Nowelizacja nr 1/2015/2016 Na podstawie Ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw, Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 10 czerwca 2015 r. w sprawie szczegółowych warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych oraz na podstawie rozporządzenia MEN z dnia 24 lipca 2015r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym 1. W rozdziale X w 18 dodaje się ust. 11 w brzmieniu: Kształcenie, wychowanie i opiekę dla uczniów niepełnosprawnych, niesłyszących, słabosłyszących, niewidomych, słabowidzących, z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją, z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, umiarkowanym lub znacznym, z autyzmem, w tym z Zespołem Aspergera, z niepełnosprawnościami sprzężonymi, zagrożonym niedostosowaniem społecznym oraz niedostosowanych społecznie organizuje się na każdym etapie edukacyjnym, w integracji z uczniami pełnosprawnymi 2. W rozdziale X w 18 dodaje się ust. 12 w brzmieniu: Dla uczniów niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym nie organizuje się oddzielnych oddziałów specjalnych. 3. W rozdziale X w 18 dodaje się ust. 13 w brzmieniu: Kształcenie uczniów niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym może być prowadzone do końca roku szkolnego w tym roku kalendarzowym, w którym uczeń kończy 18 rok życia. 4. W rozdziale XV w 77 ust.3 dodaje się punkty 6, 7, 8 w brzmieniu: 6) ustalanie warunków i trybu otrzymania wyższych niż przewidywana rocznych ocen klasyfikacyjnych z zajęć edukacyjnych oraz rocznej oceny klasyfikacyjnej zachowania 7) ustalanie warunków i sposobu przekazywania rodzicom informacji o postępach i trudnościach w nauce i zachowaniu ucznia oraz o szczególnych uzdolnieniach ucznia 8) ocenianie ucznia z religii i etyki odbywa się zgodnie z odrębnymi przepisami. 5. W rozdziale XV w 77 ust.6 dodaje się punkty 6 i 7 w brzmieniu:
6) Począwszy od klasy IV szkoły podstawowej, oceny bieżące oraz śródroczne i roczne oceny klasyfikacyjne ze wszystkich albo wybranych obowiązkowych lub dodatkowych zajęć edukacyjnych, a także śródroczna i roczna ocena klasyfikacyjna zachowania mogą być ocenami opisowymi, jeżeli statut szkoły tak przewiduje; 7)Śródroczna i roczna opisowa ocena klasyfikacyjna z zajęć edukacyjnych uwzględnia poziom i postępy w opanowaniu przez ucznia wiadomości i umiejętności w stosunku do odpowiednio wymagań i efektów kształcenia dla danego etapu edukacyjnego oraz wskazuje potrzeby rozwojowe i edukacyjne ucznia związane z przezwyciężaniem trudności w nauce lub rozwijaniem uzdolnień. 6. W rozdziale XV w 77 usuwa się ustępy 9 i 10. 7. W rozdziale XV w 77a w ust.2 w pkt. 9 dodaje się słowa: lub na wniosek rodziców ucznia po zasięgnięciu opinii wychowawcy klasy. 8. W rozdziale XV w 78 w ust.2 dodaje się punkt 8 w brzmieniu: 8) Opinia poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej, o specyficznych trudnościach w uczeniu się może być wydana uczniowi nie wcześniej niż po ukończeniu klasy III szkoły podstawowej i nie później niż do ukończenia szkoły podstawowej. 9. W rozdziale XV w 78 w ust.4 usuwa się punkt 1, a dodaje punkty 1a, 1b, 1c i 1d w brzmieniu: 1a) Dyrektor szkoły zwalnia ucznia z realizacji niektórych obowiązkowych zajęć edukacyjnych ze względu na stan zdrowia, specyficzne trudności w uczeniu się, niepełnosprawność lub zrealizowanie danych obowiązkowych zajęć edukacyjnych na wcześniejszym etapie edukacyjnym; 1b) Dyrektor szkoły zwalnia ucznia z wykonywania określonych ćwiczeń fizycznych na zajęciach wychowania fizycznego, na podstawie opinii o ograniczonych możliwościach wykonywania przez ucznia tych ćwiczeń wydanej przez lekarza, na czas określony w tej opinii; 1c) Dyrektor szkoły zwalnia ucznia z realizacji zajęć wychowania fizycznego, zajęć komputerowych na podstawie opinii o braku możliwości uczestniczenia ucznia w tych zajęciach wydanej przez lekarza, na czas określony w tej opinii; 1d) Jeżeli okres zwolnienia ucznia z realizacji powyższych zajęć uniemożliwia ustalenie śródrocznej lub rocznej oceny klasyfikacyjnej z tych zajęć zamiast oceny wpisuje się zwolniony/a.
