Spis treści Obecność w życiu innych (Andrzej Gordon, Lech Drożdżyński)... 13 Wstęp... 21 Rozdział I Powroty do Itaki... 37 Jeżeli kiedy w tej mojej krainie... 37 Gdzie góry moje błękitnieją mrokiem... 46 Leśniczówka... 50 W Arkadii lat chłopięcych... 56 Nadwiślański gród księcia Sambora... 62 Moja nauczycielka kraju ojczystego... 68 Wielkopolska... 74 Rozdział II Krajoznawstwo i turystyka w kontekście nauki... 83 Istota krajoznawstwa... 85 Cele i funkcje krajoznawstwa oraz związanej z nim edukacji... 88 Treści, zasady, metody i formy krajoznawstwa oraz edukacji z tego zakresu... 91 Rozdział III Piętnaście lat obecności Tatrzańskich Seminariów Naukowych Edukacja jutra u stóp Giewontu... 99 Problematyka dyskursów... 102 Tatrzański charakter seminariów.... 109 Uczestnicy Tatrzańskich Seminariów Naukowych Edukacja jutra... 113 Publikacje... 115 Przesłanie i podziękowania... 116

6 Spis treści Rozdział IV Naczelna wartość krajoznawstwa i turystyki... 119 Pojęcie turystyki i krajoznawstwa... 120 Krajoznawstwo i turystyka jako wartości... 123 Ojczyzna wśród innych wartości... 123 Rozumienie Ojczyzny... 134 Ojczyzna w opinii 1872 respondentów... 136 Podstawowa wartość krajoznawstwa i turystyki... 144 Rozdział V Wycieczki, które uczą i wychowują... 147 Istota i rodzaje wycieczek... 149 Funkcje i dysfunkcje wycieczek... 152 Dokąd wybierać się na wycieczki?.... 156 Dlaczego nauczyciele bronią się przed organizacją wycieczek?... 160 Jak zwiększyć efekty dydaktyczno-wychowawcze wycieczek?... 162 Konkluzje... 164 Rozdział VI Zielone szkoły... 167 Idea organizowania zielonych szkół... 169 Istota, cele, funkcje i rodzaje zielonych szkół... 172 Wieloaspektowe i holistyczne postrzeganie rzeczywistości... 175 Zdrowotne aspekty zielonych szkół... 176 W symbiozie z otaczającym światem przyrody... 179 Rozdział VII Wakacyjne wędrówki... 185 Istota, rodzaje i cele wakacyjnych wędrówek... 186 Uczestnicy obozów wędrownych.... 189 Przygotowania do wakacyjnych wędrówek... 190 Zalecenia i dni gotowości... 200 Na obozach wędrownych... 202 Opinie uczestników o wakacyjnych wędrówkach źródłem ich doskonalenia... 215 Bilansowanie wyników obozów wędrownych... 216 Rozdział VIII Z plecakiem po górach domowych Stanisława Vincenza... 219 Zachęta do wakacyjnych wędrówek w Karpatach Wschodnich.... 220

Spis treści 7 Góry domowe Stanisława Vincenza... 222 Gorgany.... 222 Świdowiec... 229 Czarnohora... 231 Rozdział IX Animatorzy krajoznawstwa i turystyki... 247 Wzorzec przewodnika edukacji szkolnej i pozaszkolnej w świetle literatury... 249 Podmiotowość i partnerstwo przewodników i młodzieży w procesie poznawania Ojczyzny... 254 Cechy charakterystyczne przewodników wycieczek i wakacyjnych wędrówek w opinii respondentów... 260 Język animatorów edukacji szkolnej i pozaszkolnej... 268 Kształcenie, dokształcanie i doskonalenie nauczycieli kraju ojczystego... 279 Poszukiwanie efektywnego modelu kształcenia nauczycieli edukacji szkolnej i pozaszkolnej... 285 Rozdział X O pełniejsze wykorzystanie walorów krajoznawstwa w wychowaniu dzieci i młodzieży... 291 Możliwości i ograniczenia krajoznawstwa i turystyki w działalności wychowawczej szkoły... 292 Krajoznawstwo i turystyka w szkole wymagają stworzenia dla nich trwałych podstaw teoretycznych... 295 Program działania otwarty na oczekiwania dzieci i młodzieży... 298 Krajoznawstwo i turystyka w centrum uwagi społeczności szkoły... 300 Uwagi końcowe... 301 Zakończenie... 303 Bibliografia... 309 Pełna bibliografia prac prof. zw. dra hab. Kazimierza Denka poświęcona krajoznawstwu i turystyce za lata 1959-2011 (oprac. Danuta Hyżak)... 329 Nota o Autorze... 353 About the Author... 357

