Przyrost masy ciała w ciąży a wybrane elementy oceny stanu noworodka

Wdowiak Probl Hig A Epidemiol i wsp. Przyrost 2011, 92(2): masy ciała 281-285 w ciąży a wybrane elementy oceny stanu noworodka 281 Przyrost masy ciała w ciąży a wybrane elementy oceny stanu noworodka Women s body mass increase during pregnancy and selected elements of newborn status evaluation Artur Wdowiak, Katarzyna Kanadys, Magdalena Lewicka, Grzegorz Bakalczuk, Magdalena Bąk Zakład Położnictwa, Ginekologii i Pielęgniarstwa Położniczo-Ginekologicznego Wydziału Pielęgniarstwa i Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego w Lublinie Wprowadzenie. Przyrost masy ciała w ciąży jest jednym z wielu czynników antropometrycznych kształtujących stan noworodka. Przyrost masy ciała w ciąży i wielkość wskaźnika masy ciała przed ciążą odzwierciedlają wpływ aktualnych warunków środowiskowych, głównie sposobu odżywiania kobiet. Cel. Ocena współzależności pomiędzy przyrostem masy ciała kobiet w ciąży a wybranymi elementami stanu noworodka. Materiał i metody. Badania przeprowadzono w Oddziale Ginekologii i Położnictwa z Izbą Przyjęć Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego w Lublinie. Badaniami objęto 150 położnic. Narzędziem badawczym był kwestionariusz ankiety opracowany dla potrzeb niniejszej pracy. Uzyskane wyniki badań poddano analizie statystycznej. Do zbadania istnienia zależności między badanymi cechami użyto testu niezależności c 2. Przyjęto poziom istotności p<0,05 wskazujący na istnienie istotnych statystycznie różnic bądź zależności. Wyniki. Przyrost masy ciała poniżej 12 kg stwierdzono u 26,67% badanych kobiet. Natomiast całkowity wzrost masy ciała w ciąży wynoszący od 12-18 kg stwierdzono u 45,33% kobiet, a powyżej 18 kg u 28,00% badanych kobiet. Nie stwierdzono współzależności istotnej statystycznej (p>0,05) w badanych grupach zależnie od urodzeniowej masy ciała, czasu trwania ciąży i oceny noworodka w skali Apgar. Wnioski. Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono, że przyrost masy ciała w ciąży badanych kobiet nie warunkował urodzeniowej masy ciała, czasu trwania ciąży i oceny noworodka w skali Apgar. Słowa kluczowe: przyrost masy ciała w ciąży, urodzeniowa masa ciała, ocena wg skali Apgar, czas trwania ciąży Introduction. Women s body mass increase during pregnancy is one of many anthropometric factors which can shape newborn status. The body mass increase during pregnancy and the BMI (body mass index) value before pregnancy mirror the influence of current environmental conditions, mainly the way of women s alimentation. Aim. Evaluation of interdependence between women s body mass increase during pregnancy and selected elements of newborn status. Material and methods. The study was performed in the Department of Gynecology and Obstetrics with Admission Room of Regional Hospital in Lublin. 