Spis treści Część I. Ogólne wiadomości o prawie rzeczowym Rozdział I. Wieloznaczność pojęcia prawo rzeczowe Rozdział II. Podmiotowe prawa rzeczowe

Transkrypt

1 Spis treści Przedmowa do dziesiątego wydania... V Wykaz skrótów... XIX Wykaz literatury... XXIII Część I. Ogólne wiadomości o prawie rzeczowym... 1 Rozdział I. Wieloznaczność pojęcia prawo rzeczowe Prawo rzeczowe w znaczeniu przedmiotowym i podmiotowym Instytucje prawa rzeczowego Źródła prawa rzeczowego (prawo rzeczowe w znaczeniu przedmiotowym)... 3 Rozdział II. Podmiotowe prawa rzeczowe Pojęcie i ogólne cechy podmiotowych praw rzeczowych Bezwzględny charakter praw rzeczowych Elementy zobowiązaniowe w strukturze stosunku prawnorzeczowego Rozszerzona skuteczność praw względnych ogólna konfrontacja z podmiotowymi prawami rzeczowymi Rodzaje praw rzeczowych Numerus clausus praw rzeczowych Jawność praw rzeczowych Rozdział III. Przedmioty praw rzeczowych Ogólne określenie przedmiotu stosunków cywilnoprawnych Rzeczy jako przedmioty stosunków prawnorzeczowych i podmiotowych praw rzeczowych I. Uwagi wstępne II. Pojęcie rzeczy III. Rodzaje rzeczy Rzeczy w obrocie, rzeczy wyłączone z obrotu i rzeczy ograniczone w obrocie Nieruchomości i rzeczy ruchome Rzeczy oznaczone co do gatunku i co do tożsamości Rzeczy podzielne i niepodzielne IV. Części składowe rzeczy V. Przynależności rzeczy VI. Pożytki Przedmiotowy status prawny przedsiębiorstw Przedmiotowy status prawny gospodarstw rolnych... 36

2 VIII Spis treści 15. Problematyka przedmiotów materialnych niebędących rzeczami I. Uwagi wstępne II. Problematyka złóż kopalin III. Problematyka wód IV. Problematyka zwierząt Dobra niematerialne w kontekście stosunków prawnorzeczowych Prawa majątkowe jako przedmiot stosunków prawnorzeczowych Pieniądze i papiery wartościowe I. Pieniądze II. Papiery wartościowe Część II. Prawo własności Rozdział IV. Pojęcie, funkcja ustrojowa i współczesna stratyfikacja własności Własność w ujęciu ekonomicznym Własność w ujęciu prawnym I. Uwagi wstępne II. Konstytucyjne pojmowanie własności III. Własność w ujęciu Kodeksu cywilnego IV. Próby poszerzenia cywilistycznego pojęcia własności Pojęcie mienia w Kodeksie cywilnym Ustrojowa funkcja własności Współczesna stratyfikacja własności I. Wiodące znaczenie własności prywatnej II. Własność państwowa Uwagi wstępne Własność Skarbu Państwa Własność innych państwowych osób prawnych III. Własność samorządowa Uwagi wstępne Własność komunalna Własność powiatowa Własność wojewódzka IV. Własność spółdzielcza V. Własność organizacji społecznych VI. Własność kościelna VII. Własność osobista Rozdział V. Treść i wykonywanie prawa własności Ogólna charakterystyka prawa własności Treść prawa własności w ujęciu pozytywnym I. Uwagi wstępne II. Posiadanie rzeczy III. Korzystanie z rzeczy Ogólne uwagi wstępne Uprawnienie do używania rzeczy Uprawnienie do pobierania pożytków z rzeczy Uprawnienie do pobierania innych dochodów z rzeczy Uprawnienie do zużycia i przetworzenia rzeczy... 66

