Krzywa dochodowości pomaga w inwestowaniu w obligacje Struktura terminowa rynku obligacji Wskazuje, które obligacje są atrakcyjne a których unikać Obrazuje aktualną sytuację na rynku długu i zmiany w czasie Pomaga w alokacji obligacji do portfela Opis produktu Struktura terminowa rynku obligacji opisuje zależność między terminem do wykupu instrumentu wolnego od ryzyka (na przykład obligacji rządowej lub bonu skarbowego) a dochodowością (rentownością). Innymi słowy struktura terminowa opisuje stopy zwrotu wolne od ryzyka dla różnych terminów inwestycji. Aktualna struktura terminowa rynku obligacji skarbowych opisana została liczbowo w formie tabeli oraz graficznie w postaci krzywej dochodowości (rentowności). Tabela zawiera dane niezbędne do bieżącej analizy i monitorowania rynku, z możliwością ich sortowania. 1
Krzywa dochodowości obrazuje w sposób ciągły zależność między terminem do wykupu obligacji a dochodowością (rentownością) na dany dzień. Struktura terminowa rynku obligacji dostępna jest z poziomu menu głównego Analiza obligacji. Jak stosować? Przykładowa procedura doboru obligacji do portfela aktywnie zarządzanego może wyglądać następująco: na krzywej rentowności obligacji znajdujemy przebiegi rentowności w czasie dla zadanych czasów do wykupu. Stwierdzamy, że dla czasów krótkich ( na przykład 6 miesięcy do 1 roku) rentowności spadają, co oznacza, że ceny obligacji z tego fragmentu krzywej dochodowości rosną. Ponadto obserwujemy, że dla średnich i długich okresów do wykupu ( 3 lata i więcej) rentowności rosną, czyli ceny obligacji spadają. 2
Na podstawie tych obserwacji stwierdzamy, że będą nas interesowały obligacje o czasie do wykupu od kilku miesięcy do 3 lat. W tym zakresie czasowym (fragment krzywej wybrany do tworzenia portfela, zaznaczony na wykresie poniżej) dokonamy wyboru obligacji. 3
Spośród obligacji znajdujących się na wybranym fragmencie krzywej preferujemy te, które widnieją ponad krzywą ( ich rentowności są większe, zatem są niedoszacowane, w przeciwieństwie do obligacji znajdujących się poniżej krzywej przeszacowanych). Ta preferencja ma uzasadnienie, gdy odległości obligacji od krzywej są duże, co sugeruje szczególnie atrakcyjne papiery ( lub przeciwnie- mniej interesujące). Pytania i odpowiedzi Czym jest struktura terminowa stóp procentowych? Struktura terminowa stóp procentowych opisuje zależność między terminem do wykupu instrumentu wolnego od ryzyka (np. bonu skarbowego) a stopą procentową. Innymi słowy struktura terminowa stóp procentowych opisuje stopy zwrotu wolne od ryzyka dla różnych terminów inwestycji. Struktura ta obejmuje zależności wyznaczone dla okresów przeszłych. Zatem można obserwować jak historycznie kształtowały się rentowności obligacji. Dzięki temu widać tendencje zmian na rynku długu. Co to są stopy procentowe spot i forward oraz struktura terminowa forward? Stopy spot to bieżące stopy procentowe, czyli stopy dla okresów zaczynających się teraz i kończących się w danym momencie w przyszłości. Odzwierciedla je zbiór krzywych dochodowości. W przeciwieństwie do krzywych dochodowości stopy rynku terminowego (stopy forward) to stopy dla przyszłych okresów rozpoczynających się i kończących się w przyszłości, ale ustalonych teraz). Innymi słowy stopy forward określają, z jakimi odsetkami mogą być dokonywane przyszłe reinwestycje. Graficznie odzwierciedla je zbiór krzywych terminowych. Dlaczego potrzebne jest szacowanie struktury terminowej? Dlaczego przydatna jest znajomość r(t) dla dowolnego momentu t? Powody są co najmniej dwa. Obserwowane ceny obligacji mogą się różnić od prawdziwych (fundamentalnych) cen z powodu istnienia szumu rynkowego. Szacując stopy procentowe dla różnych okresów, chcemy o ile to możliwe wyeliminować wpływ zakłóceń. Estymacja ciągłej struktury zapewnia wygładzenie oszacowań. Stopa r(t) dla dowolnego momentu t jest uśredniana ze stopami procentowymi dla momentów sąsiednich, dzięki czemu zmniejsza się wpływ szumu. 4
