Indywidualna dynamika surowiczych stê eñ IgE u zaka onych HIV

ARTYKU Y ORYGINALNE 173 Alergia Astma Immunologia, 1999, 4(3), 173-177 Indywidualna dynamika surowiczych stê eñ IgE u zaka onych HIV ANNA MUSZYÑSKA, JERZY KRUSZEWSKI, WALDEMAR HALOTA*, JANUSZ ŒLUSARCZYK**, MIROS AW K OS Klinika Chorób Infekcyjnych i Alergologii Instytutu Medycyny Wewnêtrznej oraz Zak³ad Transfuzjologii i Transplantologii Centralnego Szpitala Klinicznego Wojskowej Akademii Medycznej, ul. Szaserów 128, 00-909 Warszawa *Katedra i Klinika Chorób ZakaŸnych Akademii Medycznej w Bydgoszczy **Zak³ad Surowic i Szczepionek Pañstwowego Zak³adu Higieny w Warszawie Celem pracy by³a ocena indywidualnej dynamiki surowiczych stê eñ IgE (ssige) w trakcie zaka enia HIV. Badania wykonano u 33 osób zaka onych HIV (HIV+) w ró nych okresach zaka enia, u których wykonano dwu- lub trzykrotnie oznaczenia bezwzglêdnej liczby limfocytów CD4+ (CD4+) we krwi obwodowej (cytometria przep³ywowa) i ssige (metoda fluorometryczna FAST IgE). Grupê referencyjn¹ stanowi³o 144 zdrowych dawców krwi, u których po wykluczeniu zaka enia HIV, oznaczano ssige. Dokonano oceny ró nic rozk³adów zmiennych i ich odsetkowych zmian, zwi¹zku miêdzy badanymi parametrami oraz ró nic licznoœci w grupach w trakcie kolejnych oznaczeñ w odstêpach œrednio co 18 miesiêcy, jak równie w podgrupach osób HIV+, u których w trakcie kolejnych oznaczeñ stwierdzono zmianê œwiadcz¹c¹ o jakoœciowym defekcie odpornoœci (CD4+>500, 200<CD4+<499, CD+<199). Analiza indywidualnej dynamiki parametrów potwierdzi³a, e u HIV+ w miarê postêpu infekcji i narastania iloœciowego defektu w zakresie CD4+ dochodzi do nasilenia syntezy IgE. Ni sza ni w grupie referencyjnej (odpowiednio 3 i 22%) czêstoœæ wystêpowania zwiêkszonych ssige w trakcie wyjœciowego oznaczenia w grupie HIV+ sugeruje, e osoby z podwy szonymi wartoœciami ssige mog¹ rzadziej ulegaæ zaka eniu HIV. Zaka enie HIV wywo³uje zmiany w uk³adzie immunologicznym gospodarza w wyniku aktywacji zarówno odpowiedzi humoralnej (przeciwcia³a przeciwko bia³kom strukturalnym i regulacyjnym wirusa), jak i komórkowej (cytotoksyczne limfocyty T CD8+ i limfocyty T CD4+) [1]. Wraz z postêpem zaka enia obserwuje siê najpierw czynnoœciowe uszkodzenie mechanizmów obronnych, polegaj¹ce na obni eniu zdolnoœci proliferacji limfocytów w odpowiedzi na stymulacjê mitogenami i zmniejszeniu iloœci produkowanych przez nie cytokin [2]. W póÿniejszym okresie do³¹czaj¹ siê równie zmiany iloœciowe, polegaj¹ce m.in. na zmniejszeniu bezwzglêdnej liczby limfocytów T CD4+ (CD4+), co mo e wynikaæ z nasilenia procesów apoptozy w tych komórkach po indukcji bia³kami HIV Tat czy gp120 [3, 4]. W wielu badaniach wykazano, e postêpowi zaka enia HIV towarzyszy pobudzenie syntezy przeciwcia³, w tym równie immunoglobulin E (IgE) [5, 6, 7, 8, 9]. W czêœci z nich stwierdzono ujemn¹ korelacjê wartoœci surowiczych stê eñ IgE (ssige) z CD4+ we krwi obwodowej [5, 9]. Równie dla polskiej populacji zaka onych HIV wykazano istnienie takiej zale noœci [10, 11]. Celem obecnej pracy by³a ocena indywidualnej dynamiki