ARIMR DLA WSPIERANIA GOSPODARSTW ROLNYCH ORAZ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI NA OBSZARACH WIEJSKICH

Transkrypt

1 ARIMR DLA WSPIERANIA GOSPODARSTW ROLNYCH ORAZ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI NA OBSZARACH WIEJSKICH Kraków, 6 maja 2014

2 Obszary wiejskie w Polsce Obszary wiejskie w Polsce są zamieszkane przez około 40% mieszkańców kraju. Polska zajmuje 2 miejsce w UE pod względem liczby gospodarstw (19% wszystkich gospodarstw w UE). Liczba gospodarstw rolnych powyżej 1 ha- 1,66 mln Średnia powierzchnia gospodarstwa rolnego w Polsce - 10,4 ha (dane ARiMR) Użytki rolne w Polsce zajmują 60% powierzchni kraju (co stanowi 8,6% UR w UE) 2

3 REALIZACJA INSTRUMENTÓW WSPARCIA

4 Zadania realizowane przez ARiMR w latach Program SAPARD PROW PROW PROW (projekt) SPO "Restrukturyzacja " SPO "Rybołówstwo " PO "Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa " PO Rybactwo i Morze (projekt) Systemy wsparcia bezpośredniego od 2004 r. Wspólna organizacja rynków owoców i warzyw od 2004 r. System identyfikacji i rejestracji zwierząt od 2004 r. Pomoc krajowa od 1994 r. 4

5 Struktura udzielonego wsparcia przez ARiMR od 1994 r. w mld zł, wg stanu na r. Systemy wsparcia bezpośredniego 104,1 PROW ,9 Pomoc krajowa PROW SPO Restrukturyzacja Wspólna organizacja rynków owoców i warzyw Program SAPARD PO RYBY SPO Rybołówstwo Wspólna polityka rybacka 19,7 10,9 6,6 6,2 4,5 3,3 1,0 0,002 RAZEM ponad 211 mld zł płatności w latach płatności w latach do

6 Roczne transfery środków w ARiMR (pomoc unijna i krajowa) w mld zł, wg stanu na r. W okresie 10 lat członkowstwa w UE ARiMR wypłaciła beneficjentom blisko 200 mld zł 25,7 26,0 28,9 11,3 16,7 14,2 18,3 18,6 20,5 14,7 3,

7 Systemy wsparcia bezpośredniego realizowane w Kampaniach Od 2004 roku, co roku ok. 1,4 miliona rolników otrzymuje wsparcie w ramach płatności bezpośrednich. Do r. otrzymali ponad 104 mld zł 12,2 12,6 14,1 13,7 14,2* 13,4 8,2 8,3 8,6 6,3 6, Kampanie * przewidywana kwota wsparcia dla całej kampanii

8 Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata wg stanu na r. ARiMR największą agencją płatniczą w Europie PROW największym programem pomocowym dla polskiego rolnictwa Polska największym wśród krajów UE beneficjentem środków EFRROW RAZEM blisko 55 mld zł 4,71 6,54 8,43 9,98 11,55 10,66 2,93 0, ARiMR jako akredytowana agencja płatnicza realizuje płatności dla wszystkich działań PROW Płatności realizowane będą do 2015 roku. 8

9 PO Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa wg stanu na r. Wspierane przedsięwzięcia na rzecz: uzyskania trwałej równowagi między zasobami morskimi a zdolnością połowową polskiej floty rybackiej, stworzenia nowoczesnego i konkurencyjnego sektora rybackiego w Polsce Oś 1 Środki na rzecz dostosowania floty rybackiej 640,8 19% Struktura zrealizowanych płatności w mln zł Oś 2 Akwakultura, rybołówstwo śródlądowe, przetwórstwo i obrót produktami rybołówstwa i akwakultury 1 015,7 31% RAZEM 3,3 mld zł Oś 5 Pomoc techniczna 95,6 3% Oś 4 Zrównoważony rozwój obszarów zależnych od rybactwa 732,5 22% Oś 3 Środki służące wspólnemu interesowi 830,5 25%

