Bohdan Rożnowski (KUL) Dorota Bryk (KUL) Europejski Uniwersytet Wschodni Raport z badań satysfakcji ze studiowania w Lublinie studentów z krajów Partnerstwa Wschodniego Abstrakt W ramach projektu Europejski Uniwersytet Wschodni współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Erasmus+ przeprowadzono badania grupy studentów zagranicznych pochodzących z krajów Partnerstwa Wschodniego studiujących w Lublinie. Całość złożona była z dwóch komplementarnych badań. Pierwsza część to badania jakościowe, które opierały się na wywiadzie pogłębionym. Wzięło w nich udział 20 studentów. Druga część to badania ilościowe, które zostały przeprowadzone przy pomocy kwestionariusza wywiadu wśród 150 osób. Badania trwały od kwietnia do maja 2015 roku. Celem badań było określenie poziomu satysfakcji studentów pochodzących z krajów Partnerstwa Wschodniego, którzy zdecydowali się na studiowanie w Lublinie. Ponadto badania przyczynią się do przygotowana oferty edukacyjnej, bytowej i społecznej sprzyjającej dobremu samopoczuciu zagranicznych studentów przybywających do Lublina. Dzięki temu będzie możliwe stworzenie dedykowanej tej grupie oferty studiowania w Lublinie. W badaniach jakościowych udział wzięli studenci z Armenii, Azerbejdżanu, Białorusi, Gruzji, Mołdawii oraz Ukrainy, a w badaniach ilościowych studenci z Białorusi (41,2%) oraz Ukrainy (57,5%), a także dwie osoby, które nie podały państwa pochodzenia. Wśród tej grupy było nieco więcej kobiet (57,5%) niż mężczyzn (42,5%). Ponadto, reprezentowali oni większość lubelskich uczelni: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Politechnikę Lubelską,
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Uniwersytet Medyczny, Wyższą Szkołę Ekonomii i Innowacji, Wyższą Szkołę Nauk Społecznych, Wyższą Szkołę Przedsiębiorczości i Administracji oraz Wyższą Szkołę Społeczno-Przyrodnicza. W badaniach wzięło udział najwięcej osób studiujących na pierwszym poziomie klasyfikacji studiów (studia licencjackie i inżynieryjne 65,4%), znacznie mniej osób badanych studiuje na studiach magisterskich (29,4%), a najmniej liczna grupa to studenci doktoranci (5,2%). Badania jakościowe pokazują, że zanim studenci z krajów Partnerstwa Wschodniego rozpoczną starania o podjęcie studiów w Lublinie, muszą napotkać informację o takiej możliwości. Źródłem tej informacji są najczęściej osoby z ich najbliższego otoczenia. Z tego powodu warto zadbać, by aktualni studenci z krajów Partnerstwa Wschodniego w trakcie swoich pobytów w domu byli ambasadorami idei studiowania w Lublinie. Należy zachęcić ich do aktywnego promowania studiów w naszym mieście (tzw. marketing szeptany), co daje realną szansę na zwiększenie zainteresowania studiami wśród obywateli krajów Partnerstwa Wschodniego. Oficjalne spotkania i korzystanie z pośrednictwa instytucji państwowych tych krajów ma zarówno mniejsze znaczenie, jak i mniejszą siłę oddziaływania. Kluczową zachętą do podjęcia studiów w Lublinie jest wiedza o możliwościach uzyskania pomocy finansowej. Rozszerzenie aktualnej oferty stypendialnej dostępnej studentom z krajów Partnerstwa Wschodniego oraz rozpropagowanie informacji o możliwościach otrzymania wsparcia finansowego podczas studiów jest najefektywniejszym narzędziem zwiększania liczby studentów z krajów Partnerstwa Wschodniego w Lublinie. Studenci zagraniczni chwalą sobie studiowanie w Lublinie. Ich ocena poszczególnych aspektów relacji z uczelnią najczęściej oscyluje wokół noty wyraźnie pozytywnej. Margines niezadowolonych jest zazwyczaj wąski i nie przekracza 10% osób badanych. Wśród zebranych opinii dominują oceny pozytywne lub bardzo pozytywne. Tworzy to korzystny obraz, jednak trzeba wziąć pod uwagę, że dalszy napływ kandydatów na studia zależy od dobrej opinii przekazywanej innym.
