Pamięć i edukacja o zbrodniach nazizmu.

Wybór literatury Część II. Pamięć i edukacja o zbrodniach nazizmu. Poniższy zbiór pozycji wydawniczych stanowi wybór publikacji i zwartych artykułów przygotowany dla osób zainteresowanych edukacją w miejscach pamięci. Prezentowana w nich tematyka sięga od teorii kształcenia w miejscach pamięci poprzez rożne materiały dydaktyczne oraz relacje z przeprowadzonych działań edukacyjnych aż po kwestie związane z funkcjonowaniem pamięci społecznej. Ma ułatwić przygotowanie do wizyty w miejscu pamięci, ale także nakłonić do refleksji nad miejscem upamiętniania w dzisiejszej rzeczywistości. Wybrane pozycje pomogą Państwu także w przygotowaniu zajęć lekcyjnych i pozalekcyjnych dotykających tematyki wojny i okupacji. Na bibliografię składają się pozycje naukowe i popularnonaukowe, materiały z konferencji oraz artykuły z periodyków, m.in. wydawanego przez Muzeum w Auschwitz- Birkenau Pro Memoria czy też biuletynie Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa i innych. Wiele z tych pozycji odnajdą Państwo w bibliotece muzealnej. Zachęcamy do korzystania ze zbiorów od poniedziałku do piątku w godzinach 8.00-15.00. Autor Tytuł Wydawnictwo Abram I. Wychowanie po Holocauście. Polis 21/1997 Adamska J. Opieka nad miejscami pamięci terenami byłych obozów zagłady dla Żydów. 1/1996 Adamska J. Muzea-miejsca pamięci w oczach młodzieży. Omówienie rezultatów ankietyzacji przeprowadzonej w 1994 r. przez Radę Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. Adamska J. Pamięć i miejsca pamięci w Polsce po II wojnie światowej Adamska J. Flossenbürg dziś. Adamska J. Treblinka. Aktualna sytuacja miejsca pamięci. 1/1997 1/1998 2/1998 3/1999

Aleksandrowicz M., Hebda G., Rezler- Wasilewska V. Jacobs J. Jacobs J. Jacobs J., Hońdo L. Jacobs J., Oleksy K. Państwowe Muzeum Auschwitz- Birkenau Centrum Edukacji Muzeum Auschwitz Birkenau Zeszyty Jacobs J., Oleksy K., Balawejder E. Miejsce Pamięci Narodowej w Łambinowicach. Ścieżka historyczno-przyrodnicza. Centralne Muzeum Jeńców Wojennych Opole 2006 Nauczanie o Holocauście. Pro Memoria 8/1998 Czy można uczyć i nauczać tolerancji? Dlaczego należy uczyć o Holocauście? Pamięć Świadomość Odpowiedzialność. Jak uczyć o Auschwitz i Holokauście. Materiały dydaktyczne dla nauczycieli. Pro Memoria 9/1998 Uniwersytet Jagielloński Kronika Państwowego Muzeum na Majdanku 1944-1994. Bauman Z. Nowoczesność i zagłada. Fundacja Kulturalna Masada Bauman Z. Holokaust: pięćdziesiąt lat później. W: Holokaust z perspektywy półwiecza. Materiały z konferencji zorganizowanej przez Żydowski Instytut Historyczny w dniach 29 31 marca 1993. Majdanka t. XVI Kraków 2005 Oświęcim 2008 Oświęcim 2007 Lublin 1995 Warszawa 1992 Warszawa 1993 Bem M. Muzeum byłego hitlerowskiego 1/2000 obozu zagłady w Sobiborze. Białecka A. Edukacja w miejscach pamięci. Pro Memoria 9/1998 Białecka A. Różne aspekty nauczania o Pro Memoria 13/2000 Holocauście. Bojarski J. Ścieżki pamięci. Żydowskie Miasto w Lublinie losy, miejsca, Norbertinum Brodzka-Wald A., Krawczyńska D., Leociak J. Brynkus J. historia. Literatura polska wobec Zagłady. Materiały z konferencji naukowej zorganizowanej przez ŻIH IN-B oraz IBL PAN 22-23 listopada 1999 Polska perspektywa nauczania o Holocauście. Żydowski Instytut Historyczny Lublin/ Rishon LeZion 2002 Warszawa 2000 Pro Memoria 13/2000

