Efekty objęcia polskiego rolnictwa i obszarów wiejskich Wspólną Polityką Rolną
Plan prezentacji Wybrane efekty realizacji instrumentów Wspólnej Polityki Rolnej w Polsce. Oczekiwania co do przyszłej perspektywy finansowej na lata 2014-2020.
Saldo transferów finansowych pomiędzy Polską a UE w okresie od 1 maja 2004 r. do 30 kwietnia 2015 r. (w mln EUR) Od 1 maja 2004 r. Styczeń-kwiecień 2015 r. Transfery z UE 117 375 7 849 Wpłaty i zwroty do budżetu UE -36 995-1 975 Saldo 80 380 5 874 W Transferach z UE - środki finansowe na Politykę Spójności to 74,9 mld Eur, a na Wspólną Politykę Rolną 38,6 mld Eur.
Transfery środków z budżetu UE związane ze wsparciem rolnictwa i obszarów wiejskich w Polsce od 1 maja 2004 r. do 31 marca 2015 r. (w mld euro, ceny bieżące) 40 35 30 38.1 25 20 15 20.9 15.0 10 5 0 Rolnictwo i rozwój wsi łącznie Płatności bezpośrednie Rozwój wsi 1.5 0.6 Interwencje rynkowe Pozostałe transfery WPR
Wydatki na rolnictwo, rozwój wsi i rynki rolne oraz środki z UE w latach 2005-2014 (w mln zł) 60000 50000 51242 52521 48744 54237 40000 36972 41884 30000 30299 33353 35741 37755 20000 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Źródło: MRIRW 5
Realizacja płatności bezpośrednich w mld zł 16 14 12 10 8 10.29 10.94 Finansowanie wpólnotowe Finansowanie krajowe 10.86 8.70 7.84 11.33 12.59 13.43 6 4 2 0 5.32 4.72 3.56 3.26 4.31 3.88 3.27 2.37 1.53 0.0883
Łączne wsparcie dla polskiego rolnictwa w latach 2004-2015 WYSZCZEGÓLNIENIE [mld zł] Płatności bezpośrednie [2004-2014] (JPO+UPO) 116,9 PROW 2004-2006 13 SPO-Rolnictwo 2004-2006 6,5 SPO-RYBY 2004-2006 1 PROW 2007-2013 65,2 PO RYBY 2007-2013 2,7 Wspólnotowa Organizacja Rynków 7,7 Razem wsparcie 2004-2015 213,0 Źródło: Obliczenia własne SAEPR na podstawie danych ARiMR, MRiRW
Wybrane efekty realizacji PROW 2007-2013 (1) Zmodernizowano 46 tys. gospodarstw rolnych (rolnicy uzyskali pomoc na inwestycje w kwocie prawie 9 mld zł); Rolnicy zakupili ponad 257 tys. maszyn i urządzeń do produkcji roślinnej i zwierzęcej, ponad 42 tys. ciągników rolniczych oraz wybudowali i zmodernizowali ponad 3,6 mln m 2 budynków gospodarczych. Wsparciem rolnośrodowiskowym objęto powierzchnię ponad 3,25 mln ha. Wsparcie otrzymało ponad 890 tys. gospodarstw w ramach ONW. Wzrosła konkurencyjność sektora przetwórstwa rolnospożywczego, dzięki zrealizowanemu wsparciu 1556 różnych projektów na kwotę ponad 2,6 mld zł. Ze wsparcia szkoleniowego skorzystało ponad 225 tys. osób i ponad 155 tys. osób z usług doradczych. Zalesiono blisko 31 tys. ha gruntów rolnych oraz prawie 33,5 tys. ha gruntów innych niż rolne. Ponad 23 tys. młodych rolników otrzymało premię (wypłacono 2,1 mld zł);
Wybrane efekty realizacji PROW 2007-2013 (2) Wybudowano 17 tys. km sieci wodociągowej i kanalizacyjnej, wybudowano 182 oczyszczalnie; wykonano 38 tys. kanalizacji zagrodowych, wybudowano 513 oczyszczalni ścieków. Wybudowano, zmodernizowano i wyposażono prawie 3,8 tys. świetlic, domów kultury, budynków sportowych; powstało ponad 2,3 tys. obiektów sportowych, placów zabaw i miejsc rekreacji oraz ponad 182 km ścieżek rowerowych i szlaków turystycznych. Przeprowadzono ok. 6 tys. szkoleń dla rolników i posiadaczy lasów; Ponad 13,5 tys. osób- rolników lub członków ich rodzin podjęło działalność pozarolniczą (głównie w usługach). Mikroprzedsiębiorcy utworzyli 16,3 tys. nowych miejsc pracy. W ramach osi IV Leader m.in. wybudowano, odbudowano lub przebudowano: 2834 obiekty małej infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej; wyremontowano lub odrestaurowano: 897 świetlic wiejskich oraz innych obiektów pełniących ich funkcje
