Ograniczenia środowiskowe w planowaniu przestrzennym związane z istnieniem linii kolejowej wpływ linii kolejowej na sposób zagospodarowania nieruchomości 13 października 2015 r., Warszawa
Plan prezentacji Uwarunkowania prawne Przykłady konflikty przestrzenne Skutki Pożądane działania www.milanowek.pl 2
Uwarunkowania prawa 1 Ustawa o transporcie kolejowym z dnia z dnia 28 marca 2003 r. usytuowanie budynków i budowli w odległościach powyżej 10 m od granicy obszaru kolejowego i powyżej 20 m od osi skrajnego toru kolejowego (art. 53 ust. 2). w/w odległości powinny być zwiększone dla budynków mieszkalnych, szpitali, domów opieki społecznej, obiektów rekreacyjno-sportowych, budynków związanych z wielogodzinnym pobytem dzieci i młodzieży, w zależności od przeznaczenia budynku, w celu zachowania norm dopuszczalnego hałasu w środowisku, określonych w odrębnych przepisach (art. 53 ust. 3). 2 Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 27 marca 2003 r. w studium uwzględnia się uwarunkowania wynikające m.in. z warunków i jakości życia mieszkańców, w tym ochrony ich zdrowia co przekłada się potem na ustalenia mpzp 3 www.pbase.com Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. przy sporządzaniu mpzp, dla terenów o różnych funkcjach wskazuje się, które z nich należą do terenów chronionych akustycznie emisje powstające w związku z eksploatacją linii kolejowej nie mogą spowodować przekroczenia standardów jakości środowiska poza terenem, do którego zarządzający tym obiektem ma tytuł prawny, przy czym dla terenów nie objętych ochroną akustyczną nie ma standardów w zakresie hałasu. 3
Uwarunkowania prawa 4 Prawo budowlane Obiekt budowlany wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowlanymi należy projektować i budować w sposób określony w przepisach zapewniając spełnienie wymagań podstawowych dotyczących m.in. ochrony przed hałasem i drganiami 5 Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Budynki mieszkalne, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej należy sytuować w miejscach najmniej narażonych na występowanie hałasu i drgań, a jeżeli one występują i poziomy ich przekraczają wartości dopuszczalne, określone w przepisach o ochronie przed hałasem i drganiami, należy stosować skuteczne zabezpieczenia Budynki z pomieszczeniami wymagającymi ochrony przed zewnętrznym hałasem i drganiami należy chronić przed tymi uciążliwościami poprzez zachowanie odpowiednich odległości od ich źródeł, usytuowanie i uksztaltowanie budynku, stosowanie elementów amortyzujących drgania oraz osłaniających i ekranujących przed hałasem, a także racjonalne rozmieszczenie pomieszczeń w budynku i zapewnienie wymaganej izolacyjności przegród zewnętrznych 4 www.pbase.com
Uwarunkowania prawa 1 C zasięg hałasu np. 56 db w porze nocnej ~xxx m min. odległości lokalizacji budynku 1 B 20 m 20 m 1 A 10 m 10 m o b s z a r k o l e j o w y min. odległości lokalizacji budynku 5
Uwarunkowania prawa Art. 179 ustawy Prawo ochrony środowiska Eksploatacja linii kolejowych, po których przejeżdża ponad 30 000 pociągów rocznie, może powodować negatywne oddziaływanie akustyczne na znacznych obszarach ok. 84 pociągów dziennie 6
Uwarunkowania prawa obwieszczenie Ministra Środowiska z dnia 15.10.2013 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. z 2014 r., poz. 112) 1 2 Przeznaczenie terenu a. Strefa ochronna A uzdrowiska b. Tereny szpitali poza miastem a. Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej b. Tereny zabudowy związanej ze stałym lub wielogodzinnym pobytem dzieci i młodzieży. c. Tereny domów opieki społecznej d. Tereny szpitali w miastach Dopuszczalny poziom hałasu wyrażony równoważnym poziomem dźwięku A w db Drogi lub linie kolejowe L AeqD przedział czasu odniesienia równy 16 godzinom L AeqN przedział czasu odniesienia równy 8 godzinom Pozostałe obiekty i grupy źródeł hałasu L AeqD przedział czasu odniesienia równy 8 najmniej korzystnym godzinom L AeqN przedział czasu odniesienia równy 1 najmniej korzystnej godzinie nocy 50 45 45 40 61 56 50 40 a. Tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i zamieszkania zbiorowego 3 b. Tereny zabudowy zagrodowej c. Tereny rekreacyjnowypoczynkowe d. Tereny mieszkaniowo - usługowe 65 56 55 45 4 a. Tereny w strefie śródmiejskiej miast powyżej 100 tys. mieszkańców 68 60 55 745