10 Wspólna organizacja rynków owoców i warzyw wg stanu na r. Liczba wstępnie uznanych grup producentów Liczba uznanych organizacji producentów W ramach wspólnej organizacji rynków owoców i warzyw zrealizowano płatności na kwotę 6,2 mld zł, w tym: Wstępnie uznanym grupom producentów owoców i warzyw 6 074,8 mln zł (6,1 mld zł) dla wstępnie uznanych grup producentów na inwestycje i pokrycie kosztów administracyjnych; Uznanym organizacjom producentów owoców i warzyw 13,9 mln zł na dofinansowanie funduszu operacyjnego/programów operacyjnych (m.in. poprawa jakości produktu, marketing, usługi doradcze, ochrona środowiska); Organizacjom producentów dostarczających pomidory do przetwórstwa w latach gospodarczych ,8 mln zł. 10

11 System identyfikacji i rejestracji zwierząt Jest to ważne ogniwo w systemie zapewnienia bezpieczeństwa zdrowotnego żywności w handlu Działania ARiMR : wydaje rolnikom kolczyki i paszporty dla zwierząt i nadzoruje obrót zwierzętami prowadzi rejestr zwierząt gospodarskich oznakowanych (obejmuje on: bydło, owce, kozy i świnie) świnie 12,4 65,0% W bazie danych tego systemu gromadzone są informacje na temat: posiadaczy zwierząt, bydło 6,4 33,5% owce 0,2 1,3% kozy 0,04 0,2% zwierząt i ich miejsc przebywania, w mln szt. i w % przemieszczeń zwierząt. 11

12 FINANSOWE EFEKTY WSPARCIA wg stanu na r. 12

13 Wsparcie z ARiMR na rozwój i inwestycje w gospodarstwach rolnych oraz na gospodarowanie na niekorzystnych rolniczo obszarach z programów współfinansowanych z UE młodych rolników (SPO i PROW ) 2,3 mld zł dostosowujących się do standardów UE (PROW ) 2,4 mld zł modernizujących się (SAPARD, SPO, PROW ) 10,9 mld zł niskotowarowych (PROW i PROW ) 3,5 mld zł wspieranie rozwoju i inwestycji w gospodarstwach rolnych ponad 20 mld zł dotkniętych klęskami (PROW ) 0,4 mld zł grup producentów rolnych (PROW i PROW ) 0,6 mld zł uczestniczących w systemach jakości żywności (PROW ) 31,4 mln zł Wsparcie z ARiMR na gospodarowanie na niekorzystnych rolniczo obszarach (PROW , PROW ) - 13,2 mld zł 13

14 Wsparcie z ARiMR na rozwój przedsiębiorczości i tworzenie miejsc pracy na obszarach wiejskich Wspieranie pozarolniczej działalności na obszarach wiejskich 3,3 mld zł Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej (SAPARD, SPO, PROW ) 1,9 mld zł Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw (PROW ) 1,4 mld zł 14

15 Środki finansowe na poprawę infrastruktury w rolnictwie i na obszarach wiejskich Wspieranie poprawy infrastruktury w rolnictwie i na obszarach wiejskich blisko 12 mld zł Usługi i infrastruktura (SAPARD, PROW ) 6,8 mld zł Odnowa i rozwój wsi (SPO, PROW ) 3,5 mld zł Scalanie i melioracje (SPO, PROW ) 1,4 mld zł 15

16 Wsparcie rozwoju przetwórstwa żywności w mld zł SPO Restrukturyzacja 1,7 32% RAZEM ponad 5,3 mld zł PROW ,1 39% Program SAPARD 1,5 29% 16

