Rozdział 10 Owies W roku w ramach PDO na obszarze województwa pomorskiego założono dwa doświadczenia z owsem, w Lubaniu na glebie klasy V, oraz w ZDOO w Wyczechach na glebie klasy IIIa Celem przeprowadzonych pomiarów i obserwacji było określenie plenności, podatności na choroby i stresy abiotyczne poszczególnych odmian w różnych warunkach siedliskowych. Doświadczenie przeprowadzono według metodyki opracowanej przez COBORU w Słupi Wielkiej. Dobór odmian do doświadczenia opracował Wojewódzki Zespół Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego. Głównym kryterium doboru odmian owsa była przydatność do uprawy w warunkach klimatyczno - glebowych województwa pomorskiego. Doświadczenie prowadzono na jednym poziomie agrotechniki (przeciętnym) Wyniki doświadczeń Owies jest rośliną dnia długiego, dlatego wczesny siew skraca okres rozwoju wegetatywnego przyspieszając wytworzenie wiech. Wczesny siew umożliwia roślinom wytworzenie bardziej rozbudowanego systemu korzeniowego poprawiającego tolerancję na niedobory wody oraz znaczne wahania temperatur. W roku, przebieg warunków meteorologicznych po siewie sprzyjał wzrostowi i rozwojowi roślin badanych odmian. Warunki atmosferyczne zmienne z dość częstymi opadami deszczu utrudniały prowadzenie zabiegów ochrony roślin, opóźniały wykonanie zbioru. Pomimo zmiennych i w okresie żniw trudnych warunków pogodowych dobrze plonowały odmiany wzorcowe, w Wyczechach odmiany: Paskal, Armani, Monsun. Odmiany nieoplewione plonowały niżej ze względu na brak plewek w ziarnie. W Wyczechach odmiana nieoplewiona Siwek plonowała nieco lepiej niż pozostałe odmiany nieoplewione Nagus i Amant. Podstawowe choroby jak mączniak i helmintosporioza wystąpiły w niewielkim nasileniu. Najsilniej porażonymi mączniakiem były rośliny odmian Siwek, Paskal, Monsun, natomiast helmintosporiozą rośliny odmian: Nawigator, Amant, oraz Monsun. Średnia masa tysiąca ziaren odmian z lat 5 - była nieco niższa niż w roku. Spośród badanych odmian najdorodniejszym ziarnem wyróżniły się odmiany Armani, Bingo, Bingo i Nawigator. Nasiona odmian owsa nagiego mają nasiona o mniejszej MTZ. U odmian oplewionych ważnym parametrem plonu jest udział łuski w plonie ziarna. Poza formami nagoziarnistymi, średni udział łuski u odmian wzorcowych z trzech lat wyniósł 23,4 %, przy nieco niższym udziale w r., 22, %. Z odmian oplewionych najwięcej łuski posiadały odmiany: Monsun, Paskal, Krezus. Ze względu na niesprzyjający rozkład opadów atmosferycznych, przesunął się termin zbioru na drugą połowę sierpnia. Wpłynęło to na większe wyleganie roślin (średnia dla wzorców,2) w porównaniu do trzyletnich badań w których to średnio wynosiło,9. W roku przed zbiorem dość silnie wylegały odmiany: Siwek, Paskal, Amant.
Tabela 10.1 Owies. Odmiany badane. Rok zbioru: Rok wpisania do Adres jednostki zachowującej odmianę, Krajowego Odmiana a w przypadku odmiany zagranicznej - Lp. Rejestru Odmian - pełnomocnika w Polsce w Polsce 1 2 4 1 Bingo 2009 2 Nawigator 5 3 Kozak 4 Krezus 2005 5 Breton 200 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o., Choryń 2, 64-000 Kościan 6 Zuch 2008 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o., Choryń 2, 64-000 Kościan Arden 0 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o., Choryń 2, 64-000 Kościan 8 Siwek - nagi 0 Małopolska Hodowla Roślin sp. z o. o., ul. Zbożowa 4, 30-002 Kraków 9 Nagus - nagi 1 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o., Choryń 2, 64-000 Kościan 10 Komfort 3 11 Amant - nagi 4 12 Harnaś 4 13 Paskal 5 14 Elegant 6 Małopolska Hodowla Roślin-HBP sp. z o. o., ul Zbożowa 2, 61-315 Kraków 15 Romulus 6 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o., Choryń 2, 64-000 Kościan 16 Armani IGP Polska sp. z o.o. sp. k. 1 Monsun Saaten-Union Polska sp. z o.o. Kol. 2 i 4 według Listy odmian roślin rolniczych wpisanych do krajowego rejestru w Polsce COBORU Słupia Wielka. Tabela 10.2 Owies. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: Miejscowość Lubań* Wyczechy Powiat Kościerzyna Człuchów Kompleks rolniczej przydatności gleby zbożowo pastewny słaby żytni bardzo dobry Klasa bonitacyjna gleby V IIIa PH gleby w KCl 5,86 5,5 Przedplon ziemniak rzepak ozimy Data siewu dzień, m-c, rok) 04.04. 2.03. Obsada nasion (szt/m 2 550 450 Data zbioru (dzień, m-c, rok 25.08. 1.08.