150 women in childbirth were examined. The research tool was a questionnaire prepared specifically for the study purpose. The results were statistically analyzed. For the evaluation of interdependence between the analyzed attributes a chi-square test was used. The significance level was p<0,05. Results. The body mass increase under 12 kg was found in 26.67% of the examined women. The total body mass increase during pregnancy between 12 kg and 18 kg was found in 45.33% of the examined women and over 18 kg in 28% of the examined women. None statistically significant interdependence was found (p>0,05) in the examined groups between birth weight, duration of pregnancy and newborn status evaluation (Apgar score). Conclusions. Based on the study there was no correlation between the increase of women s body mass during pregnancy and newborn birth weight, duration of pregnancy and newborn status evaluation (Apgar score). Key words: body mass increase during pregnancy, birth weight, Apgar score, duration of pregnancy Probl Hig Epidemiol 2011, 92(2): 281-285 www.phie.pl Nadesłano: 03.03.2011 Zakwalifikowano do druku: 26.04.2011 Adres do korespondencji / Address for correspondence dr n. med. Artur Wdowiak Zakład Położnictwa, Ginekologii i Pielęgniarstwa Położniczo- Ginekologicznego, ul. Chodźki 6, 20-093 Lublin tel. (81) 718 75 11, e-mail: arturwdowiak@vp.pl Wstęp Przyrost masy ciała w ciąży jest jednym z wielu czynników kształtujących stan noworodka. Przyrost masy ciała w ciąży i wielkość wskaźnika masy ciała przed ciążą odzwierciedlają wpływ aktualnych warunków środowiskowych, głównie sposobu odżywiania kobiet [1]. Kanadys i wsp. [2] określają stan odżywienia ciężarnych jako jeden z ważniejszych czynników determinujących wzrastanie i rozwój płodu. Zbyt duży przyrost masy ciała w ciąży, a także nadwaga i otyłość przed ciążą oraz cukrzyca ciężarnych, mogą być ważnymi czynnikami predykcyjnymi pojawienia się ostrych i przewlekłych powikłań zarówno u matki, jak i u jej dziecka [3]. Natomiast mały przyrost masy ciała w ciąży jest związany z niską masą urodzeniową noworodków, która zwiększa umieralność i chorobowość okołoporodową oraz potencjalizuje problemy rozwojowe okresu dziecięcego, a także

282 Probl Hig Epidemiol 2011, 92(2): 281-285 czynniki ryzyka chorób w późniejszym wieku, takie jak: cukrzyca typu 2, nadciśnienie tętnicze, choroby układu krążenia [4, 5]. Cel pracy Ocena współzależności pomiędzy przyrostem masy ciała kobiet w ciąży a wybranymi elementami stanu noworodka. Materiał i metody Badania przeprowadzono w Oddziale Ginekologii i Położnictwa z Izbą Przyjęć Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego w Lublinie. Badaniami objęto 150 położnic. Narzędziem badawczym był kwestionariusz ankiety opracowany dla potrzeb niniejszej pracy. Uzyskane wyniki badań poddano analizie statystycznej. Wartości analizowanych parametrów scharakteryzowano przy pomocy liczności i odsetka. Dla niepowiązanych cech jakościowych do wykrycia istnienia różnic między porównywanymi grupami użyto testu jednorodności c 2. Do zbadania istnienia zależności między badanymi cechami użyto testu niezależności c 2. Przyjęto poziom istotności p<0,05 wskazujący na istnienie istotnych statystycznie różnic bądź zależności. Bazę danych i badania statystyczne przeprowadzono w oparciu o oprogramowanie komputerowe STATISTICA 8.0 (StatSoft, Polska). Wyniki badań W tabeli I przedstawiono charakterystykę badanej grupy kobiet. Wśród badanych było 8 (5,3%) kobiet w