17 Wsparcie z ARiMR na ochronę środowiska i krajobrazu w Polsce Wybrane cele środowiskowe programów wdrażanych przez ARiMR: Zachowanie walorów krajobrazowych; Promocja przyjaznych środowisku systemów produkcji rolnej (stały wzrost gospodarstw ekologicznych z 2,3 tys. w 2003 r. do 21 tys. w 2010 r.); Utrzymanie cennych siedlisk na obszarach użytkowanych rolniczo; Zapobieganie zanieczyszczeniu gleby, wód, powietrza i erozji gleby; Zalesianie użytków rolnych o niskiej przydatności dla rolnictwa (zalesiono 72,5 tys. ha); wsparcie dla lasów zniszczonych przez katastrofy. wspieranie środowiska naturalnego 10,2 mld zł program rolnośrodowiskowy (PROW i PROW ) 8,6 mld zł zalesianie gruntów rolnych oraz gruntów innych niż rolne (PROW i PROW ) 1,2 mld zł wsparcie dla lasów zniszczonych przez katastrofy (SPO i PROW ) 0,4 mld zł Programem rolnośrodowiskowym objęto powierzchnię 2,5 mln ha UR oraz 56,9 tys. zwierząt 17

18 Wsparcie ARiMR na zmiany pokoleniowe na wsi odmłodzenie polskiej wsi RAZEM 11 mld zł PROW ,9 mld zł PROW ,1 mld zł 18

19 Efekty wsparcia ARiMR na aktywizację społeczności lokalnych pilotażowy program LEADER (SPO) 97,9 mln zł -tworzenie LGD, -szkolenia, -animacja społeczności lokalnych. funkcjonowanie lokalnej grupy działania (PROW ) 349,6 mln zł -realizacja wydarzeń o charakterze promocyjnym oraz szkoleń lokalnych liderów, -szkolenia kadr i realizacja badań nad obszarem objętym LSR. aktywizacja społeczności lokalnych blisko 820 mln zł wdrażanie lokalnych strategii rozwoju w zakresie małych projektów (PROW ) 355,0 mln zł -organizacja imprez kulturalnych, rekreacyjnych lub sportowych, -rozwój infrastruktury turystycznej oraz baz informacji turystycznej, -kultywowanie miejscowych tradycji, obrzędów i zwyczajów, promocja lokalnej twórczości kulturalnej. wdrażanie projektów współpracy (PROW ) 17,2 mln zł międzyregionalnej i międzynarodowej w zakresie: -turystyki. -kultury i dziedzictwa kulturowego, -natury i środowiska naturalnego, -edukacji i nowych technologii i know how. 19

20 WYBRANE EFEKTY WSPARCIA

21 Wybrane efekty wsparcia w ramach PROW Zmiany w gospodarstwach rolnych: zwiększenie średniej powierzchni gospodarstwa w Polsce z 7,5 ha w 2004 do 10,4 ha w 2013 r.; unowocześnienie parku maszynowego oraz sprzętu rolniczego - zakupiono blisko 250,8 tys. różnego rodzaju sprzętu ruchomego, maszyn, narzędzi i urządzeń, w tym 39,2 tys. ciągników; odnowienie infrastruktury w gospodarstwach rolnych: wybudowano bądź zmodernizowano 3,3 mln m 2 powierzchni różnego rodzaju budynków w gospodarstwach rolnych, wybudowano bądź zmodernizowano 512,1 tys. m 2 powierzchni służącej do produkcji i sprzedaży bezpośredniej, rozwój nowoczesnych plantacji - założono bądź zmodernizowano 13,7 tys. ha sadów i plantacji wieloletnich;. 21

22 Wybrane efekty wsparcia w ramach PROW Zmiany w gospodarstwach rolnych: wzrost dochodów w rolnictwie (w latach średniorocznie ponad dwukrotnie wyższe niż przed akcesją); Ponad 50% dochodów rolników stanowią przekazywane przez ARiMR, różnego rodzaju unijne wsparcie (raport Fundacji na rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa Polska wieś 2012 ). zmiany pokoleniowe na wsi odmłodzenie polskiej wsi wg badań EUROSTATU średni wiek polskiego rolnika jest najniższy w UE, 23,2 tys. młodych rolników otrzymało premię na rozpoczęcie działalności, (średnia powierzchnia gospodarstw młodych rolników wynosi 15,8 ha i jest wyższa (o 51%) od średniej krajowej (10,4 ha), a średni wiek rolników przejmujących gospodarstwa wynosił ponad 31 lat), ARiMR wydała 19,9 tys. decyzji o przyznaniu renty strukturalnej. 22

