Danuta Kliszewska- Zazay Rodzina na rozdrożu - więc zanim podejmiesz decyzję (cykl trzech lekcji) Informacja o scenariuszu: Scenariusz lekcji wychowawczej dla gimnazjum lub szkoły ponadgimnazjalnej Temat: Rodzina w życiu człowieka. W dobie masowych migracji zarobkowych z Opolszczyzny do pracy za granicą długotrwała rozłąka rodzin, a w konsekwencji osłabienie więzi i częsty ich rozpad, staje się zjawiskiem powszechnym. Niniejsze lekcje mają za zadanie uświadomić uczniom ogromną rolę rodziny w kształtowaniu i prawidłowym rozwoju emocjonalnym człowieka, pokazać rodzinę jako wartość uniwersalną, o którą warto zabiegać, wskazać, że konsekwencje decyzji podejmowanych w rodzinie dotykają wszystkich jej członków i tym samym zachęcić uczniów do głębszego zastanowienia się gdy sami być może staną przed trudnymi wyborami. Cele zajęć: Po zakończeniu zajęć uczeń : Potrafi wyjaśnić pojęcie rodziny w jej szerokim znaczeniu. Ma świadomość jej ważnej roli w życiu człowieka. Nazywa problemy trapiące współczesną rodzinę i zna ich przyczyny. Potrafi wskazać kryteria odpowiedzialnych wyborów. Zna zasadę konieczności określania dobrych i złych stron każdej decyzji. Metody pracy: Praca w małych grupach. Burza mózgów. Drama. Dyskusja kielecka. Metoda SWOT Środki dydaktyczne : Słownik języka polskiego. Słownik frazeologiczny języka polskiego. Literatura
Elementarne pojęcia pedagogiki społecznej i pracy socjalnej. Pod red. D. Lalak i T. Pilcha, Warszawa 1999 Przebieg zajęć: Czas Czynności nauczyciela i uczniów Materiały Uwagi. 1. Nauczyciel przedstawia uczniom temat lekcji oraz jej cele. Prosi uczniów, aby powiedzieli jak rozumieją pojęcie rodzina., z czym ono się im kojarzy, 2. czyta ze słownika frazeologicznego związki wyrazów i wyrażenia ze słowem rodzina, pyta o wyrazy pokrewne., przysłowia, piosenki, filmy na ten temat 3. Uczniowie uzupełniają w dyskusji kieleckiej stwierdzenia : 1. Najważniejsze skojarzenie z pojęciem rodzina to:. 2. Mocną stroną rodziny jest. 3. Rodzina się rozpada, gdy 4. Kiedy założę rodzinę,.. Uczniowie grupują odpowiedzi, następnie dokonują podsumowania karteczek z odpowiedziami a wybrany przez grupę 1,2,3,4- uczeń czyta na głos wypowiedzi zebrane obszary. Cele najlepiej przedstawiać w języku ucznia, tzn. tak aby brzmiały w sposób jak najmniej urzędowy i były dla niego zrozumiałe 10.. 2. Nauczyciel dzieli uczniów na małe (4-6 os) grupy. Prosi uczniów,aby zastanowili się w grupach, jak najdokładniej opisać, co kryje się za pojęciem rodzina i przygotowali własną definicję. Uczniowie zapisują ja na otrzymanych od nauczyciela kartkach papieru. 3.Każda grupa wybiera przedstawiciela, który prezentuje definicję na forum klasy, następnie umieszcza ją na tablicy za pomocą np. magnesów Kartki papieru Uczniowie pracują metodą burzy mózgów, a następnie selekcjonują pomysły i precyzują odpowiedzi. Każda grupa będzie miała prawdopodobnie nieco inną definicję. 1 4.Nauczyciel inicjuje dyskusję, której wynikiem będzie stworzenie definicji rodziny, która zaakceptują wszyscy uczniowie, Definicję tę zapisuje na tablicy, następnie, dla porównania, odczytuje definicję rodziny wg. ujęcia socjologicznego, ze słownika języka polskiego, innych źródeł.. Nauczyciel zadaje pytanie, co sprzyja wzmacnianiu więzi rodzinnych, a co je osłabia. Uczniowie wypowiadają się spontanicznie. Wybrane przykłady zapisuje na tablicy nauczyciel lub poproszony o to uczeń Materiał pomocniczy 1 (trzy definicje rodziny do wyboru) Nauczyciel tak kieruje dyskusją, aby wypracowana definicja była precyzyjna. Odpowiedzi powinny być konkretne, krótkie i precyzyjne.