Jakość produktów rolnych oraz promocja polskiej żywności Uczestnictwo rolników w systemach jakości podnosi jakość wytwarzanej żywności oraz daje konsumentom ważne narzędzie informacji o właściwościach produktu i jego pochodzeniu W ciągu 10 lat od akcesji Komisja Europejska zarejestrowała 36 polskich produktów, co daje Polsce 1. miejsce wśród państw, które przystąpiły do UE w 2004 r. oraz 8 miejsce wśród wszystkich 27 państw członkowskich. Polska żywność zdobywa nowe rynki dzięki współpracy producentów rolnych i przetwórców, ale jednocześnie w konsolidacji tych grup przedsiębiorców tkwią największe rezerwy, jeśli chodzi o dalszy rozwój handlu zagranicznego artykułami rolno-spożywczymi. Od 2004 r. Polska na promocję swoich produktów żywnościowych pozyskała z UE ok. 40 mln euro. Najwięcej środków przeznaczono na promocję produktów mięsnych, mleka i produktów mleczarskich, a także owoców, warzyw i ich przetworów.
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Poprawa konkurencyjności wyniki handlu rolno-spożywczego (mld Eur) 23 21.4 20 17 14 11 8 5 2 3.53.8 Eksport Import Saldo 5.3 4.1 4.4 3.6 0.5 0.9 7.3 5.5 1.7 8.7 13.5 11.7 11.5 10.1 10.3 10.9 9.3 8.1 6.5 2.2 2.0 1.4 2.2 2.6 17.9 15.2 12.6 2.6 20.0 13.6 4.3 14.2 5.7 14.8 6.6-1 -0.3
Wzrost przedsiębiorczości na obszarach wiejskich Obserwuje się istotny wzrost liczby podmiotów gospodarczych działających na obszarach wiejskich w Polsce. W 2004 r. na obszarach wiejskich w systemie REGON było zarejestrowanych 829 tys. podmiotów, a w 2013 r. liczba ta wzrosła do 1 081 tys., tj. o 30,4%. Turystyka wiejska stała się jedną z najbardziej rozpowszechnionych form turystyki alternatywnej. W ostatnim dziesięcioleciu wg danych szacunkowych (GUS i Instytut turystyki) liczba gospodarstw agroturystycznych wzrosła z ok. 6000 (2002 r.) do ponad 8000 (2013 r.).
Środki finansowe dla rolnictwa i obszarów wiejskich w Polsce na lata 2014-2020
mld Eur Budżet na WPR w perspektywach finansowych 500 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 109.6 II filar 342.7 I filar w sumie mniej o ok. 10% 95.6 II filar 312.7 I filar 2007-2013 2014-2020!! Budżet ogólny na WPR został zmniejszony o ok. 44 mld euro (tj. o ok. 10% w porównaniu do obecnego okresu programowania), w tym na płatności bezpośrednie o ok. 30 mld euro natomiast na rozwój obszarów wiejskich o ok. 14 mld euro (po przeliczeniu na ceny bieżące)
Płatności bezpośrednie
Rozwój obszarów wiejskich
Rozstrzygnięcia finansowe: płatności bezpośrednie 23,73 mld euro budżet łączny 23,50 mld euro budżet UE (z przesunięciem 25% środków z II filara) 0,23 mld euro dofinansowanie krajowe
Rozstrzygnięcia finansowe: PROW 2014-2020 13,5 mld euro środki łączne 8,6 mld euro środki unijne 4,9 mld euro środki krajowe
Dodatkowe środki finansowe w ramach polityki spójności na obszarach wiejskich 1,2 mld euro infrastruktura wodno - kanalizacyjna 0,5 mld euro gospodarka wodna 1,5 mld euro rozwój przedsiębiorczości 2,0 mld euro rewitalizacja społeczna i infrastrukturalna na wsi
Fundusze na rolnictwo i rozwój wsi w Polsce w latach 2014-2020 45 40 39,2 42,4 (mld EUR) 35 30 25 20 15 21.8 23,7 17.4 18,7 PS 2007-2013 2014-2020 10 PROW 5 0 Płatności bezpośrednie Rozwój obszarów wiejskich Łącznie PS - polityka spójności PROW - Program Rozwoju Obszarów Wiejskich
Przyszłość płatności bezpośrednich Od 2015 r. rolnicy będą mieli dostęp do: Płatności obowiązkowe (wszystkie państwa): Jednolita płatność obszarowa (44,7%) Płatności za zazielenienie* (30%) Płatność dla młodych rolników ( 2%) (+) Płatności dobrowolne (państwa mogą wybrać): Płatności powiązane z produkcją (do 13% +2%) Płatności dodatkowe (8,3%) System płatności dla małych gospodarstw Przejściowe wsparcie krajowe (do tytoniu) Zasada wzajemnej zgodności (uproszczenie i usprawnienie) * Płatność za praktyki rolne o korzystnym wpływie na klimat i środowisko
Cele nowego systemu płatności bezpośrednich Szczególne wsparcie aktywnych (blisko 91% rolników dysponujących łącznie 7,1 mln ha, tj. ok. 51% powierzchni użytków rolnych zostanie automatycznie uznanych za aktywnych), małych i średnich gospodarstw, które mają szanse na rozwój w warunkach globalizacji rynków. Wsparcie produkcji zdrowej żywności wysokiej jakości. Restrukturyzacja i modernizacja sektora rolnospożywczego.
