Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębowa Łąka

Załącznik Nr 1 do uchwały Nr. Rady Gminy Dębowa Łąka z dnia.. Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębowa Łąka PROJEKT Wrzesień, 2017 r.

Zamawiający: Gmina Dębowa Łąka Urząd Gminy Dębowa Łąka Dębowa Łąka 38 87-207 Dębowa Łąka Wykonawca: ul. Nowy Świat 10a/15 60-583 Poznań www.greenkey.pl Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębowa Łąka Właściciel firmy: mgr Joanna Masiota - Tomaszewska Autorzy opracowania: mgr Joanna Walkowiak mgr inż. Łukasz Gińko mgr Andrzej Karkowski mgr Wojciech Pająk mgr Daniel Wiśniewski mgr Kamil Nabagło Wrzesień, 2017 r.

WYKAZ SKRÓTÓW BHP bezpieczeństwo i higiena pracy EFRR Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego EFS Europejski Fundusz Społeczny GOPS Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej GUS Główny Urząd Statystyczny IZ Instytucja Zarządzająca LGD Lokalna Grupa Działania LPR Lokalny Program Rewitalizacji LSR Lokalna Strategia Rozwoju ORSG Obszar Rozwoju Społeczno-Gospodarczego OSP Ochotnicza Straż Pożarna PGR Państwowe Gospodarstwo rolne POIG Program Operacyjny Innowacyjna POKL Program Operacyjny Kapitał Ludzki PROW Program Rozwoju Obszarów Wiejskich PUP Powiatowy Urząd Pracy RPO Regionalny Program Operacyjny ZPORR Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego ZPPR Zasady programowania przedsięwzięć rewitalizacyjnych w celu ubiegania się o środki finansowe w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Kujawsko- Pomorskiego na lata 2014-2020 3

SPIS TREŚCI I. WSTĘP... 7 1.1. PODSTAWA PRAWNA... 7 1.2. METODA OPRACOWANIA... 8 II. OPIS POWIĄZAŃ LPR Z DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI I PLANISTYCZNYMI... 8 2.1. OPIS POWIĄZAŃ LOKALNEGO PROGRAMU REWITALIZACJI Z DOKUMENTAMI NA SZCZEBLU PONADLOKALNYM... 9 2.1.1. Strategia rozwoju województwa kujawsko-pomorskiego do roku 2020 Plan modernizacji 2020+... 9 2.1.2. Strategia Obszaru Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Powiatu Wąbrzeskiego... 10 2.1.3. Lokalna Strategia Rozwoju obszaru ziemi wąbrzeskiej na lata 2016-2022... 10 2.1.4. Strategia Rozwoju Powiatu Wąbrzeskiego na lata 2013-2020... 11 2.2. OPIS POWIĄZAŃ LOKALNEGO PROGRAMU REWITALIZACJI Z DOKUMENTAMI NA SZCZEBLU LOKALNYM... 12 2.2.1. Strategia Rozwoju Gminy Dębowa Łąka na lata 2009-2020... 12 2.2.2. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Dębowa Łąka... 12 2.2.3. Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych... 13 III. UPROSZCZONA DIAGNOZA GMINY DĘBOWA ŁĄKA... 13 3.1. POŁOŻENIE GEOGRAFICZNE I PODZIAŁ ADMINISTRACYJNY... 13 3.2. SFERA SPOŁECZNA... 15 3.3. SFERA GOSPODARCZA... 16 3.4. SFERA ŚRODOWISKOWA... 17 3.5. SFERA PRZESTRZENNO-FUNKCJONALNA I TECHNICZNA... 18 3.6. PODSUMOWANIE I WNIOSKI... 19 IV. OBSZAR ZDEGRADOWANY... 20 4.1. ANALIZA SFERY SPOŁECZNEJ... 22 4.1.1. Problemy rynku pracy... 22 4.1.1.1 Wskaźnik udział bezrobotnych w ludności w wieku produkcyjnym na danym obszarze 22 4.1.1.2 Wskaźnik - udział bezrobotnych pozostających bez pracy ponad 24 miesiące w ogóle bezrobotnych na danym obszarze... 23 4.1.2. Samowystarczalność ekonomiczna ludności i gospodarstw domowych... 25 4.1.2.1 Wskaźnik - udział gospodarstw domowych - stałych beneficjentów środowiskowej pomocy społecznej w liczbie gospodarstw domowych ogółem na danym obszarze... 25 4.1.2.2 Wskaźnik - udział dzieci do lat 17, na które rodzice otrzymują zasiłek rodzinny w liczbie dzieci w tym wieku na danym obszarze... 27 4.1.3. Zaawansowanie procesu starzenia się ludności... 29 4.1.3.1 Wskaźnik - udział ludności w wieku poprodukcyjnym w ludności ogółem na danym obszarze 29 4.2. PODSUMOWANIE WYSTĘPOWANIA NEGATYWNYCH ZJAWISK SFERY SPOŁECZNEJ... 31 4.3. WYSTĘPOWANIE PRZESTRZENI ZDEGRADOWANYCH... 34 4