10. W rozdziale XV w 79 w ust.2 pkt 1 zmienia brzmienie na: 1)Szczegółowe zasady oceniania wyżej wymienionych form aktywności uczniów zawierają Przedmiotowe Zasady Oceniania (PZO). 11. W rozdziale XV w 79 w ust.2 dodano pkt 2a i pkt 2b w brzmieniu: 2a) Ocenianie bieżące z zajęć edukacyjnych ma na celu monitorowanie pracy ucznia oraz przekazywanie uczniowi informacji o jego osiągnięciach edukacyjnych pomagających w uczeniu się, poprzez wskazanie, co uczeń robi dobrze, co i jak wymaga poprawy oraz jak powinien dalej się uczyć; 2b) Przy ustalaniu oceny z wychowania fizycznego, zajęć technicznych, plastyki, muzyki i zajęć artystycznych należy przede wszystkim brać pod uwagę wysiłek wkładany przez ucznia w wywiązywanie się z obowiązków wynikających ze specyfiki tych zajęć, a w przypadku wychowania fizycznego także systematyczność udziału ucznia w zajęciach oraz aktywność ucznia w działaniach podejmowanych przez szkołę na rzecz kultury fizycznej. 12. W rozdziale XV w 79 w ust.5 pkt 3 zmienia brzmienie na: 3)Sprawdzone i ocenione pisemne prace kontrolne są udostępniane uczniowi i rodzicom (prawnym opiekunom). Na wniosek ucznia lub jego rodziców (prawnych opiekunów) inna dokumentacja dotycząca oceniania ucznia (protokoły z egzaminów) jest również udostępniania uczniowi i jego rodzicom do wglądu na terenie szkoły. Pisemne prace kontrolne są przechowywane przez nauczyciela do końca roku szkolnego. Na koniec roku szkolnego, na życzenie rodziców (prawnych opiekunów) nauczyciel może wydać prace pisemne. 13. W rozdziale XV w 79 w ust.5 pkt 4 zmienia brzmienie na: 4)Uczeń zobowiązany jest do poszanowania pracy i zwrócenia jej nauczycielowi w należytym stanie, gdyż traktowana jest jako dokument szkolny. Nauczyciel ma prawo wymagać, aby praca była podpisana przez rodzica (prawnego opiekuna). Jeżeli uczeń nie zwraca prac nauczycielowi w wyznaczonym przez niego terminie nauczyciel może ten fakt odnotować w dzienniku lub własnym zeszycie, poinformować rodziców o tym fakcie i wykorzystać zapisane przez siebie informacje w sytuacjach, gdy rodzic będzie domagał się udostępnienia prac do wglądu. 14. W rozdziale XV w 79 w ust.5 pkt 5 zmienia brzmienie na: 5)Nauczyciel ustalający ocenę powinien ją uzasadnić. W przypadku odpowiedzi ustnej nauczyciel uzasadnia swoją ocenę ustnie w momencie wystawiania tej oceny.w przypadku prac klasowych, nauczyciel formułuje
krótki komentarz na pracy zgodnie z zasadami informacji zwrotnej, który jest uzasadnieniem wystawionej oceny. 15. W rozdziale XV w 80 w ust.1 pkt 5 zmienia brzmienie na: 5)Do wystawienia oceny śródrocznej i rocznej nauczyciel uczący w wymiarze 1 godziny tygodniowo powinien mieć co najmniej 3 oceny, uczący w większym wymiarze godzin odpowiednio proporcjonalnie więcej ocen. 16. W rozdziale XV w 80 w ust.2 pkt 3 dodano litery c) i d) w brzmieniu: c) zmieniający szkołę, a w poprzedniej szkole dany przedmiot nie był realizowany lub konieczne jest wyrównanie różnic programowych; d) zmieniający szkołę, a w poprzedniej szkole nauczany był inny język nowożytny. 