wieku poniżej 20 lat, 96 (64,0%) kobiet w wieku 20-30 lat, 41 (27,3%) w wieku 31-40 lat oraz 5 (3,3%) badanych w wieku powyżej 40 lat. W badanej grupie było 14 (9,3%) panien, 136 (90,7%) mężatek oraz 0 (0,0%) rozwódek i wdów. W grupie badanych 6 (4,0%) kobiet posiadało wykształcenie podstawowe, 12 (8,0%) zawodowe, 46 (30,7%) średnie, 25 (16,7%) wykształcenie policealne, natomiast 61 (40,7%) wykształcenie wyższe. Spośród badanych 57 (38,0%) kobiet było mieszkankami wsi, 43 (28,7%) mieszkało w mieście powiatowym, natomiast 50 (33,3%) to mieszkanki miasta wojewódzkiego. 63 (42,0%) badanych kobiet wykonywało pracę umysłową, 37 (24,7%) wykonywało pracę fizyczną, 30 (20,0%) nie pracowało, natomiast 20 (13,3%) uczyło się. Wśród badanych 44 (29,3%) kobiety oceniły swoje warunki mieszkaniowe jako bardzo dobre, 76 (50,7%) jako dobre, 30 (20,0%) jako przeciętne, natomiast nie było kobiet 0 (0,0%), które oceniły swoje warunki mieszkaniowe, jako złe lub bardzo złe. Przyrost masy ciała poniżej 12 kg stwierdzono u 26,7% badanych kobiet. Natomiast całkowity wzrost masy ciała w ciąży wynoszący od 12 do 18 kg stwierdzono u 45,3% kobiet, a powyżej 18 kg u 28,0% badanych kobiet. Tabela I. Charakterystyka badanej grupy kobiet Table I. Characteristics of examined group of women Czynniki społeczno-demograficzne /Socio-demographic factors Liczba /Number Wiek /Age Mniej niż 20 lat /under 20 years 8 5,33 20-30 lat /between 20-30 years 96 64,00 31-40 lat /between 31-40 years 41 27,33 Powyżej 40 lat /over 40 years 5 3,33 Stan cywilny Panna/ single 14 9,33 /Marital status Mężatka/ married 136 90,67 Rozwódka/wdowa /Divorced 0 0,00 /widow Wykształcenie Podstawowe/ primary 6 4,00 /Education Zawodowe/ vocational 12 8,00 Średnie /secondary 46 30,67 Policealne /post-secondary 25 16,67 Wyższe/ higher 61 40,67 Miejsce zamieszkania Wieś/ village 57 38,00 Miasto powiatowe /county town 43 28,67 /Place of residence Miasto wojewódzkie /city 50 33,33 Forma aktywności Praca umysłowa/ office work 63 42,00 zawodowej Praca fizyczna /physical work 37 24,67 /Professional Nie pracuję /unemployed 30 20,00 activity Uczę się /student 20 13,33 Warunki mieszkaniowe Bardzo dobre /very good 44 29,33 Dobre /good 76 50,67 /Housing conditions Przeciętne /average 30 20,00 Złe/bardzo złe /poor/ very poor 0 0,00 W tabeli II przestawiono współzależność pomiędzy przyrostem masy ciała kobiety ciężarnej a tygodniem ciąży, w którym nastąpił poród. Przeprowadzone badania wykazały, że w grupie kobiet, których przyrost masy ciała w ciąży wynosił poniżej 12 kg, u 12,5% badanych ciąża trwała poniżej 37 tygodni, o czasie urodziło 77,5% badanych, a poród po terminie odbył się u 10,0% badanych kobiet. Natomiast w grupie kobiet, u których przyrost masy ciała w ciąży wynosił od 12 do 18 kg, poród przedwczesny wystąpił u 7,3% badanych, poród o czasie u 66,2%, a poród po terminie 26,5% badanych kobiet. Z kolei w grupie badanych, których całkowity przyrost masy ciała w ciąży przekroczył 18 kilogramów nie było kobiet, które urodziły przed 37 tygodniem trwania ciąży, pomiędzy 37 a 41 tygodniem trwania ciąży urodziło 71,4%, a powyżej 41 tygodnia ciąży urodziło 28,67% badanych. Nie stwierdzono zależności istotnej statystycznie (p>0,05) w badanych grupach zależnie od czasu trwania ciąży. W tabeli III. Przedstawiono współzależność pomiędzy przyrostem masy ciała kobiety ciężarnej a urodzeniową masą ciała noworodka. Z przeprowadzonych badań wynika, że w grupie kobiet, u których przyrost masy ciała w ciąży wynosił poniżej 12 kg 3 (7,5%) noworodki uzyskały masę ciała od 1500 do 2500 g, 34 (85,0%) noworodki od 2501 %

