-1301 (lub jej równowa nej) o d³ugoœci minimum 60 m, œrednicy wewnêtrznej 0,32 mm i gruboœci warstwy oko³o 1 µm. Jednym z etapów analizy chromatograficznej jest analiza jakoœciowa maj¹ca na celu identyfikacjê sk³adników badanego wyrobu lakierowego i na tej podstawie okreœlenie ich temperatur wrzenia. W praktyce nie zawsze udaje siê zidentyfikowaæ wszystkie lotne sk³adniki, a czasy retencji uzyskiwane podczas analizy nie mo na wprost prze³o yæ na temperatury wrzenia to, w jakim czasie dany zwi¹zek wymywa siê z kolumny, zale y zarówno od temperatury wrzenia i jego polarnoœci [1]. Dlatego te tak wa nym czynnikiem wp³ywaj¹cym na koñcow¹ wartoœæ liczbow¹ VOC jest ustalenie granicznego czasu retencji pików Farby i Lakiery 6/2010 5
Artyku³ naukowo-techniczny podlegaj¹cych integracji i branych pod uwagê podczas obliczania zawartoœci VOC. Problem ten rozwi¹zuje zapis w punkcie 7.4 normy PN-EN ISO 11890-2:2007 dotycz¹cy zastosowania zwi¹zków do znakowania. W zale - noœci od polarnoœci zastosowanej kolumny chromatograficznej wyró niono dwa zwi¹zki graniczne tetradekan o temperaturze wrzenia 252,6 C dla kolumn niepolarnych oraz adypinian dietylu o temperaturze wrzenia 251 C dla kolumn polarnych. Czasy retencji tych zwi¹zków ustalaj¹ graniczny czas retencji dla oznaczanych substancji [3]. Czêœæ doœwiadczalna Cel i zakres badañ Celem badañ jest porównanie wyników oznaczeñ zawartoœci VOC wykonanych wg PN-EN ISO 11890-2:2002 Farby i lakiery Oznaczanie zawartoœci lotnych substancji organicznych (VOC). Czêœæ 2: Metoda chromatografii gazowej oraz wg PN-EN ISO 11890-2:2007 Farbyilakiery Oznaczaniezawartoœcilotnych zwi¹zków organicznych (VOC). Czêœæ 2: Metoda chromatografii gazowej dla wodorozcieñczalnych i rozpuszczalnikowych wyrobów lakierowych przy zastosowaniu ró nych kolumn kapilarnych (o ró nej d³ugoœci i odmiennej fazie stacjonarnej). Przedmiotem badañ by³y nastêpuj¹ce wyroby: wodorozcieñczalne: farba akrylowa elewacyjna (próbka 1) farba akrylowa wewnêtrzna (próbka 2) farba silikonowa wewnêtrzna (próbka 3) lakier akrylowy do drewna do wnêtrz (próbka 4) rozpuszczalnikowe: farba poliwinylowa do powierzchni metalowych (próbka 5) lakier do drewna do wnêtrz (próbka 6) lakier jachtowy do drewna do wewn¹trz i na zewn¹trz (próbka 7) Metodyka badañ Analizy wykonywano na chromatografie gazowym firmy ATI UNICAM 610 Series z detektorem p³omieniowo-jonizacyjnym (FID), stosuj¹c systemwprowadzaniapróbeknagor¹co.wanalizie zastosowano podzia³ strumienia (split/splitless) w zakresie przep³ywu przez przep³ywomierz b¹belkowy 10 ml/10 s. Próbki wyrobów lakierowych dozowano do chromatografu przy u yciu strzykawki typu solid injector. Rozdzia³ sk³adników przeprowadzano przy zastosowaniu nastêpuj¹cych kolumn kapilarnych: Rtx-5 (95% dimethyl 5% diphenyl polysiloxane) o d³ugoœci 30 m, œrednicy wewnêtrznej 0,32 mm, gruboœci filmu 1,0 µm, Rtx-1301 (6% cyanopropylphenyl 94% dimethyl polysiloxane) o d³ugoœci 60 m, œrednicy wewnêtrznej 0,32 mm, gruboœci filmu 1,0 µm. W tabelach 1 i 2 zestawiono warunki analizy chromatograficznej dla poszczególnych próbek. Próbki analizowano najpierw na kolumnie kapilarnej o d³ugoœci 30 m, a nastêpnie na zalecanej w PN-EN ISO 11890-2:2007 kolumnie kapilarnej o d³ugoœci 60 m. Dla ka dej badanej próbki przeprowadzono analizê jakoœciow¹, poprzez porównanie czasów retencji wymywanych z kolumny lotnych zwi¹zków organicznych obecnych w próbce z czasami retencji wzorców chromatograficznych. Nastêpnie dobrano wzorzec wewnêtrzny, którego czas retencji nie pokrywa siê z czasami retencji substancji obecnych w próbce, jednoczeœnie zapewniaj¹c jego w³aœciw¹ mieszalnoœæ z próbk¹ [1]. W celu obliczenia wspó³czynników kalibracji, dla ka dej próbki sporz¹dzono po dwie mieszaniny wzorcowe zawieraj¹ce w swoim sk³adzie odpowiednie lotne substancje organiczne obecne w danym wyrobie oraz wzorzec wewnêtrzny dobrany indywidualnie do ka dego badanego wyrobu. W przypadku niezidentyfikowanych substancji przyjêto wartoœæ wspó³czynnika kalibracji równ¹ 1,0. Nastêpnie przygotowano po dwie nawa ki poszczególnych próbek z dodatkiem odpowiednich wzorców wewnêtrznych. Zarówno mieszaniny wzorcowe jak i próbki z dodatkiem wzorca wewnêtrznego wprowadzano do chromatografu dwukrotnie. Na podstawie obliczonych powierzchni poszczególnych pików danych substancji oraz 6 Farby i Lakiery 6/2010
Artyku³ naukowo-techniczny Rodzaj wyrobu Tab. 1. Warunki analizy chromatograficznej wed³ug PN-EN ISO 11890-2:2002 Nr próbki Rodzaj kolumny Gaz noœny PN-EN ISO 11890-2:2002 Programowana temp. kolumny* 1 Rtx-5 80(3)-20-180(20) 2 3 Rtx-5 Rtx-5 hel, ciœnienie 1 bar 80(3)-20-180(10) 80(3)-20-180(20) 4 Rtx-5 100(2)-20-180(20) 5 Rtx-5 60(3)-20-180(20) 6 Rtx-5 hel, ciœnienie 1 bar 70(3)-10-180(20) 7 Rtx-5 70(5)-10-180(20) Temp. dozownika Temp. detektora 250 C 260 C 250 C 260 C * programowana temperatura kolumny: 80 C (3 min) 20 C/min 180 C (20 min) Rodzaj wyrobu wodorozcieñczalne rozpuszczalnikowe wodorozcieñczalne rozpuszczalnikowe Tab. 2. Warunki analizy chromatograficznej wed³ug PN-EN ISO 11890-2:2007 Nr próbki Rodzaj kolumny Gaz noœny PN-EN ISO 11890-2:2007 Programowana temp. kolumny* 1 Rtx-1301 120(9)-36-210(20) 2 3 Rtx-1301 Rtx-1301 hel, ciœnienie 1 bar 180(2)-36-210(20) 100(9)-36-210(20) 4 Rtx-1301 160(5)-36-210(20) 5 Rtx-1301 izoterma 150(20) 6 Rtx-1301 hel, ciœnienie 1 bar 80(12)-36-200(20) 7 Rtx-1301 80(12)-36-200(20) Temp. dozownika Temp. detektora 250 C 260 C 250 C 260 C odpowiednich nawa ek obliczono wspó³czynniki kalibracji, zawartoœci poszczególnych lotnych substancji organicznych w poszczególnych wyrobach w % mas. oraz zawartoœci VOC w wyrobach w g/l (korzystaj¹c z oznaczonej gêstoœci wyrobu, zawartoœci wody). Wspó³czynniki kalibracji obliczono wed³ug wzoru [2]: m ri m (3) gdzie: r i wspó³czynnik kalibracji m is masa, w g, wzorca wewnêtrznego w mieszaninie wzorcowej m ci masa, w g, substancji i w mieszaninie wzorcowej A is powierzchnia piku wzorca wewnêtrznego A ci powierzchnia piku substancji i ci is A A is ci Uzyskane wyniki Zaprezentowano przyk³adowy rozdzia³ sk³adników dla próbki wodorozcieñczalnego wyrobu lakierowego (próbka nr 3) oraz wyrobu rozpuszczalnikowego (próbka nr 5) z dodatkiem wzorca wewnêtrznego przedstawiono na rysunkach nr 1-4. W tabeli 3 zestawiono wyniki analizy jakoœciowej oraz rodzaje dobranych wzorców wewnêtrznych dla poszczególnych próbek. W tabeli 4 zestawiono uzyskane wyniki oznaczania zawartoœci VOC obiema metodami dla 4 wodorozcieñczalnych wyrobów lakierowych oraz 3 wyrobów rozpuszczalnikowych. Omówienie wyników Dobór odpowiednich warunków temperaturowych analizy chromatograficznej dla obu kolumn umo liwi³ prawid³owy rozdzia³ lotnych Farby i Lakiery 6/2010 7
Artyku³ naukowo-techniczny Rys. 1. Rozdzia³ sk³adników na kolumnie Rtx-5 dla próbki nr 3 Rys. 2. Rozdzia³ sk³adników na kolumnie Rtx-1301 dla próbki nr 3 substancji organicznych obecnych w badanych wyrobach lakierowych oraz dobranych wzorców wewnêtrznych. Analizuj¹c zastosowane temperatury pracy kolumny kapilarnej Rtx-5 (o d³ugoœci 30 m) i Rtx-1301 (o d³ugoœci 60 m) zauwa ono koniecznoœæ stosowania wy szych temperatur w przypadku kolumny Rtx-1301 (preferowanej w normie PN-EN ISO 11890-2:2007) wceluzoptymalizowaniaczasówretencjiwymywanych zwi¹zków oraz zapewnienia symetrycznoœci pików. Stosowanie ni szych temperatur (porównywalnych z temperaturami stosowanymi dla kolumny Rtx-5) znacznie wyd³u a³o czas analizy oraz powodowa³o, e piki wymywanych substancji by³y szerokie, co utrudnia³o poprawn¹ integracjê ich pól powierzchni. Koniecznoœæ stosowania wy szych temperatur wp³ywa niekorzystnie na rachunek ekonomiczny ca³ej analizy ze wzglêdu na wiêksze zu- ycie energii. Ponadto zastosowanie d³u szej 8 Farby i Lakiery 6/2010
Artyku³ naukowo-techniczny Rys. 3. Rozdzia³ sk³adników na kolumnie Rtx-5 dla próbki nr 5 Rys. 4. Rozdzia³ sk³adników na kolumnie Rtx-1301 dla próbki nr 5 Tab. 3. Sk³ad jakoœciowy lotnych zwi¹zków organicznych oraz zastosowane wzorce wewnêtrzne Nr próbki Sk³ad jakoœciowy lotnych zwi¹zków ogranicznych Wytypowany wzorzec wewnêtrzny 1 - oversol CPL 105 - substancje niezidentyfikowane toluen 2 - butylodiglikol etylodiglikol 3 4 5 6 7 - glikol 1,2-propylenowy - dowanol DPnB - benzyna - butyloglikol - substancje niezidentyfikowane - octan butylu - ksylen - solvesso 100 - benzyna - substancje niezidentyfikowane - benzyna - substancje niezidentyfikowane izo-propanol propyloglikol toluen toluen toluen kolumny zgodnie z PN-EN ISO 11890-2:2007 nie wp³ynê³o na poprawê rozdzia³u substancji obecnych we wszystkich badanych wyrobach lakierowych. Farby i Lakiery 6/2010 9
Artyku³ naukowo-techniczny Nr próbki Gêstoœæ [g/ml] Tab. 4. Zawartoœci VOC badanych próbek, wyra one w % (m/m) Zawartoœæ wody [% mas.] metoda wg PN-EN ISO 11890-2:2002 m i [g/1g wyrobu] VOC [g/l] wg met. 2 VOC [g/l] wg met. 3 metoda wg PN-EN ISO 11890-2:2007 m i [g/1g wyrobu] VOC [g/l] wg met. 2 VOC [g/l] wg met. 3 1 1,4707 0,510 2,660 39,124 157,700 2,339 34,402 138,669 2 1,5236 0,570 0,525 7,996 61,777 0,603 9,182 70,958 3 1,4304 0,450 7,889 112,847 318,116 8,932 127,763 360,17 4 1,0546 0,560 3,240 34,166 83,747 3,036 32,022 78,491 5 1,0903 49,407 538,685 538,685 54,935 598,961 598,961 6 0,9032 47,066 425,106 425,106 46,182 417,117 417,117 7 0,9158 19,468 178,289 178,289 20,476 187,524 187,524 W czasie wykonywanych analiz dla próbek wodorozcieñczalnych na kolumnie Rtx-1301 konieczne by³o jej wygrzewanie pomiêdzy kolejnymi nastrzykami tej samej próbki. Spowodowane to by³o najprawdopodobniej charakteremchemicznymfazystacjonarnejkolumny, zawieraj¹cej 6% ugrupowañ cyjanopropylofenylowych, których obecnoœæ sprawia, e faza ta jest bardziej podatna na zniszczenia spowodowane wilgoci¹, dlatego nale y unikaæ dozowania próbek zawieraj¹cych wodê czy metanol. Podczas wykonywania analiz na kolumnie Rtx-5 nie stwierdzono koniecznoœci jej wygrzewania pomiêdzy kolejnymi nastrzykami tej samej próbki. Analizuj¹c wyniki oznaczeñ zawartoœci VOC zamieszczonych w tabeli 4, w zakresie badanych wyrobów lakierowych, uzyskanych wed³ug norm PN-EN ISO 11890-2:2002 i PN-EN ISO 11890-2:2007 stwierdzono wyst¹pienie nieznacznych ró nic. Wspó³czynniki zmiennoœci odtwarzalnoœci wynosz¹ od 3 do 8% co jest zgodne z zapisami umieszczonymi w punkcie 12.3 obu norm. Zastosowanie we wszystkich przeprowadzonych analizach, polecanych w normie PN-EN ISO 11890-2:2007, zwi¹zków do znakowania u³atwi³o ustalenie granicznego czasu retencji pików podlegaj¹cych integracji. Podsumowanie Celem przeprowadzonych badañ by³o porównanie wyników oznaczeñ zawartoœci lotnych substancji organicznych zgodnie z PN-EN ISO 11890-2:2002 oraz znowelizowan¹ norm¹ PN-EN ISO 11890-2:2007 dla wodorozcieñczalnych i rozpuszczalnikowych wyrobów lakierowych stosuj¹c ró ne kolumny kapilarne ze wzglêdu na ich fazê stacjonarn¹ oraz d³ugoœæ. Podczas wykonywania analizy przy zastosowaniu kolumny o d³ugoœci 60 m wskazanej w normie z 2007 roku, nie zauwa ono p³yn¹cych z niej korzyœci, co wiêcej koszt przeprowadzonej analizy okaza³ siê wy szy i jej czas d³u szy. Otrzymane wyniki oznaczeñ zawartoœci VOC mieszcz¹ siê w granicy odtwarzalnoœci podanej w obu normach. Literatura 1. Z. Witkiewicz, Podstawy chromatografii, Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa, 1992, 1995 2. PN-EN ISO 11890-2:2002 Farby i lakiery Oznaczanie zawartoœci lotnych substancji organicznych (VOC) Czêœæ 2: Metoda chromatografii gazowej 3. PN-EN ISO 11890-2:2007 Farby i lakiery Oznaczanie zawartoœci lotnych zwi¹zków organicznych (VOC) Czêœæ 2: Metoda chromatografii gazowej 10 Farby i Lakiery 6/2010
Rynek wyrobów lakierowych Rynek wyrobów lakierowych Univar rozszerza dzia³alnoœæ w rejonie Morza Ba³tyckiego z now¹ dystrybucj¹ i nowym biurem Univar expands in the Baltics with new distribution agreement and new office European Coatings Newsletter 25 sierpieñ 2010 Univar, dystrybutor surowców chemicznych, podpisa³ umowê dystrybucyjn¹ z Celanese Emulsion Polymers. Umowa okreœla pozycjê dystrybutora w rejonie Morza Ba³tyckiego oraz otwarcie nowego biura na Litwie. Zgodnie z postanowieniami umowy, dystrybutor wprowadzi na rynek produkty Celanese Emulsion dla przemys³u wyrobów lakierowych, klejów, w³ókienniczego, konstrukcyjnego oraz do wyrobu tkanin i papieru. Ola Tengroth, Dyrektor Regionalny na Region Pó³nocny i Ba³tycki wyjaœnia, e obszar ten jest niezwykle ciekawy i ma wiele mo liwoœci dla firmy Univar. Porozumienie z Celanese jest odpowiedzi¹ na rosn¹ce zapotrzebowanie na innowacyjne i zrównowa one technologie. E.L. Ekspansja AkzoNobel na samochodowy rynek chiñski AkzoNobel makes strategic move into Chinese automotive market European Coatings Newsletter 2 sierpieñ 2010 AkzoNobel postanowi³ nabyæ firmê Changzhou Prime Automotive Paint Co., Ltd. Prime jest jednym z najwiêkszych chiñskich dostawców dzia³aj¹cym w przemyœle motoryzacyjnym i liderem w szybko rozwijaj¹cym siê rynku produktów ze œredniej pó³ki cenowej. Ten sektor ma powiêkszyæ siê dwukrotnie w ci¹gu najbli szych piêciu lat. Firma produkuje i dystrybuuje wyroby lakiernicze dla przemys³u motoryzacyjnego, g³ównie produkty do naprawy pow³ok lakierniczych w prowincji Jiangsu. AkzoNobel dzia³a g³ównie w sektorze premium oraz w sektorze komercyjnym chiñskiego rynku materia³ów wykoñczeniowych. Obecnie AkzoNobel zatrudnia w Chinach 6,5 tys. osób i posiada na tym rynku 11% zasobów dzia³u Badañ, Rozwoju i Innowacji. Obroty firmy w Chinach w 2009 roku wynios³y 1,5 mld dolarów. I.G. Kooperacja firmy Bodo Möller Chemie i Benda-Lutz Bodo Möller Chemie and Benda-Lutz to cooperate European Coatings Newsletter 2 sierpieñ 2010 Firma dystrybucyjna Bodo Moller Chemie i austryjacka firma produkuj¹ca pigmenty Benda-Lutz podpisa³y porozumienie w sprawie sprzeda y. Zgodnie z umow¹ pigmenty aluminium bêd¹ sprzedawane w Szwecji, Danii i Finlandii. Pigmenty tego rodzaju s¹ stosowane w szerokim zakresie, od farb do tworzyw sztucznych oraz do farb drukarskich. Dodatkowo s¹ sk³adnikiem farb metalicznych stosowanych w przemyœle samochodowym oraz jako substancja dodatkowa do betonów i tynków lekkiej konstrukcji. I.G. Teknos i Oliva ³¹cz¹ swoje si³y w Polsce Teknos and Olivia join for ces in Poland European Coatings Newsletter 1 wrzesieñ 2010 Firmy Teknos i Oliva planuj¹ zwiêkszyæ swoj¹ pozycjê w Polsce poprzez po³¹czenie si³, Farby i Lakiery 6/2010 11