wartoœci ssige u zaka onych HIV i ich zwi¹zku z wartoœciami CD4+. MATERIA I METODY Przedmiotem badañ by³y surowice pochodz¹ce od 2 grup osób. Pierwsza grupê stanowi³o 144 zdrowych dawców krwi obojga p³ci (œrednia wieku 21±7 lat), u których, po wykluczeniu zaka enia HIV, oznaczono ssige. Drug¹ grupê stanowi³y 33 osoby obojga p³ci, w ró nych okresach zaka enia HIV (œrednia wieku 22±8 lat), u których kilkakrotnie, w ró nych odstêpach czasu, wykonano równoleg³e oznaczenia CD4+ oraz ssige. U 33 zaka onych badania wykonano dwukrotnie, a u 15 trzykrotnie, w odstêpach œrednio co 18 miesiêcy. Dokonano równie analiz wartoœci ssige w wyodrêbnionych podgrupach zaka onych HIV, u których kolejne z dwóch (15 osób) lub trzech (9 osób) badañ wskazywa³y na ró ny stopieñ upoœledzenia odpornoœci ustalany na podstawie kryterium aktualnej wartoœci CD4+: wartoœci prawid³owe - CD4+>500 (np. I oznaczenie), wartoœci œwiadcz¹ce o defekcie - 200<CD4+<499 (np. II oznaczenie), wartoœci œwiadcz¹ce o znacznego stopnia defekcie - CD4+<199 (np. III oznaczenie). Rozpoznanie lub wykluczenie zaka enia HIV ustalano na podstawie obecnoœci lub braku przeciwcia³ anty-hiv-1 i anty-hiv-2 w surowicy, stosuj¹c w pierwszym etapie przesiewowy test firmy Organon

174 Alergia Astma Immunologia, 1999, 4(3), 173-177 Teknika (Holandia) oparty na metodzie immunoenzymatycznej. Dowodem zaka enia by³o co najmniej dwukrotne wykrycie przeciwcia³ anty-hiv, co nastêpnie potwierdzano testem Western Blot przy u yciu zestawów tej samej firmy. Badania ssige wykonywano pos³uguj¹c siê zestawami IgE FAST Test firmy BioWhittaker, Inc. (Stany Zjednoczone) opartymi na wykorzystaniu reakcji immunoenzymatycznej. Zgodnie z normami w³asnymi ssige>135 IU/ml uznawano za zwiêkszone. Badania CD4+ we krwi obwodowej wykonywano pos³uguj¹c siê metod¹ cytometrii przep³ywowej przy u yciu przeciwcia³ monoklonalnych (aparat Simultest IMK Plus Dickinson - Stany Zjednoczone). Analizê statystyczn¹ uzyskanych wyników (wartoœci bezwzglêdnych i zlogarytmowanych ssige i CD4+) wykonano pos³uguj¹c siê pakietem statystycznym Statistica for Windows 5.0. Oceniono istotnoœæ: ró nic rozk³adów zmiennych i ich odsetkowych zmian miêdzy kolejnymi oznaczeniami (test kolejnoœci par Wilcoxona), zwi¹zków miêdzy cechami (test korelacji Spearmana) oraz ró nic licznoœci w grupach (test χ 2 ), za istotne przyjmuj¹c wartoœci statystyk spe³niaj¹ce kryterium p<0,05. WYNIKI Grupa 33 osób w ró nych okresach zaka enia HIV Dynamikê ssige w tej grupie przedstawiono na ryc. 1. Charakterystykê opisow¹ zmiennych CD4+, ssige i ln IgE w trakcie kolejnych oznaczeñ przedstawiono w tab. I. 