Wdowiak A i wsp. Przyrost masy ciała w ciąży a wybrane elementy oceny stanu noworodka 283 do 4000 g, oraz 3 (7,5%) noworodki uzyskały masę ciała powyżej 4001 g. W grupie badanych z przyrostem masy ciała w ciąży od 12 do 18 kg 8 (11,8%) noworodków miało masę ciała od 1500 do 2500 g, 52 (76,5%) masę ciała od 2501 do 4000 g, oraz 8 (11,8%) noworodków masę ciała powyżej 4001 g. Wśród badanych kobiet, które w ciąży przytyły powyżej 18 kilogramów 3 (7,2%) noworodki miały masę ciała od 1500 do 2500 g, 27 (64,3%) masę ciała od 2501 do 4000 g oraz 12 (28,6%) noworodków masę ciała powyżej 4001 g. Nie stwierdzono zależności istotnej statystycznie w badanych grupach zależnie od urodzeniowej masy ciała noworodków. W tabeli IV przedstawiono współzależność pomiędzy przyrostem masy ciała ciężarnej a oceną noworodka w skali Apgar. Badania wykazały, że w grupie kobiet, których całkowity przyrost masy ciała w ciąży wynosił poniżej 12 kg 3 (7,5%) noworodki otrzymały po urodzeniu ocenę w skali Apgar od 4 do 6 punktów, z kolei 37 (92,5%) od 7 do 10 punktów. Natomiast w grupie kobiet, u których w ciąży wystąpił wzrost masy ciała od 12 do 18 kilogramów 3 (4,4%) noworodki otrzymały po urodzeniu ocenę w skali Apgar od 4 do 6 punktów a 65 (95,6%) od 7 do 10 punktów. Wśród badanych kobiet, które w ciąży przytyły powyżej 18 kilogramów 5 (11,9%) noworodków otrzymało po urodzeniu ocenę w skali Apgar od 4 do 6 punktów, natomiast 37 (88,1%) noworodków ocenę od 7 do 10 punktów. Nie stwierdzono zależności istotnej statystycznie (p>0,05) w badanych grupach zależnie od oceny noworodka wg skali Apgar. Dyskusja Do matczynych czynników antropometrycznych kształtujących urodzeniową masę ciała noworodka należą: wzrost, BMI przed ciążą i przyrost masy ciała w ciąży. Przyrost masy ciała w ciąży i wielkość wskaźnika masy ciała przed ciążą odzwierciedlają wpływ aktualnych warunków środowiskowych, głównie sposobu odżywiania kobiet [1]. Stan odżywienia kobiet przed poczęciem i racjonalna dieta w czasie ciąży ma znaczący wpływ na zaopatrzenie płodu w składniki pokarmowe a pośrednio na stan płodu [2, 5, 6]. Tabela II. Współzależność pomiędzy przyrostem masy ciała kobiety ciężarnej a czasem trwania ciąży Table II. Correlation between body mass increase of pregnant woman and duration of pregnancy Przyrost masy ciała ciężarnej /Body mass increase of pregnant woman poniżej 37 tyg. Ciąży(poród przedwczesny) /(under 37 hbd preterm birth) Czas trwania ciąży /duration of pregnancy pomiędzy 37 a 41 tyg. Ciąży (poród o czasie) /(between 37 and 40 hbd labor at term) powyżej 41 tyg. Ciąży (poród po terminie) /(over 40 hbd post-term labor) RAZEM /TOTAL n % n % n % n % Poniżej (under) 12 kg 5 12,50% 31 77,50% 4 10,00% 40 100,00% 12-18 kg 5 7,35% 45 66,18% 18 