Buryła S. Trudne tematy z przeszłości. Zeszyty szkolne. Edukacja humanistyczna Cała A. Chorąży E., Konieczka- Śliwińska D., Roszak S. Chrobaczyński J., Czubryt- Borkowski C., Michasiewicz J. Dammer I., von Stein C. Dethlefsen K. Dmitrów E. Kształtowanie się polskiej i żydowskiej wizji martyrologicznej po II wojnie światowej. Edukacja historyczna w szkole. Teoria i praktyka. Holokaust. Lekcja historii. Zagłada Żydów w edukacji szkolnej. Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939-1945 Przegląd Socjologiczny 3/2005 2/2000 PWN 2008 Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej Rada Ochrony Pomników Walk i Męczeństwa Kraków 2004 Biało-czarne plamy w pamięci. Pro Memoria 9/1998 Pamięć i upamiętnianie. O znaczeniu edukacji historycznopolitycznej w polsko-niemieckiej wymianie młodzieży. Pamięć i zapomnienie w Polsko- Niemiecka Współpraca Młodzieży Przegląd stosunkach polsko-niemieckich. Zachodni Dziedzic A. Drama na lekcjach historii. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Warszawa 1988 Poczdam/ Warszawa 2003 1/2000 Warszawa 1998 Freeman O., Auschwitz? KL Auschwitz? Pro Memoria 11/1999 Kucia M. Oświęcim? Friszke A. Żydzi w szkolnych podręcznikach. Więź Lipiec 1999 Gilbert M. Atlas historii Holocaustu. Platan Kraków 2004 Grot E. Piaśnica. Pomorskie miejsca 4/2000 męczeństwa i pamięci narodowej. Grot E. Terezin - Międzynarodowe 3/2001 Miejsce Pamięci w Czechach. Grzesiuk- Polska rzeźba pomnikowa w Neriton Warszawa 1995 Olszewska I. latach 1945-1995. Heuvel E. Poszukiwanie. Fundacja Anny Amsterdam 2007 Frank Kacorzyk A. Wyprawa z Centrum Edukacji w Pro Memoria 16/2002 trudną przeszłość. Kapralski S. Oświęcim: konflikt pamięci czy Przegląd 2/2000 kryzys świadomości? Socjologiczny Keegan J. Atlas II wojny światowej. Letter Perfect International Warszawa 1995

Kestenberg J. Gdyby wasi rodzice byli mali rozmowa z dziećmi o Holocauście. Konopnicka I. Program edukacyjny Centralnego Muzeum Jeńców Wojennych w Łambinowicach-Opolu - "pedagogika pamięci". Korzeniewski Narodowe i europejskie aspekty B. polityki historycznej. Korzeniewski Przemiany pamięci społecznej a B. Koszela B. Muzeum Jeńców Opole 1994 Wojennych w Łambinowicach- Opolu Instytut Zachodni Poznań 2008 Koźmińska- Frejlak E. Kranz T. teoria kultury. Polacy i Niemcy po II wojnie światowej. Materiały pomocnicze do nauki historii i wiedzy o świecie współczesnym. Świadkowie zagłady Holocaust jako zbiorowe doświadczenie Polaków. Aktion Sühnezeichen/Friedensdienste e.v. Pro Memoria 9/1998 Instytut Zachodni Poznań 2007 Instytut Zachodni Poznań 2001 Przegląd Socjologiczny Zeszyty Majdanka t. XIV Kranz T. Akcja Znak Pokuty na Majdanku. Zeszyty Majdanka t. XVI Kranz T. Kranz T. Kranz T. Muzea-miejsca pamięci w wymiarze społeczno-politycznym. Niemiecka koncepcja muzeówmiejsc pamięci. Miejsca pamięci czy pamięć miejsc? Rozważania o roli upamiętnienia w przekazie społeczno-historycznym. 2/2000 Lublin 1992 Lublin 1995 3/1998 1/1999 1/2000 Kranz T. Edukacja w muzeach 4/2000 upamiętniających ofiary nazizmu. Kranz T. Przeszłość i pamięć a proces 3/2001 pojednania polsko niemieckiego. Kranz T. Miejsca pamięci czy pamięć Pro Memoria 13/2000 miejsc. Kranz T. Pedagogika pamięci. Pro Memoria 23/2005 Kranz T. Edukacja historyczna w miejscach pamięci. Zarys problematyki. Stowarzyszenie Dialog i Lublin 2002 Kranz T. Zbrodnie nazizmu w świadomości i edukacji historycznej w Polsce i Niemczech. Współpraca Państwowe Muzeum na Majdanku Lublin 1998