3 Spis treści IX IV. Rozporządzanie rzeczą Ogólne uwagi wstępne Przeniesienie własności Obciążenie własności Zniesienie prawa własności Bezwzględny charakter prawa własności (negatywne ujęcie własności) Granice prawa własności I. Uwagi wstępne II. Granice określone ustawą III. Klauzula zasad współżycia społecznego IV. Klauzula społeczno-gospodarczego przeznaczenia prawa Rozdział VI. Własność nieruchomości ustawowe granice treści i wykonywania własności Przestrzenne granice własności nieruchomości I. Uwagi wstępne II. Geodezyjne oznaczenie nieruchomości III. Pionowy zasięg własności nieruchomości gruntowych Ogólna regulacja kodeksowa Regulacja prawa wodnego Regulacja prawa geologicznego i górniczego Zasięg własności w pionowej przestrzeni nad powierzchnią gruntu Regulacja prawa sąsiedzkiego I. Uwagi wstępne II. Ograniczenie dopuszczalnych immisji pośrednich Powszechna regulacja art. 144 KC Zakaz prowadzenia robót ziemnych grożących nieruchomościom sąsiednim utratą oparcia III. Służebności w stosunkach sąsiedzkich Służebność drogi koniecznej Służebności ustanowione w związku z przekroczeniem granic gruntu sąsiedniego przy wznoszeniu budynku IV. Problem granic gruntów sąsiednich V. Określenie sposobu korzystania z przygranicznych pasów gruntu Pozakodeksowa regulacja treści i wykonywania własności nieruchomości I. Uwagi wstępne II. Regulacja planowania i zagospodarowania przestrzennego III. Regulacja ochrony gruntów rolnych i leśnych IV. Regulacja gospodarki nieruchomościami skarbowymi i samorządowymi V. Regulacja gospodarowania nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa Rozdział VII. Nabycie i utrata własności Ogólna charakterystyka nabycia i utraty własności I. Ogólne uwagi wstępne II. Pierwotne i pochodne nabycie własności... 97

4 X Spis treści III. Nabycie a utrata własności Przeniesienie własności I. Wprowadzenie II. Przeniesienie własności w trybie umowy zobowiązująco- -rozporządzającej Uwagi wstępne Rodzaje umów zobowiązująco-rozporządzających Podwójne skutki umowy; wyjątki Przeniesienie własności solo consensu; wyjątki Przeniesienie własności rzeczy oznaczonych co do tożsamości Przeniesienie własności rzeczy oznaczonych co do gatunku i rzeczy przyszłych III. Przeniesienie własności dla wykonania uprzedniego zobowiązania Uwagi wstępne Kauzalność rozporządzenia Źródła zobowiązania do przeniesienia własności Realizacja zobowiązania Przewłaszczenie na zabezpieczenie I. Uwagi wstępne II. Dopuszczalność przeniesienia własności dla zabezpieczenia wierzytelności III. Treść umowy IV. Miejsce przewłaszczenia na zabezpieczenie w systemie umów przeniesienia własności Rozporządzanie rzeczą przez osobę nieuprawnioną I. Uwagi wstępne II. Nabycie własności nieruchomości w warunkach rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych odesłanie III. Nabycie własności rzeczy ruchomej od osoby nieuprawnionej Wprowadzenie Nabycie własności rzeczy powierzonych zbywcy przez właściciela Nabycie własności rzeczy zgubionych, skradzionych lub w inny sposób utraconych przez właściciela Nabycie pieniędzy, dokumentów na okaziciela i rzeczy objętych urzędową licytacją publiczną lub postępowaniem egzekucyjnym Charakter prawny nabycia własności Zasiedzenie jako sposób nabycia własności I. Uwagi wstępne II. Przedmiot zasiedzenia III. Zasiedzenie nieruchomości uwagi ogólne IV. Zasiedzenie rzeczy ruchomych uwagi ogólne V. Przesłanki zasiedzenia Posiadanie samoistne Ciągłość posiadania Znaczenie dobrej i złej wiary Upływ terminu zasiedzenia VI. Skutki zasiedzenia; stwierdzenie zasiedzenia Inne sposoby nabycia własności I. Uwagi wstępne