26,47% 68 100,00% Powyżej (over) 18 kg 0 0,00% 30 71,43% 12 28,57% 42 100,00% RAZEM (Altogether) 10 6,67% 106 70,67% 34 22,67% 150 100,00% Analiza statystyczna (Statistical analysis) c 2 =9,26; p=0,05 Tabela III. Współzależność pomiędzy przyrostem masy ciała kobiety ciężarnej a urodzeniową masą ciała noworodka Table III. Correlation between body mass increase of pregnant woman and newborn birth weight Przyrost masy ciała ciężarnej Urodzeniowa masa ciała noworodka /newborn birth weight /Body mass increase of pregnant 1500 2500g 2501 4000g powyżej 4001 g RAZEM /TOTAL woman n % n % n % n % Poniżej (under) 12 kg 3 7,50% 34 85,00% 3 7,50% 40 100,00% 12-18 kg 8 11,76% 52 76,47% 8 11,76% 68 100,00% Powyżej (over) 18 kg 3 7,14% 27 64,29% 12 28,57% 42 100,00% RAZEM/TOTAL 14 9,33% 113 75,33% 23 15,33% 150 100,00% Analiza statystyczna (Statistical analysis) c 2 =8,94; p=0,06 Tabela IV. Współzależność pomiędzy przyrostem masy ciała ciężarnej a oceną noworodka w skali Apgar Table IV. Correlation between body mass increase of pregnant woman and evaluation of newborn Apgar score Wzrost masy ciała ciężarnej /(body Ocena noworodka w skali Apgar (evaluation of newborn Apgar score) mass increase of pregnant woman) 4-6 pkt. (pts) 7-10 pkt. (pts) RAZEM/TOTAL n % n % n % Poniżej (under) 12 kg 3 7,50% 37 92,50% 40 100,00% 12-18 kg 3 4,41% 65 95,59% 68 100,00% Powyżej (over) 18 kg 5 11,90% 37 88,10% 42 100,00% RAZEM/TOTAL 11 7,33% 139 92,67% 150 100,00% Analiza statystyczna (Statistical analysis) c 2 =2,15; p=0,34

284 Probl Hig Epidemiol 2011, 92(2): 281-285 W literaturze przedmiotu obecne są różne sposoby określania optymalnego przyrostu masy ciała w ciąży. Institut of Medicine (USA) określa optymalny przyrost masy ciała w ciąży w zależności od wielkości wskaźnika masy ciała przed ciążą. Zgodnie z zaleceniami całkowity przyrost masy ciała w ciąży kobiety z niedowagą przed ciążą (BMI<19,8) powinien wynosić w granicach 12,5-18,0 kg. Natomiast dla kobiet otyłych przed ciążą (BMI>29,0) optymalny przyrost masy ciała w ciąży nie powinien przekraczać 6,0 kg [7]. Zatem przyrost masy ciała powinien być większy wśród kobiet mających niedowagę oraz prawidłową masę ciała przed ciążą aniżeli u kobiet z nadwagą lub otyłością. Z kolei Jasik i wsp. [3] donoszą, że optymalny średni przyrost masy ciała w ciąży wynosi 10 12 kg. Na podstawie przeprowadzonych badań własnych stwierdzono u 26,7% badanych kobiet przyrost masy ciała poniżej 12 kg. Natomiast całkowity wzrost masy ciała w ciąży wynoszący od 12 do 18 kg stwierdzono u 45,3% kobiet, a powyżej 18 kg u 28,0% badanych kobiet. Z kolei Hirnle i wsp. [8] donoszą, że 29% kobiet przytyło mniej niż 15 kg, u 50% kobiet przyrost masy ciała wynosił od 15 do 20 kg, natomiast pozostałych 21% wyniósł ponad 20 kg. W literaturze przedmiotu dostępne są doniesienia potwierdzające związek przyrostu masy ciała kobiety ciężarnej z masą urodzeniową jej dziecka [1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 9]. Z badań dotyczących zależności masy ciała noworodków od przyrostu masy ciała matki w czasie ciąży przeprowadzonych przez Szostak-Węgierek i wsp. [6)] wynika, iż dzieci kobiet o zbyt małym przyroście masy