System płatności bezpośrednich (1) Wsparcie dla rolników aktywnych zawodowo. Jednolita płatność obszarowa i płatność za zazielenienie (ok. 180 EUR/ha) Do powierzchni kwalifikujących się hektarów, będących w posiadaniu rolnika w dniu 31 maja roku, w którym został złożony wniosek. Płatność za zazielenienie przysługuje wszystkim rolnikom również uczestniczącym w systemie dla małych gospodarstw. Wymogi w zależności od powierzchni GO : dywersyfikacja upraw - obowiązuje gosp. od 10 ha GO; utrzymywanie obszarów proekologicznych - obowiązuje gosp. powyżej 15 ha GO Gospodarstwa ekologiczne - automatycznie objęte płatnością za zazielenienie.
System płatności bezpośrednich (2) Płatność dla młodych rolników (2% krajowej koperty finansowej) dla osób, które po raz pierwszy zakładają gospodarstwo, których wiek nie przekracza 40 lat w roku składania wniosku. Limit wspieranej powierzchni: do 50 ha. Stawka ok. 60 EUR/ha Płatność dodatkowa (8,3% krajowej koperty finansowej) Wsparcie do ha z przedziału od 3,01 do 30. Stawka ok. 40 EUR/ha. Płatności związane z produkcją (15% krajowej koperty finansowej). Sektory objęte wsparciem w Polsce i szacunkowe stawki na 2015 r.: ziemniaki skrobiowe (ok. 400 EUR/ha) buraki cukrowe (ok. 400 EUR/ha), pomidory (ok. 400 EUR/ha) owoce miękkie: truskawki i maliny (ok. 250 EUR/ha), len (ok. 200 EUR/ha) konopie włókniste (ok. 200 EUR/ha) bydło (ok. 69 EUR/szt.), krowy (ok. 69 EUR/szt.), owce (ok. 25 EUR/szt.), kozy (ok. 15 EUR/szt.), r. wysokobiałkowe (ok. 240 EUR/ha) chmiel (ok. 480 EUR/ha),
PROW 2014-2020 Głównym celem PROW 2014-2020 będzie wzrost konkurencyjności rolnictwa z uwzględnieniem celów środowiskowych. Większość działań będzie kontynuowana w kształcie zbliżonym do PROW 2007-2013, jednak w PROW 2014-2020 pojawiają się nowe instrumenty wsparcia takie jak: Współpraca; Rolnictwo ekologiczne; Inwestycje w gospodarstwach na obszarach Natura 2000; Inwestycje w gospodarstwach na obszarach OSN; Płatności dla rolników przekazujących małe gospodarstwa; Restrukturyzacja małych gospodarstw; Rozwój usług rolniczych.
PROW 2014-2020 Przewiduje się, że dzięki wsparciu inwestycyjnemu z PROW 2014-2020 dofinansowanych zostanie ok. 200 000 gospodarstw rolnych, utworzonych zostanie ok. 22 000 nowych miejsc pracy oraz powstanie blisko 2 tys. grup producentów. Istotnym elementem wsparcia są również działania na rzecz odtwarzania, ochrony i wzbogacania ekosystemów. Zakłada się, że wsparcie w ramach PROW 2014-2020 zapewni realizacje praktyk korzystnych dla środowiska i klimatu na obszarze 19 % użytków rolnych w Polsce.
Dziękuję za uwagę.