Makroekonomia Jan Baran
Model Keynesowski a klasyczny Model Keynesowski Sztywność cen i płac analiza krótkookresowa Możliwe niepełne wykorzystanie czynników produkcji (dopuszcza istnienie bezrobocia) Produkt może utrzymywać się na poziomie różnym niż produkt potencjalny Równowaga wyznaczana przez stronę popytową (krzywa zagregowanej podaży, AS, jest płaska) Model klasyczny Doskonała elastyczność cen i płac analiza długookresowa (pieniądz jest neutralny) Pełne wykorzystanie czynników produkcji (nie ma bezrobocia przymusowego) Produkt faktyczny zawsze równa się potencjalnemu (wyznaczany przy pełnym wykorzystaniu czynników prod.) Równowaga wyznaczana przez stronę podażową (nakłady czynników prod. i technologię)
Założenia Faktyczny produkt może być niższy od potencjalnego, co wynika z dopuszczenia niepełnego wykorzystania czynników produkcji Płace i ceny są sztywne (w modelach klasycznych ceny i płace są elastyczne, dostosowują się natychmiast do szoków, dzięki czemu pieniądz jest neutralny)
Zagregowane wydatki Zagregowane wydatki (aggregate expenditure) stanowią sumę planowanych wydatków: AE = C + I + G + NX W równowadze zaplanowane wydatki muszą równać się wydatkom zrealizowanym: Y= AE Są to główne równanie modelu krzyża Keynesowskiego.
Zagregowane wydatki W gospodarce zamkniętej zagregowane wydatki stanowią sumę konsumpcji prywatnej, inwestycji i wydatków rządowych AE = C + I + G = C + c(y - T) + I + G gdzie c to krańcowa stopa konsumpcji C - konsumpcja autonomiczna Y-T dochód rozporządzalny (do dyspozycji) uwaga, na razie inwestycje dane są egzogenicznie! Łączne wydatki zależą dodatnio od dochodu rozporządzalnego, dlatego krzywa AE(Y) jest dodatnio nachylona Krzywa AE wychodzi od dodatniej wartości na osi y, bo nawet przy zerowym dochodzie wydajemy na konsumpcję autonomiczną, inwestycje i zakupy rządowe Równowaga jest wyznaczona przez przecięcie się krzywej AE z linią 45
Mnożnik Keynesowski (najprostszy) Mnożnik wydatkowy informuje nas jak zmieni się produkt na skutek wzrostu wydatków autonomicznych (rozpatrzmy prosty przypadek gospodarki zamkniętej i braku podatków) Y = AE (warunek równowagi) Y = C + cy + I + G Y 1 c = C + I + G Y = 1 AE = α AE 1 c Prosty mnożnik wydatkowy wynosi więc: α = Y AE = 1 1 c
Mnożnik Keynesowski (z podatkami) Urealniamy model wprowadzając podatki (netto): Y = AE Y = C + c Y NT + I + G Y NT = Y T ty + B = 1 t Y T + B Y = C + c 1 t Y T + B + I + G Y 1 c 1 t = C + I + G ct + cb 1 Y = 1 c 1 t C + I + G ct + cb α AE Mnożnik wydatkowy wynosi więc teraz: α = Y AE = 1 1 c(1 t)
Mnożnik w gospodarce otwartej Y = AE = C + I + G + NX NX = X M = X (M + my) Y = C + c 1 t Y T + B + Y 1 c 1 t + m = C + I + G + X (M + my) I + G ct + cb + X M Mnożnik wydatkowy w gospodarce otwartej wynosi teraz 1 α = 1 c 1 t + m AE
Funkcja oszczędności (prywatnych) Sp = - C + s(y-nt) Cały dochód rozporządzalny gospodarstwa domowe dzielą między konsumpcję a oszczędności Przez s (marginal propensity to save, MPS) oznaczamy krańcową stopę oszczędności Każda zarobiona złotówka dzielona między konsumpcję a oszczędności: c + s = 1
MPC a APC Krańcowa skłonność do konsumpcji (marginal propensity to consume, MPC) mówi nam ile groszy z każdej dodatkowej złotówki wydawane jest na konsumpcję. W równaniach oznaczamy MPC literą c. Przeciętna skłonność do konsumpcji (average propensity to consume, APC) mówi nam jaki jest stosunek konsumpcji do dochodu rozporządzalnego APC = C + cy D Y D Uwaga, APC w modelu krzyża keynesowskiego maleje wraz z dochodem (zbiegając asymptotycznie do c).
