INSTRUKCJA EKSPLOATACJI wodomierze przemysowe 1. Przedmiot instrukcji Niniejsza instrukcja okre"la warunki doboru, prawidowej zabudowy, eksploatacji i konserwacji wodomierzy przemysowych z poziom' i pionow' osi', jednostrumieniowych, studziennych oraz sprz()onych produkcji Sensus Metering Systems przeznaczonych do pomiaru obj(to"ci wody zimnej pitnej do 50 C przepywaj'cej w zamkni(tych ruroci'gach o ci"nieniu nominalnym do 1,6; 2,5 i 4 MPa. Instrukcja obejmuje swoim zakresem nast(puj'ce typy wodomierzy: Typ wodomierza Opis konstrukcji Wielko"7 DN [mm] "rubowy z poziom' osi' 40; 50; 65; 80; 100; 125; 150 Plus "rubowy z poziom' osi' 40; 50; 65; 80; 100; 150 "rubowy z poziom' osi' 40; 50; 65; 80; 100; 125; 150; 200; 250; 300; 400 "rubowy z poziom' osi' 500; 600; 700; 800 "rubowy z pionow' osi' 50; 65; 80; 100; 150 WB Dynamic studzienny (kolanowy) 80; 100; 150 skrzydekowy jednostrumieniowy 50; 65; 80; 100 sprz()ony 50; 65; 80; 100 2. Parametry techniczne Zgodne z danymi technicznymi zamieszczonymi w kartach katalogowych poszczególnych typów wodomierzy, dost(pne na stronach Sensus Metering Systems http://www.sensusesaap.com: LB 1000 dla wodomierzy typu LB 1050 dla wodomierzy typu Plus LB 1100 dla wodomierzy typu LB 1200 dla wodomierzy typu DTR przemysowe Edycja 01/2008 Strona 1 z 5
LB 1500 dla wodomierzy typu LB 1610 dla wodomierzy typu WB Dynamic LB 1900 dla wodomierzy typu LB 1800 dla wodomierzy typu 3. Dobór wielko1ci wodomierza Podstaw' doboru wodomierza jest znajomo"7 profilu zu)ycia wody w danym przy'czu. Aby zagwarantowa7 optymaln' trwao"7 eksploatacyjn' wodomierza zaleca si( dobór przewidywanych w danym przy'czu warto"ci maksymalnych strumieni obj(to"ci do warto"ci w przedziale 0,6 do 0,8 nominalnego strumienia obj(to- "ci deklarowanego przez producenta dla dobieranego wodomierza. Wa)nym aspektem jest tak)e wybór typu wodomierza w zale)no"ci od czynników eksploatacyjnych (skad chemiczny wody, zanieczyszczenia mechaniczne, zmienna dynamika strumienia obj(to"ci, itp.). Dobór wielko"ci i typu wodomierza jest zagadnieniem trudnym i na dziei dzisiejszy brak jest jednoznacznej i prostej metody matematycznej rozwi'zuj'cej ten problem. Bezkrytyczne stosowanie norm, np. PN-92 B-01706 oraz normatywów zu)ycia podawanych w licznych publikacjach bez uwzgl(dnienia drastycznego spadku konsumpcji wody prowadzi7 mo)e do nieoptymalnego doboru wodomierza. Dodatkowo nale)y pami(ta7, )e pomiar obj(to"ci zu)ywanej wody jest podstaw' wymiarowania nie tylko urz'dzei wodoci'gowych, ale równie) kanalizacyjnych i oczyszczalni "cieków, st'd b(dy popenione przy doborze wodomierza przenosz' si( wprost na pozostae dziedziny dziaalno"ci przedsi(biorstw wodoci'gowych. Jak wynika z wieloletnich do"wiadczei Sensus Meterng Systems najlepsze efekty w optymalnym doborze wodomierzy przynosi po'czenie metod matematycznych i statystycznych z empirycznymi, na przykad poprzez rejestracj( profilu strumienia obj(to"ci. 4. Zabudowa i uruchomienie wodomierza 4.1. Miejsce wbudowania wodomierza powinno by7 atwo dost(pne wewn'trz budynku lub studzienki, chronione przed mrozem (powy)ej 4 O C) oraz zabezpieczone od wpywów instalacji elektrycznych i gazowych. Studzienka powinna by7 wyposa)ona w osadnik lub odprowadzenie wody. 4.2. Instalacja wodoci'gowa powinna by7 tak uksztatowana, aby zapewni7 cakowite wypenienie przewodu wod' oraz uniemo)liwi7 gromadzenie si( powietrza przed i w miejscu zabudowy wodomierza. Ruroci'g za wodomierzem powinien by7 skierowany ku górze. Niedopuszczalna jest zabudowa wodomierza w przypadku obni)ania si( ruroci'gu za wodomierzem. 4.3. Przed i za wodomierzem nale)y zamontowa7 zawory w celu demonta)u wodomierza bez konieczno"ci usuwania wody z ruroci'gu poza wodomierzem. Zaleca si( stosowa7 zawory penoprzelotowe. 