5 Spis treści XI II. Nabycie własności niczyjej rzeczy ruchomej III. Znalezienie rzeczy i jego skutki IV. Nabycie własności pożytków naturalnych rzeczy V. Połączenie, pomieszanie i przetworzenie rzeczy Rozdział VIII. Obrót nieruchomościami Kodeksowe zasady przeniesienia własności nieruchomości I. Uwagi wstępne II. Zakaz zastrzegania warunku i terminu w obrocie nieruchomościami III. Wymóg formy aktu notarialnego IV. Materialna i formalna kauzalność przeniesienia własności nieruchomości Znaczenie wpisu do księgi wieczystej Podział nieruchomości w toku czynności obrotu Przeniesienie własności nieruchomości według ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego Zbywanie nieruchomości skarbowych i samorządowych według ustawy o gospodarce nieruchomościami Zbywanie nieruchomości według ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa Rozdział IX. Ochrona własności Ogólna charakterystyka ochrony własności I. Bezwzględny charakter prawa własności przypomnienie II. Ochrona konstytucyjna III. Prawnorzeczowa ochrona własności IV. Proceduralne instrumenty ustalenia prawa własności V. Ochrona posesoryjna odesłanie Roszczenie windykacyjne I. Określenie roszczenia windykacyjnego II. Legitymacja czynna III. Dowód własności III. Legitymacja bierna IV. Obrona pozwanego Uzupełniające roszczenia właściciela I. Ogólna charakterystyka roszczeń; rodzaje roszczeń uzupełniających II. Sytuacja prawna posiadacza w dobrej wierze III. Odpowiedzialność posiadacza w dobrej wierze od czasu wytoczenia powództwa windykacyjnego IV. Sytuacja prawna posiadacza w złej wierze Przeciwstawne roszczenia posiadacza o zwrot nakładów I. Ogólne uwagi wstępne II. Roszczenia posiadacza w dobrej wierze III. Roszczenia posiadacza w dobrej wierze od czasu wytoczenia powództwa windykacyjnego IV. Roszczenia posiadacza w złej wierze Roszczenie negatoryjne I. Ogólna charakterystyka roszczenia II. Treść i odmiany roszczenia negatoryjnego

6 XII Spis treści III. Legitymacja czynna i bierna Roszczenia związane ze wzniesieniem budowli na cudzym gruncie I. Ogólne uwagi wstępne II. Roszczenie posiadacza gruntu III. Roszczenie właściciela Rozdział X. Współwłasność Określenie współwłasności I. Ogólne cechy współwłasności II. Źródła współwłasności III. Współwłasność rzeczy a wspólność praw majątkowych IV. Wspólność mienia V. Współwłasność w częściach ułamkowych a współwłasność łączna Istota współwłasności I. Wspólne prawo własności jego obraz zewnętrzny i struktura wewnętrzna II. Pojęcie i znaczenie prawne udziału we współwłasności III. Metoda regulacji stosunków pomiędzy współwłaścicielami w wewnętrznym stosunku współwłasności Zarząd rzeczą wspólną I. Uwagi wstępne II. Zarząd ustawowy III. Zarząd umowny IV. Zarząd sądowy Współposiadanie i korzystanie z rzeczy wspólnej I. Uwagi wstępne II. Ustawowy model współposiadania i korzystania z rzeczy wspólnej III. Regulacja umowna IV. Sądowe określenie sposobu korzystania z rzeczy wspólnej Pobieranie pożytków i ponoszenie ciężarów związanych z rzeczą wspólną Czynności zachowawcze współwłaścicieli Zniesienie współwłasności I. Roszczenie o zniesienie współwłasności II. Tryb zniesienia współwłasności III. Sposoby zniesienia współwłasności Podział rzeczy Przyznanie rzeczy na własność jednemu ze współwłaścicieli Sprzedaż rzeczy wspólnej Zniesienie współwłasności gospodarstw rolnych Rozdział XI. Odrębna własność lokali Konstrukcja prawna odrębnej własności lokalu I. Uwagi wstępne II. Przedmiot własności III. Udział we współwłasności nieruchomości wspólnej współwłasność przymusowa nieruchomości wspólnej IV. Istota odrębnej własności lokalu

