Prawa rzeczowe dr Magdalena Habdas
Pojęcie rzeczy art. 45 k.c. wyłącznie przedmioty materialne na tyle wyodrębnione z przyrody, iż mogą stanowić samodzielny przedmiot obrotu Brak materialności: dobra niematerialne, prawa Brak wyodrębnienia: złoża minerałów, res omnium communes, zwierzęta dzikie żyjące na wolności Rzeczy oznaczone co do tożsamości i co do gatunku Rzeczy ruchome i nieruchomości Brak uznania rzeczy zbiorowych
Część składowa i przynależność rzeczy Część składowa art.47 połączenie fizyczne, na stałe, a nie dla przemijającego użytku Art. 50 k.c. (!) prawa związane z własnością nieruchomości Cz.sk. Nie mogą być przedmiotem własności i innych praw rzeczowych Przynależność: zawsze rzecz ruchoma, będąca własnością właściciela rzeczy głównej; związek funkcjonalny, nie musi dzielić losu prawnego rzeczy głównej (art. 51 k.c.)
Prawa rzeczowe Podmiotowe prawa majątkowe o charakterze bezwzględnym (skutecznym erga omnes), które dotyczą rzeczy, Zamknięta lista praw rzeczowych (numerus clausus) 1) Własność 2) Użytkowanie wieczyste 3) Ograniczone prawa rzeczowe: użytkowanie, służebności, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, zastaw (w tym rejestrowy), hipoteka
własność Treść art. 140 k.c. granice treści: Ustawy Zasady współżycia społecznego Społeczno gospodarcze przeznaczenie własności Triada uprawnień Ius utendi et fruendi et ius abutendi Ius possidendi Ius disponendi Granice przestrzenne nieruchomości art. 143 k.c.
Prawo sąsiedzkie immisje (art. 144 k.c.) zachowania na własnej nieruchomości, które oddziaływają na nieruchomości sąsiednie Immisje bezpośrednie (zakazane) Immisje pośrednie: materialne i niematerialne Dozwolone, jeżeli nie przekraczają przeciętnej miary, wynikającej ze społ-gosp przeznaczenia nieruchomości i stosunków miejscowych
posiadanie Stan faktyczny chroniony przez prawo Corpus i animus Posiadanie samoistne i zależne Posiadanie służebności Ochrona posesoryjna Obrona konieczna Dozwolona samopomoc Ochrona sądowa Roszczenie o wstrzymanie budowy
posiadanie Domniemania: Domniemanie posiadania samoistnego Domniemanie ciągłości posiadania Domniemanie dobrej wiary Domniemanie zgodności posiadania ze stanem prawnym Przeniesienie posiadania Wydanie rzeczy (dokumentów) art 348 k.c. Constitutum possesorium art. 349 k.c. Traditio brevi manu art. 351 k.c. Art. 350 k.c. Możliwość dziedziczenia posiadania
Nabycie i utrata własności Przeniesienie własności (art. 155 i nast. k.c) Umowa podwójnego skutku (zobowiązująco rozporządzajaca), konsensualna w odniesieniu do rzeczy oznaczonych co do tożsamości, realna w odniesieniu do rzeczy oznaczonych co do gatunku lub rzeczy przyszłych Nieruchomości: akt notarialny, brak warunku lub terminu przy rozporządzeniu! (art. 157 i 158 k.c.)