Nawożenie mineralne N (kg/ha 128 100 P 2 O 5 (kg/ha 40 69 K 2 O (kg/ha 60 100 Środki ochrony roślin Zaprawa nasienna (nazwa Kinto Duo 080 FS Vitavax 200FS Herbicyd Chwastox Turbo 340SL / 2 nazwa,dawka/ha) l/ha Gold 450 EC / 1,25 l/ha Insektycyd (nazwa,dawka/ha - Ammo Super 100 EW / 0,1 l/ha *Badania finansowane ze środków własnych Samorządu Województwa Pomorskiego Tabela 10.3 Owies. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: Lp. Cecha Lubań* Wyczechy 1 Termin wiechowania (dzień, m-c, rok) 19.06. 13.06. 2 Termin dojrzałości woskowej (dzień, m-c, rok) 0.08. 2.0. 3 Wysokość roślin (cm) 89,6 111,1 4 Wyleganie roślin w fazie dojrzałości mlecznej (skala 9 o ) 6,9 8,2 5 Wyleganie roślin przed zbiorem (skala 9 o ) 6,2,3 6 Porażenie przez choroby (skala 9 o ) - mączniak prawdziwy,9-8 - helmintosporioza,5,3 10 Masa 1000 ziaren (g) 39,1 44,9 11 Udział łuski (%) 21,1 20,6 12 Średni plon z doświadczenia (dt/ha) 60,0 4,6 Średnie wyniki z doświadczeń. *Badania finansowane ze środków własnych Samorządu Województwa Pomorskiego Tabela 10.4 Owies. Plon ziarna odmian w miejscowościach (% wzorca). Rok zbioru: Lp. Odmiana Lubań * Wyczechy wzorzec dt/ha 68,1 81,5 1 Bingo 9 99 2 Nawigator 99 100 3 Kozak 104 100 4 Krezus 95 91 5 Breton 86 88 6 Zuch 88 94
Arden 90 94 8 Siwek - 2 9 Nagus 5 64 10 Komfort 88 9 11 Amant 58 66 12 Harnaś 100 92 13 Paskal - 101 14 Elegant 96 93 15 Romulus 91 94 16 Armani 83 104 1 Monsun 90 105 Wzorzec Bingo, Nawigator, Kozak *Badania finansowane ze środków własnych Samorządu Województwa Pomorskiego Tabela 10.5 Owies. Plon ziarna odmian (% wzorca). Lata zbioru:, Lp. Odmiana 5 6 6- Wzorzec, dt z ha 55,0 31,1 4,8 53,0 53,6 1 Bingo 96 92 98 95 95 2 Nawigator 102 11 100 108 106 3 Kozak 102 4 Krezus 102 91 93 92 95 5 Breton 112 111 8 99 103 6 Zuch 108 122 91 10 10 Arden 109 102 92 9 101 8 Siwek 8 48 82 65 69 9 Nagus 102 61 82 80 10 Komfort 105 106 93 100 101 11 Amant 5 49 62 56 62 12 Harnaś 105 106 96 101 102 13 Paskal 95 68 115 91 93 14 Elegant 100 113 95 104 103 15 Romulus 100 11 93 105 103 16 Armani 95 1 Monsun 98 Liczba doświadczeń 2 2 2 4 6 Wzorzec: Bingo, Nawigator, Kozak Tabela 10.6 Owies. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby (odchylenia od wzorca). Lata zbioru:, 5 Lp. Odmiana Mączniak Helmintosporioza
Wzorzec, (skala 9 o ) 8,2 8,3,3, 1 Bingo 0,3 0,4-0,2-0,2 2 Nawigator 0,0 0,0-0,5-0,2 3 Kozak -0,3 0,6 4 Krezus -0,2-0,3 0,1 0,1 5 Breton -0,5-0,3 0,3 0,2 6 Zuch -1,0-0, 0,3 0,0 Arden -0,8-0,5 0,4 0,0 8 Siwek -8,2-5,4 0,1 0,1 9 Nagus 0,5 0,5 0,4 0,1 10 Komfort -0,2 0,2 0,1 0,0 11 Amant -0,2-3,1-0,3-0,2 12 Harnaś -0,5-0,2 0,2 0,2 13 Paskal -8,2-5,4 0,1-0,4 14 Elegant 0,3 0,3 0,5 0,1 15 Romulus -0, -0,2 0,3 0,3 16 Armani 0, 0,2 1 Monsun -1,2-0,6 Liczba doświadczeń 2 4 2 5 Wzorzec: Bingo, Nawigator, Kozak Wyższa wartość oceny odmian oznacza ocenę korzystniejszą. Liczba doświadczeń odnosi się do prowadzonych badań odpowiednio: trzy lata, dwa lata lub jeden rok Tabela 10. Owies. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru:, 5 Lp. Odmiana Wyleganie (skala 9 o ) w fazie dojrzałości mlecznej przed zbiorem 5 - Wysokość roślin (cm) Masa 1000 ziaren (g) Udział łuski w % Wzorzec,8 8,5,2,9 106,8 90,4 4,2 42,4 22, 23,4 1 Bingo 0,2 0,0 0,2 0,1 2,9 2,1 1,3 2,0 0,2-0,2 2 Nawigator -0,2 0,0-0,3-0,1-6,8-1,5 1,1 1,2-0,9-1,8 3 Kozak 0,0 0,1 3,9-2,4 0,6 4 Krezus 0,2 0,1 0,2 0,1-8,3-4,6 -,1-4, 2,4 2,5 5 Breton -0,1-0,1-0,2 0,0-6,3-1,0-3,9-2,4 2,8 0,9 6 Zuch -0,8-0,2-0,8-0,1-6,3 0,3-5,1-2, 3,1 0, Arden -0,4-0,1-0,8-0,2-3,3-0,1 -,9-6,0 2, 1, 8 Siwek -3,5-1, -3,3-1, -0,1-0,5 - - - - 9 Nagus -0,5-0,4-0,8-0,5 0,4 3,0 1,8-14,0 - - - 10 Komfort -0,3-0,1-0,5-0,3-10,6-4,9 14,8-5,2 12,1-1, 3,8 2,2 11 Amant -1,0-0,5-1,3-0, -12,8 -,6 - - - - 12 Harnaś 0,2 0,1 0,2 0,3-1,3-3,2 16,5-5,4 11,5-3,9 1,4 1,9
13 Paskal -4,0-1,3-3,8-1,2-3,1-5,9-5,3-5,2 2,6 1,6 14 Elegant -0,1-0,2-0,2-0,3 -,4-1,6-5,6-2, 1,1 0,1 15 Romulus -0,6-0,2-0,8-0,1-10,4-6,6-1,4-0,8 1,3 1,2 16 Armani -0,5-0,8-15,4 4,6 1,5 1 Monsun -0, -0, -11,1-2,3 3,4 Liczba doświadczeń 1 1 1 1 2 6 2 6 2 6 Wzorzec: Bingo, Nawigator, Kozak Wyższa wartość oceny odmian oznacza ocenę korzystniejszą. Liczba doświadczeń odnosi się do prowadzonych badań odpowiednio: trzy lata, dwa lata lub jeden rok Charakterystyka odmian owsa zwyczajnego wpisanych do Krajowego rejestru w roku Armani Odmiana żółtoziarnista, przeznaczona do uprawy na terenie całego kraju, z wyjątkiem wyżej położonych terenów górskich. Plon ziarna z łuską dość duży, bez łuski duży do bardzo dużego. Odporność na mączniaka prawdziwego - dość duża, na rdzę owsa dość mała, na rdzę źdźbłową, helmintosporiozę i septoriozę liści średnia. Rośliny niskie, o dość dobrej odporności na wyleganie. Termin wiechowania dość wczesny, dojrzewania średni. Udział łuski mały do bardzo małego, masa 1000 ziaren i wyrównanie ziaren dość duże, gęstość w stanie zsypnym dość mała. Zawartość białka i tłuszczu średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. Kozak Odmiana żółtoziarnista, przeznaczona do uprawy na terenie całego kraju, z wyjątkiem wyżej położonych terenów górskich. Plon ziarna z łuską i bez łuski dość duży.
Odporność na mączniaka prawdziwego i rdzę owsa - średnia, na rdzę źdźbłową, septoriozę liści i helmintosporiozę dość duża. Rośliny dość wysokie, o średniej odporności na wyleganie. Termin wiechowania i dojrzewania dość wczesny. Udział łuski dość mały, masa 1000 ziaren i gęstość w stanie zsypnym średnia, wyrównanie ziaren dość małe. Zawartość białka średnia, tłuszczu duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. Monsun Odmiana żółtoziarnista, przeznaczona do uprawy na terenie całego kraju, z wyjątkiem wyżej położonych terenów górskich. Plon ziarna z łuską średni i bez łuski dość duży. Odporność na mączniaka prawdziwego dość mała, na rdzę owsa, rdzę źdźbłową, septoriozę liści i helmintosporiozę średnia. Rośliny średniej wysokości, o średniej odporności na wyleganie. Termin wiechowania i dojrzewania średni. Udział łuski średni, masa 1000 ziaren średnia, gęstość w stanie zsypnym dość duża, wyrównanie ziaren średnie. Zawartość białka i tłuszczu dość duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia.