WYŻSZA SZKOŁA EKOLOGII I ZARZĄDZANIA Wydział Architektury 02-061 Warszawa, ul. Wawelska 14 BUDOWNICTWO OGÓLNE plansze dydaktyczne Część I Wydarzenia Osiągnięcia Budowle (zarys rozwoju techniki budowlanej) Warszawa 2010 r. Plansza 1 / 38
Rok p.n.e. 400000 Pierwsze sztuczne schronienie ludzkie: ziemianki i szałasy ~12000 Drewniane osiedle w Monte Verde Chile ~8000 Dolmeny prehistoryczne budowle grobowe z okresu neolitu Plansza 2 / 38
Rok p.n.e. ~6200 Budowle z cegły glinianej suszonej, nie wypalanej Azja Południowo-Zachodnia (np. Turcja) Pierwsze miasto otoczone regularnymi obwarowaniami (murem obronnym) Jerycho w Palestynie ~6000 Lepianki z gliny, wypalanie gliny (pierwociny ceramiki) Mezopotamia (Irak) ~5000 Pierwsze zastosowanie kamienia do budowy fundamentów Mezopotamia ~4000 Kanały nawadniające, tamy i groble Mezopotamia i Egipt ~2600 Pierwsza wielka budowla kamienna: piramida schodkowa króla Dżesera w Sakkarze, oparta na formie mastaby Egipt (Imhotep egipski uczony i budowniczy, 2650 2600) ~2500 Wielkie piramidy kamienne Giza w Egipcie Plansza 3 / 38
Rok p.n.e. ~2500 Kamienne piramidy przedkolumbijskie w Ameryce ~2300 Zikkuraty piramidalno-wieżowe świątynie z tarasami i rampami schodowymi Mezopotamia Plansza 4 / 38
Rok p.n.e. ~2000 Pałace z kamienia, cegły suszonej, kolumn i belek z drewna cyprysowego Knossos i Fajstos na Krecie Pałac Minosa w Knossos, zwany też labiryntem kretońskim, rozbudowywany przez kilkaset lat. Około 1300 r. p.n.e. wyposażony w system wodno-kanalizacyjny Pierwsze zastosowanie zaprawy wapiennej ~1700 Kodeks Hammurabiego Plansza 5 / 38
Rok p.n.e. ~1600 Wielkie pałace i warownie z kamienia Mykeny, Teby i Tyryns w Grecji Brama Lwów pałacu w Mykenach z belką nadprożową o rozpiętości około 5 m, dobudowana w połowie XIII w. p.n.e. Ogromne świątynie z kamienia Karnak, Luksor w Egipcie Wielka zapora kamienna na rzece Orontes Syria Plansza 6 / 38
Rok p.n.e. ~1600 Świątynia grobowa królowej Hatszepsut w Deir el-bahari Górny Egipt Plansza 7 / 38
Rok p.n.e. ~700 Akwedukt kamienny na łukach o rozpiętości 5 m doprowadzający wodę do Niniwy Asyria (płn. Irak) ~600 Wielkie, monumentalne budowle w Babilonie: - sklepione tarasy (tzw. Wiszące Ogrody Semiramidy) - most przez Eufrat na kamiennych podporach - potężny zikkurat ze świątynią (tzw. Wieża Babel) Plansza 8 / 38
Rok p.n.e. ~550 Początki budowy Wielkiego Chińskiego Muru Plansza 9 / 38
Plansza 10 / 38
Długość: Szerokość: Wysokość: ~7000 km 5,5 m 9 12 m Zaprzestano budowy w XV w.n.e. Plansza 11 / 38
Rok p.n.e. ~500 312 Wczesnosłowiańska osada drewniana w Biskupinie Pierwsza utwardzona droga rzymska Via Appia z zabudową grobowców rodowych bogatych obywateli Rzymu Italia Plansza 12 / 38
Rok p.n.e. ~300 Narodziny urbanistyki: początek planowania miast m.in. Priene i Miletu w Azji Mniejszej ~280 Latarnia morska o wysokości 130 m Faros w Aleksandrii ~150 Beton z pucolanów (sypkich produktów skalnych pochodzenia wulkanicznego) Italia 145 Najdłuższy akwedukt rzymski Aqua Marcia o długości 91 km 20 Witruwiusz: Dziesięć ksiąg o architekturze Plansza 13 / 38
Rok n.e. ~50 Szkło okienne Rzym 66 Wielka zapora wodna na rzece Huang-ho Chiny 80 Koloseum w Rzymie Plansza 14 / 38
Rok n.e. 537 Świątynia Hagia Sophia ( Mądrości Bożej ) Konstantynopol (Istambuł), bazylika bizantyjska, budowla na rzucie kwadratu przykryta kopułą kulistą o rozpiętości 32,5 m i wysokości 65,0 m W XV i XVI wieku rozbudowywana z przeznaczeniem na muzułmański meczet; od 1934 r. jest obiektem muzealnym Plansza 15 / 38