Kranz T., Wiśnioch M. Kucia M. Kucia M Działalność oświatowa Państwowego Muzeum na Majdanku. KL Auschwitz w świadomości społecznej współczesnych Polaków. Auschwitz w percepcji polskich uczniów. Kucia M. Auschwitz jako fakt społeczny : historia, współczesność i świadomość społeczna KL Auschwitz w Polsce. Zeszyty Majdanka t. XVI Lublin 1995 Pro Memoria 15/2001 Pro Memoria 16/2002 Universitas Kraków 2005 Kula M. Krótki raport o użytkowaniu PWN 2004 historii. Kula M. Nośniki pamięci historycznej. DiG Warszawa 2002 Kurczab D., Żuk G. Polacy i Niemcy w Europie. Lublin 2000 Polsko- Niemiecka Współpraca Młodzieży Lutz T. Miejsca pamięci przewodnikami Pro Memoria 13/2000 po niedawnej historii. Łysak T. Fabularyzacja historii. Korczak Polonistyka, 4/2004 Wajdy i Lista Schindlera Spielberga. Marciniak J. Co Żydzi zrobili? Posłowie ks. dr Pogranicze Sejny 2001 Romuald Jakub Weksler- Waszkinel. Mazur Z. Centrum przeciwko wypędzeniom Instytut Zachodni Poznań 2006 (1999-2005). Maciejewska I. Męczeństwo i Zagłada Żydów w Warszawa 1988 zapisach literatury polskiej. Milchman A., Eksperymenty w myśleniu o Scholar Warszawa 2003 Rosenberg A. Holocauście. Auschwitz - nowoczesność i filozofia. Mischon- Vosselman D. Prace archiwalne w Państwowym Muzeum na Majdanku - projekt Polsko-niemiecka współpraca Poczdam/ Warszawa 2003 uczniowski. młodzieży Myśliwiec E. Recepcja utworów o Holocauście. Polonistyka 7/2000 Neander J. Pamięć i upamiętnienie w Pro Memoria 23/2005 edukacji młodzieży. Nowak E. Łambinowice - symbol polskoniemieckiego Zbliżenia. 2/1994 pojednania? Polska-Niemcy Nowak E. Symbolika Łambinowic. (Fakty i mity). 1994 Łambinowicki Rocznik Muzealny t.17

Nowak E. Nowak E. Obstarczyk M. Oleksy K. Orth S. Owsiński M. Owsiński M. Pańko G., Wojdon J. Łambinowicki Rocznik Muzealny t.20 1997 4/1998 Pro Memoria 16/2002 Pro Memoria 9/1998 Adam Marszałek 2/2000 2/2000 Toruń Łambinowice - miejsce pamięci ze szczególnym historycznym rodowodem. Łambinowice - miejsce z podwójną totalitarną przeszłością. Oprowadzanie po muzeum formą upowszechniania wiedzy. Centrum Edukacji w Miejscu Pamięci i Muzeum Auschwitz- Birkenau. Jakże mam śpiewać... 10 lat Międzynarodowego Domu Spotkań Młodzieży. Konkurs wiedzy o obozie koncentracyjnym Stutthof. Młodzi Szwedzi w Muzeum Stutthof. Edukacja historyczna i obywatelska w szkolnictwie ponadgimnazjalnym. Polacy i Niemcy pół wieku później. Pięciak W. Znak Kraków 1996 Pomian K. Historia. Nauka wobec pamięci. UMCS Lublin 2006 Przymuszała B. Opis Zagłady. Opowieść Polonistyka 10/2001 negatywna. Rokuszewska- Druga wojna światowa pamięć i Kultura i 3-4/2001 Pawełek A. tożsamość. Społeczeństwo Rulka J. Przemiany świadomości Wydawnictwo Bydgoszcz 1991 historycznej młodzieży. Uczelniane WSP Rulka J. Wartości w edukacji historycznej. Wydawnictwo Bydgoszcz 1999 Uczelniane WSP Rulka J. Współczesne problemy edukacji Adam Marszałek Toruń 2002 historycznej. Rymaszewski Pamiętać będą pokolenia. Bis-Press Oświęcim 2000 B. Sakowicz E. Miejsce pamięci wyzwaniem do Msza Święta 7-8/1999 tolerancji. Serejska Oświęcim 2007 Olszer K. Skotnicka G. Jestem zdrów i czuję się dobrze. Oświęcimskie listy Henryka Serejskiego. Barwy przeszłości. O powieściach historycznych dla dzieci i młodzieży 1939-1989. Państwowe Muzeum Auschwitz- Birkenau Słowo/Obraz Terytoria Gdańsk 2009