Rynek wyrobów lakierowych podpisuj¹c porozumienie, zgodnie z którym firmy stan¹ siê jednym z kluczowych wykonawców na polskim rynku farb do metalu. Nowa spó³ka bêdzie dzia³aæ pod nazw¹ i mark¹ Teknos-Oliva. Oliva to znana w Polsce marka w gronie farb do metalu i farb do jachtów. Fabryka farb z siedzib¹ w Gdyni zatrudnia 90 pracowników, gdzie bêdzie kontynuowana produkcja. Sprzeda firmy wynosi oko³o 8 mln euro netto. Obroty nowej spó³ki Teknos-Oliva bêd¹ wynosiæ ponad 20 mln euro. Teknos jest obecny w Polsce ju od ponad 15 lat, a g³ówna siedziba firmy mieœci siê w Warszawie, zaœ w odzi znajduje siê jej oddzia³. Przypuszcza siê, i pan Krzysztof Bruski, w³aœciciel i Prezes Grupy Oliva bêdzie kontynuowaæ pracê dla Teknos-Oliva jako cz³onek Rady Nadzorczej i Dyrektor Zarz¹dzaj¹cy Teknos Polska. Funkcjê dyrektora zarz¹dzaj¹cego now¹ firm¹ Teknos-Oliva bêdzie pe³niæ Piotr Niedzió³ka. I.G. SCS otworzy³ nowe centrum pow³ok w Republice Czeskiej SCS opens new coating center in Czech Republic www.coatingsworld.com, 25 sierpieñ 2010 Speciality Coating System (SCS) otworzy³ now¹ instalacjê do pow³ok parylenowych w Pilz- niewrepubliceczeskiej,oko³o100kmnapo- ³udniowy wschód od Pragi. Nowa instalacja powlekania w PilŸnie zaspokaja potrzeby klientów SCS z Europy Œrodkowej i umo liwia firmie zapewniæ obs³ugê pow³ok parylenowych dla szerszej grupy urz¹dzeñ medycznych, elektroniki, przemys³u samochodowego i lotnictwa wojskowego. Obiekt SCS o powierzchni 930 m 2 jest trzecim w Europie, ³¹cz¹cym istniej¹ce siedziby w Wielkiej Brytanii i Irlandii oraz zajmuje dziesi¹te miejsce w rankingu œwiatowym. Dwupoziomowa fabryka sk³ada siê z pomieszczenia przeznaczonego do wysy³ki i odbierania, czyszczenia i przygotowywania sk³adników, olbrzymiego obszaru produkcyjnego oraz dodatkowo kilku biur isalikonferencyjnej.g³ównakwaterascswindianapolis (USA) jest liderem w zaopatrzeniu pow³ok parylenowych. I.G. Firma Walmart wybiera firmê AkzoNobel jako dostawcê farb na terenie USA Walmart chooses AkzoNobel as its paint supplier in the U.S. www.coatingsworld.com, 2 wrzesieñ 2010 Firma AkzoNobel zosta³a wybrana przez firmê Walmart jako najwa niejszy dostawca farb dla sklepów sprzeda y detalicznej na terenie USA. Firma ta bêdzie opracowywaæ i wytwarzaæ zestawy farb do wymalowañ wewnêtrznych i na zewn¹trz dla ponad 3 500 sklepów firmy Walmart na terenie USA. Umowa jest oparta na istniej¹cej wspó³pracy z firm¹ Walmart, bêd¹c¹ najwiêkszym sprzedawc¹ detalicznym farb na terenie Puerto Rico i Kanady oraz z firm¹ Liquid Nails w USA. Firma Walmart rozpocznie przejœcie do AkzoNobel na pocz¹tku przysz³ego roku. Obecnie w sektorze farb dekoracyjnych w Akzo- Nobel na terenie Kanady, USA i Ameryki aciñskiej jest zatrudnionych oko³o 7 200 osób, a uzyskany dochód wynosi blisko 1,5 miliarda euro. Sektor ten obejmuje osiem miejsc, w których zlokalizowana jest produkcja i dystrybucja farb na terenie USA oraz œwiatowe centrum badawczo-rozwojowe w Strongsville. Gama wyrobów obejmuje farby dla budownictwa i ochrony drewna, jak równie kleje i uszczelniacze. A.P. Firma Nubiola zwiêksza swoj¹ zdolnoœæ produkcyjn¹ w zakresie fioletów i ró y ultramarynowych Nubiola expands production capacity of ultramarine violets and pinks www.coatingsworld.com, 2 wrzesieñ 2010 FirmaNubiola,bêd¹cadostawc¹pigmentów zwiêkszy o 30% zdolnoœæ produkcyjn¹ fioletów i ró y ultramarynowych w swojej fabryce Llodio w kraju Basków w Hiszpanii. Zwiêkszenie produkcji zostanie osi¹gniête poprzez zainstalowanie nowego wyposa enia, które jest eksploatowane dla technologii produkcji firmy Nubiola. Ca³kowite uruchomienie insta- 12 Farby i Lakiery 6/2010
Rynek wyrobów lakierowych lacji jest zaplanowane na pocz¹tek roku 2011. Inwestycja ta umocni pozycjê fabryki Llodio jako Centrum Doskona³oœci dla produkcji ultramarynowych œrodków specjalnych o wysokich parametrach eksploatacyjnych. Zdaniem dyrektora ds. marketingu firmy Nubiola Alex a Capuz, fiolety i ró e ultramarynowe s¹ kluczowymi produktami dla wielu klientów firmy. Zapotrzebowanie rynku na te produkty wzros³o znacznie w ci¹gu ostatnich lat i firma chce zapewniæ zadowalaj¹c¹ wielkoœæ produkcji, staj¹c siê tym samym œwiatowym liderem odpowiedzialnym za produkty ultramaryny. A.P. Eastman poszerza produkcjê w dwóch oœrodkach Eastman to expand production at two sites Europe Coatings J, 9/2010 Eastman Chemical Company przedstawi³ plany poszerzenia produkcji uwodornionych ywic wêglowodorowych zarówno w Middelburgu w Holandii oraz Longview w USA. Rozwój Middelburgu zwiêkszy zdolnoœæ produkcyjn¹ o wiêcej ni 20% w stosunku do stanu obecnego. Zakoñczenie przedsiêwziêcia przewidywane jest na drug¹ po³owê 2011 roku. Wzrost zdolnoœci produkcyjnej w Stanach Zjednoczonych ma nast¹piæ na pocz¹tku 2011 roku o przesz³o 10%. ywice tego rodzaju s¹ stosowane g³ównie jako podstawowe surowce w klejach aplikowanych na gor¹co. K.D. Wzrost cen og³oszony przez Dow Coating Materials Price increases announced for Dow Coating Materials www.coatingsworld.com, 17 sierpieñ 2010 Firma Dow Coating Materials og³osi³a wzrost cen dla wszystkich akrylowych i celulozowych produktów sprzedawanych do produkcji wyrobów dla budownictwa, wyrobów przemys³owych oraz farb drogowych. Zwiêkszenie cen obowi¹zuje od 1 wrzeœnia 2010. Warunki kontraktu dotycz¹ nastêpuj¹cych produktów: Wyroby akrylowe, obejmuj¹ce emulsje akrylowe i styrenowo-akrylowe oraz emulsje winylooctanowe ceny wzrosn¹ w Europie o 65-125 Eur/MT, a na Bliskim Wschodzie, w Turcji i Afryce o 85-160 USD/MT. Wyroby celulozowe, obejmuj¹ce hydroksyetylocelulozê, hydroksypropylometylocelulozê, karboksymetylocelulozê i hydroksyetylometylocelulozê ceny wzrosn¹ w Europie o 300-450 Eur/MT, a na Bliskim Wschodzie, w Turcji i Afryce o 380-580 USD/MT. Wzrost cen jest konieczny z uwagi na ci¹g³y wzrost cen kluczowych surowców stosowanych do wytwarzania wymienionych produktów oraz z uwagi na bardziej restrykcyjne warunki dostawy. A.P. Firma Colorcon otwiera laboratorium obs³ugi technicznej w Istambule Colorcon opens technical service laboratory in Istanbul www.coatingsworld.com, 8 wrzesieñ 2010 Firma Colorcon, Ltd otworzy³a nowe laboratorium obs³ugi technicznej w Turcji. Zlokalizowane jest ono w dzielnicy Atasehir, w po³udniowej czêœci Istambu³u. Nowe laboratorium posiada w pe³ni wyposa one stanowiska badawcze do badañ w skali laboratoryjnej wyrobów lakierowych. Urz¹dzenia s¹ dostêpne dla klientów i dzia³aj¹ wed³ug wysokich standardów, zgodnie z zasadami poufnoœci i bezpieczeñstwa. Pozwalaj¹ one osobom opracowuj¹cym receptury farb na wykonywanie badañ wodnych lub rozpuszczalnikowych wyrobów lakierowych i okreœlenie najbardziej efektywnego systemu i procesu produkcji dla ich receptur farmaceutycznych, wzglêdnie dawek suplementów spo ywczych. Wed³ug Martti Hedman a prezesa firmy Colorcon Ltd, inwestycja w Istambule pozwoli na zaoszczêdzenie klientom czasu i kosztów. Firma planuje posze- Farby i Lakiery 6/2010 13
Rynek wyrobów lakierowych rzyæ swoj¹ dzia³alnoœæ us³ugow¹ w rejonie. Planowane jest uruchomienie dzia³alnoœci pierwszej szko³y firmy Colorcon z zakresu pow³ok na terenie nowego laboratorium na pocz¹tku listopada. Nowe laboratoria pozwol¹ na przeprowadzanie warsztatów i poszerzenie nabytej wiedzy o doœwiadczenia praktyczne wœród uczestników. Firma Colorcon posiadaj¹ca swoj¹ siedzibê g³ówn¹ w Harleysville, PA/USA, wytwarza opracowane systemy pow³okowe i funkcjonalne rozczynniki (leków) dla przemys³u farmaceutycznego i spo ywczego. Nowe laboratorium jest siódmym laboratorium obs³ugi technicznej w rejonie EMEA (kraje Europy, Bliskiego Wschodu i Afryki) i osiemnastym na œwiecie. A.P. DIC Performance Resins GmbH optymalizuje portfolio produktów DIC Performance Resins GmbH optimises product port folio Europe Coatings J, 9/2010 DIC Corporation z siedzib¹ g³ówn¹ w Japonii potwierdzi³ kszta³towanie spó³ki typu joint venture z producentem Spolchemie w Republice Czeskiej. W myœl obowi¹zuj¹cego kontraktu do koñca 2010 roku austriacka filia DIC Performance Resins GmbH przeka e produkcjê ywic alkidowych partnerowi czeskiemu. Wskutek przeniesienia produkcji ywic, austriaccy producenci skupi¹ siê w przysz³oœci na wytwarzaniu proszków akrylowych oraz na technologii dyspersji z przeznaczeniem dla przemys³u spoiw i pow³ok. K.D. AkzoNobel otwiera czwart¹ fabrykê w po- ³udniowych Indiach AkzoNobel to set up fourth facility in South India Europe Coatings J, 6/2010 Holenderski producent farb AkzoNobel planuje otwarcie czwartej fabryki w po³udniowych Indiach w celu umocnienia swojej dzia- ³alnoœci w pañstwie. Firma aktualnie jest w trakcie identyfikowania obszaru pod zabudowê. Dyrektor Naczelny AkzoNobel/Indie ds. farb dekoracyjnych powiedzia³: Spodziewamy siê zakoñczenia prac do 2012 roku. Doda³ równie, e w myœl przedsiêwziêcia firma skupi siê na produkcji farb dekoracyjnych, wskazuj¹c prawdopodobne miejsca fabryki, Karnataka b¹dÿ Tamil Nadu. Planowany koszt inwestycji, to oko³o 17,75 mln euro. Dotychczas producent farb zainwestowa³ ju w trzy fabryki w miejscowoœci Thane, Hyderabad i Mohali uzyskuj¹c zdolnoœæ produkcyjn¹ 70 mln rocznie. Dyrektor stwierdzi³ tak e, e firma planuje bardzo szybki 15% wzrost, wychodz¹c tym samym naprzód w przemyœle farb. Starania AkzoNobel pod¹ aj¹ w kierunku dwukrotnego wzrostu sieci dystrybucyjnej oraz zdolnoœci produkcyjnej w okresie 5 lat. K.D. BASF buduje w po³udniowych Chinach instalacjê do otrzymywania dyspersji BASF to build new dispersion production site in China Farbe Lack, 9/2010 Firma BASF inwestuje w instalacjê do otrzymywania dyspersji w Daya Bay Petrochemical Industrial Park w miejscowoœci Huizhou w Chinach. Przy rocznej zdolnoœci produkcyjnej rzêdu 100 000 ton nowa instalacjamaprodukowaædyspersjedlaprzemys³u papierniczego, bran y farb, chemii budowlanej, opakowañ i klejów. Dodatkowe zdolnoœci produkcyjne maj¹ wzmocniæ i uzupe³niæ w zakresie dyspersji sieæ pozosta³ych zak³adów produkcyjnych w regionie, rozmieszczonych w ró nych miejscowoœciach. Sieæ obejmuje do tej pory instalacje w Chinach Wschodnich, Indonezji i w Indiach. Nowa produkcja korzystaæ bêdzie z bêd¹cych do dyspozycji lokalnych surowców i z bliskoœci kluczowych klientów, którzy zaopatruj¹ szczególnie szybko rosn¹ce rynki zbytu w Azji. Je eli zostan¹ uregulowane wszystkie niezbêdne formalnoœci, planuje siê pocz¹tek produkcji w pierwszym kwartale 2012 roku. T.S. 14 Farby i Lakiery 6/2010
Rynek wyrobów lakierowych Rhodia inwestuje w œrodki powierzchniowo czynne Rhodia investment in surfactants Polym Paint Col J, 4551/2010 Rhodia og³osi³a planowane zmiany wzrostu strategiiwspecjalnychœrodkachpowierzchniowo czynnych w swoich przemys³owych miejscach tj. Halifax, UK i University Park, Illions i USA. Inwestycje w dwóch miejscach, dawnej czêœci McIntyre Group, nabytych przez Rhodia w 2009 roku, bêd¹ optymalizowane i zostanie zwiêkszona zdolnoœæ produkcyjna oraz zwiêkszeniu ulegnie tak e jej konkurencyjnoœæ. W Wielkiej Brytanii, Rhodia planuje skonsolidowaæ produkcjê linii œrodków powierzchniowo czynnych obecn¹ w Leeds i Halifax na jednej platformie by wzmocniæ swoj¹ pozycjê w Europie. Stopniowe przeniesienie maj¹tku z Leeds i Halifax oraz inwestycji towarzysz¹cych bêdzie generowaæ dodatkowe efekty synergii i przewiduje siê, e przyniesie to równie nowe projekty. Jednoczeœnie, aby sprostaæ rosn¹cemu popytowi ze strony swoich klientów w Ameryce Pó³nocnej, Rhodia uruchomi program inwestycji w spó³ki w University Park i Illinois które zostan¹ poddane modernizacji i zwiêkszeniu zdolnoœci produkcyjnych œrodków powierzchniowo czynnych w regionie. Rhodia poda³a, e ma na celu wzmocnienie wiod¹cej pozycji grupy w bran y specjalistycznych œrodków powierzchniowo-czynnych na ró nych rynkach. Prezydent Emmanuel Butstraen powiedzia³: Osiemnaœcie miesiêcy po przejêciu McIntyre, uda³o nam siê zintegrowaæ przedsiêbiorstwa, które przynosz¹ spodziewane efekty synergii. Aby wykorzystaæ te osi¹gniêcia i wykorzystaæ potencja³ oferowany przez rynek œrodków powierzchniowo czynnych, jesteœmy w stanie zwiêkszyæ konkurencyjnoœæ w naszych stronach jak równie inwestycje w d³u szej perspektywie. M.L. Henkel d¹ y do wzrostu zysku w technologii klejów Henkel heading for further profitable growth with adhesives European Coatings Newsletter 22 wrzesieñ 2010 Henkel postrzega siebie jako dobrze przygotowan¹ jednostkê do zwiêkszenia dzia³alnoœci i zysków na p³aszczyÿnie technologii klejów. Thomas Geitner, wiceprezes Adhesive Technologies, jest przekonany, e dzia³ biznesu by³ dobrze przygotowany, aby w znacznym stopniu przyczyniæ siê do osi¹gniêcia celów finansowych firmy Henkel w roku 2012. Œwiatowy rynek klejów, uszczelniaczy oraz produktów i systemów obróbki powierzchni jest wart oko- ³o 47 miliardów, a w d³u szej perspektywie, przewiduje siê e wzroœnie szybciej ni œwiatowy PKB. Istniej¹ 4 si³y napêdowe tendencji wzrostowych w segmencie klejów: po pierwsze wzrost zu ycia klejów w gospodarkach wschodz¹cych, które stanowi¹ ju 43% sprzeda y zrealizowanej przez sektor Adhesive Technologies Henkel, po drugie coraz bardziej zrównowa ony rozwój w produkcji wyrobów przemys³owych np. w przemyœle motoryzacyjnym lub lotniczym, po trzecie odejœcie od tradycyjnego procesu ³¹czenia, takie jak spawanie lub nitowanie a pójœcie w kierunku strukturalnego klejenia, po czwarte u ycie klejów jako rozwi¹zania dla zupe³nie nowych obszarów zastosowañ, takich jak medycyna czy technika oœwietlenia. M.L. Farby i Lakiery 6/2010 15
Redakcja miesiêcznika Farby i Lakiery informuje, e ceny og³oszeñ w 2010 roku s¹ nastêpuj¹ce: 1. Og³oszenia czarno-bia³e IV strona ok³adki 1400 z³ + VAT II i III strona ok³adki 1200 z³ + VAT 1 strona wewn¹trz numeru 1000 z³ + VAT 1/2 strony wewn¹trz numeru 600 z³ + VAT 2. Og³oszenia kolorowe: do 4 kolorów j.w. + 50% pe³ny kolor fotografie j.w. + 100% 3. Artyku³y techniczno-promocyjne 1 strona 500 z³ + VAT 16 Farby i Lakiery 6/2010
Nowe wyroby i technologie Nowe wyroby i technologie Nowe pow³oki poszerzaj¹ zakres stosowania w lotnictwie New coatings to enhance range for aircraft European Coatings Newsletter 2 sierpieñ 2010 AkzoNobel Aerospace Coatings wprowadza na rynek trzy nowe wyroby, które stanowi¹ czêœæ serii Aviox Advanced. Jeden z wyrobów charakteryzuje siê w³aœciwoœciami antypoœlizgowymi, drugi stosowany jest jako matowe, niepigmentowane pow³oki wykoñczeniowe do zastosowañ zewnêtrznych, natomiast trzeci to wyrób pó³matowy zawieraj¹cy aluminium. Aviox Non Slip to trzysk³adnikowy wyrób poliuretanowy stosowany do ochrony powierzchni oznakowanych dróg ewakuacyjnych oraz w czêœciach samolotu, w których znajduje siê ³adunek. Aviox Matt Clear jest dwusk³adnikowym, matowym niepigmentowanym wyrobem poliuretanowym typu high solid, zapewniaj¹cym ochronê przed ostrym œwiat³em s³onecznym. Jest szczególnie przydatny na czêœciach dziobu samolotu, aby zapobiegaæ odbijaniu siê promieniowania s³onecznego powoduj¹cego dyskomfort i zak³ócaj¹cego widzenie pilota. Aviox SGL Aluminium jest trójsk³adnikowym wyrobem wykoñczeniowym o pó³po³ysku, wysokiej wytrzyma³oœci, zaprojektowanym specjalnie do malowania podwozi samolotów. E.L. Samoczyszcz¹ce systemy pow³okowe stosowane z promieniami UV i promieniowaniem podczerwonym Self-cleaning coating systems used with UV and infra-red light reflection European Coatings Newsletter 9 sierpieñ 2010 Przemys³ jest niezwykle zainteresowany stworzeniem innowacyjnych, samoczyszcz¹cych systemów pow³okowych. Wczeœniej znane samoczyszcz¹ce systemy by³y ograniczone ze wzglêdu na mo liwoœci ich nak³adania oraz wra liwoœæ na wp³ywy czynników mechanicznych i chemicznych. Projekt badawczy finansowany przez Federalne Ministerstwo Ekonomii i Technologii opiera siê na wykorzystaniu promieniowania UV i podczerwonego. Œrodki pomocnicze, które s¹ wbudowane w matrycê pow³oki odbijaj¹ promieniowanie s³oneczne na cz¹steczki brudu, który znajduje siê na powierzchni pow³oki. Podczas gdy krótkofalowe promieniowanie powoduje rozpad podstawowych wi¹zañ w organicznych sk³adnikach cz¹steczek brudu, powoduj¹c ich rozdrobnienie, natomiast promieniowanie podczerwone o wysokiej energii powoduje zniszczenie po³¹czenia pomiêdzy brudem a pow³ok¹. Wynikiem tego jest oderwanie cz¹steczek brudu od pow³oki. Fraunhofer IPA jest obecnie jedyn¹ jednostk¹ naukow¹, która opracowywuje systemy samoczyszcz¹ce zawieraj¹ce pigmenty, które odbijaj¹ promieniowanie UV i podczerwone. Efektywnoœæ tej koncepcji udowodniono badaj¹czdolnoœæsamoczyszczeniadwusk³adnikowych niepigmentowanych lakierów poliuretanowych w zale noœci od zawartoœci w nich p³atków aluminiowych. Nowa koncepcja by³a równie weryfikowana z zastosowaniem innych poszczególnych sk³adników w kilku systemach pow³okowych. Prace badawcze w tym temacie bêd¹ kontynuowane, w celu uzyskania odpowiedzi na pytanie w jaki sposób mo na uzyskaæ lepsze uporz¹dkowanie i wiêkszy stopieñ rozwarstwienia cz¹steczek, byæ mo e poprzez zastosowanie mocnych miêdzywarstw. Zoptymalizowana musi byæ równie neutralnoœæ barwy poszczególnych sk³adników. Przypuszczalnie za rok mo liwa bêdzie ocena koñcowa i stwierdzenie kiedy nowa technologia Farby i Lakiery 6/2010 17