Rok n.e. ~610 Łukowy most kamienny o rozpiętości przęseł 35 m Czao-Czou w Chinach Zasada konstrukcji łukowej: kliniec pośredni (1), kliniec kluczowy - zwornik (2) ~1000 Początki budownictwa murowanego w Polsce 1094 Pierwsza w średniowieczu wielka budowla z cegły, Bazylika św. Marka w Wenecji ~1200 Pierwsze w Polsce miejskie mury obronne 1300 Wielkie obiekty zbudowane przez Inków (Peru, Boliwia, Chile). forteca Sacsahuamán w Cuzco z obrobionych kamiennych bloków wysokogórskie miasto Machu Picchu (ok. 3150 m n.p.m.) Plansza 16 / 38
Rok n.e. ~1350 Rozkwit murowanego budownictwa w Polsce za panowania Kazimierza Wielkiego 1573 Pierwszy w Polsce stały most (drewniany) przez Wisłę w Warszawie 1626 Początki doświadczalnych badań wytrzymałości materiałów (Mersenne) 1638 Początki naukowego badania wytrzymałości materiałów badania belek na zginanie (Galileo Galilei) 1747 Powołanie do życia Szkoły Dróg i Mostów w Paryżu 1777 Wprowadzenie żelaza do budownictwa w Anglii 1779 Pierwszy żeliwny most łukowy o rozpiętości przęsła 31 m przez rzekę Severn Anglia Plansza 17 / 38
Rok n.e. 1797 Jeden z pierwszych na świecie most z elementów żelaznych, łączonych śrubami, o rozpiętości ok. 15 m rzeka Strzegomka (Dolny Śląsk) 1824 Pierwszy w Europie stalowy most wiszący na linach o rozpiętości przęsła 45 m Genewa Opracowanie technologii produkcji cementu tzw. portlandzkiego (J. Aspdin) Anglia 1826 Stalowy most wiszący Menai Bridge ze sztywnym pomostem, o rozpiętości przęsła 176 m cieśnina Menai, Walia Plansza 18 / 38
Rok n.e. 1835 Pierwsze nawierzchnie asfaltowe Paryż 1863 Pierwsza miejska kolej podziemna (metro) Londyn 1864 Kratowy most żelazny o rozpiętości przęsła 75 m przez Wisłę (S. Kierbedź) Warszawa 1867 Narodziny żelbetu (J. Monier) Francja 1869 Kanał Sueski, bezśluzowy, o długości 161 km Plansza 19 / 38
Rok n.e. 1869 Kolej transkontynentalna o długości 3000 km Ameryka Płn. 1873 Most stalowy nad wodospadem Niagara, na granicy USA i Kanady (K. Gzowski) 1876 Transandyjska linia kolejowa o długości 218 km z najwyższym wzniesieniem 4768 m n.p.m. Peru (E. Malinowski) 1886 Opracowanie metod statycznych obliczeń konstrukcji żelbetowych (M. Koenen) 1887 Pierwszy w świecie most żelbetowy, łukowy o rozpiętości przęsła 36 m Niemcy 1889 Tower Building pierwszy w Nowym Jorku budynek o szkieletowej konstrukcji stalowej, wysokości 10 pięter Wieża o stalowej konstrukcji wysokości 300 m Paryż (G. Eiffel) Plansza 20 / 38
Rok n.e. 1902 Wielka zapora na Nilu o wysokości 30 m i długości 2 km, spiętrzająca wody rzeki w sztuczne jezioro o pojemności miliarda m 3 Asuan, Egipt 1907 Początki prefabrykacji budowlanej w USA 1912 Most Poniatowskiego w Warszawie (M. Marszewski) Plansza 21 / 38
Rok n.e. 1913 Największa ówcześnie na świecie konstrukcja żelbetowa tzw. Hala Stulecia (obecnie Hala Ludowa ) we Wrocławiu, średnica hali 130 m, wysokość 17 m, rozpiętość kopuły 65 m (Maks Berg) 1922 Wprowadzenie podstaw nowoczesnej mechaniki gruntów 1926 Pierwsze ustanowione w Polsce Prawo budowlane, które z niewielkimi zmianami i uzupełnieniami obowiązywało do 1974 r. Plansza 22 / 38
Rok n.e. 1928 Pierwszy w Europie most spawany o rozpiętości przęsła 27 m na rzece Słudwi k/łowicza (S. Bryła) Plansza 23 / 38
Rok n.e. 1928 Produkcja wstępnie sprężonych elementów strunobetonowych Francja (według metody E. Freyssinet a) ~1930 Teoria konstrukcji wstępnie sprężonych 1 - struny (druty) lub kable z wysokogatunkowej stali węglowej 2 - kozły oporowe i naciągarka 3 - wykresy naprężeń 4 - beton wysokiej wytrzymałości (BWW) 1929 Chrystler Building, 77 piętrowy wieżowiec o wysokości 314 m Nowy Jork 1931 Empire State, 102 piętrowy budynek o wysokości 381 m Nowy Jork (w 1945 r. budynek został uszkodzony przez samolot) Stalowy most wiszący o rozpiętości przęsła 1067 m przez rzekę Hudson Nowy Jork (współtwórca: R. Modrzejewski) 1948 Cebertyzacja metoda utwardzania słabych gruntów zastosowana w Polsce (R. Cebertowicz) Plansza 24 / 38