23 Wybrane efekty wsparcia w ramach PROW Zmiany infrastruktury obszarów wiejskich: Wsparcie infrastruktury : zaopatrzenia w wodę, odprowadzania ścieków i dostępności usług poprawiły standard życia mieszkańców i przyczyniły się do zwiększenia atrakcyjności inwestycyjnej obszarów wiejskich. Wybudowano bądź wyremontowano: 15,4 tys. km sieci wodociągowej i kanalizacyjnej; 33,1 tys. kanalizacji zagrodowych; 420 oczyszczalni ścieków; stworzyły system zbioru, segregacji, wywozu; odpadów komunalnych dla 245,8 tys. ton; stworzono możliwość wytwarzania 209,9 MW energii ze źródeł odnawialnych, w szczególności z wiatru, wody, energii geotermalnej, słońca, biogazu albo biomasy; wybudowano bądź zmodernizowano 64 targowiska. 23

24 Wybrane efekty wsparcia w ramach PROW Zmiany infrastruktury obszarów wiejskich: Poprawianie i rozwijanie infrastruktury związanej z rozwojem i dostosowywaniem rolnictwa i leśnictwa scalono blisko 88,5 tys. ha gruntów; ochroną przeciwpowodziową objęto powierzchnię 18,6 tys. ha użytków gruntowych; wybudowano i ukształtowano 173,5 km wałów przeciwpowodziowych; wybudowano cztery zbiorniki wodne o objętości 6,7 mln m 3 oraz 145 budowli piętrzących. 24

25 Wybrane efekty wsparcia w ramach PROW Zmiany atrakcyjności gospodarczej terenów wiejskich: Rozwój sektora usług (w tym turystycznych), handlu i rzemiosła Powstawanie i rozwój mikroprzedsiębiorstw utworzono 15,5 tys. miejsc pracy w ramach działań: 311, 312, 413 (311 i 312) (wg danych ankiet monitorujących), spadek stopy bezrobocia w gospodarstwach domowych użytkujących gospodarstwa rolne z 9,2% w 2004 r. do 5,8% w 2012 r., W 2010 r. działalność pozarolniczą na własny rachunek prowadziło na wsi ok. 460 tys. osób (w miastach 1,27 mln osób), co oznacza wzrost o prawie 40% w porównaniu do roku 2003 (w miastach o 18,2%)*. *dane ARiMR, Raport o stanie wsi, www 25

26 Wybrane efekty wsparcia w ramach PROW Poprawa jakości życia na wsi: wybudowano, zmodernizowano lub wyposażono: 5,6 tys. obiektów pełniących funkcje rekreacyjne, sportowe i społeczno-kulturalne, w tym świetlice i domy kultury; blisko 4 tys. obiektów sportowych, placów zabaw, miejsc rekreacji; 1,6 tys. obiektów małej architektury; 533 terenów zielonych, parków i innych miejsc wypoczynku; 295,5 km ścieżek rowerowych i szlaków turystycznych; odnowiono: 624 elewacji zewnętrznych i dachów w budynkach architektury sakralnej; 52 pomniki historii i miejsc pamięci; zagospodarowano 159 zbiorników i cieków wodnych w celu rekreacji lub poprawy estetyki miejscowości. 26

27 Wybrane efekty wsparcia w ramach PROW Zmiany w przemyśle rolno-spożywczym: modernizacja zakładów przetwórstwa - w ramach działania 123 PROW przyznano wsparcie dla 1,1 tys. przedsiębiorstw przetwórczych. poprawa konkurencyjności przetwórstwa rolno-spożywczego wzrost udziału eksportu rolno-spożywczego w eksporcie ogółem z 8,4% w 2003 r. do 13,1% w 2013r.; wzrost wartości sprzedaży artykułów rolno-spożywczych w eksporcie z 5,2 mld euro w roku 2004 r. do 19,9 mld euro w roku 2013 r. 27