Badani studenci pochodzący z krajów Partnerstwa Wschodniego ogólnie oceniają Lublin pozytywnie. Miasto stwarza im dobre, według ich oceny, warunki do życia i studiowania. W Lublinie mogą znaleźć zarówno miejsce, jak i towarzyszy do wspólnej zabawy, a także pomocy w sytuacjach kryzysowych. Oferta kulturalna miasta została uznana za interesującą dla studentów. Badani czują się tu bezpiecznie, są zadowoleni z pracy lubelskich urzędów, w których muszą czasem załatwiać różne sprawy związane ze swoim pobytem, oraz funkcjonowania miejskiej komunikacji, z której często korzystają. Deklarują także, że nie mają problemów z praktykowaniem swoich wartości religijnych i duchowych, pod tym względem Lublin jest także dogodnym miejscem do życia. Niedogodności napotykanych w życiu codziennym badani nie uważają za efekt swojego cudzoziemskiego pochodzenia czy uprzedzeń, a za zwykłe negatywne aspekty życia w mieście. W planach dotyczących przyszłości studentów pochodzących z krajów PW dominuje nastawienie na kontynuowanie nauki w Polsce (z czego ponad połowa badanych chciałaby kontynuować kształcenie w Lublinie) lub na poszukiwanie pracy w jednym z krajów Unii Europejskiej. Najchętniej studenci chcieliby podjąć pracę zgodną z wyuczonym podczas studiów zawodem, choć biorą też pod uwagę inne możliwości. Zauważalny jest fakt, że powrót do kraju pochodzenia jest najrzadziej rozważanym scenariuszem przez większość badanych, dla których wyjazd na studia jest często pierwszym etapem stałego opuszczenia kraju pochodzenia. Podsumowując badania ilościowe warto zauważyć, że podział grupy badanych na kobiety i mężczyzn ujawnił tylko kilka mało istotnych różnic w ocenach. I tak, kobiety nieco lepiej komunikują się z prowadzącymi zajęcia, za to mężczyźni widzą bardziej znaczący problem zarzutów ze strony polskich studentów, że mają lepsze warunki bytowe ze względu na pochodzenie z krajów Partnerstwa Wschodniego. W ocenie miasta jako jedyna istotna statystycznie różnica jawi się ocena łatwości dostępu do podstawowej opieki zdrowotnej, co według mężczyzn jest łatwiejsze. Więcej różnic w ocenach jest widocznych, gdy uwzględni się kraj pochodzenia respondentów. Dotyczą one atrakcyjności oferty akademików dla studentów z krajów Partnerstwa Wschodniego i możliwości korzystania z oferty Akademickiego Biura Karier. Występuje też kilka twierdzeń, w których różnica między badanymi nacjami nie jest tak wyraźna, ale oscyluje
w okolicach progu istotności statystycznej. Dotyczy to oceny życzliwości polskich studentów, możliwości porozumienia się z pracownikami Akademickich Biur Karier oraz atrakcyjności bazy sportowo-wypoczynkowej uczelni. We wszystkich tych przypadkach ocena studentów z Ukrainy jest bardziej pozytywna od oceny studentów z Białorusi. Studenci z poszczególnych uczelni nieco inaczej oceniają swoje uczelnie w niektórych aspektach. Wskazuje to na kryteria, w których niektóre uczelnie odbiegają od innych według opinii studentów z Białorusi i Ukrainy. Uczelnie gorzej oceniane powinny podjąć starania, by poprawić poszczególne aspekty ocenione przez swoich studentów nieco niżej. Zmiana potrzebna jest zwłaszcza w następujących aspektach: atrakcyjność programów kierunków studiowania, dostęp do informacji o stypendiach naukowych, sposób kwalifikowania na staże, pomoc w zorganizowaniu praktyk zawodowych, kwalifikowanie do uczestnictwa w wymianach międzynarodowych, korzystanie z usług Akademickich Biur Karier, kontakty z wykładowcami, warunki, w których prowadzone są zajęcia, łatwość załatwiania spraw administracyjnych na uczelni, relacje z innymi studentami. Z badań wynika, że otwarcie na studentów z krajów Partnerstwa Wschodniego ma ograniczenia wynikające z reakcji otoczenia społecznego. Wyniki uzyskane w grupie studentów Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości i Administracji wskazują, że faworyzacja studentów zagranicznych przez uczelnię budzi negatywne reakcje ze strony studentów z Polski, którzy prawdopodobnie czują się defaworyzowani. W wyniku tego, studenci zagraniczni studiujący w Wyższej Szkole Przedsiębiorczości i Administracji bardziej uskarżają się na agresję ze strony swoich kolegów z Polski niż badani studenci z innych uczelni. Akceptacja społeczna jest więc istotnym elementem budowania strategii otwarcia na studentów z zewnątrz. Istotnym aspektem budowania strategii kształcenia obywateli z krajów Partnerstwa Wschodniego w Lublinie ujawnionym w badaniach jest silna tendencja do unikania powrotu do kraju rodzinnego. Trzeba jasno sprecyzować cel działania, czy studiowanie w Lublinie ma być narzędziem zmiany w krajach Partnerstwa Wschodniego czy uzupełnianiem braków demograficznych w Polsce. Badania pokazują, że w obecnej chwili ten pierwszy cel nie jest
realizowany. Konieczne byłoby skłonienie absolwentów do powrotu w swoje rodzinne strony np. w formie uwarunkowania uzyskania stypendium od deklaracji powrotu do krajów Partnerstwa Wschodniego. Publikacja została zrealizowana przy wsparciu finansowym Komisji Europejskiej. Publikacja odzwierciedla jedynie stanowisko jej autorów i Komisja Europejska oraz Narodowa Agencja Programu Erasmus+ nie ponoszą odpowiedzialności za jej zawartość merytoryczną.