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 In IgE I n=33 II n=33 III n=15 kolejnoœæ oznaczenia Ryc. 1. Dynamika ssige w grupie 33 osób w trakcie kolejnych oznaczeñ Analiza rozk³adów wartoœci CD4+ i ich odsetkowych zmian w kolejnych oznaczeniach wykaza³a istotne statystycznie ró nice miêdzy wszystkimi trzema badaniami. Podobna ocena ró nic rozk³adów ssige (tak e wartoœci zlogarytmowanych) oraz ich odsetkowych zmian w kolejnych oznaczeniach wykaza³a ró nice miêdzy I i II oraz I i III badaniem. Analiza korelacji ssige z CD4+ w kolejnych oznaczeniach wykaza³a, e wartoœci wspó³czynników korelacji zawsze by³y ujemne, jednak tylko w II oznaczeniu korelacja ta by³a istotna statystycznie. Analiza czêstoœci wystêpowania zwiêkszonych ssige w kolejnych oznaczeniach (przedstawiona w tab. II) wykaza³a, e czêstoœæ ta jest istotnie statystycznie ni sza w I oznaczeniu w porównaniu z II i III badaniem oraz z surowicami osób zdrowych. Tabela I. Charakterystyka opisowa zmiennych: CD4+, ssige i lnige w trakcie kolejnych oznaczeñ Kolejnoœæ Badane Mediana Min.-maks. Percentyle Odch. Stand. oznaczeñ parametry I CD4+ 600 234-1320 502-694 271,2 ssige 23 2-200 14-37 37,5 ln IgE 3,2 0,7-5,3 2,6-3,6 0,98 II CD4+ 332 100-700 213-427 150 ssige 82 2-1595 18-143 339 ln IgE 4,4 0,7-7,4 2,9-4,9 1,5 III CD4+ 129 41-505 50-228 160 ssige 42 8-2350 15-250 687 ln IgE 3,7 2,1-7,7 2,7-5,5 1,9 Tabela II. Czêstoœæ wystêpowania zwiêkszonych surowiczych stê eñ IgE (ssige>135iu/ml) w grupie osób zdrowych i w grupach zaka onych HIV w kolejnych oznaczeniach Grupa badana IgE>135 IgE>135 IgE<135 IgE<135 Istotnoœæ (p<0,05) n % n % ró nic z grup¹ 1. Zdrowi 32 22 112 78 2a 2a. Zaka eni HIV I badanie n=33 1 3 32 97 1, 2b, 2c 2b. Zaka eni HIV II badanie n=33 10 30 23 70 2a 2c. Zaka eni HIV III badanie n=15 5 33 10 67 2a

Muszyñska A. i wsp. Indywidualna dynamika surowiczych stê eñ IgE u zaka onych HIV Grupa 9 osób zaka onych HIV ze zmian¹ stopnia defektu w zakresie CD4+ w trzech kolejnych oznaczeniach Analiza rozk³adów ssige (ln IgE) oraz ich odsetkowych zmian w kolejnych oznaczeniach wykaza³a istotne statystycznie ró nice miêdzy I i II oraz I i III oznaczeniem. We wszystkich oznaczeniach wartoœci wspó³czynników korelacji ssige z CD4+ by³y ujemne, jednak nie stwierdzono istotnych statystycznie ró nic. Analiza czêstoœci wystêpowania zwiêkszonych ssige w kolejnych oznaczeniach wykaza³a stopniowy wzrost, jednak znamiennoœæ statystyczn¹ stwierdzono porównuj¹c oznaczenie I z oznaczeniem III. Grupa 15 osób zaka onych HIV ze zmian¹ stopnia defektu w zakresie CD4+ w dwóch kolejnych oznaczeniach Analiza rozk³adów ssige (ln IgE) oraz ich odsetkowych zmian miêdzy oznaczeniami wykaza³a istotne ró nice miêdzy I i II badaniem. W dalszych badaniach nie stwierdzono istotnych statystycznie korelacji ssige (ln IgE) z CD4+. Nie wykazano równie znamiennych statystycznie ró nic w czêstoœci wystêpowania zwiêkszonych ssige w kolejnych oznaczeniach. DYSKUSJA W obecnej pracy, analizuj¹c indywidualn¹ dynamikê parametrów potwierdzono, e u osób HIV+ w miarê postêpu zaka enia (narastania defektu iloœciowego CD4+) dochodzi do zwiêkszenia ssige (nasilenia zdolnoœci do syntezy IgE). Wyrazem tego zjawiska by³o, stwierdzenie istotnych ró nic rozk³adów wartoœci ssige (z tendencj¹ wzrostow¹ mediany) w grupach osób HIV+ wraz z narastaniem stopnia defektu iloœciowego CD4+. Jednoczeœnie, w miarê postêpu zaka enia obserwowano wzrost czêstoœci wystêpowania zwiêkszonych ssige u zaka onych HIV w trakcie kolejnych badañ. By³o to szczególnie