17. W rozdziale XV w 80 w ust.2 pkt 4 i pkt 5 zmieniają brzmienie na: 4)Egzamin klasyfikacyjny przeprowadzany dla ucznia, o którym mowa w pkt 3 lit.b, nie obejmuje obowiązkowych zajęć edukacyjnych: zajęcia techniczne, plastyka, muzyka i wychowanie fizyczne oraz dodatkowych zajęć edukacyjnych. Uczniowi temu nie ustala się oceny zachowania; 5)Egzaminy klasyfikacyjne przeprowadza się w formie pisemnej i ustnej z wyjątkiem takich przedmiotów jak: plastyka, muzyka, zajęcia techniczne, zajęcia komputerowe i wychowanie fizyczne, z których egzamin klasyfikacyjny ma przede wszystkim formę zadań praktycznych. 18. W rozdziale XV w 80 w ust.2 pkt 8 litery a) i b) zmieniają brzmienie na: a)dyrektor albo nauczyciel wyznaczony przez dyrektora szkoły jako przewodniczący komisji; b)nauczyciel albo nauczyciele obowiązkowych zajęć edukacyjnych, z których jest przeprowadzany ten egzamin. 19.W rozdziale XV w 80 w ust.2 pkt 11 litera a) zmienia brzmienie na: a)imię i nazwisko ucznia, imiona i nazwiska nauczycieli wchodzących w skład komisji egzaminu klasyfikacyjnego ; oraz dodano literę a1) w brzmieniu: a1) nazwę zajęć edukacyjnych. 20. W rozdziale XV w 80 w ust.2 w pkt. 12dodano słowa: i zwięzłą informację o wykonaniu przez ucznia zadania praktycznego. 21. W rozdziale XV w 80 w ust.2 dodano pkt 14 w brzmieniu: 14) wszystkie szczegółowe informacje dotyczące przeprowadzania egzaminu klasyfikacyjnego znajdują się w dokumencie Procedura przeprowadzania
egzaminu klasyfikacyjnego w Szkole Podstawowej nr 4 im. Jana Pawła II w Zespole Szkolno-Przedszkolnym w Lidzbarku Warmińskim. 22. W rozdziale XV w 80 w ust.3 zamiast słów egzamin sprawdzający wpisano sprawdzian wiadomości i umiejętności. 23. W rozdziale XV w 80 w ust.3 pkt 1 zmienia brzmienie na: 1)Uczeń lub jego rodzice (prawni opiekunowie) mogą zgłosić zastrzeżenia do Dyrektora, jeżeli uznają, że roczna ocena klasyfikacyjna z zajęć edukacyjnych lub roczna ocena klasyfikacyjna zachowania została ustalona niezgodnie z przepisami prawa dotyczącymi trybu ustalania tej oceny. Zastrzeżenia zgłasza się od dnia ustalenia rocznej oceny klasyfikacyjnej z zajęć edukacyjnych lub rocznej oceny klasyfikacyjnej zachowania, nie później jednak niż w terminie 2 dni roboczych od dnia zakończenia rocznych zajęć dydaktyczno wychowawczych. 24. W rozdziale XV w 80 w ust.3w pkt 4 litera a) zmieniła brzmienie na: a)w przypadku rocznej oceny klasyfikacyjnej z obowiązkowych zajęć edukacyjnych, dodatkowych zajęć edukacyjnych, religii lub etyki: a1)dyrektor szkoły albo nauczyciel wyznaczony przez dyrektora szkoły jako przewodniczący komisji; a2) nauczyciel prowadzący dane zajęcia edukacyjne; a3) nauczyciel prowadzący takie same lub pokrewne zajęcia edukacyjne. 25. W rozdziale XV w 80 w ust.3 w pkt 4 litera b) zmieniła brzmienie na: b)w przypadku rocznej oceny klasyfikacyjnej zachowania: b1) dyrektor szkoły albo nauczyciel wyznaczony przez dyrektora szkoły jako przewodniczący komisji; b2) wychowawca oddziału; b3) nauczyciel prowadzący zajęcia edukacyjne w danym oddziale; b4) pedagog szkolny; b5) psycholog, jeżeli jest zatrudniony w szkole; b6) przedstawiciel Samorządu Uczniowskiego; b7) przedstawiciel Rady Rodziców. 26. W rozdziale XV w 80 w ust.3 w pkt 7 litery a) i b) zmieniły brzmienie na: a)w przypadku rocznej oceny klasyfikacyjnej z zajęć edukacyjnych: nazwę zajęć edukacyjnych, skład komisji, termin sprawdzianu, imię i nazwisko ucznia, zadania (pytania) sprawdzające oraz ustaloną ocenę klasyfikacyjną; b)w przypadku rocznej oceny klasyfikacyjnej zachowania: skład komisji, termin posiedzenia komisji, imię i nazwisko ucznia, wyniki głosowania, ustaloną ocenę zachowania wraz z uzasadnieniem.