4.4. WYZNACZENIE OBSZARU ZDEGRADOWANEGO...35 V. OBSZAR REWITALIZACJI... 36 5.1. WYZNACZENIE OBSZARU REWITALIZACJI...37 VI. SZCZEGÓŁOWA DIAGNOZA OBSZARU REWITALIZACJI... 40 6.1. PODOBSZAR REWITALIZACJI KURKOCIN...40 6.2. PODOBSZAR REWITALIZACJI LIPNICA...45 6.2. PODOBSZAR REWITALIZACJI ŁOBDOWO...49 VII. WIZJA STANU OBSZARU REWITALIZACJI PO PRZEPROWADZENIU REWITALIZACJI... 54 VIII. CEL REWITALIZACJI I KIERUNKI DZIAŁAŃ... 58 8.1. CEL, KIERUNKI I PRZEDSIĘWZIĘCIA...58 8.2. WSKAŹNIKI REALIZACJI CELU...60 IX. PRZEDSIĘWZIĘCIA REWITALIZACYJNE... 60 9.1. PRZEDSIĘWZIĘCIA GŁÓWNE...61 9.2. PRZEDSIĘWZIĘCIA UZUPEŁNIAJĄCE...70 X. MECHANIZMY ZAPEWNIENIA KOMPLEMENTARNOŚCI... 72 10.1 Komplementarność przestrzenna...72 10.2. Komplementarność problemowa...74 10.3. Komplementarność proceduralno-instytucjonalna...76 10.4. Komplementarność źródeł finansowania...77 10.5. Komplementarność międzyokresowa...77 XI XII. XIII. XIV. MECHANIZMY WŁĄCZENIA MIESZKAŃCÓW, PRZEDSIĘBIORCÓW ORAZ INNYCH PODMIOTÓW I GRUP AKTYWNYCH NA TERENIE GMINY W PROCES REWITALIZACJI... 79 SZACUNKOWE RAMY FINANSOWE I HARMONOGRAM REALIZACJI W ODNIESIENIU DO GŁÓWNYCH I UZUPEŁNIAJĄCYCH PROJEKTÓW/PRZEDSIĘWZIĘĆ REWITALIZACYJNYCH... 82 SYSTEM ZARZĄDZANIA REALIZACJĄ LOKALNEGO PROGRAMU REWITALIZACJI... 85 SYSTEM MONITORINGU I OCENY SKUTECZNOŚCI DZIAŁAŃ ORAZ SYSTEM WPROWADZANIA MODYFIKACJI W REAKCJI NA ZMIANY W OTOCZENIU LOKALNEGO PROGRAMU REWITALIZACJI... 86 SPIS TABEL... 89 5

SPIS RYCIN... 90 WYKORZYSTANE MATERIAŁY I OPRACOWANIA... 91 ZAŁĄCZNIKI... 92 6

I. WSTĘP 1.1. PODSTAWA PRAWNA Ustawa z dnia 9 października 2015 r. o rewitalizacji (Dz. U. z 2017 poz. 1023), określiła zasady oraz tryb przygotowania, prowadzenia i oceny rewitalizacji. Samorządy otrzymały podstawę prawną do podjęcia kompleksowych działań służących rewitalizacji obszarów zdegradowanych. Jednakże, Zgodnie z art. 52 ustawy o rewitalizacji do dnia 31 grudnia 2023 r. dopuszcza się realizację przedsięwzięć wynikających z programu zawierającego działania służące wyprowadzeniu obszaru zdegradowanego ze stanu kryzysowego, przyjmowanego uchwałą rady gminy, bez uchwalania gminnego programu rewitalizacji. Natomiast podstawą do opracowania lokalnego programu rewitalizacji są Wytyczne w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014-2020 (MR/H 2014-2020/20(2)08/2016) oraz ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. 2016, poz. 446 ze zm.). Tą ścieżkę wybrała Gmina Dębowa Łąka i opracowała. Zgodne z zapisami Wytycznych 1 rewitalizacja jest definiowana jako kompleksowy proces wyprowadzania ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych poprzez działania całościowe (powiązane wzajemnie przedsięwzięcia obejmujące kwestie społeczne oraz gospodarcze lub przestrzenno-funkcjonalne lub techniczne lub środowiskowe), integrujące interwencję na rzecz społeczności lokalnej, przestrzeni i lokalnej gospodarki, skoncentrowane terytorialnie i prowadzone w sposób zaplanowany oraz zintegrowany poprzez programy rewitalizacji. Rewitalizacja zakłada prowadzenia działań zmierzających do wyjścia ze stanu kryzysowego na wyznaczonym obszarze rewitalizacji. W celu opracowania diagnoz służących: wyznaczeniu obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji, sporządzeniu albo zmianie lokalnego programu rewitalizacji oraz ocenie aktualności i stopnia realizacji Lokalnego Programu Rewitalizacji dla Gminy Dębowa Łąka, Wójt zobowiązany jest przeprowadzić analizy, w których wykorzystuje obiektywne i weryfikowalne mierniki i metody badawcze dostosowane do lokalnych uwarunkowań. Projekt Lokalnego Programu Rewitalizacji dla Gminy Dębowa Łąka został sporządzony w nawiązaniu do Zasad programowania przedsięwzięć rewitalizacyjnych w celu ubiegania się o środki finansowe w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata 2014-2020 (ZPPR). ZPPR w zakresie rewitalizacji stanowi zestaw informacji i reguł na potrzeby opracowywania programów rewitalizacji, mających wesprzeć gminy województwa kujawsko-pomorskiego w przygotowaniu wysokiej jakości programów rewitalizacji. Mają one prowadzić do faktycznej odnowy społecznej i przestrzennej obszarów problemowych, w sytuacji, gdy jednym ze źródeł finansowania jest Regionalny Program Operacyjny Województwa Kujawsko Pomorskiego na lata 2014-2020. 1 Wytyczne w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014-2020 z dnia 2 sierpnia 2016 r. (MR/H 2014-2020/20(2)08/2016) 7