Natężenie ruchu pociągów na liniach kolejowych Średnia liczba pociągów w ciągu doby 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 1 979 Długość linii kolejowych [km] 5 404 4 226 1 820 1 777 1 417 3 398 % długości linii o natężeniu <1 1% 0% 29% 483 18% 3% 7% 10% 9% 1 5 5 10 10 20 20 50 50 100 100 150 150 200 200 250 250 300 23% 300 400 117 19 3 0 >400 7 8
Natężenie ruchu pociągów na liniach kolejowych Przewaga ruchu towarowego lub pasażerskiego Natężenie ruchu na liniach kolejowych poza aglomeracjami wynosi obecnie maksymalnie ok. 200 pociągów / dobę Średnia ważona natężenia ruchu na liniach wynosi obecnie maksymalnie ok. 31 pociągów / dobę 9
Przykład oddziaływania akustycznego linii kolejowej sieci TEN-T - pomiar 10
Przykład oddziaływania akustycznego linii kolejowej sieci TEN-T - pomiar Otwarcie linii kolejowej nr 9 odcinek Warszawa Praga Nasielsk 1877 rok Roboty budowlane Modernizacja taboru kolejowego Osiedle Nowy Bukowiec pierwsi mieszkańcy 2002 rok. Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach 2007 rok. Obowiązek spełnienia wymagań określonych w POŚ art. 174 ust. 2 Przejęcie infrastruktury osiedla przez Wspólnoty Mieszkaniowe 2012 rok. Modernizacja linii kolejowej E-65 Warszawa Wschodnia - Gdynia Konieczność budowy ekranów akustycznych 11
Przykład oddziaływania akustycznego linii kolejowej sieci TEN-T Natężenie ruchu na linii kolejowej nr E65/C-E65, odcinek Warszawa Praga-Legionowo Pora dnia Pociągi dalekobieżne Pociągi osobowe Starego typu Nowego typu (EZT EN57) (EZT EN76) Pociągi towarowe Dzień 33 73 92 10 Noc 3 17 16 3 247 poc./dobę Średnia wartość poziomu ekspozycji L AE dla poszczególnych pojazdów szynowych Średnia wartość poziomu ekspozycji Pociągi dalekobieżne Pociągi osobowe Starego typu Nowego typu (EZT - EN57) (EZT - EN76) Pociągi towarowe L AE (25m) db 90 87 78 95 12
Wpływ prędkości - nowoczesny tabor EN76 - Elf 35WE - Impuls ED250 13
Przykład oddziaływania akustycznego linii kolejowej sieci TEN-T Wartości równoważnego poziomu dźwięku L Aeq P1 P2 Warianty 25 m od osi skrajnego toru (granica terenu) 48 m od osi skrajnego toru (elewacja budynku) Wartości dopuszczalne [db] Pora dzienna Pora nocna Pora dzienna Pora nocna Stan po modernizacji 62,7 58,8 60,0 56,0 65/56 Poprawa taboru kolejowego (pociągi osobowe) 61,0 57,0 58,3 54,2 65/56 Stan przed modernizacją 67,7 63,8 65,0 61,0 65/56 - przekroczenia wartości dopuszczalnych hałasu - brak przekroczenia wartości dopuszczalnych hałasu 14
Ekran akustyczny: h = 4.0 m, d = 350 m. 15
Przykłady konflikt Decyzja o warunkach zabudowy linie kolejowe nr 349 Święta Katarzyna Wrocław Kuźniki i 750 Wrocław Brochów Wrocław Stadion 1. Wniosek o warunki zabudowy i zagospodarowania terenu 2. Zachowane min. odległości zabudowy od obszaru kolejowego 10 i 20 m zgodnie z art. 53 ust.2 UTK 3. Brak analizy dotyczący potrzeby zwiększenia odległości w związku z oddziaływaniem akustycznym linii kolejowej 4. Błędy w projektowaniu studnie wew. struktury zjawisko odbić pomiędzy elewacjami bryły budynku 5. Po wybudowaniu skargi mieszkańców na hałas kolejowy 6. Brak możliwości zabezpieczenia w postaci ekranów ze względu na lokalizację linii kolejowej na nasypie 16