Rok n.e. 1949 Wprowadzenie w Polsce na dużą skalę prefabrykacji elementów budowlanych z betonu Budownictwo z prefabrykatów wielkowymiarowych Budownictwo monolityczne Budownictwo tradycyjne udoskonalone Budownictwo tradycyjne (rzemieślnicze) Budownictwo prymitywne 1959 Most wiszący przez Sekwanę o największej w Europie rozpiętości przęsła, równej 608 m Francja Nowy, dwupoziomowy stalowy most Gdański przez Wisłę Warszawa Plansza 25 / 38
Rok n.e. 1959 Jeden z pierwszych konkursów architektoniczno-budowlanych. Budynek opery w Sydney duński architekt Joern Utzon (zakończenie budowy w 1973 r., koszt 100 mln dolarów) 1960 Zapora wodna na rzece Zambezi o wysokości 128 m i długości 616 m, tworząca sztuczny zbiornik wodny o powierzchni ok. 5200 km 2 Zimbabwe Plansza 26 / 38
Rok n.e. 1960 Upowszechnienie w Polsce budownictwa z prefabrykatów wielokanałowych, tzw. cegły żerańskiej Plansza 27 / 38
Rok n.e. 1961 Seryjna produkcja wielopiętrowych budynków mieszkalnych montowanych z żelbetowych prefabrykatów przestrzennych b. ZSRR Plansza 28 / 38
Rok n.e. 1965 Grande Dixence największa na świecie żelbetowa zapora wodna w Alpach szwajcarskich, z zespołem kanałów i turbin elektroenergetycznych H = 285 m V = 400 000 000 m 3 1967 Największy w Europie naziemny zbiornik gazu o wysokości 105 m i o pojemności 200 000 m 3 Kopenhaga (zaprojektowany przez zespół polskich specjalistów) 1970 Gigantyczna zapora na Nilu w Asuanie, największa na świecie budowla kamienna o długości prawie 5 km, wysokości 111 m, szerokości u podstawy 1200 m i masie użytego kamienia równej 17 piramidom Cheopsa 1973 Wiszący most nad Bosforem, łączący dwa kontynenty Europę i Azję 1974 Ukończenie budowy najwyższej ówcześnie w świecie budowli, masztu antenowego Polskiego Radia o wysokości 640 m Konstantynów pod Gąbinem 1977 Przekazanie do użytku wieży telewizyjnej, żelbetowej z masztem stalowym, o wysokości 533 m Toronto (A. Rozwadowski) Plansza 29 / 38
Rok n.e. 1977 Centrum Pompidou Paryż, nowatorskie rozwiązanie funkcjonalno-przestrzenne Plansza 30 / 38
... aa ddaalleejj ttoo jjuużż nniiee hhiissttoorriiaa,, ttoo oottaacczzaajjąąccaa nnaass w wssppóółłcczzeessnnoośśćć kkoońńccaa X XX X ii ppoocczząąttkkuu X XX XII w wiieekkuu 2000 Stadion Olimpijski w Sydney dla 80 115 tys. widzów, którego twórcą jest Polak (Edmund Obiała) Plansza 31 / 38
2001 Terrostyczny atak i zniszczenie jednych z najwyższych budynków 410 m (World Trade Center USA) Plansza 32 / 38
2002 Londyński ratusz zaprojektowany przez sir Normana Fostera. Niezwykły kształt budynku, 10 kondygnacji przeszklonych i tarasowo nachylonych w stosunku do nasłonecznienia, obniża użycie energii niezbędnej do oświetlenia wnętrza obiektu biurowego Plansza 33 / 38
2006 Budowa Mostu Woodrowa Wilsona; potężna konstrukcja na przedmieściu Waszyngtonu, z zachowaniem wymogów środowiskowych (m.in. wysokość prefabrykowanych, stalowych filarów łukowych i ich montaż na obszarze terenów chronionych). Jednym z głównych projektantów i wykonawców jest John Grzybowski 2007 Złote Tarasy oryginalna konstrukcja zaprojektowana i zrealizowana w Centrum Warszawy przez zespół amerykańskich i polskich specjalistów Plansza 34 / 38
2009 Burj (czyt.: Burdż) w Dubaju, o wysokości 818 m, to jak na razie najwyższy budynek świata Plansza 35 / 38
? Planowane połączenie mostowe Sycylii z Kalabrią nad Cieśniną Messyńską (Włochy) Plansza 36 / 38
? Koncepcja budynku mieszkalnego, apartamentowego Złota 44 w Warszawie Plansza 37 / 38
Poszukiwania racjonalnej koncepcji urbanistycznej Centrum Warszawy Plansza 38 / 38