1.2. METODA OPRACOWANIA Na podstawie przeprowadzonych analiz Wójt Gminy Dębowa Łaka sporządza diagnozę, która jest podstawą do wyznaczenia obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji. Dla potrzeb opracowania diagnozy określono listę wskaźników rozwoju niezbędnych w procedurze wyznaczenia obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji. Służą one przedstawieniu przestrzennego zróżnicowania Gminy Dębowa Łąka biorąc pod uwagę cechy wskazujące na koncentrację negatywnych zjawisk. Szczegółowa metoda i proces delimitacji obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji został opisany w kolejnych rozdziałach. Dla wyznaczonego obszaru rewitalizacji Wójt Gminy Dębowa Łąka sporządza Lokalny Program Rewitalizacji (LPR). Niniejszy dokument, zgodnie z założeniami ZPPR, zawiera minimalny zestaw elementów tj.: opis powiązań LPR z dokumentami strategicznymi i planistycznymi, uproszczona diagnoza gminy z wnioskami, obszar zdegradowany gminy, obszar rewitalizacji gminy, szczegółowa diagnoza obszaru rewitalizacji, wizja stanu obszaru rewitalizacji po przeprowadzeniu rewitalizacji, cele rewitalizacji oraz odpowiadające im kierunki działań służące eliminacji lub ograniczeniu negatywnych zjawisk, lista planowanych projektów/przedsięwzięć rewitalizacyjnych, mechanizmy zapewnienia komplementarności między poszczególnymi projektami/przedsięwzięciami rewitalizacyjnymi oraz pomiędzy działaniami różnych podmiotów i funduszy na obszarze objętym LPR, mechanizmy włączenia mieszkańców, przedsiębiorców oraz innych podmiotów i grup aktywnych na terenie gminy w proces rewitalizacji, szacunkowe ramy finansowe w odniesieniu do głównych i uzupełniających projektów/przedsięwzięć rewitalizacyjnych, system zarządzania realizacją programu rewitalizacji, system monitoringu i oceny skuteczności działań oraz system wprowadzania modyfikacji w reakcji na zmiany w otoczeniu LPR. przewiduje realizację zadań w nim zawartych do 2023 roku. II. OPIS POWIĄZAŃ LPR Z DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI I PLANISTYCZNYMI jest powiązany z różnymi dokumentami strategicznymi Gminy i pozostałymi dokumentami o znaczeniu polityki terytorialnej. Założenia zawarte w LPR wpisują się w założenia zawarte w innych dokumentach strategicznych. Opis powiązań LPR został przedstawiony poniżej. 8

2.1. OPIS POWIĄZAŃ LOKALNEGO PROGRAMU REWITALIZACJI Z DOKUMENTAMI NA SZCZEBLU PONADLOKALNYM 2.1.1. Strategia rozwoju województwa kujawsko-pomorskiego do roku 2020 Plan modernizacji 2020+ Strategia rozwoju województwa kujawsko-pomorskiego do roku 2020 zakłada 4 priorytety rozwoju województwa wynikające z misji rozwoju (Kujawsko-Pomorskie człowiek, rodzina, społeczeństwo), i są to: konkurencyjna gospodarka, modernizacja przestrzeni wsi i miast, silna metropolia, nowoczesne społeczeństwo. W ramach 4 priorytetów określono 8 celów strategicznych, które przedstawiają się następująco: Gospodarka i miejsca pracy, Aktywne społeczeństwo i sprawne usługi, Dostępność i spójność, Innowacyjność, Nowoczesny sektor rolno-spożywczy, Bezpieczeństwo, Sprawne zarządzanie, Tożsamość i dziedzictwo. Z powyższych priorytetów w założenia programu rewitalizacji wpisują: nowoczesne społeczeństwo i modernizacja przestrzeni wsi i miast. Natomiast jeśli chodzi o cele strategiczne to powiązane z programem rewitalizacji są: Aktywne społeczeństwo i sprawne usługi, dostępność i spójność oraz tożsamość i dziedzictwo. Przede wszystkim LPR powiązany jest z pierwszym z wymienionych wcześniej celów strategicznych. W ramach danego celu jednym z zakładanych kierunków interwencji jest rewitalizacja ukierunkowana na rozwój przestrzeni publicznych dla integracji społeczności lokalnej. W ramach programu rewitalizacji zaplanowano szereg działań miękkich o charakterze integrującym i aktywizującym lokalną społeczność, a także zaplanowano rozwój niezbędnej infrastruktury społecznej, które pozwoli na ich realizację. Dostępność i spójność jest w programie zawarta dzięki zaplanowaniu działań w infrastrukturę komunikacyjna obszaru rewitalizacji, która poprawia dostępność do rewitalizowanych terenów i obiektów dla mieszkańców. W programie rewitalizacji są też projekty odnoszące się do modernizacji obiektów zabytkowych o historycznym znaczeniu dla lokalnej społeczności, dzięki czemu program wpisuje się także w cel tożsamość i dziedzictwo. W związku z powyższym można stwierdzić, że założenia Lokalnego Programu Rewitalizacji dla Gminy Dębowa Łąka wpisują się w misję rozwoju województwa kujawsko-pomorskiego określoną w opisywanej Strategii. 9