wyraÿne w porównaniu podgrupy HIV+ bez istotnych jeszcze defektów odpornoœci z chorymi z powa nymi niedoborami immunologicznymi (niskimi wartoœciami w zakresie CD4+, spe³niaj¹cymi kryteria AIDS). Równie w podgrupach osób HIV+, u których podczas kolejnych oznaczeñ dosz³o do zmiany stopnia defektu iloœciowego w zakresie CD4+, obserwowano podobne tendencje, jednak z powodu niskiej licznoœci podgrup nie zawsze cechowa³a je istotnoœæ statystyczna. Na podstawie uzyskanych wyników mo na s¹dziæ, e pobudzanie syntezy IgE w miarê postêpu zaka enia HIV jest zwi¹zane z defektem w zakresie CD4+. Potwierdza to nasze wnioski z poprzednich badañ [10]. 175 Podobnie jak w poprzedniej pracy [10] wykazano, e w grupie osób HIV+, u których kilkakrotnie w odstêpach czasowych oznaczano badane parametry, czêstoœæ wystêpowania zwiêkszonych wartoœci ssige u zaka onych bez istotnego jeszcze defektu w zakresie CD4+ jest istotnie ni sza ni w populacji generalnej: odpowiednio 3% wobec 22%. Analizuj¹c podgrupy osób, u których podczas kolejnych oznaczeñ dosz³o do zmiany stopnia deficytu w zakresie CD4+, stwierdzono tendencjê wzrostow¹ czêstoœci wystêpowania zwiêkszonych ssige w trakcie kolejnych oznaczeñ, ale ró nice te nie by³y zawsze istotne statystycznie, co prawdopodobnie równie wynika z ma³ej licznoœci badanych podgrup. Zak³adaj¹c losowoœæ nara enia na zaka enie HIV (brak preferencji zale nej od ssige), na podstawie uzyskanych wyników mo na s¹dziæ, e osoby z podwy szonymi wartoœciami ssige mog³yby rzadziej ulegaæ zaka eniu. Mechanizm tego zjawiska nie jest jasny. Zwiêkszone ssige mog¹ wystêpowaæ w wielu schorzeniach m.in. w grupie osób z atopi¹ [12]. Atopia jest genetycznie uwarunkowan¹ cech¹ zwi¹zan¹ z predyspozycj¹ do rozwoju alergicznych reakcji IgE-zale nych [13]. W z³o onej patogenezie chorób atopowych jednym z charakterystycznych zjawisk s¹ zwiêkszone tkankowe stê enia chemokin prozapalnych (RANTES, MIP-1α, MIP-1β) [14, 15, 16]. W ostatnich latach bardzo du o uwagi poœwiêca siê udzia³owi tych chemokin i ich receptorom komórkowym w patogenezie zaka ania komórek przez HIV. Receptory te, obok cz¹steczek CD4, stanowi¹ istotne koreceptory bior¹ce udzia³ w zaka aniu komórek przez HIV. Bia³ko CCR-5 receptor dla RANTES, MIP-1α, MIP-1β, jest równie koreceptorem dla szczepów makrofagotropowych HIV-1 (dominuj¹cych we wczesnej bezobjawowej jeszcze fazie zaka enia) [17]. W takiej sytuacji efektywne zaka anie komórek zale a³oby od wyniku konkurencji miêdzy HIV a naturalnymi ligandami (chemokinami prozapalnymi) o wspólny receptor. U osób z atopi¹, które w wiêkszoœci cechuj¹ siê podwy szonymi stê eniami ssige i zwiêkszonymi tkankowymi stê eniami chemokin prozapalnych, dostêp HIV do receptora by³by ograniczony i do zaka enia mog³oby dochodziæ rzadziej. Równie ciekawym zjawiskiem jest, maj¹ce swój wyraz w zwiêkszaniu siê surowiczych stê eñ, pobudzanie syntezy IgE w miarê rozwoju zaka enia. Jak wiadomo w pierwszej fazie infekcji HIV preferuje zaka anie makrofagów, które s¹ g³ównymi komórkami prezentuj¹cymi antygeny w mechanizmie odpowiedzi immunologicznej mediowanej przez limfocyty Th 1, co doprowadza do aktywacji tego typu reakcji [2]. Z kolei limfocyty B (zaka ane czêœciej w póÿniejszych fazach infekcji) s¹ komórkami bardziej efektywnie prezentuj¹cymi antygeny dla odpowiedzi typu Th 2. Wykazano, e tu po zaka eniu HIV (w okresie bez istotnego defektu w zakresie CD4+) dochodzi³o do zwiêkszenia surowiczych stê eñ cytokin charakterystycznych dla limfocytów Th 1 [18]. Jednak