Nowe wyroby i technologie bêdzie gotowa do przemys³owego zastosowania. Technologia ta bêdzie interesuj¹ca nie tylko dla producentów i badaczy zajmuj¹cych siê nowymi pigmentami, ale równie osób aplikuj¹cych wyroby lakierowe, na przyk³ad w przemyœle samochodowym. E.L. PPG przedstawia pierwsz¹ w Stanach Zjednoczonych technologiê nowej generacji nak³adania farb wodnych w przemyœle samochodowym PPG launches first next-generation automotive waterborne paint process in U.S. JCT CoatingsTech, 8/2010 PPG Industries przedstawi³o pierwsz¹ technologiê nowej generacji B1:B2 nak³adania farb wodnych. Proces firmy PPG B1:B2 ( mokro na mokro ) jest obecnie stosowany na linii produkcyjnej BMW w Spartanburgu, SC, i jest pierwszym zastosowaniem kompaktowego procesu nak³adania wodnych wyrobów na linii produkcyjnej w przemyœle samochodowym w USA. Bob White, dyrektor w firmie PPG powiedzia³: Jesteœmy dumni, e jako pierwsi w Stanach Zjednoczonych zaprezentowaliœmy ten fascynuj¹cy proces. Nasza technologia B1:B2, nak³adania wyrobów wodnych, podkreœla nasze poœwiêcenie, aby pomóc naszym klientom zredukowaæ negatywny wp³yw na œrodowisko naturalne, a jednoczeœnie osi¹gn¹æ lepszy wygl¹d i elastycznoœæ w doborze kolorów. W tradycyjnym procesie malowania w przemyœle samochodowym, po obróbce wstêpnej pod³o a i warstwy pow³oki nak³adanej elektroforetycznie, nanoszona jest warstwa gruntuj¹ca. Po utwardzeniu nak³adana jest kolejna, górna warstwa podk³adu i nawierzchniowa pow³oka niepigmentowana, które nastêpnie równie s¹ utwardzane. Zaproponowany przez PPG z³o ony proces B1:B2 pozwala na oszczêdnoœci dla producentów w bran y samochodowej, zredukowanie zu ycia energii oraz podwy szenie wydajnoœci. Technologia nowej generacji B1:B2 stanowi czêœæ zintegrowanego procesu malowania w BMW i pozwala klientom na zredukowanie iloœci etapów koniecznych do pomalowania pojazdu poprzez przeniesienie etapu nak³adania tradycyjnej warstwy gruntowej do komory, w której nak³adana jest warstwa nawierzchniowa. Pozwala to wyeliminowaæ kabinê do nak³adania warstwy gruntuj¹cej oraz zwi¹zane z tym procesy w firmie. Obie warstwy s¹ nak³adane mokro na mokro i nie wymagaj¹ procesów utwardzania ani odwadniania na gor¹co pomiêdzy nimi. E.L. Technologia wykorzystuj¹ca plazmê zwiêksza konkurencyjnoœæ bezrozpuszczalnikowych wyrobów na drewno Plasma technology increases competitiveness of solventfree wood products European Coatings Newsletter 9 sierpieñ 2010 Aby zwiêkszyæ konkurencyjnoœæ drewna w porównaniu z innymi materia³ami konieczne jest opracowanie efektywnej cenowo metody ochrony drewna, która bêdzie wolna od toksycznych zwi¹zków chemicznych oraz zagwarantuje d³ug¹ trwa³oœæ drewna. DURAWOOD, projekt badawczy finansowany przez Uniê Europejsk¹, stawia sobie za cel opracowanie metody efektywnej cenowo, ekologicznej i o wysokiej wydajnoœci. Proces o nazwie DURAWOOD wykorzystuje wy³adowania elektryczne w gazach (plazma) podczas obróbki powierzchni drewna. Celem tego procesu jest zmiana charakterystyki powierzchni drewna, przez co œrodki ochrony drewna bêd¹ mia³y lepsz¹ adhezjê do niego i iloœæ fungicydów konieczna do zastosowania bêdzie mniejsza. Po to aby drewno by³o atrakcyjne dla klientów, konieczne jest zagwarantowanie trwa³oœci drewnianych fasad przez co najmniej 5 do 8 lat bez koniecznoœci przeprowadzania dodatkowych zabiegów. Nowe rozporz¹dzenie Unii Europejskiej (2004/42/EC) wymaga zast¹pienia rozpuszczalnikowych œrodków ochrony drewna. Jednak e fasady, które by³y zabezpieczane za pomoc¹ wodnych œrodków ochrony s¹ bardziej podatne na utratê koloru i uszkodzenie spowodowane przez pleœnie i ró nego rodzaju grzyby. Dziêki 18 Farby i Lakiery 6/2010
Nowe wyroby i technologie obróbce wstêpnej powierzchni drewna zgodnie z technologi¹ wykorzystuj¹c¹ plazmê mo - liwa jest poprawa efektywnoœci wodnych œrodków ochrony drewna. E.L. Badania charakterystyki mieszanin epoksydowanego nowolaku na bazie kardanolu i CTBN Characteristics of blends of cardanol-based epoxidized novolac resin and CTBN studied European Coatings Newsletter 25 sierpieñ 2010 Badaniom poddano mieszaniny epoksydowanego nowolaku na bazie kardanolu z ró n¹ zawartoœci¹ procentow¹ kopolimeru butadienu i akrylonitrylu z koñcowymi grupami karboksylowymi (CTBN). Utwardzane one by³y amin¹ alifatyczn¹ w iloœci stechiometrycznej. Tworzenie siê ró nych produktów w czasie utwardzania badanych mieszanin analizowano przy zastosowaniu spektroskopii w podczerwieni z transformacj¹ Fouriera. Wyniki zosta³y opublikowane w Journal of Coatings Technology and Research, Vol. 7, No 5, str. 557-568. Wyniki analizy wykonanej za pomoc¹ ró nicowej kalorymetrii skaningowej wykaza³y, e czyste ywice epoksydowe i ich mieszaniny z CTBN sieciowa³y w zakresie temperatur od 100 do 150 C. Mieszanina zawieraj¹ca 15% wag. CTBN charakteryzowa³a siê najkrótszym czasem sieciowania (w temperaturze 120 C) ze wszystkich badanych mieszanin. Na podstawie wyników badañ stwierdzono równie, e mieszaniny wykazywa³y lepsze w³aœciwoœci w porównaniu z czystymi ywicami epoksydowymi pod wzglêdem odpornoœci na uderzenie, wartoœci wyd³u enia przy zerwaniu, po³ysku, odpornoœci na zarysowanie, adhezji i elastycznoœci pow³oki. Poprawa tych w³aœciwoœci wskazuje, e ywica modyfikowana kauczukiem mo e byæ bardziej wytrzyma³a ni ywica epoksydowa na bazie kardanolu. Stabilnoœæ termiczna mieszanin zawieraj¹cych 15% wag. CTBN w ywicy epoksydowej by³a najwy sza ze wszystkich badanych próbek. E.L. Jednosk³adnikowa polisiloksanowa pow³oka wykoñczeniowa 1K polysiloxane finish JCT CoatingsTech, 8/2010 Sherwin-Williams przedstawi³ Polisiloxane 1K, jednosk³adnikow¹ polisiloksanow¹ pow³okê wykoñczeniow¹, zaprojektowan¹ dla lepszej ochrony przeciw dzia³aniu czynników atmosferycznych oraz odpornoœci na chemikalia. Produkt jest przeznaczony na pod³o a stalowe w nowych i istniej¹cych konstrukcjach na rynkach: petrochemicznym, morskim, wytwarzania energii oraz ogólnoprzemys³owym. Baz¹ tego szybkoschn¹cego produktu jest ywica opatentowana przez Sherwin-Williams i utwardzana w reakcji z wilgoci¹ z powietrza. Polisiloxane 1K zapewnia trwa³oœæ w³aœciwoœci porównywaln¹ z alifatycznymi uretanami oraz nie zawiera niebezpiecznych zwi¹zków zanieczyszczaj¹cych powietrze i izocyjanianów. E.L. Poliestrowa ywica zastêpuje epoksydowe Polyester resin to replace epoxies European Coatings Newsletter 2 sierpieñ 2010 DSM Powder Coatings Resins otrzyma³ ywice poliestrowe Uralac Veranda i Uralac Corres, które mog¹ byæ wykorzystane jako alternatywa dla ywic epoksydowych stosowanych do farb proszkowych. Uralac Veranda jest odpowiednia do otrzymywania bezepoksydowych farb proszkowych traktowanych beta-hydroksyalkyloamidem. Farby proszkowe do zastosowañ wewnêtrznych oparte na ywicach epoksydowych maj¹ tendencje do ó³kniêcia i utraty po³ysku podczas dzia³ania promieni s³onecznych. Farby proszkowe otrzymane z nowych produktów charakteryzuj¹ siê dobr¹ odpornoœci¹ na chemikalia i gor¹c¹ wodê. ywica Uralac Corres mo e byæ stosowana do produkcji farb proszkowych, które s¹ przyjazne dla œrodowiska i zapewniaj¹ odpornoœæ korozyjn¹. ywice te s¹ ekonomiczne Farby i Lakiery 6/2010 19
Nowe wyroby i technologie i poprawiaj¹ skutecznoœæ stosowania farb proszkowych. I.G. Bezwonny œrodek koalescencyjny Coalescing agent is virtually odourless Europe Coatings J, (7/8)/2010 Oxea wprowadzi³a na rynek Oxfilm 351, praktycznie bezwonny i nie zawieraj¹cy VOC koalescent. Posiadaj¹c punkt wrzenia 351 C wnosi on nieznaczny udzia³ do ca³kowitej zawartoœci VOC farby. Producent deklaruje, e produkt jest równie o 10-20% wydajniejszy w obni aniu minimalnej temperatury tworzenia filmu (MFFT). Œrodek testowano w rozmaitych recepturach komercyjnych, co wykaza³o, e jest wydajniejszym koalescentem w szerokim obszarze lateksów i pow³ok lakierowych. M. N-N. Niskolepki plastyfikator Low-viscosity plasticisier Europe Coatings J, (7/8)/2010 Wraz z poliuretanowym poliolowym komponentem Albodur 110 VP, Alberdingk Boley wprowadzi³ na rynek now¹ generacjê plastyfikatorów o niskiej lepkoœci i reaktywne rozcieñczalniki. Mog¹ one zast¹piæ obecnie u ywane w systemach PU plastyfikatory, które mog¹ powodowaæ szkodliwe skutki dla zdrowia. Obszar zastosowañ obejmuje ró ne typy klejów opartych o poliuretany oraz szczeliw, w których czêsto nastêpuje migracja plastyfikatora. Kolejnym zastosowaniem dla tego produktu jest d³ugoterminowe uplastycznianie elastomeru i systemów piankowych. W rezultacie monofukcyjnej budowy polioli, ca³y system dziêki chemicznemu wi¹zaniu zostaje przy³¹czony do matrycy polimerowej i w ten sposób zostaje wyeliminowana mo liwoœæ migracji. W przeciwieñstwie do komercyjnie dostêpnych ftalanów lub ich zamienników efekt zmiêkczania przy u yciu nowych plastyfikatorów utrzymuje siê stabilnie przez ca³y czas, umo liwiaj¹c produkcjê klejów i sk³adników uszczelniaj¹cych kompletnie pozbawionych VOC co sprawia, e bêd¹ mog³y byæ one u ywane tak e w przysz³oœci. M. N-N. Rozdzielaj¹cy tester do badania dyspersji w ich stanie wyjœciowym Demixing tester for dispersions in their original condition Europe Coatings J, (7/8)/2010 Nowy rozdzielaj¹cy tester LumiCheck uzupe³nia portfolio Lum w obszarze przyrz¹dów s³u ¹cych do analizy dyspersji i charakterystyki cz¹stek. Ta jednostka jest zaprojektowana do stosowania w laboratorium badania jakoœci i zapewnia nieskomplikowan¹ porównawcz¹ analizê stabilnoœci i charakterystykê cz¹stek dyspersji w jej stanie wyjœciowym (bez koniecznoœci przygotowania próbki lub rozcieñczania). Szybkie iloœciowe porównanie miêdzyró nymipróbkamiijakoœciowacharakterystyka zachowania podczas rozdzielania, flokulacji, sedymentacji i stabilnoœci sprawiaj¹, e urz¹dzenie to jest dobrym wyborem do pomiarów napojów, artyku³ów ywnoœciowych,materia³ówbudowlanych,paliw,smarów oraz szerokiego zakresu emulsji i suspensji. Mo liwoœæ oznaczenia gêstoœci hydrodynamicznej nano- i mikrocz¹stek zawieszonych w cieczy otwiera pole do dalszych zastosowañ. M. N-N. Polimery kationowe SYNTRAN SYNTRAN Cationic polymers Surface Coatings Internat, 3/2010 Firma Interpolymer w czasie wystawy farb i lakierów na Bliskim Wschodzie Middle East Coatings Show w Dubaju zaprezentowa³a swoje unikalne modyfikowane kationowe dyspersje akrylowe SYNTRAN, wzbudzaj¹c zainteresowanie du ej iloœci odwiedzaj¹cych stoisko firmy. Kationowe akrylowe dyspersje polimerowe SYNTRAN zosta³y opracowane w celu natychmiastowego i ca³kowitego usuniêcia ró nych 20 Farby i Lakiery 6/2010
Nowe wyroby i technologie uci¹ liwych plam np. nikotynowych, wodnych, pochodz¹cych z wyci¹gów drewna, graffiti itd. Dyspersje te zosta³y zastosowane do opracowania systemów pow³okowych o wysokich parametracheksploatacyjnychistanowi¹przyjazn¹ œrodowisku alternatywê dla produktów rozpuszczalnikowych w wielu dziedzinach zastosowañ. Technologia polimerów kationowych firmy Interpolymer oraz wskazówki techniczne zaprezentowane w czasie konferencji by³y przedmiotem du ego zainteresowania. A.P. Firma PPG wprowadza odporn¹ na zarysowania pow³okê nawierzchniow¹ dla wstêpnego wykañczania pod³óg PPG introduces scratch-resistant topcoat for prefinished wood floors www.coatingsworld.com, 11 sierpieñ 2010 Firma PPG Industries wprowadzi³a odporn¹ na zarysowania pow³okê nawierzchniow¹ o nazwie Claritage Extra, stanowi¹c¹ warstwê nawierzchniow¹ dla pod³óg drewnianych. Odporne na zarysowania pow³oki nawierzchniowe Claritage Extra s¹ oparte na nowych ywicach firmy PPG utwardzanych promieniowaniem ultrafioletowym oraz nanotechnologii, co czyni je odpornymi na zarysowania i plamy, umo liwiaj¹c zachowanie drewnianym pod³ogom ich oryginalnego po³ysku przez d³u szy okres czasu. Zdaniem Randy Brown a dyrektora ds. technologicznych dla wyrobów pod³ogowych utwardzanych UV w Ameryce Pó³nocnej w firmie PPG, wyniki znormalizowanych badañ odpornoœci na zu ycie wyrobów lakierowych 14 konkuruj¹cych ze sob¹ produktów wykaza³y, e pow³oki nawierzchniowe Claritage Extra pozosta³y odporne na zarysowania po 3 000 cyklach badania œcieralnoœci, podczas gdy kolejny najlepszy konkurencyjny wyrób wytrzyma³ jedynie 1 200 cykli. Podobne wyniki uzyskano dla tego wyrobu w badaniach dotycz¹cych zachowania po³ysku i odpornoœci na plamy, pochodz¹ce z materia³ów powszechnie stosowanych w gospodarstwie domowym jak: pasta do butów, lakier do paznokci, musztarda, jodyna, barwna ywnoœæ, barwniki i kolorowe pisaki. Zdaniem Brian a Knapp a dyrektora ds. marketingu dla wyrobów pod³ogowych UV w Ameryce Pó³nocnej w firmie PPG, klienci od wielu lat utrzymuj¹, e lepsza odpornoœæ wyrobu na zarysowania jest dla nich najwy szym priorytetem. W zwi¹zku z tym w celu uzyskania jak najlepszej technologii, firma PPG wspó³pracuje œciœle w tym zakresie z kilkoma klientami. Zdaniem Randy Brown a, poza odpornoœci¹ na zarysowania i plamy, wyroby nawierzchniowe Claritage Extra nadaj¹ pow³oce wiêksz¹ klarownoœæ, uwypuklaj¹c naturalny wzór ziarna pod³o a. W celu uzyskania wy szej trwa³oœci, wielu producentów wyrobów lakierowych stosuje do ich wytwarzania œrodki pomocnicze, powoduj¹ce zamglony wygl¹d pow³oki. Firma PPG eliminuje ten problem poprzez zastosowanie nanotechnologii do wytwarzania wyrobów Claritage Extra. Firma ta osi¹gnê³a ju wczeœniej komercyjny sukces w nanotechnologii przy wytwarzaniu niepodlegaj¹cych zarysowaniu wyrobów samochodowych oraz kolorowych wyrobów dla elektroniki. A.P. Po³yskomierz do poœrednich i precyzyjnych pomiarów Gloss meter for immediate and precise measurements Europe Coatings J, (7/8)/2010 Phynix rozszerzy³ zakres swoich produktów o po³yskomierz GlossFix 60. Nowe urz¹dzenie pozwala na wykonanie poœrednich i precyzyjnych pomiarów powierzchni o po³ysku od matu do po³ysku zwierciadlanego. Kompaktowe wymiary (83 46 30) mm umo liwiaj¹ wykonanie pomiarów nawet na bardzo ma³ych lub trudnodostêpnych powierzchniach. Do odczytania wyników nie potrzebne jest po³¹czenie za pomoc¹ kabla: przyrz¹d jest zasilany przy pomocy baterii, które wed³ug producenta umo liwiaj¹ wykonanie 10 000 odczytów. Farby i Lakiery 6/2010 21
Nowe wyroby i technologie Urz¹dzenie mo e pracowaæ równie w warunkach zewnêtrznych i w zbiornikach, wyposa- one jest w zestaw standardów pomiarowych do automatycznej kalibracji. Przyrz¹d jest ³atwy w obs³udze, zachowuje w pamiêci uzyskane wyniki pomiarów, co pozwala na wykonanie analizy statystycznej. Dane mog¹ byæ przes³ane do komputera przy pomocy kabla USB lub po³¹czenia RS-232 za pomoc¹ do³¹czonego kabla. Oprogramowanie do przesy³u danych jest równie za³¹czone do przyrz¹du. M. N-N. Przyrz¹d do analizy cech odbicia Instrument analyses reflective qualities Europe Coatings J, (7/8)/2010 Wed³ug Rhopoint Instruments nowy przyrz¹d Novo-Gloss IQ zbiera wiêcej informacji o jakoœci odbicia ni jakikolwiek inny rêczny przyrz¹d okreœlaj¹cy w jaki sposób œwiat³o jest odbijane od powierzchni. Faktura, pofalowanie i nanostruktura na powierzchni pow³oki lub polerowanego metalu maj¹ wp³yw na jakoœæ odbijanego obrazu (IQ) i jakoœæ wizualn¹ wytwarzanego produktu. Dla farb i wyrobów powlekanych te efekty czêsto powstaj¹ w przypadku wystêpowania siatki pêkniêæ, skórki pomarañczowej, niekompatybilnoœci surowców, wp³ywu warunków zewnêtrznych czy emisji promieniowania. Wysoka jakoœæ odbicia aluminium mo e byæ obni ona przez œlady powstaj¹ce w trakcie polerowania i obróbki mechanicznej. Przyrz¹d mierzy profil k¹towy, który dok³adnie opisuje jak rozk³ada siê odbijane œwiat³o. Te informacje s³u ¹ do obliczenia po- ³ysku, zmatowienia dowolnej powierzchni przy k¹cie pomiaru 20 i 60 stopni. M. N-N. Impregnacja i lazur w jednym Grounding and azure in one Farbe Lack, 9/2010 Drewno stosowane na zewn¹trz nara one jest na wp³yw s³oñca, deszczu i inne szkodliwe czynniki. Szczególnie w przypadku drewna z drzew iglastych nie wystarcza czêsto proste wymalowanie lazurem. Dla w³aœciwej pielêgnacji drewna konieczna jest zapobiegawczo impregnacja. Wymaga to k³opotliwego nak³adu pracy, której mo na unikn¹æ. Impregnuj¹cy lazur Bondex (firma Dyrup) 2 w 1 jest równoczeœnie œrodkiem impregnuj¹cym i lazurem. Tym samym zaoszczêdzone jest u ytkownikowi wielokrotne wstêpne, miêdzy- i koñcowe malowanie. Praktycznie lazur oszczêdza czas i chroni przed sinizn¹ drewna, wp³ywami atmosferycznymi i promieniowaniem UV. T.S. Œrodki pomocnicze umo liwiaj¹ce stosowanie korzystnych cenowo koncentratów pigmentowych Additives that can be used with pigment concentrates at favorable price Farbe Lack, 10/2010 Kalkulacje kosztowe s¹ szczególnie wa ne w przypadku farb i lakierów dla budownictwa. Nowy œrodek zwil aj¹cy i dysperguj¹cy Tego Dispers 741 W, firmy Evonik Tego Chemie GmbH, umo liwia otrzymywanie koncentratów pigmentowych o korzystnych cenach i o wysokiej sile barwienia. Œrodek pomocniczy jest przystosowany do u ycia w preparatach pigmentowych organicznych, nieorganicznych i na bazie sadzy, który dobrze znosi siê z ró norodnymi systemami spoiw. Dziêki efektywnej stabilizacji cz¹steczek pigmentów mo liwe jest otrzymywanie za pomoc¹ nowego produktu koncentratów pigmentowych o d³ugotrwa³ej stabilnoœci. Nowy produkt stanowi wodny roztwór polimerycznego œrodka zwil aj¹cego i dysperguj¹cego na bazie surowców roœlinnych. T.S. Farby nawierzchniowe o optymalnej odpornoœci na warunki atmosferyczne High performance finishes for the best weathering protection Farbe Lack, 10/2010 22 Farby i Lakiery 6/2010