2.1.2. Strategia Obszaru Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Powiatu Wąbrzeskiego Strategia Obszaru Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Powiatu Wąbrzeskiego jest instrumentem umożliwiającym podjęcie zintegrowanych działań na rzecz rozwiązywania problemów społeczno-gospodarczych w ramach trzeciego poziomu polityki terytorialnej w ramach Obszaru Rozwoju Społeczno-Gospodarczego. Polityka terytorialna jest narzędziem służącym do realizacji założeń Strategii rozwoju województwa kujawskopomorskiego do roku 2020 poprzez wykorzystanie m.in. środków unijnych, a w szczególności środków z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata 2014 2020. W strategii określono 5 celów rozwojowych, tj.: 1. Rozwój gospodarczy 2. Rozwój edukacji 3. Poprawa warunków życia 4. Wzrost aktywności i integracji mieszkańców 5. Poprawa stanu środowiska naturalnego Założenia LPR wpisują się w 3 cele rozwojowe zawarte w przytoczonym dokumencie, a są to rozwój gospodarczy, poprawa warunków życia i wzrost aktywności i integracji mieszkańców. Program rewitalizacji zakłada przeprowadzenia działań z zakresu aktywizacji społecznej i zawodowej mieszkańców co jest powiązane z rozwojem gospodarczym i wzrostem aktywności mieszkańców (cel 1 i 4). Jednym z założeń programu jest także wsparcie najstarszych mieszkańców obszaru rewitalizacji poprzez odpowiednie rozwiązania instytucjonalne, jak i realizację działań miękkich ukierunkowanych na aktywizację seniorów co wpisuje się w cel 3 strategii. Natomiast rozwój infrastruktury społecznej i technicznej na rzecz ożywienia społeczno-gospodarczego obszaru rewitalizacji przewidziany w programie jest powiązany z celem 3 strategii. W związku z powyższym założenia Lokalnego Programu Rewitalizacji dla Gminy Dębowa Łąka są powiązane z celami ujętymi w Strategii ORSG i wpisują się w wizję rozwoju powiatu wąbrzeskiego. 2.1.3. Lokalna Strategia Rozwoju obszaru ziemi wąbrzeskiej na lata 2016-2022 LSR jest dokumentem, który stanowi podstawę do działań podejmowanych przez Lokalną Grupę Działania Ziemia Wąbrzeska. Istota LSR polega na wskazaniu kierunków rozwoju obszaru objętego LSR. W opisywanym dokumencie określono przede wszystkim misje, cele ogólne i szczegółowe oraz planowane przedsięwzięcia służące realizacji celów Strategii. Misja brzmi następująco: Ziemia Wąbrzeska obszarem rozwoju oddolnych inicjatyw społecznych i gospodarczych, atrakcyjnym miejscem zamieszkania, pracy, wypoczynku i rekreacji W ramach LSR określono trzy cele ogólne: 1. Rozwój konkurencyjnej przedsiębiorczości na obszarze LSR, 10

2. Rozwój i wspieranie aktywności społecznej, 3. Wzrost konkurencyjności obszaru Ziemia Wąbrzeska. Założenia LPR wpisują się w dwa ostatnie cele ogólne określone w Strategii. LPR zakłada aktywizację społeczną i zawodową mieszkańców oraz integrację społeczną co wpisuje się w zakres celu 2 określonego w LSR. Natomiast działania infrastrukturalne zawarte w programie są wynikają z lokalnych potrzeb mieszkańców i uwarunkowań. Założenia programu wpisują się także w cel szczegółowy 3.3. Rewitalizacja obszarów zdegradowanych. W przypadku niniejszej strategii odnosi się to do działań o charakterze infrastrukturalnym wynikających z potrzeb mieszkańców. W związku z powyższym można stwierdzić, że założenia Lokalnego Programu Rewitalizacji dla Gminy Dębowa Łąka wpisują się w cele główne określone w LSR. 2.1.4. Strategia Rozwoju Powiatu Wąbrzeskiego na lata 2013-2020 Strategia Rozwoju Powiatu Wąbrzeskiego na lata 2013-2020 jest to długookresowy program, który zawiera wizję rozwoju powiatu, a także zbiór konkretnych celów strategicznych, które łącznie będą się składać na plan rozwoju powiatu wąbrzeskiego. Wizja określona w Strategii brzmi następująco: Powiat Wąbrzeski rozwija się w sposób zrównoważony, wspiera przedsiębiorczość, dba o rozwój stref ekonomicznych oraz promuje aktywność i integrację społeczną. Wykorzystując naturalne walory krajobrazowe jezior sprzyja rozwojowi turystyki. Mały Powiat Wielkich Szans. W strategii określono także 4 cele strategiczne: 1. Rozwój przedsiębiorczości i nowoczesnego rolnictwa, 2. Rozwój turystyki, agroturystyki oraz sportu i rekreacji, 3. Wzrost aktywności i integracji mieszkańców, 4. Poprawa warunków życia. Założenia LPR wpisują się przede wszystkim w cel 3 Strategii odnoszący się do aktywności i integracji mieszkańców. W programie rewitalizacji zaplanowano działania na rzecz aktywizacji środowisk zagrożonych wykluczeniem społecznym, wsparcie rodzin w trudnej sytuacji życiowej, czy aktywizację seniorów. Drugim celem, który znajduje swoje odniesienie w programie jest cel 4, w zakresie rozwoju infrastrukturalnego zaplanowanego w projektach i przedsięwzięciach rewitalizacyjnych. W LPR zaplanowano także działania w zakresie aktywizacji zawodowej mieszkańców co wpisuje się w cel 1. W związku z powyższym należy stwierdzić, że Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębowa Łąka wpisuje się w założenia i wizję rozwoju powiatu wąbrzeskiego określonych w opisywanej Strategii. 11