176 Alergia Astma Immunologia, 1999, 4(3), 173-177 w miarê postêpu zaka enia obserwuje siê dominacjê profilu cytokin charakterystycznych dla limfocytów Th 2 indukuj¹cych m.in. syntezê ssige przez limfocyty B [18], co wynika równie z naszych wczeœniejszych badañ [10], przeprowadzonych w doœæ du ej grupie zaka onych HIV. Obecnie wiadomo, e synteza IgE jest kontrolowana przez limfocyty T. Wytwarzane przez subpopulacjê Th 2 - IL-4 i IL-13 stymuluj¹, natomiast produkowany przez limfocyty Th 1 IFN-γ hamuje syntezê IgE [19]. Pocz¹tkowo sugerowano, e g³ówn¹ przyczyn¹ pobudzania syntezy IgE w miarê postêpu zaka enia HIV mo e byæ zmiana profilu cytokin w kierunku charakterystycznym dla limfocytów Th 2 [8]. Nowsze badania sugeruj¹ jednak, e do znacz¹cego wzrostu produkcji cytokin charakterystycznych dla limfocytów Th 2 mo e dochodziæ u zaka onych HIV bez istotnego jeszcze defektu iloœciowego CD4+, ale gdy stwierdza siê ju zaburzenia czynnoœciowe limfocytów Th [2]. Wyniki niektórych prac wskazuj¹, e limfocyty T CD4+ ró ni¹ siê miêdzy sob¹ nie tylko profilem produkowanych cytokin, ale te zdolnoœci¹ do podtrzymywania replikacji HIV i podatnoœci¹ na indukowan¹ œmieræ komórek (apoptoza) po ekspozycji na HIV [3, 4, 20]. I tak limfocyty Th 1 maj¹ mniejsze zdolnoœci podtrzymywania replikacji HIV, ale z kolei s¹ bardziej podatne na indukowan¹ œmieræ komórek po zaka eniu w porównaniu z Th 2 [3]. Limfocyty Th 0 ³¹cz¹ w sobie cechy Th 1 i Th 2. Mo liwe zatem, e po zaka eniu HIV dochodzi³oby do wiêkszej utraty limfocytów Th 1 i co za tym idzie, zmniejszenia produkcji profilu cytokin charakterystycznych dla tej subpopulacji, m.in. IL-2 i IFN-γ oraz wzglêdnej nadprodukcji IL-4 i IL-10 charakterystycznych dla profilu Th 0 i Th 2 [21]. Z kolei preferencja do zwiêkszonej replikacji HIV w limfocytach Th 0 mog³aby prowadziæ do aktywacji tych komórek i wzrostu iloœci produkowanych przez nie cytokin m.in. IL-4 [22]. Zwiêkszanie siê poziomów IL-4, przy obni aniu IFN-γ, w miarê postêpu choroby mog³oby byæ, przynajmniej czêœciowo, odpowiedzialne za wzrost ssige w póÿnych okresach zaka enia. Jednak nie wszyscy autorzy stwierdzali zmniejszanie siê stê eñ IFN-γ w miarê up³ywu czasu od zaka enia HIV. W niektórych badaniach obserwowano wzrost stê eñ INF-γ [21, 23]. Wiadomo jednak, e cytokina ta mo e byæ równie produkowana przez komórki inne ni limfocyty T CD4+ (np. komórki NK czy limfocyty T CD8+) oraz zwrotnie zmniejszaæ ekspresjê (downregulation) wielu cz¹steczek powierzchniowych na limfocytach Th 2, powoduj¹c równie zmniejszenie iloœci produkowanych przez nie cytokin. Obserwacje dotycz¹ce IL-4, która jest silnym stymulatorem