6. Podsumowanie. Po ponownym odczytaniu wspólnej definicji rodziny oraz przytoczeniu kilku przykładów czynników wzmacniających i szkodzących więziom rodzinnym, nauczyciel prosi uczniów o sformułowanie wniosku na temat roli rodziny. Chętni przedstawiają je na forum np.: w postaci tez, które można rozwinąć w zadaniu domowym(dowolną formą wypowiedzi) Chodzi o sformułowanie wniosku, że rodzina jest wartością uniwersalną, o którą trzeba i warto zabiegać. Materiał pomocniczy 1 Rodzina jako środowisko wychowawcze- w sposób zamierzony i niezamierzony; zracjonalizowany i spontaniczny oddziałuje na osobowość dziecka; wytycza i utrwala określony (przez siebie uznawany i preferowany) zestaw wartości, które ukierunkowują jego aktywność i postępowanie przez cale życie Rodzina jako instytucja społeczno- wychowawcza- opiera się na instytucji małżeństwa; jest jednostka prawną, gospodarczą i społeczna; ma do spełnienia zadania: ekonomiczne, prokreacyjne, w szczególności edukacyjne; rozwija doniosłą działalność opiekuńczowychowawczą wprowadzając swoich członków do życia społecznego, kulturalnego i zawodowego- we współpracy z innymi instytucjami. Rodzina w ujęciu pedagogicznym- grupa mała i pierwotna, środowisko i system edukacyjny oraz instytucja socjalizacyjno- wychowawcza i wspólnota emocjonalno- kulturowa
Rodzina na rozdrożulekcja druga Temat: Rozłąka w rodzinie i jej konsekwencje. Czas Czynności nauczyciela i ucznia Materiały Uwagi 3 1. Wstęp. Nauczyciel prosi uczniów o przypomnienie wniosków z poprzedniej lekcji,, co wpływa na osłabienie więzi rodzinnych. 8 1 1 2. Następnie prosi uczniów o wyłonienie najważniejszych problemów, które trapią współczesną, przeciętną polską rodzinę. Uczniowie odpowiadają spontanicznie. Odpowiedzi są zapisywane na tablicy. 3. Nauczyciel informuje uczniów, że problemem, którym będą się zajmować na tej konkretnej lekcji jest rozłąka i jej konsekwencje. Dzieli uczniów na trzy grupy. Przedstawiciele każdej z nich losują kartkę z przydzieloną rolą do symulacji wg załączonego polecenia. 4. Nauczyciel przypoa zasady dramy.. Uczniowie przygotowują swego przedstawiciela do roli.instruują, podpowiadają,, przekazują uwagi, dają wskazówki.po zakończeniu pracy w grupach nauczyciel informuje uczniów, że wszyscy przygotowywali się w grupach do odegrania scenki na forum przez reprezentantów poszczególnych grup. Scenka powinna zakończyć się podjęciem decyzji przez głównego bohatera, którą zapisze na kartce i wręczy nauczycielowi. 6. Nauczyciel jako jedyny zna decyzję podjętą przez głównego bohatera. Zanim ją ogłosi, pyta uczniów, jaką decyzję ich zdaniem podjął ojciec rodziny. Na zakończenie ogłasza tę właściwą i prosi bohatera o jej krótkie uzasadnienie. Materiał 2, 3, 4 jest propozycją sytuacji, nauczyciel może zaproponować własną) Ważne jest aby w grupie problemów pojawiła się długotrwała rozłąka Poszczególne grupy nie powinny wiedzieć nad czym pracują pozostałe. Nauczyciel monitoruje pracę grup, aby upewnić się, że właściwie wykonują polecenia Wykorzystujemy tu jedną z technik metody zw. drama, czyli przedstawienie. Rolą widowni jest podrzucanie argumentów przedstawicielowi własnej grupy w razie potrzeby. Sytuacja do odegrania zarysowana jest celowo -dosyć enigmatycznie; trudno stwierdzić jak potoczy się argumentacja w czasie odgrywania ról i uzasadnienie decyzji. Decyzja, jaką by nie była, stanowi punkt wyjścia do ostatniej z cyklu lekcji Rodzina na rozdrożu.