2.2. OPIS POWIĄZAŃ LOKALNEGO PROGRAMU REWITALIZACJI Z DOKUMENTAMI NA SZCZEBLU LOKALNYM 2.2.1. Strategia Rozwoju Gminy Dębowa Łąka na lata 2009-2020 Niniejsza Strategia jest dokumentem wyznaczającym kierunki rozwoju Gminy Dębowa Łąka w latach 2009-2020. W strategii opisano uwarunkowania społecznogospodarczego rozwoju gminy, które to stały się podstawą do określenia głównych założeń Strategii w postaci analizy problemów i celów. W przytaczanym dokumencie określono następujący cel strategiczny: Rozwinięta gospodarczo i społecznie gmina W odniesieniu do celu strategicznego określono szereg celi cząstkowych, które prezentują się następująco: sprzyjające warunki do inwestowania w gminie, wykorzystanie walorów turystyczno-rekreacyjnych, sprzyjające warunki do rozwoju gospodarstw rolnych dobry stan obiektów komunalnych gminy, aktywne społeczeństwo. Założenia LPR są zgodne przede wszystkim z ostatnim celem cząstkowym aktywnym społeczeństwem. W ramach procesu rewitalizacji zaplanowano pakiet działań zmierzających do aktywizacji społeczności obszaru rewitalizacji co w zamierzeniu ma doprowadzić do wyjścia z sytuacji kryzysowej obszaru rewitalizacji i w efekcie przyczynić się do rozwoju społeczno-gospodarczego całej Gminy Dębowa Łąka. Założenia programu, a przede wszystkim kierunki działań i wynikające z nich projekty wpisują się w cel cząstkowe dobry stan obiektów komunalnych gminy, czy wykorzystania walorów turystycznorekreacyjnych. Zatem założenia Lokalnego Programu Rewitalizacji dla Gminy Dębowa Łąka, czyli cel i wynikające z niego kierunki, przedsięwzięcia i projekty wpisują się w cele określone w Strategii Rozwoju Gminy Dębowa Łąka na lata 2009-2020. 2.2.2. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Dębowa Łąka Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego jest dokumentem przedstawia uwarunkowania i kierunki rozwoju polityki przestrzennej Gminy Dębowa Łąka. Wyznacza również główny cel rozwoju przestrzennego gminy: Poprawa jakości życia mieszkańców, aktywizacja gospodarcza terenów do tego predysponowanych, stymulowanie aktywności obywatelskiej lokalnej społeczności, uruchomienie mechanizmów prawidłowego kształtowania struktur funkcjonalnoprzestrzennych gminy umożliwiających poprawę ładu przestrzennego czyniącą gminę 12

Dębowa Łąka konkurencyjną pod względem atrakcyjności, dla osiągnięcia wzrostu gospodarczego, przy zachowaniu trwałego i zrównoważonego jej rozwoju. Główne zamierzenia LPR wpisują się w powyższy cel. W zakresie przestrzenno-funkcjonalnym określono w LPR trzy projekty: projekt główny nr 6. Modernizacja Dworu w Kurkocinie na rzecz ożywienia społecznego obszaru rewitalizacji, projekt główny nr 7. Modernizacja Parku w Kurkocinie na rzecz utworzenie atrakcyjnej przestrzeni publicznej, projekt główny nr 8. Zagospodarowanie centrum wsi Łobdowo na rzecz ożywienia społecznego. Założenia Lokalnego Programu Rewitalizacji dla Gminy Dębowa Łąka są kontynuacją kierunków polityki przestrzennej gminy zawartych w Studium dotyczących przeznaczenia terenów o konkretnych funkcjach, przez co wpisują się w politykę przestrzenną Gminy Dębowa Łąka. 2.2.3. Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gmina Dębowa Łąka nie posiada aktualnej strategii rozwiązywania problemów społecznych. III. UPROSZCZONA DIAGNOZA GMINY DĘBOWA ŁĄKA 3.1. POŁOŻENIE GEOGRAFICZNE I PODZIAŁ ADMINISTRACYJNY Gmina Dębowa Łąka położona jest w centralnej części województwa kujawsko-pomorskiego, w powiecie wąbrzeskim. Siedzibą gminy jest wieś Dębowa Łąka. Jednostka zajmuje obszar o powierzchni 86 km 2 i graniczy z następującymi gminami: z powiatu wąbrzeskiego: Wąbrzeźno (wiejska), Książki, z powiatu Golub-Dobrzyńskiego: Kowalewo Pomorskie, Golub-Dobrzyń (wiejska), z powiatu brodnickiego: Bobrowo. 13

Ryc. 1. Położenie Gminy Dębowa Łąka na tle województwa kujawsko-pomorskiego i powiatu wąbrzeskiego Źródło: www.gminy.pl Strukturę osadniczą gminy tworzy 8 sołectw, a są to: Dębowa Łąka, Kurkocin, Lipnica, Łobdowo, Małe Pułkowo, Niedźwiedź, Wielkie Pułkowo, Wielkie Radowiska. Tabela 1 przedstawia podział Gminy Dębowa Łąka na sołectwa wraz z ich powierzchnią i liczbą ludności. Tabela 1. Powierzchnia i ludność poszczególnych sołectw Gminy Dębowa Łąka Lp. Sołectwo Liczba mieszkańców ogółem Udział (%) mieszkańców w ludności ogółem Gminy Dębowa Łąka Powierzchnia (ha) Udział (%) powierzchni w ogólnej powierzchni Gminy Dębowa Łąka 1 Dębowa Łąka 762 23,1 2 145 24,9 2 Kurkocin 353 10,7 919 10,7 3 Lipnica 295 8,9 736 8,5 4 Łobdowo 312 9,4 840 9,8 5 Małe Pułkowo 315 9,5 780 9,1 6 Niedźwiedź 437 13,2 1 013 11,7 7 Wielkie Pułkowo 277 8,4 989 11,5 8 Wielkie Radowiska 554 16,8 1 190 13,8 RAZEM GMINA DĘBOWA ŁĄKA 3 305 100,00 8 612 100,0 Źródło: opracowanie własne, stan na 31.12.2015 r. 14