Nowe wyroby i technologie Firma BASF wprowadzi³a na europejski rynek nowe farby nawierzchniowe Polyceram Plus do ci¹g³ego powlekania taœm. Giêtkoœæ i odpornoœæ pow³ok z nowych farb na warunki atmosferyczne to kryteria, które decyduj¹ o pozycji nowych systemów farb nawierzchniowych. Za pomoc¹ nowej oferty mog¹ byæ spe³nione wszystkie wymagania odpornoœci na warunki atmosferyczne, opisane w normie europejskiej DIN EN 10169. Nowa rodzina produktów obejmuje osiem serii, które zastêpuj¹ ponad 20 dotychczasowych ofert. T.S. Tester do oceny powierzchni Inline tester for evaluating surfaces Europe Coatings J, 9/2010 Carl Zeiss wraz z SurfMax oferuje konfigurowalne testery do oceny powierzchni czêœci 3D. Taki system daje obiektywne i powtarzalne wyniki, które nie podlegaj¹ zmianom, które mog¹ pojawiæ siê przy zwyk³ej ocenie wzrokowej. Wyniki zostaj¹ udokumentowane automatycznie, co u³atwia rejestrowanie danych. Przyrz¹d pomaga w ten sposób podnieœæ jakoœæ i efektywnoœæ produkcji. U ytecznoœæ tej technologii i mo liwoœæ konfiguracji pozwala operatorowi na szeroki zakres zastosowañ dla ró - nych materia³ów i procesów przetwarzania oraz u³atwia podejmowanie decyzji dotycz¹cych optymalizacji procesu produkcji oraz powlekania. M.L. Wodorozcieñczalne dyspersje epoksydowe jako pow³oki ochronne Waterborne epoxy dispersion offered for protective coatings Europe Coatings J, 9/2010 Cytec Industries og³osi³ rozpoczêcie produkcji Beckopox EP 2384/57WA nowej bezrozpuszczalnikowej wodnej dyspersji epoksydowej. Produkt zosta³ zaprojektowany pod k¹tem wysokiej wydajnoœci i konserwacji metalowych powierzchni za pomoc¹ wodnych dwusk³adnikowych epoksydowych podk³adów. W przypadku korzystania z Beckopox 2384/57WA EP wodorozcieñczalnego aminowego utwardzacza, pozwala na ograniczenie VOC 50 g/l, bez potrzeby korzystania z pigmentów antykorozyjnych umo liwia przetrwanie ponad 1000 godzin w mgle solnej. Ponadto, pow³oki s¹ szybkoschn¹ce i twarde. Te dodatkowe korzyœci zapewniaj¹ dobre u ytkowanie, szybkie powlekanie nawierzchniowe i odpornoœæ na wodê. Wed³ug producenta, nowe dyspersje przewy szaj¹ inne wodorozcieñczalne dyspersje epoksydowe, zachowuj¹c przy tym bardzo nisk¹ zawartoœæ VOC, zw³aszcza wprzypadkukorozjiiodpornoœcinawodê. Produkt ten nadaje siê do fabryk gdzie stosuje siê pow³oki ochronne. M.L. Wosk jako dodatek do emulsji mo e poprawiæ odpornoœæ na zarysowania Wax emulsion additive can improve scratch resistance Europe Coatings J, 9/2010 Michelman s Michem Lube 190 jest anionowym woskiem polietylenowym dodawanym do emulsji. Poprawia znacznie wodoodpornoœæ, w³aœciwoœci hydrofobowe, odpornoœæ na zniszczenia i zarysowania architektonicznych i dekoracyjnych farb, barwników, kitów i wiele innych wewnêtrznych i zewnêtrznych pow³ok. Modyfikator w postaci wosku o ma³ej zawartoœci VOC jest powszechnie stosowany w zewnêtrznych pow³okach do drewna, gdy wymagana jest tu odpornoœæ na œcieranie i zacieki wodne. Daje to dobre wyniki w styrenowanych akrylach na poziomie 5%, od 200 do 500 uderzeñ. M.L. Automatyczny aplikator pow³oki Automatic film applicator Europe Coatings J, 9/2010 Odpornoœæ wielu produktów, w tym farb, lakierów, farb drukarskich i klejów, jest bezpo- Farby i Lakiery 6/2010 23
Nowe wyroby i technologie œrednio zwi¹zana z jakoœci¹ wielu badañ laboratoryjnych przeprowadzonych na próbkach materia³u. Elcometer 4340" jest przyrz¹dem do przygotowywania ró nych próbek okreœlonego produktu. Kleje, farby i inne produkty mog¹ byæ stosowane do ró nych pod³o y konsekwentnie i powtarzalnie. W odró nieniu od aplikacji filmu, która jest wykonywana rêcznie, za pomoc¹ tego automatu nie unika siê zmiany ciœnienia lub prêdkoœci, poniewa czynnik ludzki jest wyeliminowany. Urz¹dzenie jest wszechstronne, wytrzyma³e i precyzyjne oraz ma na celu umo liwienie jednoczesnego zastosowania. Podstawy aplikatorów powszechnie wykonywane by³y ze szk³a a w tym przypadku u yto precyzyjnie obrobionego aluminium. Da³o to wysok¹ ocenê w zakresie ± 2 µm, co umo liwia badanie zarówno cienkich i grubych pod³o y o najwy szych wymaganiach. M.L. Akrylowa emulsja chroni przed korozj¹ Acrylic emulsion imparts corrosion protection European Coatings Newsletter 15 wrzesieñ 2010 Alberdingk Boley GmbH wprowadza AC Alberdingk 2403, now¹ emulsjê akrylow¹, która zosta³a opracowana specjalnie do ochrony przed korozj¹ spowodowan¹ wod¹. Promotory adhezji dodane podczas fazy polimeryzacji prowadz¹ do powstania emulsji która zapewnia dobr¹ przyczepnoœæ do pod³o a metali, w tym równie do powierzchni ocynkowanych. Ochrona tego produktu przed korozj¹ jest mo liwa dziêki silnie hydrofobowemu, nieprzepuszczalnemu dla pary filmowi. Dziêki niskiej absorpcji wody tendencja pow³ok do korodowania jest znacznie zmniejszona, a odpornoœæ na kondensacjê znacznie siê poprawi- ³a. Proces produkcji pozwala obni yæ MFFT, co prowadzi do niskiej zawartoœci VOC. Kolejn¹ zalet¹ jest mo liwoœæ formu³owania dyspersji bez dodatku aktywnych wype³niaczy. Tak wiêc za pomoc¹ nowej akrylowej emulsji jest mo liwe wyprodukowanie zgodnych z European Ecolabel pow³ok ochronnych. M.L. Rozszerzenie systemu powlekania ogniowego Extension to deflected flame spray systems Europe Coatings J, 9/2010 Dziêki metalizacji wprowadzono rozszerzone systemy powlekania ogniowego MK73 i MK61. Zosta³o to opracowane g³ównie na yczenie klienta by dokonaæ powlekania trudno dostêpnych miejsc u klienta. System dostêpny jest w trzech d³ugoœciach 150 mm, 300 mm i 450 mm, który mo e byæ u ywany zarówno w przewodach z d³ugoœci¹ 3,17 mm lub 4,76 mm. System zosta³ tak zaprojektowany aby by³a mo liwoœæ skorzystania z tych samych materia³ów eksploatacyjnych i czêœci zamiennych jak w przypadku standardowych pistoletów do powlekania ogniowego. Nowe urz¹dzenie mo e natryskiwaæ bezpoœrednio do przodu lub pod k¹tem, którego zakres wynosi od 0 do 90 dziêki zmianie ciœnienia powietrza w deflektorze. Dysza mo e obracaæ siê w zakresie 180 co umo liwia natrysk wokó³ pistoletu (360 ). Dziêki zastosowaniu tego rodzaju systemu otrzymuje siê pow³oki o w³aœciwej przyczepnoœci do tworzywa, które mo na wykorzystaæ w ochronie przed korozj¹. M.L. ywice poliestrowe w centrum pow³ok wolnych od epoksydów Polyester resin focuses on epoxy-free coatings Europe Coatings J, 9/2010 DSM Powder Coating Resins poszerzaj¹ swoj¹ ofertê wolnych od epoksydów pow³ok o nowe ywice poliestrowe Veranda Uralach. Zakres oparty jest na opatentowanej technologii i spe³nia zapotrzebowanie na pow³oki wolne od epoksydów jako alternatywa dla hybrydowych pow³ok proszkowych. Now¹ ywicê P 542 Uralac Veranda cechuje dobra rozlewnoœæ w wysoko wype³nionych pow³okach co poprawia w³aœciwoœci przetwórcze. Ponadto jest przeznaczony do systemów pow³okowych, które mo na zast¹piæ epoksydowanymi systemami hybrydowymi z tak¹ sam¹ lub wy sz¹ 24 Farby i Lakiery 6/2010
Nowe wyroby i technologie skutecznoœci¹. Produkty z zakresu ywic poliestrowych zapewniaj¹ dobre odpornoœci chemiczne i na plamienia, dobre odpornoœci na wodê wrz¹c¹, jak równie poprawiaj¹ wytrzyma³oœæ zewnêtrzn¹ ograniczaj¹c ó³kniêcie. M.L. Dodatki na bazie celulozy dla wodorozcieñczalnych systemów pow³okowych Cellulose-based additive for waterborne coatings systems Europe Coatings J, 9/2010 Eastman Chemical Company jest gotowy do wprowadzenia pod koniec 2010 roku najnowszego dodatku Solus 3050", który jest specjalnie zaprojektowany w celu spe³nienia wymogów dotycz¹cych zawartoœci VOC, gdzie produktywnoœæ i wydajnoœæ s¹ g³ównymi celami w systemach pow³okowych wodorozcieñczalnych. Pochodz¹cy z naturalnych i odnawialnych materia³ów celulozowych, dodatek bêdzie przydatny w przemyœle motoryzacyjnym, metalowym, a tak e do pow³ok stosowanych w elektronice u ytkowej. Korzyœciami z tego wynikaj¹cymi s¹: g³adsza powierzchnia odporna na odwarstwianie, lepsza rozpuszczalnoœæ, odpornoœæ na uderzenia, lepsze p³yniêcie, rozlewnoœæ i rozpylanie, jak i wiêksz¹ przyczepnoœæ do stali ocynkowanej. Dodatkowo oferuje szybszy czas schniêcia oraz integralnoœæ aplikacji w pocz¹tkowej fazie utwardzania w ró - nych warunkach klimatycznych oraz lepsze zwil enie przy wzroœcie odpornoœci na powstawanie zacieków. M.L. Farby i Lakiery 6/2010 25
Opisy bibliograficzne Opisy bibliograficzne Dzia³ zawiera opisy bibliograficzne artyku- ³ów z dziedziny farb i lakierów opracowane na podstawie znajduj¹cych siê w IMPiB Oddz. Gliwice fachowych czasopism krajowych i zagranicznych oraz materia³ów konferencyjnych stanowi wiêc informacjê o dokumentach pierwotnych oraz ich treœci. Informacje te u³o one s¹ w oparciu o klasyfikacjê i skorowidz zagadnieñ tematycznych i dotycz¹ ostatnich osi¹gniêæ nauki, techniki, wynalazczoœci, bezpieczeñstwa i higieny pracy oraz zagadnieñ ekonomiczno-organizacyjnych i rynkowych. Dane bibliograficzne wy ej wymienionych materia³ów obejmuj¹ w kolejnoœci: tytu³ artyku- ³u w jêzyku polskim, tytu³ artyku³u w jêzyku oryginalnym, nazwisko autora, skrót nazwy czasopisma, rok, tom i numer strony, liczbê rysunków, tabel i pozycji bibliograficznych. WYKAZ REFEROWANYCH CZASOPISM I ICH SKRÓTÓW 1. Coatings World Coatings World 2. European Coatings Journal Europe Coatings J 3. Farbe und Lack Farbe Lack 4. Journal of Coatings Technology JCT Coatings Tech 5. Journal of Coatings Technology and Research J Coat Tech and Research 6. Polymers Paint Colour Journal Polym Paint Col J 7. Surface Coatings International Journal of the Oil & Colour Chemists Association Surface Coatings Internat 8. Progress in Organic Coatings Progr. Org. Coat. KLASYFIKACJA ZAGADNIEÑ w WYDAWNICTWACH ZINT INSTYTUTU IN YNIERII MATERIA ÓW POLIMEROWYCH i BARWNIKÓW 1. SUROWCE LAKIERNICZE 1.1. Oleje i woski 1.2. ywice naturalne szelak, kalafonia, kopalne i inne 1.3. ywice syntetyczne 1.3.1. Polimery wêglowodorowe 1.3.2. Polimery zawieraj¹ce tlen 1.3.2.1. ywice alkidowe 1.3.2.2. Nasycone ywice poliestrowe 1.3.2.3. Nienasycone ywice poliestrowe 1.3.2.4. ywice epoksydowe 1.3.2.5. ywice akrylowe 1.3.2.6. ywice fenolowe 1.3.3. Polimery zawieraj¹ce azot 1.3.3.1. Poliuretany poliizocyjaniany 1.3.3.2. ywice aminowe amidowe, aminowe, imidowe, melaminowe i inne 1.3.4. Polimery chlorowcowane 1.3.5. ywice zawieraj¹ce krzem i inne heteropierwiastki 1.3.6. Polimery celulozowe 1.3.7. Polimery wodorozcieñczalne 1.3.7.1. Polikondensacyjne 1.3.7.2. Dyspersyjne i emulsyjne 1.3.8. Spoiwa nieorganiczne 1.3.9. Polimery o specjalnych w³aœciwoœciach ognioodporne, termoodporne 1.3.10. Kauczuki naturalne, syntetyczne, chlorowane i inne 1.3.11. Substancje bitumiczne bitumy, asfalty, smo³y, paki itp. 1.4. Rozpuszczalniki, rozcieñczalniki, plastyfikatory 1.5. Pigmenty 1.5.1. Pigmenty nieorganiczne 1.5.1.1. Pigmenty bia³e 1.5.1.2. Pigmenty barwne 1.5.1.3. Pigmenty czarne 1.5.1.4. Pigmenty z efektami specjalnymi (metaliczne, per³owe, interferencyjne) 1.5.1.5. Pigmenty œwiec¹ce (fluoroscencyjne, fosforoscencyjne) 26 Farby i Lakiery 6/2010
Opisy bibliograficzne 1.5.2. Pigmenty organiczne 1.5.2.1. Pigmenty barwne 1.5.2.2. Pigmenty czarne 1.5.2.3. Pigmenty z efektami specjalnymi 1.5.2.4. Pigmenty œwiec¹ce 1.5.3. Pigmenty specjalne: antykorozyjne, uniepalniaj¹ce, otoczkowane i inne 1.6. Wype³niacze 1.7. Pasty pigmentowe, mieszalniki farb 1.8. Œrodki pomocnicze sykatywy, œrodki przeciw ko uszeniu, matuj¹ce, truj¹ce, absorbuj¹ce UV i inne 2. WYROBY LAKIEROWE 2.1. Rozpuszczalnikowe wyroby lakierowe pigmentowane 2.1.1. Wyroby lakierowe dla motoryzacji 2.1.2. Wyroby lakierowe dla budownictwa ogólnego 2.1.3. Wyroby lakierowe na drewno na meble, drewno i materia³y drewnopochodne 2.1.4. Wyroby lakierowe dla œrodków transportu 2.1.5. Wyroby lakierowe dla okrêtownictwa (farby okrêtowe) i gospodarki morskiej 2.1.6. Wyroby lakierowe dla przemys³u elektrotechnicznego elektroizolacyjne i inne 2.1.7. Wyroby lakierowe dla opakowañ do puszek konserwowych i inne m.in. dla przemys³u spo ywczego 2.1.8. Wyroby lakierowe antykorozyjne podk³ady, grunty i inne 2.1.9. Farby graficzne 2.1.10. Farby specjalne ognioodporne, niepalne, m³otkowe, wielobarwne, matowe, chemoodporne, tiksotropowe, pr¹doprzewodz¹ce, odblaskowe, daj¹ce pow³oki zdzieralne, przeciwœlizgowe i inne 2.2. Wyroby lakierowe wodorozcieñczalne 2.3. Wyroby lakierowe bezrozpuszczalnikowe 2.4. Farby proszkowe 2.5. Wyroby lakierowe utwardzane radiacyjnie (UV, EBC) 2.6. Wyroby o du ej zawartoœci czêœci sta³ych (high solids) 2.7. Kity, szpachlówki kity szpachlowe, masy dÿwiêkoch³onne, mastyki i inne 2.8. Plastizole i organozole 3. STOSOWANIE WYROBÓW LAKIERO- WYCH 3.1. Przygotowanie powierzchni do malowania 3.2. Nak³adanie pow³ok techniki malowania 3.2.1. Malowanie zanurzeniowe 3.2.2. Natrysk pneumatyczny 3.2.3. Malowanie bezpowietrzne 3.2.4. Polewanie wielostrumieniowe 3.2.5. Natrysk elektrostatyczny 3.2.6. Malowanie elektroforetyczne 3.2.7. Ci¹g³e powlekanie blach (coil coating) 3.2.8. Malowanie walcami i rolkami 3.3. Aparaty i urz¹dzenia do malowania malarnie i lakiernie oraz ich wyposa enie 3.4. Utwardzanie pow³ok suszenie, sieciowanie fizyczne, chemiczne, radiacyjne, urz¹dzenia i aparaty do suszenia i inne 3.5. Pow³oki lakierowe i inne organiczne charakterystyka, badanie w³aœciwoœci 3.6. Usuwanie pow³ok techniki, zmywacze i inne 3.7. Higienicznoœæ oraz warunki stosowania i eksploatacji 3.8. Informacje praktyczne dla stosuj¹cych wyroby lakierowe 4. ZAGADNIENIA NAUKOWO-BADAWCZE I PRZEMYS OWE 4.1. Korozja problematyka korozji, ochrona przed korozj¹, przetwarzacze rdzy, itp. 4.2. Zagadnienia organizacyjno-ekonomiczne 4.2.1. Organizacja, ekonomika organizacja pracy, produkcja, planowanie, prognozowanie, tendencje rozwojowe i inne 4.2.2. Magazynowanie, opakowanie, transport 4.2.3. Informacja, dokumentacja, normalizacja, szkolenie, konferencje, sympozja, targi 4.3. Postêp techniczny wynalazczoœæ, racjonalizacja, prace naukowo-badawcze, automatyzacja 4.4. Projektowanie prace projektowo-konstrukcyjne z zakresu malarni, zak³adów produkcyjnych 4.5. Technologia i aparatura technologia produkcji, recepturowanie, in ynieria chemiczna, aparatura przemys³owa 4.6. Zagadnienia badawczo-analityczne badania, analizy chemiczne, aparatura kontrolno-pomiarowa itp. 4.6.1. Badania terenowe stacje klimatyczne 4.6.2. Badania przyspieszone 4.6.3. Nowe: techniki, sprzêt i rozwi¹zania badawczo-analityczne 4.7. Nowe idee w wyrobach lakierowych 4.8. Bezpieczeñstwo i higiena pracy bhp i ppo., ochrona œrodowiska, socjologia przemys³owa 4.9. Barwa kolorystyka, dynamika i pomiar barwy, pigmentacja itp. 5. RYNEK 5.1. Rynek surowców lakierniczych 5.2. Rynek wyrobów lakierowych 5.3. Nowoœci Farby i Lakiery 6/2010 27