7 Spis treści XIII 58. Ustanowienie odrębnej własności lokalu I. Uwagi wstępne II. Umowne ustanowienie odrębnej własności lokalu Regulacja ustawy o własności lokali Regulacja ustawy deweloperskiej Regulacja ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych III. Ustanowienie odrębnej własności lokalu w drodze jednostronnej czynności prawnej IV. Ustanowienie odrębnej własności lokalu na podstawie orzeczenia sądu Wspólnota mieszkaniowa właścicieli lokali Prawa i obowiązki właścicieli lokali Zarząd nieruchomością wspólną Odrębna własność lokali w stosunkach spółdzielczości mieszkaniowej Część III. Użytkowanie wieczyste Rozdział XII. Geneza, funkcja i przyszłość prawa użytkowania wieczystego Zamieszczenie użytkowania wieczystego w katalogu praw rzeczowych początki i rozwój regulacji prawnej Funkcja użytkowania wieczystego O przyszłości użytkowania wieczystego Rozdział XIII. Przedmiot, treść i charakter prawa użytkowania wieczystego Przedmiot prawa użytkowania wieczystego I. Tereny państwowe jako pierwotny przedmiot użytkowania wieczystego ogólne przypomnienie historyczne II. Grunty skarbowe i samorządowe jako współczesny przedmiot użytkowania wieczystego III. Grunty niezabudowane i zabudowane Charakter i treść prawa użytkowania wieczystego Związane z użytkowaniem wieczystym prawo odrębnej własności budynków Terminowy charakter użytkowania wieczystego Odpłatny charakter użytkowania wieczystego Ochrona prawa użytkowania wieczystego Rozdział XIV. Powstanie i wygaśnięcie użytkowania wieczystego Powstanie użytkowania wieczystego I. Ogólne uwagi wstępne II. Umowa o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste Wybór użytkownika wieczystego Zawarcie umowy; forma i treść umowy III. Wpis do księgi wieczystej Wygaśnięcie użytkowania wieczystego I. Ogólne przyczyny wygaśnięcia użytkowania wieczystego II. Rozwiązanie użytkowania wieczystego w trybie przymusowym III. Skutki wygaśnięcia użytkowania wieczystego Nabycie prawa własności gruntu przez użytkownika wieczystego

8 XIV Spis treści Część IV. Ograniczone prawa rzeczowe Rozdział XV. Ograniczone prawa rzeczowe przepisy ogólne Ogólna charakterystyka ograniczonych praw rzeczowych I. Pojęcie ograniczonych praw rzeczowych II. Zamknięty katalog ograniczonych praw rzeczowych III. Przedmiot ograniczonych praw rzeczowych IV. Treść ograniczonych praw rzeczowych spostrzeżenia ogólne V. Samoistne i akcesoryjne oraz związane prawa rzeczowe ograniczone Powstanie ograniczonych praw rzeczowych I. Umowne ustanowienie ograniczonych praw rzeczowych II. Powstanie ograniczonych praw rzeczowych z mocy samego prawa III. Powstanie ograniczonych praw rzeczowych na podstawie orzeczenia sądowego IV. Powstanie ograniczonych praw rzeczowych na podstawie decyzji administracyjnej Zmiana treści ograniczonych praw rzeczowych Przeniesienie ograniczonych praw rzeczowych Pierwszeństwo ograniczonych praw rzeczowych I. Kolizja ograniczonych praw rzeczowych II. Pierwszeństwo praw wpisanych do księgi wieczystej III. Pierwszeństwo innych ograniczonych praw rzeczowych IV. Zmiana pierwszeństwa ograniczonych praw rzeczowych Wygaśnięcie ograniczonych praw rzeczowych I. Zrzeczenie się prawa II. Konfuzja III. Inne źródła wygaśnięcia ograniczonych praw rzeczowych Ochrona ograniczonych praw rzeczowych Rozdział XVI. Użytkowanie Pojęcie i funkcja społeczno-gospodarcza użytkowania Ogólny reżim prawny użytkowania I. Uwagi wstępne II. Ustanowienie użytkowania III. Przedmiot użytkowania IV. Treść prawa użytkowania V. Obowiązki stron w stosunku użytkowania VI. Wygaśnięcie prawa użytkowania Użytkowanie przez osoby fizyczne Użytkowanie przez rolnicze spółdzielnie produkcyjne Inne wypadki użytkowania Użytkowanie w ramach timesharingu Rozdział XVII. Służebności Ogólne pojęcie i funkcja społeczno-gospodarcza służebności Służebności gruntowe I. Uwagi wstępne II. Powstanie służebności gruntowych Umowne ustanowienie służebności