3.2. SFERA SPOŁECZNA Według danych Urzędu Gminy (stan na 31.12.2015) liczba ludności w Gminie Dębowa Łąka wyniosła 3 305 mieszkańców. W podziale na ekonomiczne grupy ludności, największą liczbę mieszkańców stanowi grupa w wieku produkcyjnym 2 071 osób, co daje 62,67 % wszystkich mieszkańców. Najmniejszą grupą ludności jest liczba osób w wieku poprodukcyjnym i wynosi 524 mieszkańców co daje udział 15,85 % w ogólnej liczbie ludności. Tendencje zmian w liczbie ludności przedstawiono w Tabeli 2. W tym celu wykorzystano dane GUS za lata 2011-2015. Zauważalny jest trend malejący jeśli chodzi o liczbę ludności ogółem. Od 2011 roku liczba ludności zmniejszyła się 50 osób. Negatywnym zjawiskiem świadczących o pogarszającej się sytuacji demograficznej jest zmniejszająca się liczba mieszkańców w wieku przedprodukcyjnym, a także rosną liczba osób w grupie w wieku poprodukcyjnym. Tabela 2. Liczba ludności w Gminie Dębowa Łąka w latach 2011-2015 Liczba ludności 2011 2012 2013 2014 2015 wiek przedprodukcyjny 746 716 670 656 651 wiek produkcyjny 1 984 2 000 1 964 1 995 2 017 wiek poprodukcyjny 514 526 519 513 526 ogółem 3 244 3 242 3 153 3 164 3 194 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Bezrobocie Kolejnym ze zbadanych negatywnych zjawisk społecznych jest problem bezrobocia. W tym celu pozyskano dane z Powiatowego Urzędu Pracy w Wąbrzeźnie. Wg danych PUP liczba osób bezrobotnych w Gminie Dębowa Łąka wg stanu na koniec 2015 r. wyniosła 206. Udział osób bezrobotnych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym wyniósł 9,9 %. Natomiast liczba osób pozostających bez pracy ponad 24 miesiące w 2015 r. to 79 osób. W związku z czym osoby długotrwale bezrobotne (powyżej 24 miesięcy) stanowią 38,3 % ogółu osób bezrobotnych w danej jednostce terytorialnej. W porównaniu do jednostek terytorialnych wyższego rzędu udział osób bezrobotnych w Gminie Dębowa Łąka jest wyższy niż w kraju, województwie, ale niższy niż w powiecie. Według danych GUS w Polsce za 2015 r. wyniosła 6,5 %, w województwie kujawsko-pomorskim 8,2 %, w powiecie wąbrzeskim 11,1 %, natomiast w Gminie Dębowa Łąka 10,2 %. W ostatnich latach liczba osób bezrobotnych w stosunku do liczby ludności w wieku produkcyjnym spada. W porównaniu do 2011 r. (12,6 %) udział osób bezrobotnych zmniejszył się, jednak nadal znajduje się na wysokim poziomie. Pomoc społeczna W celu zbadania zależności mieszkańców od pomocy społecznej pozyskano dane z Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Dębowej Łące, który jest jednostką budżetową Gminy. GOPS realizuje zadania z zakresu polityki społecznej na rzecz osób i rodzin, które nie są w stanie pokonać trudnej sytuacji w jakiej się znalazły wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Głównym celem placówki jest zaspakajanie niezbędnych 15

potrzeb życiowych osób i rodzin oraz umożliwienie im bytowania w warunkach odpowiadających godności człowieka, poprzez podejmowanie działań zmierzających do życiowego usamodzielnienia osób i rodzin oraz ich integracji ze środowiskiem. Według danych Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Dębowej Łące (stan na 31.12.2015 r.) liczba gospodarstw domowych stałych beneficjentów środowiskowej pomocy społecznej wynosi 105. Daje to udział w łącznej liczbie gospodarstw domowych w Gminie na poziomie 12,9 %. Liczba dzieci do lat 17, na które rodzice otrzymują zasiłek rodzinny wynosi 250 osób, co daje udział w liczbie dzieci w tym wieku ogółem w wysokości 35,2 %. Zaawansowanie procesu starzenia się ludności Zgodnie z raportem GUS Prognoza ludności do 2050 roku dla powiatów i miast na prawach powiatu województwa kujawsko pomorskiego według prognozowanych zmian demograficznych powiatów w województwie kujawsko-pomorskim w 2050 r. w porównaniu ze stanem w 2013 r. zauważyć można, że jedynie w dwóch powiatach przewiduje się wzrost liczby mieszkańców: w bydgoskim o 32,4% i toruńskim o 32,0%. W powiecie wąbrzeskim natomiast liczba mieszkańców wg niniejszej prognozy ma się zmniejszyć o 18,8 %. Wszystkie te problemy wynikają z niekorzystnych zmian demograficznych, niskiego przyrostu naturalnego i wysokiego stopnia migracji, co przy wydłużającej się średniej długości życia prowadzi do nasilenia procesu starzenia się ludności. Obecny udział ludności w wieku poprodukcyjnym w Gminie Dębowa Łąka jest na poziomie 16,47 % (wg danych GUS) i w porównaniu do poprzednich lat zwiększa się od 2005 roku. Dane przedstawiono na poniższym wykresie. 17,00 16,50 16,00 15,50 15,00 14,50 14,00 15,32 15,52 15,07 15,44 16,47 1995 2000 2005 2010 2015 Ryc. 2. Udział (%) ludności w wieku poprodukcyjnym w liczbie ludności ogółem w latach 1995-2015 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS 3.3. SFERA GOSPODARCZA Podstawowym źródeł utrzymania ludności Gminy Dębowa Łąka jest rolnictwo, czyli praca w indywidualnych gospodarstwach rolnych. Według danych GUS (Powszechny spis rolny 2010) liczba indywidualnych gospodarstw rolnych wyniosła 393, z czego najwięcej było gospodarstw powyżej 10 ha 202. Miejscem zatrudnienia poza rolnictwem są lokalne małe przedsiębiorstwa z branży przetwórstwa produktów rolnych, handlu czy drobnych usług. W strukturze zatrudnienia istotną rolę pełni zatrudnienie w administracji publicznej, oświacie i ochronie zdrowia. 16