Opisy bibliograficzne FiL 6/2010/ 1.3.3.1 Pow³oki z dyspersji poliuretanowych modyfikowanych kwasami t³uszczowymi: wp³yw zawartoœci kwasu t³uszczowego i zwi¹zku jonowego Fatty acid modified polyurethane dispersion for surface coatings: Effect of fatty acid content and ionic content A.Patel,Ch.Patel,M.G.Patel,M.Patel, A. Dighe Progr. Org. Coat., 2010 (vol. 67, wyd. 3, s. 255-263, rys. 11, tab. 8, poz. bibl. 27) Przygotowano dyspersje poliuretanowo-mocznikowe (PUDs) modyfikowane kwasami t³uszczowymi o wysokiej masie cz¹steczkowej. W tym celu wykorzystano metodê mieszania prepolimerów. Stosowano nastêpuj¹ce zwi¹zki: oligomer kwasu linolowego, kwas dwumetylolopropionowy (DMPA), liniowy diol poliestrowy, diizocyjanian izoforonu (IPDI), trójetyloaminê (TEA) oraz etylenodiaminê (EDA). W celu wbudowania kwasu t³uszczowego w ³añcuch poliuretanowy wykorzystano dwa rodzaje oligomerów kwasu t³uszczowego, które syntezowano poprzez proces estryfikacji kwasu linolowego i bezwodnika ftalowego (PA) monomerami ró ni¹cymi siê iloœci¹ grup hydroksylowych (np. trójmetylolopropan (TMP), pentaerytryt, glikol neopentylowy (NPG)). Nastêpnie oligomery te mieszano w ró nych stosunkach z diolem poliestrowym. Uzyskane produkty stanowi³y poliolowy sk³adnik prepolimeru poliuretanowego. Opisany sposób otrzymywania PUDs umo liwia³ kontrolowanie rozga³êzienia struktury sieci polimerowej. Badano wp³yw rodzaju i stosunków masowych surowców zastosowanych do otrzymania oligomeru oraz zawartoœæ oligomeru i emulgatora jonowego na stabilnoœæ i kompatybilnoœæ z wod¹ uzyskanych produktów. Wykonano ponadto szereg badañ produktów stosuj¹c ró ne techniki, jak np. FTIR, AFM, GPC, analiza wielkoœci cz¹stek, pomiar lepkoœci, TGA, DMA. Oceniono równie odpornoœæ chemiczn¹, odpornoœæ na wodê oraz odpornoœæ na korozjê gotowych pow³ok uzyskanych z modyfikowanych PUDs. Na podstawie przeprowadzonych badañ, stwierdzono, e badane w³aœciwoœci œciœle zale ¹ od zawartoœci i rodzaju oligomeru jak równie od zawartoœci zwi¹zku jonowego. G. K-B. FiL 6/2010/ 1.3.3.1 Mali, pilni pomocnicy 1,3-propandiol z surowców roœlinnych z przeznaczeniem dla wodorozcieñczalnych dyspersji poliuretanowych Kleine fleißige Helfer. 1,3-Propandiol aus nachwachsenden Rohstoffen für wasserverdünnbare Polyurethandispersionen S. Friebel, C. Philipp Farbe Lack, 2010 (nr 10, s. 25-29, rys. 7, tab. 2, poz. bibl. 8) Przedstawiono mo liwoœci zastosowania 1,3-propandiolu (1,3-PPD), otrzymanego z surowej gliceryny lub krochmalu kukurydzianego, do syntezy ywic lakierniczych. Modelowe ywice badane pod k¹tem ich zastosowania do farb na drewno na zewn¹trz. 1,3-PPD, u yto jako surowiec wyjœciowy do otrzymywania polioli poliestrowych i dyspersji poliuretanowych. Opisano sposób i warunki reakcji, w³aœciwoœciotrzymanychdyspersjipoliuretanowych jak elastycznoœæ, wyd³u enie przy zerwaniu, odpornoœæ na hydrolizê oraz na przyœpieszoneinaturalnewarunkiatmosferyczne. Stwierdzono, e dyspersje bazuj¹ce na propandiolu odznaczaj¹ siê podobn¹ elastycznoœci¹ jak syntezowane za pomoc¹ 1,6-heksandiolu. Odpornoœæ na hydrolizê i warunki atmosferyczne dyspersji, otrzymanych z propandiolu, jest tylko w minimalnym stopniu mniejsza ni dyspersji na bazie heksandiolu. Koszt 1,3-propandiolu stanowi oko³o 60% kosztu 1,6-heksandiolu. T.S. FiL 6/2010/ 1.3.3.1 Wiêcej œwiat³a, mniej cienia. Optymalizacja akrylanów uretanowych i u³atwianie ich zastosowania Mehr Licht, weniger Schatten. Urethanacrylate optimieren und ihre Anwendung erleichtern E. Spyrou Farbe Lack, 2010 (nr 11, s. 20-22, rys. 3, tab. 3, poz. bibl. 3) Akrylany uretanowe to wszystkie materia³y, które otrzymuje siê równoczeœnie z izocyjania- 28 Farby i Lakiery 6/2010
Opisy bibliograficzne nu, alkoholu jak i zdolnych do polimeryzacji grup akrylanowych. Zajmuj¹ one szczególn¹ pozycjê wœród surowców utwardzanych promieniowaniem UV. W zale noœci od zastosowanych diizocyjanianów jak i katalizatorów oraz warunków reakcji otrzymuje siê ywice o odpowiednich w³aœciwoœciach. Przedstawiono trzy reakcje otrzymywania utwardzanych w ten sposób ywic, dla których w dwóch zastosowano monoaddukt i zmieniano warunki oraz substraty z u yciem specjalnych, opatentowanych inhibitorów. Stwierdzono, e ywice na bazie monoadduktu (diizocyjanian z akrylanem, zawieraj¹cym grupy OH) obni aj¹ lepkoœæ, a takie w³aœciwoœci wyrobu lakierowego jak twardoœæ, giêtkoœæ, odpornoœæ na korozjê i chemikalia odpowiadaj¹ tradycyjnym pow³okom. W ten sposób mo liwe jest zast¹pienie od 25 do 50% iloœci drogich diizocyjanianów oraz polepszenie w³aœciwoœci aplikacyjnych farb. T.S. FiL 6/2010/ 1.3.7.2 Stabilnoœæ dyspersji Stability for dispersions S. Schwarz, G. Petzold, Q.A. Bhatti Europe Coatings J, 2010 (nr 7/8, s. 33-37, rys. 7, poz. bibl. 10) Suspensje cz¹stek sta³ych s¹ szeroko stosowane w wielu ga³êziach przemys³u, jednak badania czynników, które s¹ odpowiedzialne za tworzenie stabilnej dyspersji nie s¹ szeroko prowadzone. Istotn¹ rolê w uzyskaniu stabilnoœci farby odgrywaj¹ pigmenty i ich w³aœciwoœci takie jak: rozmiar cz¹stek, rozrzut wielkoœci cz¹stek itp. Proces aglomeracji cz¹steczek pigmentu mo e negatywnie wp³ywaæ na uzyskan¹ barwê pow³oki. Szybkoœæ aglomeracji zale y od wielu czynników w³¹czaj¹c w to: stê enie cz¹stek, rozk³ad wielkoœci cz¹stek, ph, obecnoœæ cz¹steczek polimeru. W artykule przedstawiono wyniki badañ stabilnoœci dyspersji wodnej kaolinu i w obecnoœci rozpuszczalnego w wodzie polimeru poliwinylopirolidonu. Minera³y typu kaolin maj¹ szerokie zastosowanie do produkcji papieru, farb, ceramiki, tworzyw polimerowych i wielu innych. Wa nym zagadnieniem jest stabilizacja dyspersji kaolinu. Struktura badanego minera³u by³a badana za pomoc¹ skaningowego mikroskopu elektronowego. Cz¹steczki w œrodowisku wodnym uzyskuj¹ ³adunek, który mo e byæ charakteryzowany za pomoc¹ potencja³u zeta. Wysoka wartoœæ potencja³u powoduje, e cz¹steczki siê odpychaj¹ i dyspersja jest stabilna. Oznaczano zmianê wartoœci potencja³u zeta w zale noœci od ph dyspersji, wp³yw wielkoœci ziaren i rozk³adu wielkoœci ziaren minera³u. Badania w obecnoœci poliwinylopirolidonu wykaza³y, e wzrost ciê aru cz¹steczkowego polimeru powoduje poprawê stabilnoœci. Wyniki wskazuj¹, e tego typu polimery mog¹ byæ efektywne do stabilizacji wodnych dyspersji kaolinu. E.L. FiL 6/2010/ 1.3.8 M³ode i skuteczne. Formu³owanie farb z nowym spoiwem Jung und wirkungsvoll. Lackformulierungen mit einem neuen Bindemittel S. Brand, M. Mahn, F. Osterod Farbe Lack, 2010 (nr 11, s. 25-29, rys. 6, tab. 1, poz. bibl. 3) Polisilazany to polimery sk³adaj¹ce siê ze struktur Si-N, stanowi¹ce interesuj¹c¹ alternatywê dla tradycyjnych spoiw. Za pomoc¹ tych nieorganicznych systemów spoiw mo liwe jest otrzymywanie ró nych wyrobów lakierowych, od lakierów poprzez systemy nawierzchniowe do farb ³atwych w czyszczeniu, antykorozyjnych i odpornych na wysokie temperatury. Polisilazany mog¹ byæ stosowane jako czyste systemy lub hybrydowe. Opisano sposób formu³owania systemów pow³okowych na bazie polisilazanów. Wœród komercyjnych polisilazanów do formu³owania farb nadaj¹ siê przede wszystkim polisilazany modyfikowane alkoksysililem, zawieraj¹ce grupy winylowe i niemodyfikowane polisilazany. Ka dy z tych trzech typów znajduje inne zastosowanie. Podano przyk³adow¹ recepturê farby na bazie dwusk³adnikowego hybrydowego polisilazanu, jak równie wytypowano spoiwo dla zastosowañ w wysokich temperaturach oraz mo liwoœci otrzymywania farb antykorozyjnych. T.S. FiL 6/2010/ 1.8 Z zielonymi referencjami Farby i Lakiery 6/2010 29
Opisy bibliograficzne With green credentials R. Klagge, S. Oestreich, T. Schliwka Europe Coatings J, 2010, (nr 7/8, s. 20-23, rys. 4) Bardziej ni kiedykolwiek rynek dyspersji polimerowych potrzebuje produktów przyjaznych dla œrodowiska, które jednoczeœnie zapewni¹ dobre w³aœciwoœci. Producenci szukaj¹ najlepszego rozwi¹zania dla produktów takich jak lateksy, co spowodowa³o opracowanie nowej serii œrodków powierzchniowo czynnych na bazie modyfikowanych, odnawialnych alkoholi t³uszczowych. W koñcowym etapie procesu otrzymywania lateksu dodaje siê niejonowych surfaktantów, aby zapewniæ d³ugotrwa³¹ stabilnoœæ. Hydrofobowa czêœæ cz¹steczki wbudowuje siê w micelê, natomiast d³ugi hydrofilowy ³añcuch powoduje oddalenie od siebie poszczególnych miceli przez co zwi¹zki te zapewniaj¹ stabilnoœæ dyspersji. Surfaktanty odgrywaj¹ równie istotn¹ rolê podczas aplikacji. W czasie tworzenia pow³oki lub fazy nastêpuje destabilizacja lateksu i œrodki powierzchniowo czynne pozwalaj¹ na koagulacjê bez utraty w³aœciwoœci cz¹steczek polimerowych. Idealnie jest gdy œrodek pomocniczy zaprojektowany jest w ten sposób, e wzmacnia w³aœciwoœci danego polimeru. Nowe niejonowe œrodki powierzchniowo czynne oferuj¹ szereg zalet dziêki temu, e nie wystêpuje faza elu. Nie powoduj¹ pienienia, zapewniaj¹ dobr¹ stabilizacjê, pozwalaj¹ producentom na optymalizacjê i przyspieszenie procesu otrzymywania lateksu oraz nawet poprawê w³aœciwoœci koñcowych. Pomagaj¹ zmniejszyæ zu ycie energii i s¹ na bazie surowców odnawialnych co powoduje, e s¹ przyjazne dla œrodowiska. E.L. FiL 6/2010/ 1.8 Odciêcie od ryzyka Cutting the links to risk E. Claus, W. Hierse, S. Schellenberger, M. Kleineidam, G. Jonschker Europe Coatings J, 2010 (nr 7/8 s. 24-27, rys. 6) Jednym z g³ównych trendów w przemyœle farb i lakierów jest redukcja lub zast¹pienie rozpuszczalników organicznych rozwi¹zaniami bardziej przyjaznymi œrodowisku naturalnemu. Obok systemów typu high solid, farb proszkowych i utwardzanych promieniami UV, bardzo istotn¹ grup¹ s¹ wyroby wodne. Wyzwaniem w przypadku wyrobów, w których woda stanowi rozpuszczalnik jest problem ze zwil aniem. Rozwi¹zaniem mo e byæ u ycie surfaktantów, które redukuj¹ wysokie napiêcie powierzchniowe. Fluorosurfaktanty powoduj¹ zdecydowane obni enie napiêcia powierzchniowego, co pozwala na zastosowanie wyrobów wodnych na zanieczyszczone czy inne trudne pod³o a takie jak drewno zawieraj¹ce du ¹ iloœæ naturalnych wosków. Problemem jest jednak bioakumulacja, toksycznoœæ i negatywny wp³yw na œrodowisko fluorosurfaktantów o d³ugim fluorowanym ³añcuchu. Zsyntezowano szereg œrodków o krótkim fluorowanym ³añcuchu (OCF 3,C 2 F 5,C 3 F 7 ), które wykaza³y w³aœciwoœci zbli one, a w niektórych obszarach zastosowañ wrêcz identyczne ze zwi¹zkami o d³ugim ³añcuchu (C 8 F 17 ). Bardzo istotnym zagadnieniem jest fakt, e zgodnie z rozwa aniami teoretycznymi jeden z produktów mo e byæ ca³kowicie biodegradowalny. Wyniki badañ wskaza³y, e po 28 dniach stwierdzono znacz¹c¹ iloœæ nieorganicznego fluorku co jest wskaÿnikiem ca³kowitej mineralizacji grup OCF 3 do produktów takich jak CaF 2. Sugeruje to mo liwoœæ otrzymania pewnego dnia fluorosurfaktantów w pe³ni ekologicznych, zielonych. E.L. FiL 6/2010/ 1.8 amanie napiêcia Breaking the tension K. Schulz, E. Reuter, P. Glöckner Europe Coatings J, 2010, (nr 7/8, s. 28-32, rys. 8, poz. bibl. 3) Od wyrobów wodnych oczekuje siê, by by³y ³atwe w nak³adaniu na pod³o e tak jak wyroby rozpuszczalnikowe. Powinny ca³kowicie zwil- aæ pod³o e, dobrze siê rozlewaæ i nie wykazywaæ sk³onnoœci do tworzenia kraterów. Za optymalizacjê tych w³aœciwoœci czêsto odpowiedzialne s¹ œrodki zwil aj¹ce pod³o e. Poszczególne œrodki spe³niaj¹ sw¹ rolê w indywidualnym obszarze dzia³ania takim jak: zwil anie, 30 Farby i Lakiery 6/2010
Opisy bibliograficzne Rys. Schematyczna struktura polieterosiloksanu przeciwdzia³anie tworzeniu kraterów, kompatybilnoœæ, atomizacja w czasie natrysku. Wiele wyrobów lakierowych potrzebuje kilku œrodków i wielu badañ laboratoryjnych, aby znaleÿæ najlepsze rozwi¹zanie. W artykule przedstawiono podstawy teoretyczne procesu zwil ania oraz ogólne wymagania stawiane œrodkom zwil aj¹cym pod³o e. Nowy œrodek zwil aj¹cy, któremu poœwiêcona jest dalsza czêœæ artyku³u charakteryzuje siê szerok¹ mo liwoœci¹ zastosowania: do wszystkich przemys³owych wyrobów wodnych (szczególnie na metale i tworzywa polimerowe), do spoiw nie zawieraj¹cych korozpuszczalników lub z ich ma³¹ zawartoœci¹, do konwencjonalnych spoiw. Wszystkie œrodki tego typu to œrodki powierzchniowe czynne, które ró ni¹ siê miêdzy sob¹ struktur¹ chemiczn¹. Do pow³ok przemys³owych stosowane s¹ œrodki zwil aj¹ce pod³o e na bazie modyfikowanych siloksanów, których schematyczna struktura wskazana jest na rysunku. Do hydrofobowego ³añcucha siloksanowego przy³¹czane s¹ czêsto segmenty polieterowe. Ró na d³ugoœæ ³añcucha siloksanowego i gêstoœæ modyfikacji polieterami powoduje wiele mo liwoœci zastosowania poprzez zmiany w równowadze hydrofilowo-hydrofobowej cz¹steczki jako ca- ³oœci. Poprzez zmianê ró nych parametrów mo na uzyskaæ dowolne œrodki zwil aj¹ce modyfikowane polieterami, które mog¹ sprostaæ wielu zastosowaniom. Do badañ nowych œrodków wytypowano cztery receptury o niskiej zawartoœci lotnych zwi¹zków organicznych lub bez nich. Podczas natrysku oceniano zwil anie oraz rozlewnoœæ, przy minimalnej gruboœci pow³oki na trudnych pod³o ach takich jak tworzywa polimerowe czy zanieczyszczona stal oraz po³ysk na gotowych pow³okach. Nowe œrodki zwil aj¹ce porównywano z produktami dostêpnymi na rynku. Nowe œrodki sprawdzi³y siê w wielu badanych zastosowaniach. Tam gdzie wczeœniej konieczne by³o u ycie kilku œrodków sprawdza³ siê jeden z nowo opracowanych. Œrodki modyfikowane polieterami powodowa³y brak defektów na takich pod³o ach jak tworzywa czy metale, adhezjê w systemach wielowarstwowych, wysok¹ kompatybilnoœæ z wieloma spoiwami. E.L. FiL 6/2010/ 2.1.5 Zast¹pienie tradycyjnych pigmentów rozpuszczalnych w wodzie morskiej skrobi¹ i hydrolitycznymi enzymami w przeciwporostowychwyrobachlakierowychzdolnych do polerowania Replacement of traditional seawater-soluble pigments by starch and hydrolytic enzymes in polishing antifouling coatings S. M. Olsen, L. T. Pedersen, K. Dam-Johansen, J. B. Kristensen, S. Kiil J Coat Tech and Research, 2010 (vol. 7, nr 3, s. 355-363, rys. 9, tab. 2, poz. bibl. 12) W artykule opisano badania nad zastosowaniem skrobi oraz enzymów hydrolitycznych, jako zamienników tradycyjnych pigmentów (np. Cu 2 O i ZnO) w przeciwporostowych wyrobach lakierowych. Enzymy u³atwiaj¹ powoln¹ konwersjê nierozpuszczalnej w wodzie skrobi od rozpuszczalnej w wodzie glukozy. To rozpuszczenie glukozy powoduje powstawanie wy³ugowanych (porowatych) warstw w zwil onych, preferencyjnych czêœciach pow³oki. Dalsze oddzia³ywanie woda spoiwo w œcianach porów powoduje polerowanie, tak jak to ma miejsce w tradycyjnych pow³okach przeciwporostowych. Badano wp³yw dodatku ró nych rodzajów skrobi (ry owej, kukurydzianej, tapioki) na funkcjonalne w³aœciwoœci pow³ok. Ze wzglêdu na mniejsz¹ iloœæ czêœci rozpuszczalnych w wodzie oraz mniejsz¹ tendencjê do aglomeracji najlepsza okaza³a siê skrobia kukury- Farby i Lakiery 6/2010 31