N i U wł. - Zasiedzenie Zasiedzenie własności nieruchomości (art. 172 k.c.) Posiadanie samoistne Upływ czasu Zasiedzenie własności ruchomości (art. 174 k.c.) Posiadanie samoistne, Upływ czasu Dobra wiara
N i U wł Zrzeczenie się własności nieruchomości (art. 179 k.c.) - uchylony; Umowa o przekazanie nieruchomości art. 902 1 k.c. Przez umowę przekazania nieruchomości jej właściciel zobowiązuje się nieodpłatnie przenieść na gminę albo na Skarb Państwa własność nieruchomości. Jeżeli strony nie postanowiły inaczej właściciel przekazujący nieruchomość nie ponosi odpowiedzialności za jej wady. Porzucenie rzeczy ruchomej z zamiarem wyzbycia się Zawłaszczenie rzeczy ruchomej przemilczenie
Ochrona własności Roszczenie windykacyjne ( art. 222 par.1 k.c.) Roszczenie negatoryjne (art. 222 par. 2 k.c.) Roszczenia uzupełniające Pośrednio art. 189 k.p.c powództwo o ustalenie prawa Roszczenia przeciwstawne posiadacza o zwrot nakładów
współwłasność Własność tej samej rzeczy przysługuje niepodzielnie kilku podmiotom (art. 195 k.c.) Współwłasność w częściach ułamkowych Oznaczony ułamkiem udział w prawie Udziałem można swobodnie rozporządzać Współwłasność można w każdym czasie znieść Współwłasność łączna Rola służebna względem stosunku podstawowego (wspólność majątku w k.r.o., spółka cywilna) Brak oznaczonego udziału, nie można znieść dopóki istnieje stosunek podstawowy
Współwłasność w częściach ułamkowych Zarząd rzeczą wspólną (ustawowy, umowny, sądowy) Czynności zwykłego zarządu większość liczona według udziałów Czynności przekraczające zwykły zarząd jednomyślność Czynności zachowawcze każdy ze współwłaścicieli może dokonać samodzielnie
Współwłasność w częściach ułamkowych Źródła powstania: Czynność prawna Spadkobranie Ex lege zasiedzenie przez kilka osób Orzeczenie sądowe Zniesienie współwłasności Podział fizyczny, przyznanie rzeczy, podział cywilny
Użytkowanie wieczyste Regulacja dwutorowa: k.c. i u.g.n Prawo pośrednie pomiędzy własnością a ogr.pr rzecz. Szeroka treść normatywna (granice: ustawy, zasady wsp. społ., umowa(!)) korzystanie z rzeczy (w tym zabudowa gruntu) i rozporządzanie prawem Przedmiot: grunty państwowe i samorządowe Prawo: na rzeczy cudzej, zbywalne, dziedziczne, odpłatne, ograniczone w czasie Z prawem tym związana jest odrębna własność budynków
Użytkowanie wieczyste powstanie prawa 1) Wybór użytkownika wieczystego (przetarg, post. bezprzetargowe) 2) umowa o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste (forma aktu notarialnego, określenie podmiotów, przedmiotu, celu, sposobu korzystania art. 239 k.c., czasu trwania, opłat) 3) Wpis do księgi wieczystej charakter konstytutywny
Użytkowanie wieczyste wygaśnięcie prawa Rozwiązanie umowy Zrzeczenie się Upływ czasu Konfuzja, Wywłaszczenie Jednostronne rozwiązanie przez właściciela
Użytkowanie Prawo do korzystania z rzeczy i pobierania pożytków Odpłatne lub nieodpłatne, terminowe lub bezterminowe, Może dotyczyć rzeczy ruchomych, nieruchomości i praw zbywalnych (akcje, udziały) Niezbywalne Można ograniczyć zakres prawa
służebności Związane z własnością nieruchomości Dotyczą nieruchomości Terminowe lub bezterminowe Odpłatne lub nieodpłatne Gruntowe lub osobiste Jedna czynna Dwie bierne Służebność drogi koniecznej i służebność budynkowa
Służebność przesyłu Art. 305 1 k.c. Nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 1, prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń (służebność przesyłu).
Służebność przesyłu Art. 305 2 k.c. 1. Jeżeli właściciel nieruchomości odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna dla właściwego korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 1, przedsiębiorca może żądać jej ustanowienia za odpowiednim wynagrodzeniem. 2. Jeżeli przedsiębiorca odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna do korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 1, właściciel nieruchomości może żądać odpowiedniego wynagrodzenia w zamian za ustanowienie służebności przesyłu. Do służebności przesyłu stosuje się odpowiednio przepisy o służebnościach gruntowych.