Zgodnie z danymi GUS, stan na 31.12.2015 r., na terenie Gminy Dębowa Łąka zarejestrowanych było 196 podmiotów gospodarki narodowej. Tabela 3. Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON Liczba podmiotów 2011 2012 2013 2014 2015 gospodarczych ogółem 157 167 184 188 196 sektor prywatny 144 154 171 175 180 sektor publiczny 13 13 13 13 14 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Analizując tendencje zmian liczby podmiotów gospodarczych w ostatnich latach wskazuje na tendencje wzrostową. Liczba podmiotów gospodarczych od roku 2011 wzrosła o blisko 25 %. 3.4. SFERA ŚRODOWISKOWA Gmina Dębowa Łąka jest gminą rolniczą. Udział użytków rolnych w ogólnej powierzchni opisywanego obszaru wynosi 86,1 %. Udział gruntów leśnych oraz zadrzewionych i zakrzewionych razem to 9,4 %. Sieć wód powierzchniowych jest mało urozmaicona, a powierzchnie leśne ograniczone. Według danych Centralnego Rejestru Form Ochrony Przyrody, na terenie Gminy Dębowa Łąka powierzchniowymi formami ochrony przyrody są użytki ekologiczne, które zajmują powierzchnię 16 ha oraz Obszar Chronionego Krajobrazu Torfowiskowo-Jeziorno-Leśny "Zgniłka-Wieczno-Wronie, który na terenie gminy zajmuje powierzchnię 1 400 ha. Wśród indywidualnych form ochrony przyrody należy wymienić 9 pomników przyrody. Ważną funkcją w systemie chronionych obiektów przyrodniczych pełnią dawne parki dworskie. Te istotne elementy systemu ekologicznego gminy stanowią duży potencjał dla mieszkańców jako miejsca spotkań i integracji. Problemem w sferze środowiskowej dla mieszkańców Gminy Dębowa Łąka jest tzw. niska emisja związana ze spalaniem paliw stałych w tradycyjnych piecach domowych. Spaliny emitowane przez kominy o wysokości około 10 m (budynki mieszkalne), rozprzestrzeniają się w przyziemnych warstwach atmosfery. Niska wysokość emitorów w powiązaniu z częstą w okresie zimowym inwersją temperatury, sprzyja kumulacji zanieczyszczeń. Indywidualne gospodarstwa domowe nie posiadają urządzeń ochrony powietrza, wielkość emisji z tych źródeł jest trudna do oszacowania. Wprowadzanie do powietrza zanieczyszczeń z kotłowni budynków mieszkalnych przez osoby fizyczne nie podlega żadnym ograniczeniom prawnym, organizacyjnym i ekonomicznym. Jednym z problemów natury środowiskowej jest natężenie ruchu samochodowego na drodze krajowej nr 15 oraz drogach wojewódzkich nr 534 i nr 548. Według danych z Generalnego Pomiaru Ruchu przeprowadzonego w 2015 r. przeprowadzono badania na drodze krajowej nr 15 na odcinkach Kowalewo Pomorskie Lipnica i Lipnica - Wrocki. Średni dobowy ruch roczny na pierwszym odcinku wyniósł 11 346 poj./dobę, a na drugim 11 346 poj./dobę. Pozostałe drogi o znaczeniu ponadlokalnym to drogi wojewódzkie nr 534 i 548. Pomiaru średniego dobowego ruchu rocznego na pierwszej z wymienionych dróg na odcinku 17