4.4. W celu zabezpieczenia wodomierza przed zanieczyszczeniami mechanicznymi zaleca si( zamontowa7 filtr lub osadnik pomi(dzy zaworem, a odcinkiem prostym przed wodomierzem. 4.5. W celu wyeliminowania mo)liwo"7 przenoszenia si( na wodomierz napr()ei, drgai i wstrz'sów, je"li to jest konieczne wodomierz zaleca si( zamontowa7 na cokole lub w specjalnym uchwycie. Ruroci'g przed i za wodomierzem zaleca si( zakotwiczy7. 4.6. Odcinki ruroci'gu przed wodomierzem powinny by7 zgodne z Tablic' 1. Dla wszystkich typów wodomierzy b(d'cych przedmiotem niniejszej instrukcji nie s' wymagane odcinki proste za wodomierzem. W przypadku zabudowy wodomierza za podwójnym kolanem, zaworem zwrotnym lub pomp' wymagane odcinki proste przed wodomierzem nale)y co najmniej podwoi7. W celu unikni(cia tak dugich odcinków prostych zaleca si( przed wodomierzem zainstalowa7 kierownic( strumienia. 4.7. Przy zabudowie wodomierza nale)y bezwzgl(dnie przestrzega7 wa"ciwego jego usytuowania, zgodnie z przewidzian' przez producenta pozycj' zabudowy (patrz Tablica 2) oraz kierunku przepywu przez niego wody, który powinien by7 zgodny z kierunkiem strzaek umieszczonych na jego korpusie. 4.8. Wodomierze przemysowe przystosowane s' do zabudowy konierzowej, zgodnie y PN-ISO- 7005. Po'czenia nale)y wykona7 starannie przy pomocy odpowiednich "rub z uszczelkami. Szczególn' uwag( nale)y zwróci7 na koncentryczny monta) uszczelek. Niedopuszczalne jest przesuni(cie uszczelek skutkuj'ce zmniejszeniem przekroju przewodu przed lub za wodomierzem. Niedopuszczalne jest wykonywanie prac spawalniczych po zabudowaniu wodomierza. DTR przemysowe Edycja 01/2008 Strona 2 z 5
Tablica 1 Wariant zabudowy Typ wodomierza Wymagany odcinek prosty L Plus Plus Plus Plus WB Dynamic 4.9. Po przygotowaniu przy'cza do zabudowy wodomierza lub przy oddawaniu do u)ytkowania nowych instalacji zaleca si( przepuka7 ruroci'g w celu usuni(cia z jego wn(trza zanieczyszczei mechanicznych mog'cych spowodowa7 uszkodzenie wodomierza. Na czas pukania instalacji zaleca si( zabudowa7 w miejscu przeznaczonym na wodomierz zast(pczy odcinek przewodu o dugo"ci danego wodomierza. 4.10. Po zainstalowaniu wodomierza ruroci'g powinien by7 wypeniany wod' stopniowo aby chroni7 go przed ewentualnymi zniszczeniami mechanicznymi oraz uderzeniami hydrodynamicznymi. Szybkie napenianie ruroci'gu mo)e spowodowa7 trwae uszkodzenie wodomierza. DTR przemysowe Edycja 01/2008 Strona 3 z 5
Tablica 2 Typ wodomierza Usytuowanie liczyda Pozycja zabudowy Tarcz' do góry lub pod k'tem max. 90 O poziom pion na ukos Plus Tarcz' do góry poziom WB Dynamic Tarcz' do góry w miejsce kolana 90 O 5. Warunki u5ytkowania wodomierzy 5.1. Zawory odcinaj'ce przed i za wodomierzem powinny by7 cakowicie otwarte. 5.2. Niedopuszczalne s' uderzenia hydrodynamiczne w przewodach ruroci'gu oraz wibracje, które maj' bezpo"redni wpyw na niestabilno"7 charakterystyki metrologicznej wodomierza oraz jego trwao"7. 5.3. Niedopuszczalne s' gwatowne skoki ci"nienia powy)ej warto"ci nominalnej, które mog' spowodowa7 przeciek w obr(bie wodomierza lub trwae uszkodzenie jego korpusu lub gowicy. 5.4. W trakcie u)ytkowania wodomierza nale)y dokonywa7 okresowych przegl'dów technicznych polegaj'cych na: sprawdzeniu, czy w obr(bie zestawu wodomierzowego nie ma przecieków, sprawdzeniu, czy po otwarciu punktu czerpalnego obracaj' si( wskazówki liczyda wodomierza, sprawdzeniu plomb legalizacyjnych i u)ytkownika, sprawdzeniu czy nie dokonano ingerencji zewn(trznej. 