Absolutyzm we Francji Czyżby więc Bóg zapomniał, com dla Niego uczynił? Ludwik XIV (1643-1715) król Francji
1. Ludwik XIII i kardynał Richelieu 1589 r. na czele państwa stanął Henryk IV Burbon wprowadził tolerancję religijną (edykt nantejski) wprowadził rady królewskie (urzędy centralne); na prowincjach byli podlegli królowi intendenci sprzedaż urzędów (tworzyło to grupę szlachtę urzędniczą) nie zwoływał Stanów Generalnych, zreorganizował armię Po Henryku jest Ludwik XIII, który ma 9 lat, kiedy umiera ojciec; w jego imieniu rządzi matka Maria Medycejska jako regentka Słabsza władza, zwoływanie Stanów Generalnych, okres współpracy z Habsburgami Od 1617 r. pełnia władzy w rękach Ludwika XIII Od 1624 r. pierwszym ministrem został kardynał Richelieu; Teoria racji stanu
Rozprawa z hugenotami Kardynał chce likwidacji opozycji w postaci hugenotów Wojny religijne; w 1627 r. zdobywa La Rochelle zabranie innowiercom twierdz, zabroniono zbierania się, trzymania wojska 1629 r. edykt łaski dawał im jedynie wolność wyznania
Rozprawa z arystokracją 1. Centralizacja władzy; intendenci na prowincjach dostali nowe uprawnienia, ale byli całkowicie podlegli centrali 2. Rada królewska przestała się liczyć; jej rolę przejął rząd z ministrami 3. Ograniczono Stany Generalne, zgromadzenia lokalne, samorządy miejskie Richelieu ograniczał import, wspierał eksport i rodzimą produkcję Popierał rozwój manufaktur i handlu Budowa floty wojennej i rozbudowa armii Polityka antyhabsburska
2. Rządy kardynała Mazzariniego 1642 r. śmierć Richelieu, 1643 r. śmierć Ludwika XIII Ludwik XIV ma tylko 4 lata rządy regentki Anny Austriaczki i kardynała Julesa Mazzariniego
Fronda Polityka fiskalizmu doprowadza do powstania chłopskiego (1643-1645) 1648 r. bunt parlamentu paryskiego (chcą reform politycznych, m.in. zgody na wprowadzanie podatków); kardynał dąży do zlikwidowania buntu, ale lud Paryża staje w obronie tzw. Frondy Mazzarini ugina się pod żądaniami, ale po podpisaniu pokoju westfalskiego wycofuje się z ugody i wysyła wojska do zdławienia buntu paryskiego 1649 r. kapitulacja tzw. frondy parlamentarnej 1649 wybuch tzw. frondy książąt (bunt ten był wyrazem protestu środowisk starej arystokracji wobec umacniania monarchii absolutnej) z księciem Kondeuszem na czele Po wygnaniu kardynała Kondeusz dokonuje rzezi hugenotów, więc mieszczaństwo i średnia szlachta wolą już Mazzariniego, więc on wraca w 1653 r. 1659 r. pokój pirenejski z Hiszpanią 1. Francja ma część południowych Niderlandów i północnej Katalonii
3. Władza absolutna Ludwika XIV 1661-1715 Po śmierci Mazzariniego Ludwik rządzi sam Złota klatka w Wersalu; zgromadził przedstawicieli rodów arystokratycznych wokół siebie i uzależnił od swojej woli; nie myślą o walce z królem, ale o walce o łaskę króla Wysoka Rada (Rada Stanu) - 7 ministrów pod przewodnictwem króla; zajmują się polityką zagraniczną i kwestiami polityki wewnętrznej Urzędy centralne - Rady 1. Rada Finansów podatki 2. Rada Depesz administracja 3. Rada Prywatna sądy Na prowincjach wykształceni intendenci Stanowiska w administracji miała tzw. szlachta urzędnicza bogaci mieszczanie kupujący sobie tytuły szlachcie Zmniejszona rola arystokratów tylko reprezentacja