ciała podczas ciąży wykazywały tendencję do średnio niższej masy urodzeniowej niż dzieci kobiet o prawidłowym lub nadmiernym przyroście masy ciała. Różnice te były statystycznie istotne. Ponadto obserwacje kliniczne przeprowadzone przez Jasik i wsp. [3] wykazały odwrotnie proporcjonalną zależność pomiędzy wartością BMI przed ciążą a przyrostem masy ciała w ciąży oraz dodatnią korelację pomiędzy BMI matki przed ciążą a masą ciała noworodka. Cytowani autorzy podkreślają, iż nadwaga i otyłość przed ciążą, przyrost masy ciała w ciąży oraz cukrzyca ciężarnych mogą być ważnymi czynnikami predykcyjnymi pojawienia się ostrych i przewlekłych powikłań zarówno u matki, jak i u jej dziecka. Bronisz i wsp. [1] w przeprowadzonych badaniach wykazali dodatnią korelację pomiędzy urodzeniową masą ciała noworodka a matczynymi czynnikami antropometrycznymi, takimi jak wzrost, BMI przed ciąża i przyrost masy ciała w ciąży. Ponadto badania autorów wykazały, iż kobiety wyższe, o większym wskaźniku BMI przed ciążą i większym przyrostem masy ciała w czasie ciąży rodzą dzieci o większej masie urodzeniowej. Hirnle i wsp. [8] do czynników kształtujących urodzeniową masę ciała noworodka zaliczyli: przyrost masy ciała w ciąży, wiek matki, nadmierną masę ciała przed zajściem w ciążę, liczbę przebytych ciąż i porodów, wcześniejsze urodzenie noworodków makrosomicznych, ciążę powikłaną cukrzycą oraz uwarunkowania genetyczne. W badaniach Hirnle i wsp. [8] wykazano również, iż przyrost masy ciała w ciąży większy niż 15 kg sprzyjał występowaniu makrosomii płodu. Ponadto Yin i wsp. [9] wykazali, że gdy przyrost masy ciała w przebiegu ciąży przekraczał 18 kg to wówczas częściej obserwowano nadciśnienie tętnicze i makrosomię płodu. W literaturze przedmiotu dostępne są liczne doniesienia, których przedmiotem była ocena związku otyłości z przebiegiem ciąży, porodu, połogu oraz stanu noworodka. Kanadys i wsp. [2] wymieniają szereg powikłań, które mogą występować u płodu i noworodka na skutek otyłości podczas ciąży. Należą do nich poronienie samoistne, wady strukturalne, makrosomia, niska ocena w skali Apgar, zgon wewnątrzmaciczny płodu, noworodki wymagające intensywnej opieki neonatologicznej, zgon wewnątrzmaciczny. Strzelec-Polewka i wsp. [7] podają, iż u noworodków kobiet otyłych stwierdza się makrosomię, która jest przyczyną komplikacji okołoporodowych. W badaniu przeprowadzonym przez Krasnodębskiego i wsp. [10] stwierdzono, że masa urodzeniowa noworodków pacjentek otyłych była średnio wyższa o 300g niż w grupie kontrolnej. Ponadto Kanadys i wsp. [2] analizując wpływ matczynej masy ciała przed ciążą i ciążowego przyrostu masy na urodzeniową masę ciała wykazali, że średnia masa urodzeniowa noworodków kobiet otyłych jest większa o 315 g od masy urodzeniowej dzieci matek z prawidłową masą ciała. Natomiast w badaniach przeprowadzonych w grupie 27015 kobiet z 40 polskich szpitali biorących udział w międzynarodowym projekcie OBSQID koordynowanym przez WHO, Borkowski i Mielniczuk [4] wykazali, iż mały tygodniowy przyrost masy ciała w ciąży, jak i niedowaga przed ciążą są ewidentnymi czynnikami ryzyka występowania małej masy urodzeniowej noworodka. Cytowani