27. W rozdziale XV w 80 w ust.3 w pkt. 8dodano słowa: i zwięzłą informację o wykonaniu przez ucznia zadania praktycznego. 28. W rozdziale XV w 80 w ust.3 dodano pkt. 11 w brzmieniu: 11)wszystkie szczegółowe informacje dotyczące przeprowadzania Sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia znajdują się w dokumencie Procedura przeprowadzania Sprawdzianu wiadomości i umiejętności w Szkole Podstawowej nr 4 im. Jana Pawła II w Zespole Szkolno-Przedszkolnym w Lidzbarku Warmińskim. 29. W rozdziale XV w 80 w ust.4pkt. 5 zmienił brzmienie na: 5)Egzamin poprawkowy przeprowadza komisja powołana przez Dyrektora. W skład komisji wchodzą: a)dyrektor szkoły albo nauczyciel wyznaczony przez dyrektora szkoły jako przewodniczący komisji; b) nauczyciel prowadzący dane zajęcia edukacyjne; c) nauczyciel prowadzący takie same lub pokrewne zajęcia edukacyjne. 30. W rozdziale XV w 80 w ust.4 pkt. 9 zmienił brzmienie na: 9)Z przeprowadzonego egzaminu poprawkowego sporządza się protokół zawierający: nazwę zajęć edukacyjnych, skład komisji, termin egzaminu poprawkowego, imię i nazwisko ucznia pytania egzaminacyjne oraz uzyskaną ocenę klasyfikacyjną. 31. W rozdziale XV w 80 w ust.4 w pkt. 10dodano słowa: i zwięzłą informację o wykonaniu przez ucznia zadania praktycznego. 32. W rozdziale XV w 80 w ust.4 pkt. 11 zmienił brzmienie na: 11)Uczeń, który z przyczyn losowych nie przystąpił do egzaminu poprawkowego w wyznaczonym terminie, może przystąpić do niego w dodatkowym terminie, określonym przez Dyrektora, ale nie później niż do końca września danego roku. 33. W rozdziale XV w 80 w ust.4 dodano pkt 14 w brzmieniu: 14)wszystkie szczegółowe informacje dotyczące przeprowadzania egzaminu poprawkowego znajdują się w dokumencie Procedura przeprowadzania egzaminu poprawkowego w Szkole Podstawowej nr 4 im. Jana Pawła II w Zespole Szkolno-Przedszkolnym w Lidzbarku Warmińskim. 34. W rozdziale XV w 80 w ust.5 pkt 2,3,4 i 6 usunięto i dodano nowe punkty 2, 3 i 4 w brzmieniu: 2)Począwszy od klasy IV szkoły podstawowej, uczeń, który w wyniku klasyfikacji rocznej uzyskał z obowiązkowych zajęć edukacyjnych średnią ocen
co najmniej 4,75 oraz co najmniej bardzo dobrą ocenę zachowania, otrzymuje promocję w wyróżnieniem. Uczniowi, który uczęszczał na dodatkowe zajęcia edukacyjne lub religię albo etykę, do średniej ocen wlicza się także roczne oceny uzyskane z tych zajęć; 3) W przypadku, gdy uczeń uczęszczał na zajęcia religii i zajęcia etyki, do średniej ocen wlicza się ocenę ustaloną jako średnia z rocznych ocen uzyskanych z obu tych zajęć. Jeżeli ustalona ocena nie jest liczbą całkowitą, ocenę tę należy zaokrąglić do całości w górę; 4)Dyplom na koniec roku szkolnego otrzymuje każdy uczeń kl. III- ej, za postępy w nauce i zachowaniu. 