Państwo to ja Likwidacja opozycji za pomocą policji Każdy mógł być aresztowany i pozbawiony majątku 1685 r. zniósł edykt nantejski; z Francji wielu (ok. 200 tysięcy) hugenotów musiało wyjechać (głównie elita ekonomiczna) powodując kryzys i straty w gospodarce
a) Gospodarka Jean Baptiste Colbert i kolbertyzm Potrzebna kasa, a nie wypada już podnosić podatków 1665 r. Colbert został generalnym kontrolerem finansów zwolennik merkantylizmu; popiera państwowe i prywatne manufaktury produkujące na rynek wewnętrzny Ograniczył import (głównie towarów luksusowych, zwiększając cła) Sprowadzano jedynie towary potrzebne do produkcji Zakaz sprzedaży zboża za granicę, by nie było podwyżek cen chleba Zakładał kompanie handlowe Wsparcie dla floty wojennej i morskiej (m.in. zajęcie Madagaskaru) Zniósł cła wewnętrzne Liczne inwestycje w drogi lądowe i szlaki wodne
Polityka gospodarcza prowadzona przez Colberta zwana była jako kolbertyzm Ostatecznie wojna celna z Holandią i Anglią Blokada francuskich portów przez flotę angielską
b) Polityka zagraniczna Ludwika XIV Okres dominacji francuskiej w Europie Plany opanowania zachodniej Rzeszy, Niderlandów Południowych i Holandii, przejęcia tronu w Hiszpanii i jej zamorskich posiadłości Francja wspierała również Stuartów w Anglii
Wojna dewolucyjna 1667-1668 Ludwik XIV bierze sobie za żonę córkę króla Hiszpanii Marię Teresę Przez to może ubiegać się o koronę hiszpańską Kiedy w 1665 r. nie Ludwik, a Karol II przejmuje władzę w Hiszpanii Ludwik żąda Niderlandów Południowych 1668 r. wybuch wojny (zwanej wojną dewolucyjną) Skutek: pokój w Akwizgaranie przyznaje cz. Niderlandów Hiszpańskich na rzecz Francji
Wojna z Holandią Holandia czuje się zagrożona Colbert chce wojny by wyeliminować holenderską konkurencję Sojusz Francji z Anglią i Szwecją i atak na Holandię w 1672 Przeciw Francji koalicja Holandii, Habsburgów, Brandenburgii i Dani W międzyczasie Francję wykiwali Anglicy Pokój w Nijmegen w 1678 z Holandia i Hiszpanią, a w 1679 z cesarstwem Francja dostała Franche-Comte i kilka miast we Flandrii
Polityka reunionów Polityka polegająca na włączaniu do Francji terenów przygranicznych Rzeszy Niemieckiej za pomocą zastraszania wojną Nie podoba się do Wilhelmowi III Orańskiemu, który w 1686 r. organizuje antyfrancuską koalicję (tzw. Liga Augsburska) Prewencyjnie w 1687 r. atak Francji na państwa niemieckie Wspólny atak sąsiadów na Francję Pokój w Rijswijk 1697 r. Ludwik zgadza się, by Wilhelm III Orański był królem Anglii Zrzeka się Lotaryngii i Luksemburga Podpisuje korzystny dla Holandii traktat handlowy
Bilans rządów Ludwika XIV Pozytywne skutki rządów Ludwika XIV Negatywne skutki rządów Ludwika XIV Francja stała się wzorem dla innych monarchii absolutnych w Europie centralizacja władzy gwarantowała stabilną politykę wewnętrzną polityka zagraniczna króla zapewniła Francji dominującą pozycję w Europie rozwój floty i ekspansji zamorskiej Francji zmodernizowanie armii francuskiej rozwój francuskiego imperium kolonialnego w Afryce, Azji i Ameryce oparcie władzy na inwigilacji i kontroli pozbawienie wpływów arystokracji skutkowało brakiem kontroli nad królem utrzymanie dworu znacząco obciążało skarb państwa masowa emigracja hugenotów pozbawiła kraj elity ekonomicznej polityka Colberta przyczyniła się do upadku rolnictwa oraz wojen celnych z Anglią i Holandią liczne wojny z sąsiadami doprowadziły do utraty nabytków terytorialnych w Europie