5.5. Cykliczno"7 odczytów inkasenckich ustala instytucja pobieraj'ca opaty za wod(, np. dostawca wody, administrator budynku itp. W "wietle prawa o miarach podstaw' do rozliczei powinny by7 pene metry sze"cienne wskazywane przez wodomierz w postaci cyfr koloru czarnego rozmieszczonych na b(benkach mechanicznego liczyda. Cyfry koloru czerwonego na b(benkach lub obrotowych tarczach liczyda su)' do urz(dowych czynno"ci zwi'zanych z legalizacj' wodomierza. Dodatkowe uwagi: 1. Podczas u)ytkowania wodomierzy przemysowych dopuszcza si( samodzieln' zabudow( nadajników impulsów i/lub moduów komunikacyjnych SENSUS typu RD 01, OD 01, HRI-Mei, post(puj'c zgodnie z instrukcj' monta)u do'czon' do danego urz'dzenia. 6. Eksploatacja wodomierzy Wspóczesne rozwi'zania konstrukcyjne Sensus Metering Systems zastosowane w wodomierzach skrzydekowych gwarantuj' ich wysok' trwao"7 eksploatacyjn'. W normalnych warunkach eksploatacyjnych nie wymagaj' )adnych przegl'dów w okresie mi(dzylegalizacyjnym. Jednak)e w indywidualnych przypadkach, gównie wskutek dziaania wody, przepywaj'cej przez wodomierze mo)e wyst'pi7 stopniowe pogorszenie ich wa"ciwo"ci mierniczych. DTR przemysowe Edycja 01/2008 Strona 4 z 5
Woda przepywaj'ca w instalacjach wodoci'gowych nie jest bezwzgl(dnie czysta. Nawet najnowocze"niejsze metody jej oczyszczania nie s' w stanie usun'7 najbardziej szkodliwych dla wodomierzy czynników jakimi s' mangam, )elazo oraz zwi'zki wapnia i magnezu, które w trakcie eksploatacji tworz' osady na jego cz("ciach maj'cych kontakt z wod'. Do tego dochodz' zanieczyszczenia mechaniczne, takie jak ziarnka piasku, rdza, szcz'tki uszczelniei itp., które cz("ciowo zatrzymuj' si( na sitach ochronnych, cz("ciowo za" przedostaj' si( do wn(trza wodomierza i negatywnie wpywaj' na o)yska wirnika (skrzydeka) strategicznego elementu wodomierza, a w przypadku wodomierzy cakowicie mokrobie)nych tak)e na koa z(bate i b(- benki liczyda. W zwi'zku z powy)szym zaleca si( w trakcie okresu mi(dzylegalizacyjnego wnikliwie analizowa7 rejestrowane przez wodomierz zu)ycia wody aby w odpowiednim czasie zareagowa7 na odchylenia, których powodem mo)e by7 przedwczesne zu)ycie eksploatacyjne wodomierza lub konieczno"7 usuni(cia nagromadzonych w nim zanieczyszczei mechanicznych. W przypadku konieczno"ci wybudowaniu wodomierza w trakcie okresu mi(dzylegalizacyjnego zaleca si( przed przyst'pieniem do jego oczyszczenia lub remontu sprawdzi7 jego charakterystyk( metrologiczn'. Przed przyst'pieniem do badania zaleca si( dany wodomierz przepuka7 od strony kanau wylotowego w celu usuni(cia zanieczyszczei mechanicznych, mog'cych wypaczy7 badanie na stanowisku pomiarowym oraz zanieczy"ci7 zamkni(ty obieg stanowiska. Ww. czynno"ci powinny tak)e poprzedzi7 urz(dow' ekspertyz( charakterystyki metrologicznej. W przypadku konieczno"ci naprawy wodomierza nale)y bezwzgl(dnie dostosowa7 si( do instrukcji napraw Sensus Metering Systems dotycz'cej danego typu wodomierza lub zleci7 usug( naprawy do autoryzowanego punktu napraw. Aktualny wykaz autoryzowanych punktów napraw wodomierzy Sensus Metering Systems dost(pny jest na stronach http://www.sensusesaap.com. 7. Post8powanie po wyga1ni8ciu okresu mi8dzylegalizacyjnego Po upywie okresu wa)no"ci cechy legalizacyjnej wodomierz nale)y wymontowa7, dokona7 jego przegl'du, ew. remontowi i ponownej legalizacji lub wymieni7 na nowy. Legalizacja ponowna wodomierza nale)y do obowi'zków jego u)ytkownika (instytucji pobieraj'cej opat( za wod(). 8. Przechowywanie i transport Wodomierze nale)y przechowywa7 w poo)eniu liczydem ku górze w pomieszczeniach zamkni(tych o temperaturze od 5 O C do 50 O C i wilgotno"ci nie przekraczaj'cej 90%. Transport powinien odbywa7 si( w opakowaniu fabrycznym lub zast(pczym chroni'cym wodomierz przed uszkodzeniem. Poni)ej podano zalecany sposób przenoszenia wodomierzy przemysowych oraz demonta)u wstawy pomiarowej. Dyrektor Sensus Metering Systems Polska Sp. z o.o. ul. Chrobrego 64, 87-100 ToruI T: +48 (56) 654 33 03 F: +48 (56) 623 01 58... Email: info.pl@sensus.com www.sensus.com Piotr Lewandowski DTR przemysowe Edycja 01/2008 Strona 5 z 5