28 Wybrane efekty wsparcia dystrybuowanego przez ARiMR - rybactwo w ramach PO Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa udzielono wsparcia 164 zakładom przetwórczym i handlowym w ramach inwestycji w zakresie przetwórstwa i obrotu; zmodernizowano 393 statki; zmodernizowano 14 portów rybackich i przystani; 239 gospodarstw rybackich otrzymało wsparcie na rozwój i modernizację swoich gospodarstw ; 384 rybaków skorzystało ze wsparcia ze strony Agencji w ramach środka 1.5 Rekompensaty społeczno-gospodarcze w celu zarządzania krajową flotą rybacką ; Agencja wypłaciła rekompensaty 549 prywatnym i publicznym przedsiębiorcom, którzy zobowiązali się stosować w swoich gospodarstwach rybackich tradycyjne, przyjazne środowisku praktyki i techniki hodowli; Przeprowadzono 80 kampanii promocyjnych produktów rybnych; Polska jest obecnie potentatem w przetwarzaniu ryb. Blisko 60% jest eksportowana. 28

29 Przeobrażenia polskiej wsi w okresie członkowstwa Polski w UE* Poprawa oceny sytuacji finansowej własnego gospodarstwa domowego przez rolników % 45% 13% % 48% 28% dobrze ani dobrze ani źle źle Wzrost zadowolenia rolników z faktu, iż mieszkają na wsi, a nie w mieście % 7% % 13% zadowolony niezadowolony * Na podstawie badań Polska wieś i rolnictwo ( ) wykonanych na zlecenie: MRiRW, ARiMR, ARR, ANR, KRUS 29

30 PERSPEKTYWA

31 PROW cele i priorytety Cele Programu Poprawa konkurencyjności rolnictwa Zrównoważony rozwój terytorialny obszarów wiejskich Zrównoważone zarządzanie zasobami naturalnymi Priorytety ułatwianie transferu wiedzy i innowacji w rolnictwie, leśnictwie i na obszarach wiejskich; poprawa konkurencyjności wszystkich sektorów rolnictwa i zwiększenie rentowności gospodarstw rolnych; poprawa organizacji łańcucha żywnościowego i promowanie zarządzania ryzykiem w rolnictwie; odtwarzanie, chronienie i wzmacnianie ekosystemów zależnych od rolnictwa i leśnictwa; wspieranie efektywnego gospodarowania zasobami i przechodzenia na gospodarkę niskoemisyjną i odporną na zmianę klimatu w sektorach: rolnym, spożywczym i leśnym; zwiększanie włączenia społecznego, ograniczenie ubóstwa i promowanie rozwoju gospodarczego na obszarach wiejskich. 31

32 Fundusze na rolnictwo i rozwój wsi w Polsce w latach , w mld euro RAZEM 39,2 mld euro RAZEM 42,4 mld euro 5,2 17,4 13,5 21,8 23, płatności bezpośrednie rozwój obszarów wiejskich polityka spójności Z polityki spójności na rozwój obszarów wiejskich przewidziano 5,2 mld euro, na: - infrastrukturę wodno-kanalizacyjną - gospodarkę wodną - rozwój przedsiębiorczości - rewitalizację społeczną i infrastrukturalną na wsi 32

33 O charakterze inwestycyjnym: Główne kierunki wsparcia rozwoju obszarów wiejskich młody rolnik modernizacja gospodarstw przetwórstwo restrukturyzacja małych gospodarstw (działanie nowe) wsparcie działalności pozarolniczej w formie premii (działanie nowe) podstawowe usługi i odnowa wsi Pozostałe: płatności dla obszarów ONW zalesianie przywracanie potencjału po klęskach żywiołowych program rolnośrodowiskowoklimatyczny rolnictwo ekologiczne grupy producentów współpraca (działanie nowe) transfer wiedzy i działalność informacyjna (działanie nowe) doradztwo systemy jakości produktów rolnych scalanie gruntów 33

34 Nowy budżet Nowa szansa Wielkie wyzwanie 34

35 Dziękuję za uwagę!