ContentS Presence in the life of others (Andrzej Gordon, Lech Drożdżyński)... 13 Introduction... 21 I. Returning to Ithaka... 37 If ever in that my country... 37 Where my mountains grow blue in the twilight... 46 Forrester s lodge... 50 In Arcadia of the boyhood... 56 Duke Sambor s town upon Vistula... 62 My teacher of my fatherland... 68 Wielkopolska... 74 II. Regional studies in the context of education.... 83 The essence of regional studies.... 85 Goals and functions of regional studies and related education... 88 Content, principles, methods and forms of regional studies and education in this area.... 91 III. 15 Years of Education of Tomorrow Tatra Scientific Symposium at the foot of mount Giewont... 99 Discourse issues... 102 Tatran nature of the seminars.... 109 Participants of Education of Tomorrow Tatra Scientific Symposium... 113 Publications... 115 Idea and acknowledgments... 116

10 Spis treści IV. Primary value of regional studies and tourism... 119 Notion of tourism and regional studies... 120 Regional studies and tourism as values... 123 Homeland among other values... 123 Understanding Homeland... 134 Homeland as seen by 1872 respondents... 136 Basic value of regional studies and tourism... 144 V. Trips that teach and educate.... 147 Essence and types of trips... 149 Functions and dysfunctions of trips... 152 Where to go for a trip?... 156 Why aren t teachers enthusiastic about organizing trips?... 160 How to increase teaching and education effects of trips?... 162 Conclusions... 164 VI Field schools... 167 Why organize field schools... 169 Essence, goals, functions and types of field schools... 172 Multi-aspect and holistic perception of reality.... 175 Health-related aspects of field schools... 176 In symbiosis with surrounding nature... 179 VII Summertime hiking... 185 Essence, types and goals of summertime hiking... 186 Participants of hiking camps... 189 Getting ready for summertime hiking... 190 Recommendations and stand-by days... 200 On a hiking camp.................................... 202 Opinions of participants are an excellent way to improve summertime hikes... 215 Capturing the results of hiking camps... 216 VIII With a backpack in home mountains of Stanisław Vincenz... 219 The joys of summertime hiking in Eastern Carpathians... 220 Home mountains of Stanisław Vincenz... 222 Gorgany... 222 Svidovec... 229 Cherna Gora... 231

Spis treści 11 IX Animators of regional studies and tourism... 247 Model of a school and out-of-school education guide in the context of literature.... 249 Roles and partnership of guides and youth in the process of understanding Homeland... 254 Characteristics of trip and hiking guides in the opinions of respondents... 260 Language of school and out-of-school education animators... 268 Education, life-long training and improvement of homeland teachers... 279 Searching for an efficient model for training school and out-of-school education teachers... 285 X For a better use of the values of regional studies and tourism in educating children and adolescents... 291 Possibilities and limitations of regional studies and tourism at school... 292 Regional studies and tourism at school require solid theoretical foundations... 295 Action plan open to the expectations of children and adolescents... 298 Regional studies and tourism in the center of the school community s attention.... 300 Final remarks... 301 Conclusions... 303 Bibliography... 309 Full bibliography of the works of professor Kazimierz Denek devoted to regional studies and tourism in the years 1959-2011 (by Danuta Hyżak)... 329 Nota o Autorze... 353 About the Author... 357