Przykłady potencjalny konflikt Brak miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego 1. Wniosek o warunki zabudowy i zagospodarowania terenu dla zabudowy hotelowej i mieszkalnej - XXI kondygnacji 2. Zachowane min. odległości zabudowy od obszaru kolejowego 10 i 20 m zgodnie z art. 53 ust.2 UTK 3. Brak analizy dotyczącej potrzeby zwiększenia odległości w związku z rzeczywistą i przewidywalną uciążliwością linii kolejowej mapa akustyczna 4. Brak możliwości zabezpieczenia w postaci np. ekranów ze względu na lokalizację linii kolejowej w wykopie i wysokość planowanej zabudowy Warszawa okolice Dworca Zachodniego 17
Przykłady potencjalny konflikt Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Warszawa linia nr 8 1. Zmiana SUiKZP tereny o funkcji usługowej zmieniane na tereny o funkcji mieszkalnej 2. Bezpośrednia lokalizacja linii kolejowej o ruchu ok. 170 pociągów na dobę oraz planowana trasa szybkiego ruchu N-S 3. Brak wyznaczenia obszaru pomiędzy linią kolejową a funkcją mieszkaniową mogącego pełnić rolę ochronną dla zabudowy np. obszary zieleni, usług, garaży itp. 4. Po zagospodarowaniu terenu zgodnie z zapisami studium prawdopodobne skargi mieszkańców na hałas kolejowy 18
Przykłady zła praktyka Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego 1. Tereny o funkcji mieszkaniowej bezpośrednio na granicy z obszarem kolejowym KK 2. Brak wyznaczenia obszaru pomiędzy linią kolejową a funkcją mieszkaniową mogącego pełnić rolę ochronną dla zabudowy np. obszary zieleni, usług, garaży itp. 3. Brak wyznaczenia na rysunku mpzp nieprzekraczalnej linii zabudowy od linii kolejowej Brak możliwości zlokalizowania zabudowy - pomimo tego wskazano ten obszar jako teren o funkcji MN/U MPZP dla wsi Nowy Prażmów 19
Skutki 1. Zbliżanie się terenów chronionych akustycznie do źródeł hałasu 2. Naruszanie zapisów ustawy o transporcie kolejowym 3. Po zasiedleniu skargi mieszkańców pomimo tego, że w momencie budowy mieszkańcy mieli świadomość istnienia linii kolejowej 4. Często brak możliwości realizacji zabezpieczeń akustycznych lub pomimo ich realizacji nie zawsze będą one wystarczające 5. Mieszkańcy skazani są na życie w warunkach niskiego komfortu akustycznego!! 20
Pożądane działania 1. Wnikliwa analiza rzeczywistych oddziaływań nie tylko planowanego zagospodarowania na środowisko ale także wpływu istniejącego zagospodarowania na planowane przy sporządzaniu SUiKZP, MPZP oraz wydawaniu WZ 2. Stosowanie się do zapisów ustawy o transporcie kolejowym (art. 53) 3. Na obszarze zagrożonym ponadnormatywnym poziomem hałasu określenie funkcji terenów sąsiednich do linii kolejowych jako obszarów zieleni, usług, stref przemysłowych, garaży terenów o funkcjach niechronionych akustycznie. 21
Uwarunkowania prawa nowa regulacja zmiana ustawy Prawo ochrony środowiska (ustawa z dnia 10.09.2015 r.) Art. 114 ust. 4. W przypadku zabudowy mieszkaniowej, szpitali, domów pomocy społecznej lub budynków związanych ze stałym albo czasowym pobytem dzieci i młodzieży, zlokalizowanych na granicy pasa drogowego lub przyległego pasa gruntu w rozumieniu ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (Dz. U. z 2015 r. poz. 1297), ochrona przed hałasem polega na stosowaniu rozwiązań technicznych zapewniających właściwe warunki akustyczne w budynkach. 22
Podsumowanie 1. Proces planowania przestrzennego powinien uwzględniać sąsiedztwo linii kolejowych i warunki wynikające z ich funkcjonowania a także oddziaływania skumulowane (kolej + drogi) 2. Analiza akustyczna konieczny materiał rozpoczynający rozpoznanie uwarunkowań środowiskowych w zakresie hałasu 3. W najbliższym sąsiedztwie linii kolejowych funkcje terenu niepodlegające ochronie akustycznej 4. Rozwiązania urbanistyczne powinny uwzględniać warunki propagacji hałasu 5. Rozwiązania techniczne zapewniające komfort akustyczny wewnątrz budynków chronionych 23
Dziękuję za uwagę Ewa Makosz PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. Biuro Ochrony Środowiska http://www.buk.gmina.pl 24