syntezy IgE, równie s¹ niejednorodne. W niektórych pracach in vitro [2, 18, 22, 24, 25] i in vivo [8] stwierdzono pobudzenie, a w niektórych pracach in vitro zmniejszenie [26, 27, 28, 29, 30] jej syntezy w miarê rozwoju zaka enia HIV. Bardzo prawdopodobne, e przyczyn¹ tak rozbie nych stwierdzeñ jest ró ny sposób prowadzenia doœwiadczalnych hodowli komórkowych i rodzajów stosowanych tam mitogenów. Tak niejednoznaczna sytuacja powoduje, e rozwa a siê udzia³ innych czynników, m.in. wp³ywu rozpuszczalnych frakcji receptora o ma³ym powinowactwie dla IgE cz¹steczki scd23. Wi¹ ¹c siê w kr¹ eniu z IgE mog³yby one stymulowaæ produkcjê tej immunoglobuliny. U zaka onych HIV stwierdzono wiêksze stê enia scd23 w porównaniu z osobami zdrowymi [31]. Jak wynika z przedstawionych danych piœmiennictwa dok³adny mechanizm stwierdzonego w poprzedniej i obecnej pracy interesuj¹cego zjawiska pobudzania syntezy IgE w miarê postêpu zaka enia HIV jest z³o ony, a jego ostateczne wyjaœnienie wymaga dalszych badañ. Piœmiennictwo 1. Rosenberg E. S., Walker B. D.: HIV-1 type specific helper T cells: a critical host defence. AIDS Res. Hum. Retroviruses 1998; 14 (12): 143-147. 2. Clerici M., Hakim F. T., Venzon D. J. i wsp.: Changes in interleukin- 2 and interleukin-4 production in asymptomatic, human immunodeficiency virus-seropositive individuals. J. Clin. Invest. 1993; 91: 759-765. 3. Estaquier J., Idziorek T., Zou W. i wsp.: T helper type 1/T helper type 2 cytokines and T cell death: preventive effect of interleukin- 2 on activation-induced and CD95 (FAS/APO-1)- mediated apoptosis of CD4+ T-cells from human immunodeficiency virusinfected persons. J. Exp. Med. 1995; 182: 1759-1767. 4. Westendorp M. O., Frank R., Ochsenbauer C. i wsp. : Sensitization of T cells to CD95- mediated apoptosis by HIV-1 Tat and gp 120. Nature 1995; 375: 497-500. 5. Israel-Biet D., Labrousse F., Tourani J. M. i wsp. : Elevation of IgE in HIV-infected subjects: a marker of poor prognosis. J. Allergy Clin. Immunol., 1992, 89: 68-75. 6. Miguez-Burbano M. J., Shor-Posner G., Fletcher M. A. i wsp. : Immunoglobulin E levels in relationship to HIV-1 disease, route of infection, and vitamin E status. Allergy 1995; 50 (2): 157-161. 7. Sample S., Chernoff D. N., Lenahan G. A. i wsp. : Elevated serum concentrations of IgE antibodies to environmental antigens in HIV-sera positive male homosexuals. J. Allergy Clin. Immunol. 1990; 86: 876-880. 8. Vigano A., Principi N., Crupi L. i wsp.: Elevation of IgE in HIVinfected children and its correlation with the progression of disease. J. Allergy Clin. Immunol. 1995; 95(2): 627-632. 9. Wright D. N., Nelson R. P. Jr., Ledford D. K. i wsp.: Serum IgE and human immunodeficiency (HIV) infection. J. Allergy Clin. Immunol. 1990; 85(2): 445-452. 10. Muszyñska A., Kruszewski J., K³os M. i wsp.: Czy atopia mo e mieæ wp³yw na ryzyko zaka enia HIV? Problemy HIV i AIDS 1997; 3 (2): 91-95. 11. Kruszewski J., Tarka S., Muszyñska A. i wsp.: Surowicze stê enia IgE u zaka onych HIV w Polsce. Alergia Astma Immunologia Kliniczna 1996; 1 (2): 109-114.

Muszyñska A. i wsp. Indywidualna dynamika surowiczych stê eñ IgE u zaka onych HIV 177 12. 12. Pepys J. : Atopy : a study in definition. Allergy 1994; 49: 394-399. 13. Huang S., Marsch D. G.: Genetics of allergy. Ann Allergy Asthma Immunol. 1993; 70: 347-358. 14. Konno S., Gonokami Y., Kurokawa M. i wsp. : Cytokine concentrations in sputum of asthmatic patients. Int. Arch. Allergy Immunol. 1996; 109: 73-78. 15. Alam R. : Chemokines in allergic inflammation. J. Allergy Clin. Immunol. 1997; 99(3): 273-277. 16. Beck L. A., Stellato C., Beall L. D. i wsp. : Detection of the chemokine RANTES and endothelial adhesion molecules in nasal polyps. J. Allergy Clin. Immunol. 1996; 98(4): 766-779. 17. Avila P. C., Kishiyama I. L. : Allergic manifestation in AIDS. W: Lane N. E. (red.): AIDS Allergy and Rheumatology. Humana Press. Totowa 1997. 18. Clerici M., Shearer G. M. : A Th1 Th2 switch is a critical step in the etiology of HIV infection. Immunol. Today 1993; 14: 107-111. 19. Ma³olepszy J. (red.): Choroby alergiczne i astma. Volumed. Wroc³aw 1996. 20. Vyakarnam A., Matear P. M., Martin S. J. i wsp. : Th1 cells specific for HIV-1gag p24 are less efficient than Th0 cells in supporting HIV replication and inhibit virus replication in Th0 cells. Immunology 1995; 86: 85-96. 21. Fakoya A., Matear P. M., Filley E. i wsp. : HIV infection alters the production of both type 1 and 2 cytokines but does not induce a polarized type 1 or 2 state. AIDS 1997; 11: 1445-1452. 22. Maggi E., Mazzetti M., Ravina A. i wsp. : Ability of HIV to promote a TH1 to Th0 shift and to replicate preferentially in Th2 and Th0 cells. Science 1994; 265 : 244-248. 23. Emilie D., Fior R., Crevon M.: Cytokines from lymphoid organs of HIV-infected patients: production and role in the immune disequilibrium of the disease. Res. Immunol. 1994; 145: 595-600. 24. Meyaard L., Otto S. A., Keet I. P. M. i wsp. : Changes in cytokine secretion patterns of CD4+ T-cell clones in human immunodeficiency virus infection. Blood 1994; 84: 4262-4268. 25. Vigano A., Principi N., Villa M. L. i wsp. : Immunologic characterization of children vertically infected with human immunodeficiency virus, with slow or rapid disease progression. J. Pediatr. 1995; 126: 368-374. 26. Empson M., Bishop G. A., Nightingale B. i wsp. : Atopy, anergic status, and cytokine expression in HIV-infected subjects. J. Allergy Clin. Immunol. 1999; 103: 833-842. 27. Barcellini W., Paolo G. R., Borghi M. O. i wsp. : Th1 and Th2 cytokine production by peripheral blood mononuclear cells from HIV-infected patients. AIDS 1994; 8: 752-762. 28. Graziosi C., Pantaleo G., Gantt K. R. i wsp. : Lack of evidence for the dichotomy of Th1 and Th2 predominance in HIV-infected individuals. Science 1994; 265: 248-252. 29. Re M. C., Zauli G., Furlini G. i wsp. : Progressive and selective impairment of IL-3 and IL-4 production by peripheral blood CD4+ T lymphocytes during the course of HIV-1 infection. Viral Immunol. 1992; 5: 185-194. 30. Seder R. A., Grabstein K. H., Berzofsky J. A. i wsp. : Cytokine interactions in human immunodeficiency virus-infected individuals: roles of interleukin (Il)-2, IL-12, and IL-15. J. Exp. Med. 1995; 182: 1067-1077. 31. Carini C., Margolick j., Yodoi J. i wsp. : Formation of IgE-binding factors by T cells of patients infected with human immunodeficiency virus type 1. Proc. Natl. Acad. Sci USA 1998; 85: 9214-9218. Individual dynamics of serum IgE levels in HIV-infected persons ANNA MUSZYÑSKA, JERZY KRUSZEWSKI, WALDEMAR HALOTA, JANUSZ ŒLUSARCZYK, MIROS AW K OS Summary The aim of this work was to assess individual dynamics of serum IgE levels (ssige) during HIV infection. The study was performed in 33 HIV-infected persons, during different stages of the infection. The absolute number of lymphocytes T CD4+ (CD4+) in peripheral blood (flow cytometry) and ssige (fluorometric method FAST IgE) were examined twice or three times at intervals of 18 months. The reference group consisted of 144 healthy blood donors who had ssige examined after the HIV infection had been ruled out. The analysis of individual dynamics of parameters showed that in HIV-infected persons together with the progression of the infection and with the increase in the quantity defect of CD4+ the increase of IgE synthesis occured. The less frequent occurrence of the increased ssige during the initial assessement in HIV-infected group suggests that persons with the increased ssige levels may be less susceptible to HIV infection as compared to subjects with lower levels of IgE.