9 Spis treści XV 2. Zasiedzenie służebności Ustanowienie służebności drogi koniecznej Inne przypadki powstania służebności na podstawie orzeczenia sądowego Powstanie służebności na podstawie decyzji administracyjnej III. Treść i wykonywanie służebności Treść służebności czynnych Treść służebności biernych Wykonywanie służebności IV. Utrzymanie urządzeń niezbędnych do wykonywania służebności V. Podział nieruchomości VI. Zmiana treści lub sposobu wykonywania służebności VII. Wygaśnięcie służebności Służebności osobiste Osobista służebność mieszkania Służebność przesyłu Rozdział XVIII. Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu Znaczenie spółdzielni mieszkaniowej w Polsce Treść i charakter spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu Wygaśnięcie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu Własnościowe a lokatorskie prawo do lokalu Własnościowe prawo do lokalu a odrębna własność lokalu Współczesne przekształcenia praw do lokali Rozdział XIX. Zastaw Zabezpieczenie wierzytelności wiadomości ogólne Funkcja zastawu Powstanie zastawu I. Umowny zastaw zwykły II. Zastaw rejestrowy III. Hipoteka morska IV. Zastaw ustawowy V. Przymusowy zastaw skarbowy Przedmiot zastawu Zakres zabezpieczenia Akcesoryjny charakter prawa zastawu Treść prawa zastawu Zobowiązania stron w stosunku zastawu Tryb zaspokojenia wierzyciela I. Zaspokojenie wierzyciela według zasad ogólnych II. Zaspokojenie wierzyciela w przypadku zastawu rejestrowego III. Zaspokojenie wierzyciela w przypadku hipoteki morskiej Wygaśnięcie zastawu Zastaw na prawach Rozdział XX. Hipoteka Istota i funkcja hipoteki

10 XVI Spis treści 111. Powstanie hipoteki I. Hipoteka umowna II. Hipoteka przymusowa III. Ograniczone zastosowanie hipoteki ustawowej Przedmiot hipoteki I. Uwagi wstępne II. Hipoteka na nieruchomości III. Hipoteka łączna IV. Hipoteka na udziale we współwłasności V. Hipoteka na użytkowaniu wieczystym VI. Hipoteka na spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu VII. Hipoteka na wierzytelności zabezpieczonej hipoteką Zakres obciążenia hipotecznego Wierzytelność zabezpieczona hipoteką I. Istniejące i przyszłe wierzytelności pieniężne II. Wielość wierzytelności III. Wielość wierzytelności różnych podmiotów IV. Podmiana wierzytelności Zakres zabezpieczenia hipotecznego Akcesoryjny charakter hipoteki Treść hipoteki Tryb zaspokojenia wierzytelności hipotecznej Ochrona hipoteki Wygaśnięcie hipoteki Rozporządzanie opróżnionym miejscem hipotecznym Hipoteka na wierzytelności hipotecznej Część V. Posiadanie Rozdział XXI. Pojęcie i rodzaje posiadania; nabycie posiadania Pojęcie posiadania rzeczy I. Ogólne uwagi wstępne II. Element faktycznego władztwa nad rzeczą III. Czynnik woli posiadacza Współposiadanie rzeczy Dzierżenie rzeczy Posiadanie służebności Istota posiadania Rodzaje posiadania I. Posiadanie samoistne i zależne II. Posiadanie w dobrej i złej wierze III. Dalsza stratyfikacja posiadania Nabycie posiadania I. Pierwotne nabycie posiadania II. Przeniesienie posiadania III. Dziedziczenie posiadania