Sobańska- Bondaruk M., Lenard S.B. Steinlauf M.C. Stollberg- Wolschendorf B. Wiek XX w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów. Pamięć nieprzyswojona. Polska pamięć zagłady. Praktyki uczniów szkół Bethel im. Friedricha von Bodelschwingha z Bielefeld w Muzeum na Majdanku. PWN Warszawa 1998 Cyklady Warszawa 2001 Zeszyty Majdanka t.xxi Lublin 2001 Szacka B. Pamięć zbiorowa i wojna. Przegląd 2/2000 Socjologiczny Szpociński A., Kwiatkowski P. T. Przeszłość jako przedmiot przekazu. Scholar Warszawa 2006 Szpociński A. Wobec przeszłości. Pamięć przeszłości jako element kultury współczesnej. Instytut im. A. Mickiewicza Warszawa 2005 Szuchta R., Holocaust. Zrozumieć dlaczego? Bellona Dom Warszawa 2003 Wydawniczy Szuchta R. Holocaust w edukacji szkolnej po Forum 9/2005 1989 roku. Europejskie Szuchta R. Korczak znany czy nieznany? Jak Midrasz 9/2002 w polskiej szkole uczono o Januszu Korczaku i zagładzie Żydów. Szuchta R. Nauczanie o Holocauście. Biuletyn ŻIH 3-4/1997 Szuchta R., PWN Warszawa 2000 Holocaust. Program nauczania o historii i zagładzie Żydów na lekcjach przedmiotów humanistycznych w szkołach ponadpodstawowych. Szuchta Pomóc uczniom, być ludźmi... Pro Memoria 16/2002 R., Szymański J. Nauki pomocnicze historii. PWN Warszawa 2004 Święch J. Literatura polska w latach II PWN Warszawa 1997 wojny światowej. Święch J. Świadectwa i powroty nieludzkiego czasu. Materiały konferencji naukowej poświęconej martyrologii lat II wojny światowej w literaturze. Wydawnictwo Lubelskie Lublin 1990 Topolski J. Traba E., Traba R. Jak się pisze i rozumie historię. Tajemnice narracji historycznej. Tematy żydowskie. Historia. Literatura. Edukacja. Rytm Warszawa 1996 Borussia Olsztyn 1999

Traba R. Symbole pamięci: II wojna światowa w świadomości zbiorowej Polaków. Szkic do tematu. Przegląd Zachodni 1/2000 Traba R. Historia. Przestrzeń dialogu. ISP PAN Warszawa 2006 Oświęcim 2008 Tych F. Auschwitz i Holokaust dylematy i wyzwania polskiej edukacji. Nazizm i Holocaust w edukacji historycznej młodzieży szkoły podstawowej. Program nauczania o Holocauście przykładem kształcenia blokowego w ramach przedmiotów humanistycznych. Problem Holokaustu w polskich podręcznikach szkolnych do nauczania historii. Długi cień Zagłady. Szkice historyczne. Państwowe Muzeum Auschwitz- Birkenau Pro Memoria 9/1998 Edukacja Zielona Góra 2003 Humanistyczna Rocznik Naukowo- Dydaktyczny Uniwersytetu Zielonogórskiego t.3 Biuletyn ŻIH 4/1998 Tych F. Żydowski Instytut Warszawa 1999 Historyczny Unger P. Muzea w nauczaniu historii. Warszawa 1988 Wojnarowska- Neuengamme przeszłość i 4/2001 Olek A. przyszłość miejsca pamięci. Wspólna nauka i spotkanie w PNWM Warszawa-Potsdam Oświęcimiu. Czy to jest możliwe? 1996 Weber N.H., Pedagogika miejsc pamięci Kwartalnik 2/1996 Rathenow H.F. próba bilansu. Pedagogiczny Wojtkowiak Z. Nauki pomocnicze historii Wydawnictwo Poznań 2003 najnowszej. Źródłoznawstwo. Poznańskie Źródła narracyjne, część I: pamiętniki, tekst literacki. Wysok W. Doświadczenie Auschwitz a Scriptores 1/1998 pedagogika pamięci. Scholarum Ziesing H. Jak inni uczą o Żydach Niemcy. Midrasz 1/2002 Zinserling A. Polska-Niemcy-Izrael. Materiały dla animatorów trójstronnej PNWM Warszawa-Potsdam 2000 wymiany młodzieży. Żakowski J. Rewanż pamięci. SIC! Warszawa 2002

Żbikowski A. Nauczanie o Holokauście. Konferencja na Wydziale Nauk Politycznych Wyższej Szkoły Humanistycznej im. Aleksandra Gieysztora w Pułtusku. Międzynarodowa konferencja Upowszechnianie wiedzy o holocauście i martyrologii narodów. Stan obecny i zamierzenia. Referaty. Tematyka żydowska w podręcznikach szkolnych. Ekspertyzy. Zagłada Żydów polskich w czasie II wojny światowej. Materiały dla ucznia. Materiały dla nauczyciela. Zalecenia dotyczące podręczników historii i literatury w Polsce i Izraelu. Akademina Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora w Połtusku Muzeum Gross- Rosen Pułtusk 2006 Wałbrzych 2001 Biuletyn ŻIH 3-4/10097 Instytut Pamięci Narodowej Ministerstwo Edukacji Narodowej Warszawa 2005 Warszawa/ Jerusalem 1995