Opisy bibliograficzne dziana. Proces ³ugowania wystêpowa³ dla wszystkich badanych pow³ok zawieraj¹cych skrobiê i enzymy, jednak efekt polerowania stwierdzono tylko dla dwóch spoœród czterech badanych spoiw. Szybkoœæ polerowania dla badanych systemów wynosi³a 7-10 µm/miesi¹c. Dla próbek kontrolnych zawieraj¹cych tylko skrobiê bez dodatku enzymów nie stwierdzono wyst¹pienia efektu polerowania. G. K-B. FiL 6/2010/ 2.1.8 Badania w³aœciwoœci antykorozyjnych wyrobów lakierowych EVA i EVAl zdolnych do termicznego natrysku Studies on anticorrosive properties of thermally sprayable EVA and EVAl coating S.P. Tambe, S.K. Singh, M. Patri, D. Kumar Progr. Org. Coat., 2010 (vol. 67, wyd. 3, s. 239-245, rys. 7, tab. 4, poz. bibl. 33) Nak³adanie pow³ok lakierowych jest jedn¹ z metod ochrony miêkkiej stali przed korozj¹. W artykule opisano zastosowanie mieszanek kopolimeru etylen-octan winylu (EVA), o ró - nej zawartoœci octanu winylu (VAc) 18%, 28% i 40% oraz kopolimeru etylen-alkohol winylowy (EVAl) z polietylenem (PE) niskiej gêstoœci, jako spoiw do antykorozyjnych wyrobów lakierowych. Kompozycje mieszanek charakteryzowano przy zastosowaniu techniki DSC, TGA i MFI oznaczaj¹c temperaturê miêknienia, temperaturê rozk³adu oraz plastycznoœæ. Mieszanki nak³adano na pod³o a ze œrutowanej miêkkiej stali przy pomocy techniki natrysku p³omieniowego. Tak przygotowane próbki oceniano pod k¹tem odpornoœci na korozjê, stosuj¹c ekspozycjê w takich œrodowiskach korozyjnych jak: rozpylona solanka, wilgotnoœæ oraz woda morska. Mieszanka EVA/PE wykaza³a wiêksz¹ odpornoœæ korozyjn¹ na wszystkie badane czynniki (po 8 tygodniach ekspozycji) ni mieszanka EVAl/PE. Badanie odpornoœci korozyjnej wykonane technik¹ elektrochemicznej spektroskopii impedancyjnej (EIS) potwierdzi- ³y wyniki badañ ekspozycyjnych. G. K-B. FiL 6/2010/ 2.1.10 Otrzymywanie i charakterystyka termoodpornych wyrobów lakierowych epoksydowo-tytanianowych Preparation and characterization of thermally stable epoxy-titanate coatings M. Selvaraj, K. Maruthan, S. Palraj, G. Venkatachari Progr. Org. Coat., 2010 (vol. 67, wyd. 3, s. 337-347, rys. 11, tab. 3, poz. bibl. 17) Pow³oki epoksydowo-poliamidowe stosowane s¹ w celu ochrony pod³o y metalowych przed dzia³aniem czynników korozyjnych. Stabilnoœæ termiczna pow³ok lakierowych mo na ulepszyæ poprzez dodatek nieorganicznego œrodka sieciuj¹cego. ywicê epoksydow¹ z niewielkim dodatkiem ywicy silikonowej poddawano reakcji sieciowania stosuj¹c dwa odmienne œrodki sieciuj¹ce: poliamid oraz tytanian butylu. Tak uzyskane kompozycje nak³adano na pod³o a stalowe i utwardzano. Badano w³aœciwoœci fizyczne, elektrochemiczne oraz odpornoœæ temperaturow¹ pow³ok dla próbek zanurzonych w 0,5 M roztworze NaCl. Wyniki badañ wykaza³y wzrost termoodpornoœci z 260 C do 370 C dla pow³ok utwardzanych tytanianem butylu. Badania oporu elektrycznego nie wykaza³y ró nic dla pow³ok utwardzanych poliamidem i tytanianem butylu dla obu systemów wartoœæ oporu po 6 dniach zanurzenia w 0,5 M roztworze NaCl wynosi³a 10 5 cm 2. Wyniki badañ FTIR i spektroskopii Ramana potwierdzi³y obecnoœæ po³¹czeñ tytanianowych w sieci polimerowej. Wyniki badañ termicznych wskazuj¹, e ywica epoksydowo-silikonowa sieciowana utwardzaczem tytanianowym posiada wy sz¹ termoodpornoœæ ni ta sama ywica sieciowana utwardzaczem poliamidowym. G. K-B. FiL 6/2010/ 2.2 Dwusk³adnikowe wodorozcieñczalne systemy poliuretanowe 2K waterborne PU systems P. Olier Polym Paint Col J, 2010 (vol. 200, nr 4551, s. 13-14, rys. 5, tab. 2) Philippe Olier, z Perstrop we Francji, dokona³ przegl¹du niektórych zastosowañ i wyzwañ technicznych dwusk³adnikowych uk³adów wodorozcieñczalnych poliuretanów. Ich wyj¹tkowoœæ stanowi znakomita trwa³oœæ, od- 32 Farby i Lakiery 6/2010
Opisy bibliograficzne pornoœæ mechaniczna, wysoka rozpuszczalnoœæ jak i dobra adhezja do ró nych pod³o y. W ci¹gu ostatnich 30 lat pow³oki na bazie PU okaza³y siê idealnymi kandydatami je eli chodzi o zastosowanie ich w dziedzinach, którym stawia siê wysokie wymagania m.in. motoryzacji. Ograniczenia zwi¹zane z emisj¹ lotnych zwi¹zków organicznych doprowadzi³y do zast¹pienia konwencjonalnych technologii produkcji pow³ok PU opartych na bazie rozpuszczalników pow³okami na bazie wody. Jednym ze sposobów jest zastosowanie poliizocyjanianów, które zosta³y opracowane dla uk³adów opartych na bazie rozpuszczalników. Produkty te s¹ hydrofobowe ale w niektórych przypadkach zale ¹ od poliolu. W tym wypadku uk³ad woda rozpuszczalny poliol, jest hydrofilowy i mo e dzia³aæ jako œrodek dysperguj¹cy dla hydrofobowych poliizocyjanianów. Kolejnym wyzwaniem jest ograniczenie reakcji ubocznych, w szczególnoœci reakcji miêdzy wod¹ a izocyjanianami. Na kompatybilnoœæ tego rodzaju uk³adów znaczny wp³yw ma poliol, rodzaj izocyjanianu jak i rozpuszczalnik. Poliole m.in. ró ni¹ siê struktur¹ chemiczn¹ ³añcucha polimerowego, mas¹ cz¹steczkow¹, funkcjonalnoœci¹. W celu przyspieszenia procesu schniêcia pow³ok, zosta³y opracowane hydrofilowe poliizocyjaniany, które obejmuj¹ pochodne diizocyjanianów izoforonu (IPDI). Dziêki ich wysokiej temperaturze zeszklenia, zapewniaj¹ suszenie fizyczne co prowadzi do szybszego powlekania elementów. Wybór rozpuszczalnika znacz¹c¹ wp³ywa na koñcowe w³aœciwoœci pow³oki. Wszystkie te zale noœci podkreœlaj¹ fakt, i budowa takiego wodorozcieñczalnego uk³adu jest doœæ skomplikowana, ale istnieje równie mo liwoœæ znalezienia optimum, które bêdzie zgodne z wiêkszoœci¹ ograniczeñ. M.L. FiL 6/2010/ 2.2 atwiejsze w czyszczeniu Wodne farby poliuretanowe o niskiej zawartoœci VOC i wiêkszej odpornoœci na graffiti Leichter zu reinigen. Wässrige PUR-Lacke mit niedrigem VOC-Gehalt sind widerstandsfähig und graffitibeständig T.Stingl,M.Melchiors,K.Allen,S.Reinstadtler Farbe Lack, 2010 (nr 10, s. 18-23, rys. 3, tab. 3, poz. bibl. 2) Dwusk³adnikowe farby poliuretanowe dobrze sprawdzi³y sie w przemyœle budowlanym. Ze wzglêdu na ich wysok¹ odpornoœæ na zadrapania, odpornoœæ na œcieranie, na chemikalia, dobry odcieñ barwy, odpornoœæ na promieniowanie UV s¹ czêsto stosowane do malowania pod³óg i œcian. Ostrzejsze wymagania dotycz¹ce emisji VOC zawarte w Dyrektywie 2004/42/EG czy Rozporz¹dzeniu REACH (EG) nr 1907/2006, wymusi³y koniecznoœæ przejœcia na wodne dwusk³adnikowe systemy poliuretanowe. Przedstawiono piêæ ró nych poliuretanowych farb nawierzchniowych, praktycznie nie zawieraj¹cych VOC, które poddano miêdzy innymi badaniom na ³atwoœæ czyszczenia wed³ug ASTM D 6578, odpornoœæ na chemikalia w zale noœci od warunków schniêcia. Ostatecznie pow³oki badano za pomoc¹ mikroskopii skaningowej. Stwierdzono, e wodne farby poliuretanowe, nie zawieraj¹ce VOC, mog¹ z powodzeniem byæ stosowane do œcian. Mo liwe jest równie otrzymywanie matowych farb, z których ³atwo daje siê usuwaæ graffiti. Na podstawie otrzymanych wyników stwierdzono, e farby stosowane do pod³óg schn¹cych w niekorzystnych warunkach s¹ odporne na wodê i chemikalia, a tak e bardzo odporne na obci¹ enia mechaniczne. T.S. FiL 6/2010/ 2.2 Wiêcej ni ugotowane z wod¹ Wodne i rozpuszczalnikowe pow³oki ró - ni¹ siê nie tylko rodzajem substancji b³onotwórczych Mehr als mit Wasser gekocht. Wässrige und lösemittelhaltige Beschichtungen unterscheiden sich nicht nur in den Bindemittelsystemen A. König Farbe Lack, 2010 (nr 9, s. 42-43, rys. 2) Farby wodne bazuj¹ na podobnym koncepcie recepturowym jak systemy rozpuszczalnikowe. Jednak zarówno w wyborze komponentów jak i przetwarzaniu konieczne jest uwzglêdnienie pewnych trudnoœci, wynikaj¹cych Farby i Lakiery 6/2010 33
Opisy bibliograficzne z w³aœciwoœci wody. Przedstawiono w³aœciwoœci, budowê i odrêbnoœci wodnych farb. Jako substancje b³onotwórcze stosowane s¹ wodne dyspersje, które s¹ stabilne dziêki grupom hydrofilowym i odpowiednim œrodkom pomocniczym. Równie dalsze sk³adniki farb jak wype³niacze i pigmenty musz¹ byæ stabilizowane w wodnym systemie, aby zapobiec koagulacji i sedymentacji drobnych cz¹stek. Opisano rozpuszczalne i zdyspergowane w wodzie substancje b³onotwórcze, dysperguj¹ce i zwil aj¹ce pod³o e œrodki pomocnicze. Zwrócono uwagê na ró nice w schniêciu, czyszczeniu urz¹dzeñ, przygotowaniu pod³o a i magazynowaniu gotowych wyrobów wodnych w porównaniu z systemami rozpuszczalnikowymi. Przy uwzglêdnianiu tych ró nic mo liwe jest otrzymywanie z farb wodnych pow³ok o w³aœciwoœciach jakoœciowych identycznych jak w przypadku farb rozpuszczalnikowych, znajduj¹cych wszechstronne zastosowanie. T.S. FiL 6/2010/ 2.3 Rozwi¹zanie bezrozpuszczalnikowe The solventless solution M. Almató, M. Melchiors, E. Tejada Europe Coatings J, 2010 (nr 7/8, s. 38-42, rys. 7, tab. 1, poz. bibl. 3) Oko³o 45% œwiatowego rynku farb przemys³owych stanowi¹ rozpuszczalnikowe systemy poliuretanowe. Pow³oki poliuretanowe do zastosowania na meble to g³ównie dwusk³adnikowe systemy na bazie polioli i aromatycznych lub alifatycznych poliizocyjanianów. Pow³oki te charakteryzuj¹ siê znakomitymi w³aœciwoœciami, odpornoœci¹ mechaniczn¹ i chemiczn¹. Szeroki zakres mo liwych do zastosowania polioli i poliizocyjanianów pozwala na zaprojektowanie pow³ok o niemal ka dym zestawie po ¹danych w³aœciwoœci. Poliuretany pozwalaj¹ na uzyskanie równowagi pomiêdzy elastycznoœci¹ i twardoœci¹, dziêki po³¹czeniu miêkkich i twardych segmentów w ³añcuchu polimerowym. Miêkkie segmenty stanowi¹ fragmenty ³añcucha pochodz¹ce od polioli, natomiast twarde utworzone s¹ z grup poliuretanowych otrzymanych w reakcji grup poliizocyjanianowych z grupami hydroksylowymi polioli (Rys.). Rys. Uproszczony schemat struktury ³añcucha poliuretanowego. Wi¹zania wodorowe fizyczne seciowanie Sukces rozpuszczalnikowych wyrobów poliuretanowych w produkcji mebli oraz koniecznoœæ zredukowania iloœci rozpuszczalników w wyrobach pow³okowych spowodowa³y wzrost zainteresowania i prace nad stworzeniem wodnych systemów poliuretanowych. W artykule opisano now¹ generacjê bezrozpuszczalnikowych dyspersji poliuretanowych zawieraj¹cych grupy hydroksylowe o szerokim zakresie od bardzo twardych do bardzo elastycznych. Receptury koñcowe charakteryzuj¹ siê brakiem lub nisk¹ zawartoœci¹ lotnych zwi¹zków organicznych. Opatentowana technologia rdzeñ otoczka ( core-shell ) pozwala na uzyskanie cz¹steczek polimeru o polimerycznym rdzeniu i otoczce zawieraj¹cej hydrofilowe grupy funkcyjne. Dyspersje te ³¹cz¹ znakomit¹ szybkoœæ schniêcia i twardoœæ z minimaln¹ temperatur¹ tworzenia filmu, nisk¹, konieczn¹ iloœæ rozpuszczalnika do tworzenia pow³oki i ³atwoœæ mieszania z odpowiednimi utwardzaczami poliizocyjanianowymi. Produkt zaprojektowany specjalnie do mebli i drewna nosi nazwê Bayhydrol U XP 2755, który charakteryzuje siê: szybkim schniêciem i utwardzaniem, wysok¹ twardoœci¹, nisk¹ zawartoœci¹ VOC, odpornoœci¹ mechaniczn¹ i chemiczn¹, ³atwoœci¹ mieszania z utwardzaczem, w³aœciwym wygl¹dem, wysokim po³yskiem jak równie redukcj¹ po³ysku w wyrobach matowych. Nowa technologia w niedalekiej przysz³oœci mo e sprostaæ wielu innym ga³êziom zastosowañ. E.L. FiL 6/2010/ 3.2.1 Dwuwarstwowe pow³oki polianiliny i poli(n-metyloaniliny) otrzymywane w wyni- 34 Farby i Lakiery 6/2010
Opisy bibliograficzne ku elektropolimeryzacji na pod³o ach z miêkkiej stali oraz ich w³aœciwoœci antykorozyjne Electropolymerized bilayer coatings of polyaniline and poly(n-methylaniline) on mild steel and their corrosion protection performance B. Narayanasamy, S. Rajendran Progr. Org. Coat., 2010 (vol. 67, wyd. 3, s. 246-254, rys. 19, tab. 2, poz. bibl. 30) Przy zastosowaniu techniki chronowoltamperometrii cyklicznej, z k¹pieli zawieraj¹cej kwasszczawiowy,otrzymano,napod³o ach z miêkkiej stali, warstwy polianiliny (PANI) oraz poli(n-metyloaniliny) (PNMA). W celu zwiêkszenia skutecznoœci tego procesu elektroosadzania zastosowano obróbkê wstêpn¹ pod- ³o a metalu pasywacjê oraz gruntowanie. Proces prowadzono w celu uzyskania dwuwarstwowych pow³ok jak równie pow³oki kopolimeru PANI-PNMA. Wykonane badania spektroskopowe technik¹ FTIR potwierdzi³y obecnoœæ tworzenia siê elektroaktywnych zwi¹zków polimerowych na powierzchni stali. Ocena pow³ok zanurzonych w 3,5% roztworze NaCl metodami polaryzacyjnymi oraz technik¹ EIS (elektrochemiczna spektroskopia impedancyjna) ujawni³a ich znaczn¹ odpornoœæ na korozjê. Stosunkowo lepsze w³aœciwoœci antykorozyjne posiadaj¹ pow³oki otrzymane z kopolimeru oraz z³o one pow³oki dwuwarstwowe ni pow³oki z odpowiednich homopolimerów. Stwierdzono równie, e lepsz¹ stabilnoœæ oraz w³aœciwoœci ochronne zapewnia uk³ad z³o ony z warstw metal-pani-pnma. Uk³ad metal-pnma-pani wykazuje gorsze w³aœciwoœci. G. K-B. FiL 6/2010/ 3.5 Badanie zarysowania samoprzylepnych pow³ok polimerowych On scratch testing of pressure-sensitive polymeric coatings F. Wredenberg, P. L. Larsson J Coat Tech and Research, 2010 (vol. 7, nr 3, s. 279-290, rys. 16, tab. 1, poz. bibl. 44) Opisano badania zarysowania pow³ok polimerowych na³o onych na twardych pod³o ach przeprowadzone technikami eksperymentalnymi i numerycznymi z mechanicznego punktu widzenia. Szczególn¹ uwagê zwrócono na lokalne i globalne w³aœciwoœci mechaniczne jak równie rozwarstwienie wystêpuj¹ce w czasie wykonywania testów zarysowania, spowodowane w³aœciwoœciami samoprzylepnymi. Numeryczne badanie wykonywane jest przy u yciu metody elementów skoñczonych (FEM), w której czu³oœæ nacisku jest modelowana przy u yciu klasycznego modelu plastycznoœci Drucker-Pragera [Drucker, Prager, Q. Appl. Math., 10, 157-165 (1952)], podczas gdy przyczepnoœæ pow³oki do pod³o a jest modelowana jako spójna strefa, w której istotne parametry modelu s¹ okreœlane eksperymentalnie przy u yciu testu belki wspornikowej z nierównymi momentami zginaj¹cymi (DCB-UBM). Uzyskano dobra korelacjê pomiêdzy eksperymentalnymi i numerycznymi wynikami badañ. Najwa niejsze ustalenia dotycz¹ faktu istnienia zale noœci czu³oœci nacisku, która okaza³a siê byæ ró na dla ró nych wielkoœci mechanicznych. G. K-B. FiL 6/2010/ 3.5 Wp³yw wielkoœci cz¹stek i stê enia objêtoœciowego pigmentu na w³aœciwoœci barierowe pow³ok poliuretanowych Effect of particle sizes and pigment volume concentrations on the barrier properties of polyurethane coatings F. Liu, L. Yang, E. Han J Coat Tech and Research, 2010 (vol. 7, nr 3, s. 301-313, rys. 21, tab. 1, poz. bibl. 10) W artykule opisano badania w³aœciwoœci barierowych pow³ok Fe 2 O 3 /poliuretanowych zawieraj¹cych cz¹stki Fe 2 O 3 o wielkoœci 60 nm i 150 nm oraz ró ne stê enia objêtoœciowe pigmentu. Badania wykonywano przy zastosowaniu techniki elektrochemicznej spektroskopii impedancyjnej (EIS) oraz przyspieszonych badañ w komorze solnej. Na podstawie uzyskanych wyników stwierdzono, e w³aœciwoœci pow³oki w du ym stopniu zale ¹ od zawartoœci i rozmiarów cz¹stek pigmentu Fe 2 O 3 obecnego w wyrobie lakierowym. Zauwa ono, e dodatek cz¹stek Fe 2 O 3 o wielkoœci ziarna wynosz¹cej 60 nm, mo e znacznie poprawiaæ w³aœciwoœci barierowe Farby i Lakiery 6/2010 35
Opisy bibliograficzne pow³ok, podczas gdy dodatek cz¹stek Fe 2 O 3 o wielkoœci ziarna wynosz¹cej 150 nm ma niewielki wp³yw na te w³aœciwoœci. Pow³oki zawieraj¹ce cz¹stki Fe 2 O 3 o wielkoœci 60 nm w iloœci 0,2% PVC zapewniaj¹ najlepsz¹ ochronê. G. K-B. FiL 6/2010/ 3.5 Pomiar przyczepnoœci miêdzywarstwowej ceramicznych pow³ok na pod³o ach metalowych Interfacial adhesion measurement of ceramic coating on metal substrate P. Nie, H. Lv, T. Zhou, X. Cai, P. K. Chu J Coat Tech and Research, 2010 (vol. 7, nr 3, s. 391-398, rys. 7, tab. 3, poz. bibl. 35) W artykule przedstawiono zastosowanie techniki trzypunktowego zginania (3PB) do pomiaru przyczepnoœci miêdzywarstwowej pow³ok ceramicznych na pod³o ach metalowych. W czasie tego pomiaru pêkniêcia miêdzy warstwami s¹ indukowane podczas testu 3PB, a wskaÿnik uwalnianej energii obliczany jest na podstawie wartoœci uwalnianej energii na jednostkê pola powierzchni pêkniêcia podczas pêkniêcia w okreœlonych warunkach. Model analizy elementów skoñczonych (FEA), obejmuj¹cy zachowanie tworzywa sztucznego na pod³o u metalowym, wykorzystano do symulacji badania 3PB i pozyskiwania danych dotycz¹cych energii. Dane wejœciowe do modelu FEA obejmuj¹ d³ugoœæ pêkniêcia, maksymalne i krytyczne obci¹ enie powoduj¹ce inicjacjê procesu pêkania oraz w³aœciwoœci mechaniczne pow³oki i pod³o a. Dla wykazania u ytecznoœci opisywanej techniki wykonano badanie dla systemu sk³adaj¹cego siê z pow³oki MoB/CoCr na pod³o u ze stali nierdzewnej. G. K-B. FiL 6/2010/ 3.7 Losy koalescentów po aplikacji farb lateksowych Fate of coalescing aid after latex paint application L. A. Ramrez, H. M. Liljestrand, R. L. Corsi J Coat Tech and Research, 2010 (vol. 7, nr 3, s. 291-300, rys. 7, tab. 3, poz. bibl. 27) W celu osi¹gniêcia przez wodorozcieñczalne wyroby lakierowe w³aœciwoœci odpowiadaj¹cych wyrobom rozpuszczalnikowym wymagany jest dodatek koalescentów. Popularnym koalescentem stosowanym w farbach lateksowych jest monoizomaœlan 2,2,4-trimetylo-1,3-pentandiolu (TMPD-MIB). Stosunkowo du e iloœci tego dodatku u ywane w farbach lateksowych przyczyni³y siê do pojawienia w¹tpliwoœci dotycz¹cych jego emisji do atmosfery zarówno wewn¹trz jak i na zewn¹trz. W opisanych badaniach opracowano jednowymiarowy model dyfuzji warstwy w celu oszacowania wielkoœci emisji TMPD-MIB z dwóch farb lateksowych na³o onych na p³yty gipsowe. Badane farby ró ni³y siê stê eniem objêtoœciowym pigmentów (PVC) i zawartoœci¹ TMPD-MIB. W zale noœci od PVC farby zastosowano ró ne podejœcia modelowania. Proponowany model dotycz¹cy schniêcia farby i emisji TMPD-MIB testowano poprzez porównanie danych z wczeœniej przeprowadzonych doœwiadczalnych badañ w komorach. Dane eksperymentalne wykorzystywano do ustalenia parametrów modelu, a nastêpnie dany model porównywano z niezale nym zestawem danych doœwiadczalnych. Wspó³czynnik dyfuzji pow³oki lakierowej zosta³ skorygowany jako funkcja zawartoœci wody pozostaj¹cej w mokrej pow³oce. Efektywny wspó³czynnik dyfuzji TMPD-MIB w warstwie farby uzale niony by³ od PVC i zawartoœci wody w farbie. G. K-B. FiL 6/2010/ 4.1 Ma³e i delikatne. Mikronizowana mika elazna podwy sza funkcyjnoœæ pow³ok antykorozyjnych Klein und fein. Mikronisierter Eisenglimmer funktionalisiert Korrosionsschutzbeschichtungen M. Klinar Farbe Lack, 2010 (nr 11, s. 30-33, rys. 4, tab. 3, poz. bibl. 8) Mika elazna dzia³a, szczególnie w pow³okach przemys³owych, jako pigment barierowy oraz jako absorber UV. Aby opracowaæ nowe produkty na bazie miki elaznej do ochrony antykorozyjnej, zastosowano kombinowan¹ metodê oznaczania odpornoœci na korozjê wed³ug ISO 20340, najbardziej zbli on¹ do warunków otoczenia. Metoda polega na siedmiodniowym cyklu: trzy dni promieniowania UV 36 Farby i Lakiery 6/2010