11 Spis treści XVII Rozdział XXII. Funkcje i skutki posiadania; domniemania związane z posiadaniem Funkcje posiadania Skutki posiadania Domniemania związane z posiadaniem I. Uwagi wstępne II. Domniemanie posiadania samoistnego III. Domniemanie ciągłości posiadania IV. Domniemanie dobrej wiary V. Domniemanie zgodności posiadania ze stanem prawnym Rozdział XXIII. Ochrona posiadania Bezwzględna ochrona posiadania Ochrona własna I. Obrona konieczna II. Dozwolona samopomoc Roszczenie posesoryjne I. Przesłanki roszczenia II. Treść roszczenia III. Termin zawity roszczenia posesoryjnego IV. Czynna legitymacja procesowa V. Bierna legitymacja procesowa VI. Wyrok sądu Ochrona posiadania między współposiadaczami Roszczenie o wstrzymanie budowy Część VI. Księgi wieczyste Rozdział XXIV. Społeczno-gospodarcze i jurydyczne znaczenie ksiąg wieczystych Pojęcie i funkcje ksiąg wieczystych Księgi wieczyste a ewidencja gruntów i budynków Zbiór dokumentów Instrumenty upowszechnienia ksiąg wieczystych i usprawnienia systemu prowadzenia ksiąg wieczystych Rozdział XXV. Ustrój ksiąg wieczystych Jurysdykcja sądów powszechnych Prowadzenie ksiąg wieczystych w systemie informatycznym System realny ksiąg wieczystych Funkcja ustalenia stanu prawnego nieruchomości; prawa podlegające ujawnieniu w księdze wieczystej Wpis jako instrument ujawnienia stanu prawnego nieruchomości Struktura księgi wieczystej Jawność ksiąg wieczystych Rozdział XXVI. Prowadzenie ksiąg wieczystych; postępowanie sądowe Nieprocesowy tryb postępowania wieczystoksięgowego

12 XVIII Spis treści 150. Zakładanie ksiąg wieczystych Dokonywanie wpisów I. Wniosek o wpis II. Podstawa wpisu III. Zakres kognicji sądu IV. Orzeczenie sądu Procesowy tryb uzgodnienia treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym Rozdział XXVII. Materialnoprawne zasady systemu prawnego ksiąg wieczystych Znaczenie prawne wpisu do księgi wieczystej I. Zasada wpisu uwagi ogólne II. Wpis o charakterze konstytutywnym III. Wpis o charakterze deklaratoryjnym IV. Moc wsteczna wpisu Domniemanie zgodności wpisu z rzeczywistym stanem prawnym Rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych I. Istota rękojmi uwagi ogólne II. Formalna wiarygodność treści ksiąg wieczystych jako podstawa rękojmi III. Przesłanka rozporządzenia prawem ujawnionym w księdze wieczystej IV. Odpłatność rozporządzenia V. Przesłanka dobrej wiary nabywcy VI. Skutki rękojmi VII. Prawa objęte ochroną przed skutkami rękojmi VIII. Wzmianki i ostrzeżenia wyłączające rękojmię Pierwszeństwo ograniczonych praw rzeczowych ujawnionych w księdze wieczystej Rozszerzona skuteczność praw osobistych i roszczeń ujawnionych w księdze wieczystej Indeks rzeczowy