Zadanie 1 Funkcja konsumpcji wynosi: C = 100 + 0,8 Y, inwestycje wynoszą 200, a wydatki rządowe 300. Odczytaj z funkcji konsumpcji ile wynosi krańcowa skłonność do konsumpcji oraz konsumpcja autonomiczna. Oblicz mnożnik wydatkowy. Podaj wielkość produktu w równowadze. Narysuj wykres. Ile wynosi nachylenie krzywej AE(Y)? Podaj wzór na funkcję oszczędności.
Zadanie 2 Jak wprowadzenie podatków zmienia wysokość mnożnika wydatkowego? Jak zmieni się równowaga z zadania 1 po wprowadzeniu podatku, kwotowego wynoszącego 100 proporcjonalnego wynoszącego 0.4 - jak zmieni się produkt? - jak zmieni się wykres krzywej zagregowanych wydatków AE(Y)? - jak zmieni się funkcja oszczędności
Zadanie 3 W gospodarce otwartej funkcja konsumpcji wynosi C = 200 + 0,7YD, inwestycje 300, wydatki rządowe 500, transfery 200, podatki kwotowe 100, stopa podatku proporcjonalnego 0,3, eksport 300, import 100 + 0,1Y. Oblicz wielkość produktu w równowadze, wielkość mnożnika wydatkowego, przedstaw wzór na funkcję oszczędności. Ile wynosi nachylenie krzywej AE?
Zadanie 4: Paradoks zapobiegliwości W gospodarka zamkniętej krańcowa skłonność do oszczędzania rośnie z 0,1 do 0,2. Konsumpcja autonomiczna wynosi 100, reszta wydatków autonomicznych wynosi 900. Jak zmienią się oszczędności w całej gospodarce? Jak zmieni się produkt
Zadanie 5 Zbliża się rok wyborczy, rząd postanowił zwiększyć transfery B oraz o tę samą kwotę ograniczyć wydatki rządowe G, jak to wpłynie na PKB kraju zgodnie z modelem Keynesowskim?
Zadanie 6 Rząd postanawia ożywić produkt poprzez zwiększenie wydatków rządowych. Wytłumacz jaka jest różnica w efektywności ekspansywnej polityki fiskalnej w gospodarce zamkniętej i gospodarce otwartej? Czy poziom otwartości na handel ma znaczenie?
Zadanie 7 Wydatki autonomiczne wynoszą łącznie 1000 mln euro. Krańcowa skłonność do konsumpcji wynosi 0,6, a stopa podatkowa 0,1. Jak się zmieni dochód w gospodarce gdy konsumpcja autonomiczna wzrośnie z 200 mln do 300 mln ceteris paribus?
Zadanie 8 Rozważ graficznie jak zmieni się równowaga w modelu (położenie krzywej AE(Y)) na skutek: spadku konsumpcji autonomicznej spadku wydatków rządowych wzrostu krańcowej skłonności do konsumpcji (uwaga, rozważ sytuację gdy T-B jest: większe, mniejsze i równe zero) spadku stopy podatkowej wzrostu krańcowej skłonności do importu wypłaty stypendiów szkolnych, sfinansowanych wzrostem deficytu budżetowego spadku transferów przy jednoczesnym wzroście wydatków rządowych o tę samą kwotę wzrostu eksportu spadku inwestycji
Zadanie 9 Mamy następujący zmodyfikowany model Keynesowski: Y=C+I+G+NX; C=200+0.8Yd; I=300; G=400+0.1Y; NX=100-0.3Y; t=0.5 Oblicz wielkość produktu w równowadze. Przedstaw rozwiązanie graficznie. Ile wynosi mnożnik wydatkowy? Jakie jest nachylenie krzywej zagregowanych wydatków AE(Y)? Czy w tym modelu wydatki rządowe są acykliczne, antycykliczne czy procykliczne?
Krytyka krzyża Keynesowskiego Ignorowanie strony podażowej. Model Keynesowski ma zastosowanie tylko, gdy mamy wolne moce produkcyjne, a produkt znajduje się poniżej potencjalnego (płaska, tj. doskonale elastyczna, krzywa AS) Brak rynku pieniądza rozwinięcie do modelu IS-LM Brak mikropodstaw (dotyczy zarówno modelu krzyża Keynesowskiego jak i IS-LM). Szczególnie krytykowana jest funkcja konsumpcji (do poczytania o konsumpcji w cyklu życia i dochodzie permanentnym)
Literatura Cieślik, Brzozowski Wahania koniunktury I (materiał przyda się również na kolejne zajęcia) - obowiązkowo Hall Taylor, rozdział 6 Fluktuacje krótkookresowe - dodatkowo