Materiał 1. Jesteś ojcem rodziny, masz stałą pracę, ale bardzo przeciętne dochody. Często dorabiasz po godzinach, późno wracasz do domu. Pojawiła się okazja do lepiej płatnej pracy zagranicą i postanowiłeś z niej skorzystać. Przekonaj żonę i dwoje nastoletnich dzieci do tego pomysłu. Materiał 2. Jesteś żoną i matką, masz ustabilizowaną,choć przeciętną sytuację materialną. Twój zapracowany, często i tak nieobecny w domu mąż pragnie wyjechać do pracy zagranicę; Wysłuchaj jego argumentów ( spróbuj przewidzieć niektóre z nich) i powiedz mu o swoich obawach związanych z jego planami. Materiał 3. Jesteście przeciętną rodziną o ustabilizowanej sytuacji materialnej. Wasz zapracowany, i tak rzadko mający dla was chwilę czasu, ojciec, podjął decyzję o wyjeździe do pracy za granicą, przedstawcie mu swój punkt widzenia na tę sprawę w czasie zebrania rodzinnego.
Rodzina na rozdrożu, lekcja trzecia. Temat: Gdy rodzina się rozstaje. czas Czynności nauczyciela i ucznia materiały uwagi 2 1. Wprowadzeniem do lekcji może być piosenka Grzegorza Turnau o rozstaniach lub inna tematycznie związana z rozstaniami, wybrana przez nauczyciela. 2. Nauczyciel prosi uczniów odgrywających rolę ojca rodziny na poprzednich zajęciach, aby przypomniał jaką decyzję podjął i 12 8 10 8 dlaczego. 3. Nauczyciel dzieli klasę na 4 grupy i prosi,aby grupy spróbowały przewidzieć jak najwięcej konsekwencji pozytywnych i negatywnych decyzji wyjazdu. 4.Po zakończeniu pracy w grupach,każda z nich przedstawia wyniki pozostałym; grupy pracujące nad tą samą kwestią uzupełniają swoje wypowiedzi. Odpowiedzi wpisujemy na planszę przymocowaną do tablicy..nauczyciel ponownie dzieli uczniów na grupy, tym razem 4 -osobowe i prosi, aby do każdego problemu znaleźli możliwie najwięcej rozwiązań. 6.Po zakończeniu pracy grupy przedstawiają rezultaty, dyskutują, wnioskują 6.W ramach podsumowania pracy nauczyciel może zapytać uczniów, ilu z nich, będąc na miejscu ojca przykładowej rodziny, zmieniłoby decyzję o wyjeździe w obliczu przedstawionych faktów. Nauczyciel konkluduje, że każda decyzja pociąga określone konsekwencje, a świadomość konsekwencji może pomóc podjąć właściwą decyzję i znaleźć rozwiązanie dla problemów z niej wynikających. Materiał pomocniczy Ćwiczenie można poprowadzić metodą SWOT, rybiego szkieletu lub zastosować, klasyczną analizę problemu. Materiał pomocniczy ( ten sam co poprzednio) Ćwiczenie to ma na celu uświadomienie uczniom, że każda decyzja pociąga za sobą określone konsekwencje Nauczyciel, aby nie zwalniać tempa lekcji powinien sprawnie zorganizować zapisywanie wypowiedzi. Ćwiczenie to pomoże uczniom uświadomić sobie że z trudnych sytuacji też jest wyjście
Materiał pomocniczy WYJEŻDŻAM ZOSTAJĘ Za Przeciw Za Przeciw WYJEŻDŻAM ZOSTAJĘ Problem Rozwiązanie Problem Rozwiązanie Korekta :Mirosława Berezowska WOM Opole