autorzy podają, iż mała masa urodzeniowa zwiększa umieralność i chorobowość okołoporodową noworodków oraz potencjalizuje problemy rozwojowe okresu dziecięcego a także czynniki ryzyka chorób w późniejszym wieku, takie jak: cukrzyca typu II, nadciśnienie tętnicze, choroby układu krążenia. Ponadto Yin i wsp. [9] wykazali również, że przyrost masy ciała w ciąży mniejszy niż 9 kg wiązał się z większym ryzykiem urodzenia noworodka o niskiej masie urodzeniowej. Związek mniejszej masy urodzeniowej noworodków z mniejszym przyrostem masy ciała w ciąży potwierdzają również badania Szostak-Węgierek i wsp.[6]. Z kolei Kaim i wsp. [5] podają, iż elementy stylu życia takie jak nałogi zaniedbania higieniczne, niewłaściwe odżywianie mogą być przyczyną powikłań ciąży takich jak: porody przedwczesne, hipotrofia płodu oraz niska masa urodzeniowa noworodka. Cytowani

Wdowiak A i wsp. Przyrost masy ciała w ciąży a wybrane elementy oceny stanu noworodka 285 autorzy podkreślają, iż niska masa urodzeniowa wiąże się z gorszym rozwojem fizycznym i umysłowym dziecka w późniejszym okresie życia, a w życiu dorosłym przyczynia się do występowania chorób przewlekłych, takich jak otyłość, cukrzyca, nadciśnienie tętnicze i choroba niedokrwienna serca. Cytowani autorzy zwracają uwagę na znaczenie prawidłowej opieki perinatologicznej, która ma na celu profilaktykę powikłań położniczych i noworodkowych. Wyniki badań własnych nie wykazały współzależności pomiędzy przyrostem masy ciała ciężarnych a masą urodzeniową noworodków. W prezentowanej pracy analizowano również związek przyrostu masy ciała ciężarnej z oceną noworodka w skali Apgar. Jednakże przeprowadzone badania własne nie wykazały istotnej statystycznie współzależności pomiędzy przyrostem masy ciała w ciąży a oceną noworodka wg skali Apgar. W literaturze przedmiotu dostępne są nieliczne doniesienia, których przedmiotem była analiza związku przyrostu masy ciała w ciąży i oceny stanu noworodka wg skali Apgar. Heslehurst i wsp. [11] w przeprowadzonych badaniach wykazali związek otyłości matek z oceną stanu noworodka w skali Apgar. Ponadto w badaniu przeprowadzonym przez Krasnodębskiego i wsp. [10] wykazano, że 14,4% noworodków matek otyłych otrzymało punktację 4-7, natomiast taką samą punktację w grupie kontrolnej otrzymało 3,3% dzieci. Przedmiotem prezentowanej pracy była również analiza współzależności pomiędzy przyrostem masy ciała kobiety ciężarnej a tygodniem ciąży, w którym nastąpił poród. W wyniku przeprowadzonej analizy statystycznej nie stwierdzono istotnej statystycznie współzależności pomiędzy przyrostem masy ciała ciężarnej a czasem trwania ciąży. Natomiast Borkowski i Mielniczuk [12] przeprowadzili analizę danych z rejestru opieki okołoporodowej 28152 kobiet i wykazali, iż nieprawidłowy przyrost masy ciała w ciąży, zwłaszcza za mały w trzecim trymestrze, jest związany z wystąpieniem przedwczesnego porodu u zdrowych kobiet. Natomiast Denison i wsp. [13] w przeprowadzonych badaniach wykazali zależność między otyłością matki w pierwszym trymestrze, a dłuższym trwaniem ciąży i zwiększonym ryzykiem ciąży przeterminowanej oraz większym prawdopodobieństwem wystąpienia komplikacji