35. W rozdziale XV w 80 w ust.6 w pkt. 1 literę a i literę b usunięto. 36. W rozdziale XV w 80 w ust.6 dodaje się punkt 2a) w brzmieniu: 2a) W przypadku, gdy uczeń uczęszczał na zajęcia religii i zajęcia etyki, do średniej ocen wlicza się ocenę ustaloną jako średnia z rocznych ocen uzyskanych z obu tych zajęć. Jeżeli ustalona ocena nie jest liczbą całkowitą, ocenę tę należy zaokrąglić do całości w górę. 37. W rozdziale XV w 80 w ust.6 w pkt. 7 dodano po słowie finaliści słowo ogólnopolskich. 38. W rozdziale XV w 80 w ust.6 w pkt 7 dodano po słowie finaliści słowo ogólnopolskich. 39. W rozdziale XV w 82 w ust.3 słowo odchylenia zastąpiono słowem dysfunkcje. 40.W rozdziale XVII w 96 dodaje się ust. 32 w brzmieniu: W szkole powołuje się zespół ds. pomoc psychologiczno-pedagogicznej uczniom posiadającym orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego lub orzeczenie o niedostosowaniu społecznym lub zagrożeniem niedostosowania społecznego. 41. W rozdziale XVII w 96 dodaje się ust. 33 w brzmieniu: W skład zespołu wchodzą: wychowawca oddziału jako przewodniczący zespołu, pedagog szkolny oraz nauczyciele specjaliści, zatrudnieni w szkole. 42. W rozdziale XVII w 96 dodaje się ust. 34 w brzmieniu: Zebrania zespołu odbywają się w miarę potrzeb. Zebrania zwołuje wychowawca oddziału, co najmniej z jednotygodniowym wyprzedzeniem.
43. W rozdziale XVII w 96 dodaje się ust. 35 w brzmieniu: W spotkaniach zespołu mogą uczestniczyć: na wniosek Dyrektora szkoły przedstawiciel poradni psychologiczno-pedagogicznej, na wniosek lub za zgodą rodziców ucznia lekarz, psycholog, pedagog, logopeda lub inny specjalista. 44. W rozdziale XVII w 96 dodaje się ust. 36 w brzmieniu: Osoby zaproszone do udziału w posiedzeniu zespołu, a nie zatrudnione w szkole są zobowiązane udokumentować swoje kwalifikacje zawodowe oraz złożyć oświadczenie o obowiązku ochrony danych osobowych ucznia, w tym danych wrażliwych. W przypadku braków w powyższych dokumentach, osoba zgłoszona do udziału w posiedzeniu zespołu przez rodziców lub pełnoletniego ucznia nie może uczestniczyć w pracach zespołu. 45. W rozdziale XVII w 96 dodaje się ust. 37 w brzmieniu: Dla uczniów, o których mowa w ust. 32 zespół na podstawie orzeczenia opracowuje indywidualny program edukacyjno terapeutyczny na okres wskazany w orzeczeniu. Zespół opracowuje program po dokonaniu wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania ucznia, we współpracy, w zależności od potrzeb, z poradnią psychologiczną pedagogiczną. 46. W rozdziale XVII w 96 dodaje się ust. 38 w brzmieniu: Program opracowuje się w terminie 30 dni od dnia złożenia w szkole orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego lub w terminie 30 dni przed upływem okresu, na jaki został opracowany poprzedni program. 47. W rozdziale XVII w 96 dodaje się ust. 39 w brzmieniu: Indywidualny program edukacyjno terapeutyczny ( IPET) zawiera: 1) zakres i sposób dostosowania wymagań edukacyjnych wynikających z programu nauczania do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych ucznia wraz z określeniem metod i form pracy z uczniem; 2) rodzaj i zakres zintegrowanych działań nauczycieli i specjalistów prowadzących zajęcia z uczniem, z tym, że w przypadku: a) ucznia niepełnosprawnego zakres działań o charakterze rewalidacyjnym, b) ucznia niedostosowanego społecznie zakres działań o charakterze resocjalizacyjnym, c) ucznia zagrożonego niedostosowaniem społecznym zakres działań o charakterze socjoterapeutycznym, 3) formy, sposoby i okres udzielania uczniowi pomocy psychologiczno pedagogicznej oraz wymiar godzin, w których poszczególne formy