Drugim istotnym powodem jest to, że w wielu modelach teoretycznych zakłada się znajomość ciągłej struktury terminowej. Jest ona potrzebna np. do obliczania pewnych miar ryzyka, prognozowania zmienności cen obligacji lub stóp procentowych czy do wyceny instrumentów pochodnych Dlaczego zastosowano metodę Svenssona? Metoda Svenssona posiada podstawy teoretyczne. W jej przypadku przyjęto następujące założenia: 1. istnieje stopa krótkookresowa i długookresowa (obligacji konsolowej) 2. W miarę wydłużania się terminu zapadalności stopy procentowe stopniowo zbliżają się do poziomu stopy długookresowej 3. dla średnich okresów na krzywej dochodowości może wystąpić jeden lub dwa garby. W metodzie Svenssona występuje mała liczba parametrów, które mają naturalną interpretację. Jakie są praktyczne zastosowania terminowej struktury stóp procentowych? Struktura terminowa stóp procentowych znajduje zastosowanie do wyceny papierów wartościowych niezależnie od struktury oferowanych przez nie płatności. W szczególności możliwe staje się porównywanie ze sobą obligacji o identycznych terminach do wykupu, ale różniących się konstrukcją i wielkością kuponu. Ponadto porównując rzeczywiste stopy dochodowości (a więc wyceny) poszczególnych obligacji dostępnych na rynku z wycenami teoretycznymi (z ciągłej krzywej dochodowości) można określić papiery przewartościowane (pod krzywą) i niedoszacowane (nad krzywą), co pozwala dokonać korzystnych inwestycji na rynku długu. Struktura terminowa stóp procentowych znajduje zastosowanie do prognozowania stóp procentowych poprzez wyliczenie ze struktury spot struktury forward, czyli implikowanych krzywych terminowych. Krzywe terminowe odzwierciedlają bowiem aktualne oczekiwania co do kształtowania się stóp procentowych w przyszłości Struktura terminowa stóp procentowych może posłużyć również do prognozowania inflacji (równanie Fishera) oraz do opisu niektórych zjawisk w gospodarce realnej (tempo wzrostu gospodarczego, restrykcyjność polityki pieniężnej, popyt i podaż długoterminowych instrumentów dłużnych i kredytu długoterminowego, związanego z popytem inwestycyjnym ze strony przedsiębiorstw) Co to jest czas trwania obligacji i do czego służy? Czas trwania (ang. duration), jest powszechnie stosowaną miarą wrażliwości zmian ceny obligacji na zmiany stopy procentowej. Zgodnie ze swoją nazwą, duration oznacza średni ważony okres oczekiwania na wpływ środków pieniężnych z obligacji. Duration obligacji jest zazwyczaj równa jej liczbie lat do wykupu (w przypadku obligacji zerokuponowych) lub od niej mniejsza (w przypadku obligacji płacących odsetki). Ponadto, obligacje płacące wyższe odsetki mają mniejsze duration, ponieważ większa część środków jest wypłacana w formie kuponu, czyli krótszy jest czas oczekiwania na zwrot zainwestowanych środków. Duration (wraz z convexity) służy do obliczania zmian cen obligacji w zależności od zmian poziomu stóp procentowych (dp/p). Ponadto bywa używane przez zarządzających portfelami obligacji jako miara ryzyka związanego z inwestowaniem w daną obligację. Pomaga zatem w alokacji składników portfela obligacji. Do czego stosuje się Convexity? Convexity, czyli wypukłość służy wraz z Duration do obliczania zmian cen obligacji w zależności od zmian poziomu stóp procentowych (dp/p) Powiązania zmian cen obligacji ze zmianami poziomu stóp procentowych nie mają charakteru liniowego. Stosowanie tylko miary duration do obliczenia tej zmiany nie dają więc dokładnego wyniku. Im większa zmiana stopy procentowej tym różnica pomiędzy otrzymanym wynikiem a rzeczywistą zmianą jest większa. W celu dokładnego obliczenia zmiany wartości obligacji stosujemy dodatkowo miarę convexity, czyli wypukłość obligacji. 5