Opisy bibliograficzne i dzia³ania wody skondensowanej, trzy dni test z mg³¹ soln¹ i jeden dzieñ dzia³ania niskiej temperatury (-20 C). Po ekspozycji oceniano spêcherzenie, stopieñ skorodowania, przyczepnoœæ i korozjê w rysie. Opisano sposób przeprowadzania badañ, w³aœciwoœci miki elaznej, systemy pow³ok poddane badaniom. Stwierdzono, e decyduj¹cym kryterium jakoœci produktów z miki elaznej jest zawartoœæ cz¹steczek p³ytkowych. Wysokop³ytkowa mikronizowana mika elazna poprawia w³aœciwoœci antykorozyjne pow³ok oraz pozwala na redukcjê gruboœci pow³ok. Zastosowanie mikronizowanej miki elaznej w miejsce standardowej, pozwala zredukowaæ jej zawartoœæ o 50%. Mo liwe jest otrzymywanie wysokofunkcyjnych wodnych farb antykorozyjnych z niewielk¹ zawartoœci¹ miki elaznej. T.S. FiL 6/2010/ 4.4 Wirowa metoda powlekania dysków Blu-Ray: modelowanie, doœwiadczenia, ograniczenia i manipulacja Spin coating of Blu-Ray disks: modeling, experiments, limitations, and manipulation O. Tammisola, F. Ludell, G. Hellström, T. Lagerstedt J Coat Tech and Research, 2010 (vol. 7, nr 3, s. 315-323, rys. 7, poz. bibl. 15) G³ównym wyzwaniem podczas produkcji dysków Blu-Ray (BDs) jest na³o enie warstwy pokrywaj¹cej obszar danych na dysku. Warstwa ta musi byæ na tyle gruba, eby chroniæ informacje zapisane na dysku i musi umo liwiaæ ich optyczny odczyt. Ponadto preferowane jest nie zas³anianie otworu w œrodku dysku. Metoda wirowa (spin) nak³adania pow³ok jest metod¹ nadaj¹c¹ siê do otrzymywania takich warstw w szybkim procesie powielania. W artykule scharakteryzowano ten proces powlekania, opisano jego ograniczenia oraz sposoby przezwyciê ania trudnoœci, poprzez manipulacjê procesem. Autorzy zaproponowali model matematyczny procesu, który zosta³ zwalidowany poprzez porównanie go z danymi doœwiadczalnymi uzyskanymi na urz¹dzeniach w skali przemys³owej. Zastosowanie dodatkowych manipulacji œcinanie powierzchni ciek³ej pow³oki oraz utwardzanie w czasie wirowania umo liwi³o poprawê jakoœci finalnej pow³oki i sprostanie specyfiakcjom dotycz¹cym pow³ok na dyskach Blu-Ray. G. K-B. FiL 6/2010/ 4.5 Potkniêcia przy formu³owaniu. Surowce lakierniczepowinnybyæm¹drzedobrane i przerabiane we w³aœciwej kolejnoœci Stolperfallen beim Formulieren. Lackrohstoffe sollten klug gewählt und in der richtigen Reihenfolge verarbeitet werden A. König Farbe Lack, 2010 (nr 11, s. 44-45, rys. 2) Przy wyborze w³aœciwych surowców nale y uwzglêdniæ dane zawarte w Arkuszu Technicznym (TDS) i Arkuszu Bezpieczeñstwa, aby zapoznaæ siê z w³aœciwoœciami, parametrami i zagwarantowaæ w³aœciwe stosowanie oraz bezpieczne obchodzenie siê z surowcami. Przedstawiono niektóre aspekty, które nale y uwzglêdniæ przy formu³owaniu nowej receptury lub przy stosowaniu podanej receptury dla wyrobu lakierowego, aby otrzymaæ optymaln¹ pow³okê. Opisano jak dok³adnie dobraæ surowce, wp³yw mieszania w systemach dwusk³adnikowych, Ÿród³a b³êdów przy wa eniu, podkreœlono koniecznoœæ dok³adnoœci i czystoœci. Ponadto przedstawiono osobliwoœci wystêpuj¹ce podczas procesu dyspergowania, koniecznoœæ uwzglêdniania w³aœciwej temperatury i bezpieczeñstwa przy obs³udze aparatury i urz¹dzeñ. T.S. FiL 6/2010/ 4.6 Zastosowanie dyfrakcyjnej analizy rentgenowskiej proszków do analizy syntetycznych barwników organicznych. Czêœæ 1: suche pigmenty The application of x-ray powder diffraction for the analysis of synthetic organic pigments. Part 1: dry pigments S. Q. Lomax J Coat Tech and Research, 2010 (vol. 7, nr 3, s. 331-346, rys. 11, tab. 11, poz. bibl. 40) W artykule przedstawiono dane otrzymane z pomiarów wykonanych technik¹ dyfrakcyjnej analizy rentgenowskiej dla ponad 200 syntetycznych pigmentów organicznych. Pigmenty te, w wiêkszoœci otrzymane w ci¹gu ostatnich 130 lat, s¹ czêsto stosowane w nowoczes- Farby i Lakiery 6/2010 37
Opisy bibliograficzne nych dzie³ach sztuki. Ich identyfikacja jest przedmiotem zainteresowania w dziedzinie konserwacji zabytków dla celów datowania dzie³ sztuki. Przybli a ona równie konserwatorom i kustoszom zagadnienia dotycz¹ce odpornoœci na œwiat³o i rozpuszczalnoœci. Dla wiêkszoœci klas tych pigmentów, w³¹czaj¹c -naftol, Naftol AS, ó³cienie mono- i diarylidowe, chinakrydony, ftalocyjaniny miedzi, benzoimidazole i peryleny uzyskano zadowalaj¹ce wyniki. Dla niektórych pigmentów zawieraj¹cych jony metali, szczególnie pigmentów aluminium, nie zaobserwowano wystêpowania zjawiska dyfrakcji. Na podstawie przeprowadzonych badañ stwierdzono, e dyfrakcyjna analiza rentgenowska jest u ytecznym narzêdziem pozwalaj¹cym charakteryzowaæ syntetyczne pigmenty organiczne. Umo liwia ona równie rozró nianie odmian polimorficznych pigmentów np. chinakrydonów, ftalocyjaninów miedzi. G. K-B. FiL 6/2010/ 4.6 Lepkoœæ na stanowisku kontrolnym Reologiczna charakterystyka farb: granica p³yniêcia Viskosität auf dem Prüfstand. Rheologische Charakterisierung von Lacken: Fließgrenze M. Osterhold Farbe Lack, 2010 (nr 9, s. 33-35, rys. 3, poz. bibl. 6) W przemyœle farb lepkoœæ ma centralne znaczenie. Do dok³adnej charakterystyki zastosowanych materia³ów powinny byæ wykonane krzywep³yniêciazapomoc¹wiskozymetrów rotacyjnych, aby móc opisaæ w³aœciwoœci reologiczne przy ró nych si³ach œcinania. Podano definicje granicy p³yniêcia i tiksotropii i ich wp³yw na wa ne w³aœciwoœci materia³ów jak stabilnoœæ magazynowania, zdolnoœæ przepompowywania jak i na rozp³ywanie oraz œciekanie. Opisano zasadê pomiaru wiskozymetrem rotacyjnym, podano sposoby oznaczania granicy p³yniêcia i charakterystykê tiksotropii. Stwierdzono, e dla jednoznacznej charakterystyki granic p³yniêcia ró nych produktów konieczne jest opracowanie specyficznych doœwiadczalnych wielkoœci zadanych dla ró - nych klas substancji. Porównuj¹c wyniki stwierdzono, e konieczne jest œcis³e zachowanie wczeœniej ustalonych specyficznych warunków pomiaru. T.S. FiL 6/2010/ 4.6 Zastosowanie dyfrakcyjnej analizy rentgenowskiej proszków do analizy syntetycznych barwników organicznych. Czêœæ 2: farby artystyczne The application of x-ray powder diffraction for the analysis of synthetic organic pigments. Part 2: artists paints S. Q. Lomax J Coat Tech and Research, 2010 (vol. 7, nr 3, s. 325-330, rys. 6, tab. 1) Ponad 50 handlowych farb poddano badaniu technik¹ analizy rentgenowskiej w celu próby stwierdzenia obecnoœci syntetycznych barwników organicznych oraz ich identyfikacji. Zakres spoiwowy badanych farb obejmowa³ spoiwa akrylowe, olejne, ywiczne i alkilowe. W wyniku analizy uda³o siê zidentyfikowaæ kilka pigmentów, jednak analizê czêsto komplikuje obecnoœæ du ych iloœci wype³niaczy w stosunku do ma³ych iloœci pigmentów. Dla niektórych farb zauwa ono, e pomimo braku zak³óceñ spowodowanych obecnoœci¹ wype³niaczy, nadal niemo liwa by³a identyfikacja pigmentów. Najlepsze osi¹gniêcia w identyfikacji pigmentów uzyskano dla farb ze spoiwem akrylowym, dla których uda³o siê zidentyfikowaæ pigmenty dla ponad po³owy badanych próbek. Równie dla farb alkilowych identyfikacja pigmentów udawa³a siê czêsto. Dla spoiw olejnych i ywicznych nie uda³o siê przeprowadziæ identyfikacji pigmentów dla wiêkszoœci próbek, gdy piki na wykresie pochodz¹ce od wype³niaczy przes³ania³y piki pochodz¹ce od pigmentów. Na podstawie uzyskanych wyników badañ, stwierdzono, e metoda dyfrakcyjnej analizy rentgenowskiej posiada ograniczon¹ przydatnoœæ w identyfikacji syntetycznych pigmentów organicznych w farbach. G. K-B. FiL 6/2010/ 4.7 Otrzymywanie, charakterystyka oraz w³aœciwoœci antykorozyjne nowatorskich kompozytów polianilina/klinoptylolit 38 Farby i Lakiery 6/2010
Opisy bibliograficzne Preparation, characterization and anticorrosive properties of a novel polyaniline/clinoptilolite nanocomposite A. Olad, B. Naseri Progr. Org. Coat., 2010 (vol. 67, wyd. 3, s. 233-238, rys. 10, tab. 4, poz. bibl. 22) Przygotowano nanokompozyt polianiliny z naturalnym klinoptylolitem (Clino). Strukturê tego nanokompozytu oraz w³¹czenie polianiliny do kana³ów klinoptylolitu potwierdzono i scharakteryzowano przy u yciu technik spektroskopii FTIR, dyfrakcji promieniowania rentgenowskiego (XRD), skaningowej mikroskopii elektronowej (SEM) oraz techniki chronowoltamperometrii cyklicznej. W³aœciwoœci antykorozyjne pow³ok o gruboœci 20 µm, z nanokompozytu PANI/Clino zawieraj¹cego ró ne stosunki wagowe (1, 3 i 5% m/m) klinoptylolitu, porównywano z w³aœciwoœciami antykorozyjnymi pow³ok samej polianiliny. Na podstawie uzyskanych wyników stwierdzono, e pow³oki z nanokompozytu zapewniaj¹ lepsz¹ ochronê przed korozj¹ w porównaniu z pow³okami czystej polianiliny. Najlepsze w³aœciwoœci antykorozyjne wykazuj¹ pow³oki zawieraj¹ce 3% klinoptylolitu. Dalsze badania wykaza³y, e w³aœciwoœci antykorozyjne nanokompozytów zale ¹ od natury œrodowiska powoduj¹cego korozjê. G. K-B. FiL 6/2010/ 4.7 Usieciowane hybrydowe poliuretanowo-epoksydowe emulsje o strukturze core-shell Crosslinked polyurethane-epoxy hybrid emulsion with core-shell structure X. Wen, R. Mi, Y. Huang, J. Cheng, P. Pi, Z. Yang J Coat Tech and Research, 2010 (vol. 7, nr 3, s. 373-381, rys. 10, tab. 4, poz. bibl. 32) Do otrzymania usieciowanych hybrydowych emulsji poliuretanowych zastosowano ywicê epoksydow¹ oraz proces mieszania prepolimeru z zablokowanymi grupami NCO. Aminowe przed³u acze ³añcucha, zablokowane grupy NCO oraz grupy epoksydowe, ze wzglêdu na swoj¹ hydrofobowoœæ, znajduj¹ siê wewn¹trz cz¹stek emulsji. W zwi¹zku z tym reakcja sieciowania wystêpuje g³ównie wewn¹trz cz¹steczek. W ten sposób gêstoœæ sieciowania ywicy wzrasta bez koniecznoœci dodatku œrodków zestalaj¹cych i bez koniecznoœci stosowania podwy szonej temperatury, nie wp³ywaj¹c jednoczeœnie na naruszenie stabilnoœci emulsji. Badano wp³yw dodatku aminowego przed³u acza ³añcucha polimerowego oraz ywicy epoksydowej na w³aœciwoœci mechaniczne i spêcznienie (pod wp³ywem toluenu i wody) uzyskiwanych pow³ok. Ponadto badano stabilnoœæ tych jednosk³adnikowych hybrydowych emulsji. Na podstawie uzyskanych wyników stwierdzono, e próbki przygotowane z dodatkiem dietylenotriaminy posiada³y dobr¹ stabilnoœæ, odpornoœæ chemiczn¹ oraz wysok¹ wytrzyma³oœæ mechaniczn¹. Wartoœci modu³ów oraz odpornoœæ na wodê wzrasta³y wraz ze wzrostem zawartoœci ywicy epoksydowej, której wartoœæ osi¹ga³a nawet 20% m/m. Rodzaj aminowego przed³u acza ³añcucha mia³ istotny wp³yw na stabilnoœæ emulsji. Stosunek molowy grup NH/NCO wynosz¹cy 1:1 zapewni³ uzyskanie najlepszych w³aœciwoœci pow³ok. Stwierdzono równie, e emulsje hybrydowe mo na przechowywaæ, przez co najmniej 6 miesiêcy bez widocznych niekorzystnych zmian ich w³aœciwoœci. G. K-B. FiL 6/2010/ 4.7 Synteza i w³aœciwoœci nowatorskich akrylanów poliuretanowych zawieraj¹cych segmenty 3-(2-hydroksyetylo) izocyjanuranu Synthesis and properties of novel polyurethane acrylate containing 3-(2-hydroxyethyl) isocyanurate segment Y. He, M. Zhou, B.Wu, Z. Jiang, J. Nie Progr. Org. Coat., 2010 (vol. 67, wyd. 3, s. 264-268, rys. 8, tab. 3, poz. bibl. 19) W artykule opisano nowatorskie wielofunkcyjne, sieciuj¹ce pod wp³ywem promieniowania UV, akrylany poliuretanowe (PUA) zawieraj¹ce segmenty 3-(2-hydroksyetylo) izocyjanuranu (THEIC). Zwi¹zki te zsyntezowano w trójstopniowym procesie: reakcja otwarcia pierœcienia -kaprolaktonu z THEIC w obecnoœci katalizatora tytanianu tetrabutylu (TBT), reakcja poliaddycji pomiêdzy powsta³ymi zwi¹zkami hydroksylowymi i diizocyjanianem izoforonu Farby i Lakiery 6/2010 39
Opisy bibliograficzne (IPDI) oraz reakcja kondensacji produktów drugiego etapu z triakrylanem pentaerytrytu (PETA). Przy zastosowaniu technik GPC, 1 H NMR i FTIR scharakteryzowano strukturê chemiczn¹ otrzymanych oligomerów PUA oraz okreœlono parametry procesu syntezy wp³ywaj¹ce na tê strukturê. Zbadano równie proces fotopolimeryzacji oraz w³aœciwoœci gotowych pow³ok PUA. G. K-B. FiL 6/2010/ 4.7 Nowa generacja emulsji kopolimeru VAE New generation of VAE emulsions S Krieger, K Gohr, T Fichtner and S Rumrich Polym Paint Col J, 2010 (vol. 200, nr 4551, s. 19-21, rys. 7) Badacze z Celanese Emulsion Polymers, dyskutowali nad now¹ generacj¹ emulsji VAE, która jest kopolimerem octanu winylu i etylenu (VAEs). Emulsja ma zastosowanie w farbach do u ytku zewnêtrznego i tynkach. Poprzez wprowadzenie ma³ych, twardych akrylowych domen do polimerowej matrycy VAE, z wykorzystaniem technologii integracji, zauwa a siê znaczn¹ zmianê w³aœciwoœci polimeru. W³aœciwoœci cz¹steczek polimeru otrzymanego przez technologiê integracji znacznie ró ni¹ siê od prostych technik kopolimeryzacji lub polimeryzacji emulsyjnej. VAE stopniowo zdobywa³ uznanie w bran y farb i mo na by³o zauwa yæ jego tendencje wzrostow¹ na rynku. Dziœ, gdy modne jest sformu³owanie zielona technologia, i gdzie konsumenci wybieraj¹ produkty o ni szej emisji dwutlenku wêgla, VAE pozwoli producentom farb osi¹gn¹æ te wymagania w przypadku farb elewacyjnych i ywic do wi¹zania tynków, bez strat wydajnoœciowych. Emulsje oparte na kopolimerze VAE wykazuj¹ dobre wi¹zanie pigmentu i si³ê krycia w przypadku matowych farb do wnêtrz. atwo daj¹ siê te zastosowaæ w uk³adzie ró nych pigmentów co jest bardzo korzystne dla producentów. Farby o ciemnym kolorze, w których emulsja oparta jest na bazie winylowej (w tym VEA), oferuj¹ dobre utrzymanie koloru. Szczególn¹ cech¹ nowego systemu opartego m.in. na VAE i czystej akrylowej emulsji jest mo liwoœæ opracowania go bez koalescencji, przez co uk³ad jest przyjazny dla œrodowiska i nie zauwa a siê spadku wydajnoœci. Hydrofilowy charakter systemów opartych na winylu powoduje, e w po³¹czeniu z wod¹ dzia³a jako plastyfikator. Minimalna temperatura tworzenia siê filmu jest wiêc obni ona w stosunku do temperatury zeszklenia (T g ) polimeru. W ten sposób farby oparte na VAE powstaj¹ bez dodatku rozpuszczalnika, co w rezultacie daje pow³oki o dobrej twardoœci. M.L. FiL 6/2010/ 4.7 W³aœciwy dotyk The right touch K. Allen Polym Paint Col J, 2010 (vol. 200, nr 4551, s. 16-18, rys. 4) Wiadomym jest e coraz bardziej wymagaj¹cy co do jakoœci staje siê rynek w stosunku do farb i lakierów, co z kolei prowadzi do stosowania coraz to nowszych dodatków. Wœród nich znajduj¹ siê œrodki, które poprawiaj¹ m.in. parametry chemiczne, mechaniczne, czy wytrzyma³oœciowe, ale s¹ i takie które skupiaj¹ nasz¹ uwagê estetyczn¹. Takim w³aœnie produktem s¹ pow³oki i filmy soft-touch opisane przez Kathy Allen z Bayer MaterialScience LLC. Poprawiaj¹ one nasze wyobra enie o tworzywach polimerowych. Soft-touch jest to miêkkie, przyjemne w dotyku, delikatne tworzywo, którym pokrywa siê m.in. elementy wewn¹trz samochodu, laptopy, odkurzacze itp. aby zagwarantowaæ maksymalny komfort u ytkowania. Miedzy innymi s¹ odporne na œcieranie i zarysowania oraz s¹ dostêpne w ró nych kolorach. Ich cech¹ jest równie niski stopieñ po³ysku co w rezultacie daje niski wspó³czynnik odbicia, który jest wa nym aspektem tablicy rozdzielczej pojazdu. Pow³oka, która stanowi jedynie kilka setnych milimetra mo e zmieniæ percepcje dotykow¹ materia³u lub komponentu. Miêkkie w dotyku pow³oki z Bayer Material- Science ró ni¹ siê w stosunku do pierwszych pow³ok stosowanych na rynku od 1990 roku. Wodorozcieñczalne poliuretanowe pow³oki soft-touch maja bardzo niski poziom emisji VOC i w przeciwieñstwie do sztucznej skóry nie zawieraj¹ plastyfikatorów, co przyczynia siê w dzisiejszych czasach do coraz bardziej 40 Farby i Lakiery 6/2010
Opisy bibliograficzne ekologicznego przemys³u motoryzacyjnego. W rezultacie rynek samochodowy odgrywa wa n¹ rolê w pobudzaniu popytu na tego rodzaju pow³oki o doskona³ych w³aœciwoœciach odpornoœciowych, ³atwoœci aplikacji takich pow³ok jak i niskich kosztach. W przypadku omawianych pow³ok wyeliminowane jest d³ugotrwa³e suszenie jak i powlekanie natryskowe czy te liniowe. Produkty koñcowe maj¹ atrakcyjnepowierzchnie,któreprodukowanes¹ szybko i efektywnie. M.L. FiL 6/2010/ 4.7 Ma³e ale sprawne Nanotechnologia stosowana jest coraz czêœciej i stale tworz¹ siê nowe mo liwoœci Klein aber oho. Mittlerweile wird die Nanotechnologie häufig eingesetzt und doch ergeben sich immer neue Möglichkeiten A. König Farbe Lack, 2010 (nr 10, s. 44-45, rys. 3) Matera³y typu nano odznaczaj¹ siê bardzo du ¹ powierzchni¹ w³aœciw¹ (g/m 2 )iztego wzglêdu charakteryzuj¹ siê specjalnymi w³aœciwoœciami chemicznymi i fizycznymi. W farbach istniej¹ trzy mo liwoœci stosowania nanomateria³ów: wbudowanie nanocz¹steczek do systemów farb celem poprawy ich w³aœciwoœci, nak³adanie warstw typu nano o specjalnych w³aœciwoœciach, wbudowanie nanostruktur w pow³oce lakierowej aby uzyskaæ nowe w³aœciwoœci. Przez wbudowanie nanocz¹steczek mo liwa jest poprawa odpornoœci na zadrapania i poprawa œcieralnoœci pow³ok, odpornoœci na œwiat³o, otrzymywanie pow³ok antygraffitowych. Obok ogromnychszansjakiedajenanotechnologia, konieczne jest jednak zwrócenie uwagi na niebezpieczeñstwa z ni¹ zwi¹zane. Nanocz¹steczki bardzo szybko wch³aniane s¹ przez oddychanie iabsorbowaneprzezskórê.wielefarbznanocz¹steczkami jest ju w powszechnym u ytku, jednak nanotechnologia jest jeszcze na pocz¹tku swojego rozwoju i jej mo liwoœci nie s¹ jeszcze w pe³ni wykorzystane. T.S. FiL 6/2010/ 4.7 Mistyczne œwiat³o Fluorescencyjne, ³atwo czyszcz¹ce siê warstwy na bazie zol/ elu Mystisches Leuchten. Fluoreszierende Leichtreinigungs-Schichten auf Sol/Gel-Basis J. Harenburg Farbe Lack, 2010 (nr 9, s. 16-19, rys. 5, tab. 1, poz. bibl. 7) Systemy pow³okowe typu zol/ el mo na zabarwiaæ za pomoc¹ ró nych barwników fluorescencyjnych, bez utraty ich w³aœciwoœci powierzchniowych jak odpornoœæ na œcieranie i ³atwe czyszczenie. Przedstawiono barwniki fluorescencyjne, które mog¹ byæ stosowane w szerokim zakresie stê eñ zarówno w klasycznych jaki i modyfikowanych systemach farb typu zol/ el, jak farby sieciuj¹ce w temperaturze pokojowej wzglêdnie ni szych temperaturach, farby szczególnie odporne na œcieranie lub odporne na hydrolizê. Bardzo stabilne systemy zol/ el mog¹ byæ nak³adane wszystkimi znanymi metodami aplikacji na ró ne pod³o a, przy czym tworz¹ siê typowo cienkie warstwy w zakresie od 0,5 µm do 5 µm, które w czarnym œwietle ulegaj¹ fluorescencji. Wiele barwników, szczególnie Rhodamina, powoduj¹ nawet poprawê niektórych w³aœciwoœci jak np. odpornoœci na œcieranie. T.S. FiL 6/2010/ 5.1 Przegl¹d rynku poliuretanów Poliuretany: wszechstronne zastosowanie i ogromny potencja³ rozwojowy Marktübersicht Polyurethane. PUR: Vielseitig eisetzbar und mit enormen Entwicklungspotenzial D. Gagro Farbe Lack, 2010 (nr 10, s. 12-15, rys. 3) Surowce poliuretanowe zastosowano po raz pierwszy ponad 50 lat temu w przemyœle farb i lakierów, które ze wzglêdu na ró norodnoœæ i mo liwoœci kombinacji pozwalaj¹ na celowe i odpowiednie rozwi¹zania w ró nych zastosowaniach. Od tego czasu rynek surowców gwa³townie siê rozwija, który bêdzie jeszcze d³ugo niewyczerpany. Obroty surowców poliuretanowych stanowi¹ 18% wszystkich surowców lakierniczych. Farby poliuretanowe znajduj¹ zastosowanie g³ównie do drewna i pojazdów samochodowych. W formie graficznej przedstawiono œwiatowe zu ycie wed³ug klasy Farby i Lakiery 6/2010 41
Opisy bibliograficzne produktów, omówiono zastosowanie poliuretanów do klejów i uszczelnieñ o d³ugotrwa³ej odpornoœci, przedstawiono ich ekonomiczne i ekologiczne zalety. Ponadto przedstawiono nowe, zyskuj¹ce na znaczeniu technologie, mo liwoœci otrzymywania surowców dla poliuretanów ze Ÿróde³ roœlinnych oraz nowe zastosowania dla surowców poliuretanowych. T.S. FiL 6/2010/ 5.2 Po tamtej stronie kryzysu Zapotrzebowania i obroty znów rosn¹: w roku 2010 oczekiwane s¹ pozytywne wyniki dla bran y farb Verbräuche und Umsätze steigen wieder: Der VdL erwartet 2010 ein positives Ergebnis für die Lackbranche Jenseits der Krise Farbe Lack, 2010 (nr 9, s. 6, rys. 1) Wed³ug jesiennej ekspertyzy Zwi¹zku Niemieckich Producentów Farb i Farb Graficznych (VdL) pozytywnie rozwija siê w Niemczech popyt na farby i farby graficzne. Redakcja Farbe und Lack przeprowadzi³a rozmowy z przoduj¹cymi przedstawicielami bran y, sonduj¹c w jakim stopniu podzielaj¹ tê opiniê. Wed³ug ekspertyzy VdL do koñca 2010 roku przemys³ farb i farb graficznych w Niemczech wyprodukuje 2,6 milionów ton wyrobów lakierowych. Obroty bran y wzrosn¹ do 6,4 miliarda euro. Wed³ug opinii ekspertów bran y, wzrost zwi¹zany bêdzie g³ównie z przemys³em samochodowym, zaœ negatywnie na wzrost oddzia³ywaæ bêdzie segment ochrony przed korozj¹. Równie handel zagraniczny przyczyni siê do o ywienia w bran y farb, eksport farb jest w 2010 roku wyraÿnie wy szy ni przed kryzysem. Wed³ug przedstawicieli bran y czynnikiem hamuj¹cym wzrost bêd¹ wysokie ceny surowców oraz trudnoœci wynikaj¹ce z ich zakupu. T.S. FiL 6/2010/ 5.2 Rosyjski rynek farb a œwiatowy kryzys finansowy The Russian paint market and the global financial crisis M. Polyakova, O. Listova, V. Stokozenko Europe Coatings J, 2010 (nr 7/8, s. 9-11, rys. 2, tab. 2, poz. bibl. 3) Podobnie jak wiele innych krajów na œwiecie, równie Rosjê dotkn¹³ ekonomiczny kryzys w roku 2008. W porównaniu z rokiem poprzednim, produkcja farb w 2008 roku wzros³a w pierwszym kwartale o 1,2%, w drugim o 3,1% i w trzecim o 14,7%, niestety w czwartym zanotowano gwa³towny spadek o 20,6%. W tym samym czasie eksport farb rosyjskich wzrós³ o 48,4%, podczas gdy import farb poszed³ ostro w górê (99,6%). W rezultacie, krajowe zu ycie, przede wszystkim zagranicznych farb, wzros³o o 17,1%. Produkcja farb zaczê³a rosn¹æ w czwartym kwartale 2009 roku i wzrost ten by³ kontynuowany do pierwszego kwarta³u 2010 roku. W tej sytuacji zanotowano wzrost eksportu, importu i zu ycia wyrobów lakierowych w Rosji. Sytuacja w gospodarce na œwiecie, szczególnie spodziewany wzrost krajowego produktu brutto o ponad 5% w Stanach Zjednoczonych i dwucyfrowy wzrost w Chinach (11,9% w pierwszym kwartale 2010 roku) oraz sytuacja gospodarki w Rosji, daje nadziejê, e wzrost gospodarczy bêdzie kontynuowany. Zgodnie z przewidywaniami Bank of America, rosyjski PKB wzroœnie o 7% w 2010 roku. Na tej podstawie szacuje siê, e produkcja farb osi¹gnie iloœæ 937 000 ton. E.L. 42 Farby i Lakiery 6/2010
Imprezy krajowe i zagraniczne Imprezy krajowe i zagraniczne II Targi Technologii Antykorozyjnych oraz Ochrony Powierzchni EXPO-SURFACE Kielce/Polska 22 24.03.2011 Targi Kontakt: Ma³gorzata Piotrowska tel. + 48 41 365 13 48 fax: + 48 41 365 13 12 expo-surface@targikielce.pl piotrowska.m@targikielce.pl www.targikielce.pl CHEMIKA 2011 Szczecin/Polska 14 15.04.2011 Targi/Konferencja/Gie³da Kooperacyjna Kontakt: Miêdzynarodowe Targi Szczeciñskie Sp. z o.o. ul. Struga 6-8, 70-777 Szczecin tel. + 48 91 464 44 01 fax: + 48 91 464 44 02 www.mts.pl SURFPROTECT 2011 Miêdzynarodowe Targi Zabezpieczeñ Powierzchni Sosnowiec/Polska 18 20.10.2011 Targi Kontakt: Ma³gorzata Paluch tel. + 48 32 78 87 516 lub 510 031 683 fax: + 48 32 78 87 522 lub 032 78 87 526 malgorzata.paluch@exposilesia.pl www.exposilesia.pl Interlakokraska 2011 Moskwa/Rosja 1 4.03.2011 Wystawa/Konferencja Kontakt: Natalia Skuratova tel. +7 499 795-38-45 fax: +7 (499) 795-39-96 skuratova@expocentr.ru www.interlak-expo.ru European Coatings Congress Norymberga/Niemcy 28 30.03.2011 Konferencja Kontakt: Vincentz Network www.european-coatings-show.com European Coatings Show Norymberga/Niemcy 29 31.03.2011 Wystawa Kontakt: Vincentz Network www.european-coatings-show.com PRIMUS: INTERFARBA 2011 Kijów/Ukraina 19 22.04.2011 Wystawa Kontakt: tel. +380 44 537 6999 fax: +380 44 537 6996 info@theprimus.com www.theprimus.com Farby i Lakiery 6/2010 43
Sprawozdania z konferencji Sprawozdania z konferencji NAJWIÊKSZE TARGI PRZEMYS OWE NA ŒL SKU PODSUMOWANIE W Expo Silesia zakoñczy³y siê trzy imprezy o charakterze przemys³owym. Miêdzynarodowe Targi Spawalnicze Expo- WELDING, Miêdzynarodowe Targi Stali, Metali Nie elaznych, Technologii i Produktów SteelMET oraz Targi Zabezpieczeñ Powierzchni SURFPROTECT po³¹czy³y pokrewne sektory, daj¹c mo liwoœæ szerokiej prezentacji ofert. Targi odwiedzi³o ponad szeœæ tysiêcy zwiedzaj¹cych, g³ównie z bran y, którzy wziêli udzia³ nie tylko w wystawie, ale tak e w specjalistycznych konferencjach i seminariach. Miêdzynarodowe Targi Zabezpieczeñ Powierzchni SURFPROTECT odby³y siê po raz czwarty. Targi te stanowi³y doskona³¹ okazjê do prezentacji nowoczesnych urz¹dzeñ, maszyn i technologii polimeryzacji oraz nanoszenia pow³ok galwanicznych celem zabezpieczenia powierzchni p³askich przed œcieraniem. W ramach targów odby³o siê miêdzynarodowe seminarium Pow³oki metalowe w ochronie przed korozj¹, którego organizatorem by³ warszawski Instytut Mechaniki Precyzyjnej. Dyskusje i wyk³ady toczy³y siê wokó³ wymagañ konstrukcyjno-technologicznych konstrukcji stalowych przeznaczonych do cynkowania zanurzeniowego, odpornoœci korozyjnej czy kosztów eksploatacji pow³ok na bazie cynku. Na odwiedzaj¹cych Surfprotect 2010 czeka³y prezentacje przygotowane przez Wystawców. Wœród nowoœci pojawi³y siê m.in. komora do metalizacji natryskowej z technologi¹ natryskiwania cieplnego firmy SciTeeX Group, seria nowych preparatów chemicznych do przygotowania powierzchni metali na stoisku Alufinish Polska, czy najnowsze rozwi¹zania w zakresie farb antykorozyjnych firmy Jotun. To tylko niektóre z propozycji Wystawców. Tradycyjnie podczas targów odbywa³ siê Konkurs na Najlepszy produkt prezentowany na Wystawie. I tak medal, czyli g³ówn¹ nagrodê przyznawan¹ przez profesjonalne Jury z³o one z autorytetów bran y zabezpieczeñ przyzna³o firmie Jotun Polska Sp. z o.o. za: Jotatemp 650 jednosk³adnikow¹ grubopow³okow¹ pow³okê o wielopolimerycznej strukturze typu Intert Matrix.Wyró nienie w tej samej kategorii otrzyma³a firma Sciteex Sp. z o.o. za BLASTLUX modu³owe komory œrutownicze pneumatyczne. Natomiast za efektown¹ formê prezentacji urz¹dzeñ na stoisku nagrodê zdoby³a firma Viskor Sp. z o.o. Wszystkie te bran e hutnicza, antykorozyjna i spawalnicza przenikaj¹ siê i s¹ ze sob¹ powi¹zane. Z mo liwoœci spotkania ich przedstawicieli w jednym miejscu i czasie wynika wiele korzyœci. Podczas tegorocznych targów swoj¹ ofertê zaprezentowa³o ponad 200 wystawców m.in. z Niemiec, Czech, Bia³orusi oraz Chin. 44 Farby i Lakiery 6/2010
Sprawozdania z konferencji FATIPEC FEDERATION D ASSOCIATIONS DE TECHNICIENS DES INDUSTRIES DES PEINTURES, VERNIS EMAUX ET ENCRES D IMPRIMERIE DE L EUROPE CONTINENTALE FONDEE EN 1950 SECRETARIAT GENERAL c/o AFTPVA 5 rue Etex 75018 Paris, France FATIPEC Federacja Stowarzyszeñ Naukowo Technicznych Farb i Lakierów z siedzib¹ w Pary- u, za³o ona zosta³a w roku 1950 w Genewie. Cz³onkami federacji jest 11 stowarzyszeñ naukowo-technicznych farb, lakierów i klejów pañstw Europejskich: Niemcy (2 stowarzyszenia), Francja, W³ochy, Belgia, Holandia, Szwajcaria, Wêgry, Czechy, Polska, Rosja i Grecja. FATIPEC nale y do Œwiatowej Konfederacji Stowarzyszeñ; Coatings Societies International CSI, w której sk³ad wchodz¹ ponadto federacje z USA, Japonii, Nowej Zelandii, Australii, Argentyny, Wielkiej Brytanii, Skandynawii oraz Ameryki aciñskiej. SITPChem, poprzez Sekcje Wyrobów Lakierowych jest aktywnym cz³onkiem FATIPEC od roku 1992. W dniach 9-11 listopada odbywa³ siê w Genui, 30. miêdzynarodowy Kongres FATIPEC. Oko³o 250 uczestników z krajów europejskich, USA, Chin, Japonii wys³ucha³o referatów dotycz¹cych ca- ³oœci zagadnieñ farb, lakierów, ywic, klejów a tak e projektów w zakresie chemii polimerów, surowców, technik wytwarzania, aplikacji oraz badañ wyrobów lakierowych. Naukowcy Polscy przedstawili kilka interesuj¹cych referatów i posterów. Równolegle z kongresem odbywa³a siê wystawa Eurocoat 2010. FATIPEC obchodzi obecnie 60-lecie istnienia. By³a to wiêc dobra okazja do wspomnieñ i celebracji, a co najwa niejsze, planów na przysz³oœæ. Kolejny Kongres odbêdzie siê w dniach 4-6 czerwca w Lozannie (Szwajcaria). Przewodnim tematem bêdzie: Wyroby lakierowe na nastêpn¹ dekadê; ekologia, zdrowie, bezpieczeñstwo Zarz¹d FATIPEC zebra³ siê w dniu 10 listopada i podj¹³ decyzje modyfikuj¹ce w sposób znaczny formê i zakres dzia³alnoœci, w tym g³ównie: skupienie wiêkszej uwagi na bie ¹cych zadaniach rozwoju informacji naukowo technicznej i wymiany doœwiadczeñ w zakresie, szeroko pojêtych, zagadnieñ dotycz¹cych farb, ywic, surowców, nowych technik aplikacyjnych, badañ i rozwoju, wytwarzania i zastosowania wyrobów lakierowych. promocji m³odych kadr dla nauki i przemys³u wyrobów lakierowych publikowania oraz promowania stowarzyszeñ, cz³onków FATIPEC sfinalizowanie integracji FATIPEC ze stowarzyszeniami SLF (Skandynawia) oraz OCCA (Wielka Brytania) dla organizacji wspólnego, silnego pod wzglêdem poziomu naukowo-technicznego, Kongresu ETCC; European Technical Coatings Congress W tym celu zmieniony zosta³ statut. Ustalono m.in. powo³ywanie Prezydenta FATIPEC na kadencje 4-letnie, zamiast dotychczasowych 2-letnich. Zwiêkszono decyzyjnoœæ i odpowiedzialnoœæ Prezydenta za efekty pracy federacji w pe³nym zakresie. Na Prezydenta FATIPEC w kadencji 2010-2014 wybrany zosta³ Józef Kozie³, reprezentuj¹cy SITPChem. Opracowanie: Józef Kozie³ Prezydent FATIPEC, Cz³onek ZG SITPChem, Przewodnicz¹cy Sekcji Wyrobów Lakierowych przy Zarz¹dzie G³ównym SITPChem Farby i Lakiery 6/2010 45
Sprawozdania z konferencji XII Miêdzynarodowa Konferencja Advanced Materials and Technologies W dniach 27 31 sierpnia 2010 roku na Litwie w miejscowoœci Palanga odby³a siê XII Miêdzynarodowa Konferencja Advanced Materials and Technologies. Zorganizowana zosta³a m.in. przez Institute of Materials Science of KTU, Lithuanian Materials Research Society, Kaunas University of Technology. Konferencjê po³¹czono ze szko³¹ letni¹ dla m³odych naukowców i doktorantów Summer School of the European Doctorate in Physics and Chemistry Ewa Langer, Self stratifying epoxy/acrylic compositions Marta Lenartowicz, Glass reinforced engineering plastics static and dynamic methods for mechanical properties determination of Advanced Materials zainteresowanych w du ej mierze In ynieri¹ Materia³ow¹. W czasie spotkañ prezentowano referaty z takich dziedzin jak metody analizy, ceramika, polimery i kompozyty, zaawansowane materia³y in ynieryjne, materia³y optyczne. Dnia 30 sierpnia odby³a siê sesja posterowa, podczas której ka dy z uczestników przedstawia³ przygotowane plakaty, co stanowi³o warunek uczestnictwa. Tegoroczna konferencja by³a poœwiêcona tematyce zwi¹zanej z materia³ami oraz urz¹dzeniami Katarzyna Dudek, Studies on viscoelastic behavior of polymers 46 Farby i Lakiery 6/2010