pomocy będą realizowane, ustalone przez dyrektora szkoły zgodnie z przepisami; 4) działania wspierające rodziców ucznia oraz, w zależności od potrzeb zakres współdziałania z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, w tym z poradniami specjalistycznymi, placówkami doskonalenia nauczycieli, organizacjami pozarządowymi oraz inymi instytucjami działającymi na rzecz rodziny, dzieci i młodzieży. 5) zajęcia rewalidacyjne, resocjalizacyjne i socjoterapeutyczne oraz inne zajęcia odpowiednie ze względu na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne ucznia. 6) w ramach zajęć rewalidacyjnych w programie należy uwzględnić w szczególności: - naukę orientacji przestrzennej i poruszania się oraz naukę systemu Braille'a lub innych alternatywnych metod komunikacji - w przypadku dziecka lub ucznia niewidomego; - naukę języka migowego lub innych alternatywnych metod komunikacji - w przypadku dziecka lub ucznia niesłyszącego lub z afazją - zajęcia rozwijające umiejętności społeczne w tym umiejętności komunikacyjne - w przypadku dziecka lub ucznia z autyzmem, w tym z Zespołem Aspergera 7) zakres współpracy nauczycieli i specjalistów z rodzicami ucznia w realizacji zadań. 48. W rozdziale XVII w 96 dodaje się ustęp 40 w brzmieniu: Zespół, co najmniej dwa razy w roku szkolnym, dokonuje okresowej wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania ucznia, uwzględniając ocenę efektywności pomocy psychologiczno-pedagogicznej udzielanej uczniowi, oraz w miarę potrzeb, dokonuje modyfikacji programu. Oceny poziomu funkcjonowania ucznia i modyfikacji programu dokonuje się, w zależności od potrzeb, we współpracy z poradnią psychologiczno-pedagogiczną, w tym poradnią specjalistyczną." 49. W rozdziale XVII w 96 dodaje się ustęp 41 w brzmieniu: Rodzice ucznia mają prawo uczestniczyć w spotkaniach zespołu, a także w opracowaniu i modyfikacji programu oraz dokonywaniu oceny. Dyrektor szkoły zawiadamia rodziców ucznia o terminie każdego spotkania zespołu i możliwości uczestniczenia w nim. 50. W rozdziale XVII w 96 dodaje się ustęp 42 w brzmieniu: Rodzice ucznia otrzymują, na ich wniosek, kopię programu. 51. W rozdziale XXI w 116 dodaje się do ustępu 6 pkt. 1):
"W przypadku uczniów posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego wydane ze względu na autyzm, w tym Zespół Aspergera, lub niepełnosprawności sprzężone, zatrudnia się dodatkowo: a) nauczycieli posiadających kwalifikacje w zakresie pedagogiki specjalnej w celu współorganizowania kształcenia uczniów niepełnosprawnych, b) w przypadku klas I-III asystenta lub pomoc nauczyciela - z uwzględnieniem realizacji zaleceń zawartych w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego