Prawo cywilne. Pojęcie. Numerus clausus Ogólna charakterystyka ograniczonych praw rzeczowych Użytkowanie. Ograniczone prawa rzeczowe I

Transkrypt

1 Prawo cywilne Ogólna charakterystyka ograniczonych praw rzeczowych Użytkowanie Pojęcie Ograniczone prawa rzeczowe I Prawna forma korzystania z rzeczy (cudzej) Dająca uprawnionemu możliwość korzystania z rzeczy w ściśle określonym zakresie Ograniczone prawa rzeczowe II Prawa na rzeczy cudzej Użytkowanie wieczyste też jest prawem na rzeczy cudzej, ale nie ograniczonym prawem rzeczowym Numerus clausus Można ustanawiać tylko ograniczone prawa rzeczowe przewidziane przez ustawę. Prawa kodeksowe: użytkowanie, zastaw, służebności pozakodeksowe: zastaw rejestrowy, hipoteka, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu Prawa powstałe pod rządami dawnch przepisów Co do zasady istnieją nadal Nie można ustanawiać nowych 1

2 Cechy ograniczonych praw rzeczowych Klasyfikacja I: Prawa polegające na korzystaniu z rzeczy Prawa pełniące funkcję zabezpieczającą Klasyfikacja II Samoistne Akcesoryjne Przedmiot: Rzeczy Prawa Cechy II Skuteczność erga omnes Obowiązki właściciela rzeczy Bierne Czynne (spółdzielcze prawa do lokalu) Funkcja społeczno gospodarcza Alimentacyjna gwarancja korzystania z rzeczy Zabezpieczenie wierzytelności Zaspakajanie potrzeb mieszkaniowych Cechy III Treść Wynika z ustawy Może być modyfikowana przez strony (248 KC) Zbywalność ograniczona Użytkowanie (wyjątek timesharind), służebność osobista: niezbtwakbe Służebności gruntowe i przesyłu: zbywalne jako prawa związane Prawa akcesoryjne zbywalne razem z zabezpieczoną wierzytelnością 2

3 Powstanie ograniczonych praw rzeczowych Umowa odpowiednio stosujemy przepisy o przeniesieniu własności Konsensualność Kauzalność Podwójny skutek Wyjątki Można zastrzec warunek lub termin Forma aktu notarialnego: tylko oświadczenie właściciela nieruchomości, wyjątek: pr. Bank. Wydanie rzeczy (zastaw) lub wpis do rejestru (hipoteka, zastaw rejestrowy) Powstanie c.d. Jednostronne oświadczenie woli (wyjątkowo) Orzeczenie sądowe Służebności drogi koniecznej, przesyłu i budynkowe, Hipoteka przymusowa Służebność przy podziale nieruchomości Decyzja administracyjna (wywłaszczenie) Zasiedzenie (służebność gruntowa i przesyłu) Wygaśnięcie ograniczonych praw rzeczowych Czynność prawna Konfuzja Upływ czasu Niewykonywanie przez lat 10 (użytkowanie i służebność) Wyrok sądu (zniesienie służebności) Decyzja administracyjna Wygaśnięcie zabezpieczanej wierzytelności 3

4 Kolizja ograniczonych praw rzeczowych Dwa prawa nie mogą być wykonywane jednocześnie Dwa prawa nie mogą być wykonywane jednocześnie w pełnym zakresie Wykonywanie jednego prawa wpływa na wartość innego prawa (użytkowanie hipoteka) Zaspokojenie jednego prawa uniemożliwia zaspokojenie innego prawa (2 wierzytelności hipoteczne) Kolizja II Prawo powstałe później nie może być wykonywane z uszczerbkiem dla powstałego wcześniej Wyjątek: zastaw (art. 310) Prawo wpisane do KW ma pierwszeństwo przed niewpisanym Zbieg praw wpisanych do KW: decyduje chwila złożenia wniosku Wnioski złożone w tej samej chwili => równe pierwszeństwa Ochrona praw / ciężary realne Ochrona praw: odpowiednio stosujemy przepisy o ochronie własności Ciężary realne Kategoria historyczna Zabezpieczały renty i należności Skarbu Państwa Obowiązek powtarzających się świadczeń na rzecz określonej osoby lub każdoczesnego właściciela danej nieruchomości Można je wykupić op 3-miesięcznym wypowiedzeniu (zasada) 4

5 Użytkowanie Obciążające rzecz prawo do Używania rzeczy Pobierania z niej pożytków Podobieństwo do dzierżawy Funkcje Alimentacyjna Produkcyjna Rekreacyjna (timesharing) Przedmiot użytkowania Rzecz ruchoma lub nieruchoma Tylko rzeczy niezużywalne Użytkowanie obciąża rzecz jako całość oraz przynależności Można ograniczyć wykonywanie do części rzeczy Prawa Tylko prawa zbywalne (przykład: prawa udziałowe) Odpowiednie stosowanie przepisów o użytkowaniu rzeczy Zespół środków produkcji Cechy użytkowania Prawo niezbywalne (możliwe oddanie do korzystania osobie trzeciej na podstawie umowy) Prawo terminowe lub bezterminowe Łączą się z nim stosunki obligacyjne Prawidłowa gospodarka Nakłady Powstanie i ustanie wg zasad ogólnych 5

6 Użytkowanie przez osoby fizyczne Zasadniczo o charakterze alimentacyjnym Szczególna ochrona właściela. Obowiązki użytkownika Salva substantia rei Zakaz wznoszenia budynków (względny) Uprawnienia Budowa i używanie urządzeń wydobywczych Zakładanie nowych urządzeń Użytkowanie przez osoby fizyczne II Prawo terminowe, co najwyżej dożywotnie Uprawnienia właściciela Żądanie zabezpieczenia Roszczenie o wyznaczenie zarządcy Timesharing Strony: przedsiębiorca konsument Prawo korzystania z domu lub mieszkania przez oznaczoną część roku Zbywalne i dziedziczne Użytkowanie przez rolnicze spółdzielnie produkcyjne Przepisy formalnie obowiązują Znaczenie praktyczne żadne. Brak możliwości ustanawiania Powstanie: umowa Szczególna regulacja własności budynków Można zmieniać przeznaczenie Użytkowanie spółdzielcze (277 par. 1) 6

7 Inne wypadki użytkowania Generalnie użytkowanie przez osoby prawne i ułomne osoby prawne Stosujemy odpowiednio przepisy działu I i II Niemające podmiotowości cywilnoprawnej jednostki państwowe i samorządowe nie mogą być użytkownikami Jednostki te mają grunty w trwałym zarządzie 7