porodowych. Ponadto Ehrenberg i wsp. [14] wskazują na fakt, że w grupie ciężarnych z otyłością istnieje mniejsze ryzyko wystąpienia porodu przedwczesnego przed 35. tygodniem ciąży. Jednakże zdaniem cytowanych autorów związek między otyłością a zmniejszonym ryzykiem przedwczesnego jest niewyjaśniony. Podsumowując należy stwierdzić, iż właściwie prowadzona edukacja w okresie przedkoncepcyjnym i w okresie ciąży w zakresie diety, aktywności fizycznej i trybu życia może wpłynąć na optymalny przyrost masy ciała w ciąży i zapobiec powikłaniom ciąży, porodu i połogu oraz powikłaniom u płodu i noworodka. Wniosek Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono, że przyrost masy ciała w ciąży badanych kobiet nie wpływał na czas trwania ciąży, urodzeniową masę ciała i ocenę noworodka w skali Apgar. Piśmiennictwo / References 1. Bronisz A, Barczyńska T, Jurecka A i wsp. Analiza wybranych parametrów wpływających na masę ciała noworodka u kobiet z cukrzycą ciężarnych. Ginekol Pol 2005, 76(12): 949 954. 2. Kanadys WM, Leszczyńska-Gorzelak B, Oleszczuk J. Otyłość u kobiet. Aspekty kliniczne otyłości podczas ciąży. Perinatol Neonatol Ginekol 2009, 2(4): 254 265. 3. Jasik M, Niebisz A, Kosior DA. Wskaźnik masy ciała przed ciążą u kobiet chorych na cukrzycę ciężarnych i masa urodzeniowa noworodków. Diabetol Doświad Klin 2005, 5: 359-363. 4. Borkowski W, Mielniczuk H. Wpływ wybranych czynników społecznych i zdrowotnych, w tym tempa przyrostu masy ciała w ciąży i masy ciała przed ciążą, na małą masę urodzeniową noworodka. Ginekol Pol 2008, 79: 415 421. 5. Kaim I, Sochacka-Tatara E, Pac A i wsp. Stan odżywienia kobiet ciężarnych a cechy rozwoju somatycznego noworodków. Prz Lek 2009, 66(4): 176-180. 6. Szostak-Węgierek D, Szamotulska K, Szponar L. Wpływ stanu odżywienia matki na masę ciała noworodka. Ginekol Pol 2004, 75: 692. 7. Strzelec-Polewka I, Drosdzol A, Skrzypulec V. Otyłość i jej konsekwencje dla kobiet w ciąży Wiad Lek 2009, LXII,4: 257-261. 8. Hirnle L, Kowalska M, Petrus A i wsp. Analiza czynników predysponujących do makrosomii płodu oraz przebieg ciąży i porodu w przypadkach ciąż powikłanych dużą masą płodu. Ginekol Pol 2007, 78, 4: 280-283. 9. Yin YZ, Chen XW, Li XM, et al. Relations of pregnant weight and weight gain during pregnancy with pregnancy-induced hypertension and birth weight. Di Yi Jun Yi Da Xue Xue Bao 2005, 25: 226. 10. Krasnodębski J, Zemanek-Wojnowska A, Krysta A. Ciąża i poród u pacjentki otyłej. Ginekol Pol 2004, 75: 144-148. 11. Heslehurst N, Simpson H, Ells LJ, et al. The impact of maternal BMI status on pregnancy outcomes with immediate short-term obstetric resource implications: a metaanalysis. Obes Rev 2008, 9: 635-683. 12. Borkowski W, Mielniczuk H. Poród przedwczesny a przyrost masy ciała w ciąży w połączeniu z masą ciała przed ciążą. Prz Epidemiol 2007, 61: 577-584. 13. Denison FC, Price J, Graham C, et al. Maternal obesity, length of gestation, risk of postdates pregnancy and spontaneous onset of labour at term. BJOG 2008, 115(6): 720-725. 14. Ehrenberg HM, Iams JD, Goldenberg RL, et al. Maternal obesity, uterine activity, and the risk of spontaneous preterm birth. Obstet Gynecol 2009, 113: 48-52.