Wąbrzeźno-Obwodnica-Golub-Dobrzyń wyniósł 2 775 poj./dobę, natomiast na drugiej na odcinku Niedźwiedź-Pląchoty wyniósł 1 618 poj./dobę. Przebiegające w granicach gminy drogi ponadlokalne są głównym emitorem zanieczyszczeń komunikacyjnych, a także ze względu na natężenie ruchu są także jednym z głównych źródeł hałasu. 3.5. SFERA PRZESTRZENNO-FUNKCJONALNA I TECHNICZNA Udział użytków rolnych w ogólnej powierzchni opisywanego obszaru wynosi ponad 86,1 %. Charakter tego obszaru jest typowo rolniczy. Sieć wód powierzchniowych jest uboga, a powierzchnie leśne nieliczne. Struktura użytkowania gruntów została przedstawiona w następnej tabeli. Tabela 4. Użytkowanie gruntów według kierunków wykorzystania Rodzaj gruntu powierzchnia (ha) powierzchnia (%) powierzchnia ogółem 8 612 100,00 użytki rolne 7 415 86,10 grunty leśne oraz zadrzewione i 9,37 807 zakrzewione grunty pod wodami 7 0,08 grunty zabudowane i zurbanizowane 250 2,90 użytki ekologiczne 15 0,18 nieużytki 101 1,17 tereny różne 17 0,20 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Na terenie Gminy Dębowa Łąka występują obiekty budowlane cechujące się postępującą degradacją stanu technicznego oraz brakiem funkcjonowania rozwiązań technicznych, umożliwiających efektywne korzystanie z obiektów budowlanych. Ich bliższą charakterystykę przedstawiono podczas opisu przestrzeni zdegradowanych. Na terenie gminy zdiagnozowano pełne wyposażenie mieszkańców w sieć wodociągową. Znacznie niższe jest wyposażenie w sieć kanalizacyjną. Nadal część mieszkańców ma gorsze warunki egzystencji spowodowane problemem zagospodarowania ścieków. Problem ten jest szczególnie nasilony w miejscowościach: Kurkocin, Lipnica, Łobdowo i Wielkie Pułkowo, gdzie zgodnie z danymi Gminy Dębowa Łąka, udział nieruchomości zbierających ścieki sanitarne w szambach jest największy. Zgodnie z danymi GUS, stan na 31.12.2015 r. 30,5 % mieszkańców korzysta z sieci kanalizacyjnej. Pozostała część nieruchomości obsługiwana jest przez indywidualne systemy: zbiorniki bezodpływowe (260 sztuk) i przydomowe oczyszczalnie ścieków (61 sztuk). Mieszkańcy Gminy Dębowa Łąka posiadają znikomy dostęp do sieci gazowej na poziomie 0,1 % zgodnie z danymi GUS, stan na 31.12.2015 r. 18

3.6. PODSUMOWANIE I WNIOSKI W niniejszym podrozdziale przedstawiono najważniejsze wnioski wynikające z uproszczonej diagnozy. Gmina Dębowa Łąka ma charakter typowo wiejski, o czym świadczy wysoki udział użytków rolnych, a także duża liczba indywidualnych gospodarstw rolnych. Większość gospodarstw posiada powierzchnię powyżej 10 ha. Gospodarstwa tej wielkości stanowią 51 % ogółu wszystkich gospodarstw rolnych. Duża ilość gospodarstw rolnych świadczy o tym, że wiele osób w Gminie Dębowa Łąka jest zatrudniona w rolnictwie. Tej sytuacji sprzyja dobra jakość gleb na terenie Gminy (gleby o klasach bonitacyjnych IIIa, IIIb i IVa, stanowią łącznie około 72,5 % powierzchni gruntów ornych). Wysoki poziom zatrudnienia w rolnictwie potwierdza liczba funkcjonujących w gminie podmiotów gospodarczych. W porównaniu do powiatu, województwa, czy kraju liczba zarejestrowanych podmiotów osób fizycznych w przeliczeniu na 1 000 mieszkańców jest mniejsza (podrozdział 3.3). Jednakże zauważalny jest trend rosnący jeśli chodzi liczbę podmiotów gospodarczych co świadczy o powolnym odchodzeniu mieszkańców od działalności rolniczej i przechodzeniu do innych sektorów gospodarki. W związku z małą liczbą podmiotów gospodarczych i odchodzeniu mieszkańców od rolnictwa występuje w gminie duży problem w postaci bezrobocia. Udział liczby osób bezrobotnych w liczbie mieszkańców ogółem wyniósł w 2015 r. 9,9 %. Jednak najważniejszym problemem jest bezrobocie długotrwałe. 38,3 % osób bezrobotnych pozostaje bez pracy ponad 24 miesiące. Wiąże się to przede wszystkim ze zmianami ustrojowymi i charakterem gminy. W przeszłości na terenie Gminy funkcjonowały PGR-y, w Feliksowie i Łobdowie co w wyniku przemian ustrojowych również miało wpływ na występowanie wysokiego bezrobocia. Jeśli chodzi o bezrobocie długotrwałe to związane jest ono z brakiem dostosowania kwalifikacji zawodowych do zmieniającego się rynku pracy, a także brakiem aktywności i chęci mieszkańców do zmiany swojego życia. Duża liczba osób bezrobotnych wiąże się także z brakiem samowystarczalności ekonomicznej co obrazuje ilość mieszkańców korzystających z pomocy społecznej. Trudna sytuacja życiowa, w tym finansowa zmusza mieszkańców do szukania pomocy zewnętrznej. W Gminie Dębowa Łąka aż 12,9 % gospodarstw domowych jest stałymi beneficjentami środowiskowej pomocy społecznej. Problem dotyka również najmłodszą grupę społeczną co zostało wykazane z pomocą wskaźnika liczby dzieci do lat 17, na które rodzice pobierają zasiłek rodzinny w liczbie dzieci w tym wieku. Wartość tego wskaźnika wynosi aż 35,2 %. Pokazuje on, że ponad 1/3 rodzin, których członkami są dzieci do lat 17 boryka się z problemami finansowymi. W ramach sfery społecznej przeanalizowano także zmiany demograficzne zachodzące w gminie. Określono, że na terenie gminy występuje zaawansowanie procesu starzenia się ludności, poprzez negatywną tendencje w tym zakresie i zwiększający się odsetek mieszkańców w wieku poprodukcyjnym. W przyszłości wyzwaniem dla gminy będzie zapewnienie opieki i możliwości aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym seniorów. Podsumowując analizę sytuacji społecznej i gospodarczej można stwierdzić, że kluczowe w kontekście rewitalizacji w Gminie Dębowa Łąka będzie przeciwdziałanie takim problemom społecznym jak bezrobocie i brak samowystarczalności ekonomicznej mieszkańców. Szczególnie ważna będzie aktywizacja mieszkańców pod względem zawodowym ale również społecznym. Aktywna integracja lokalnej społeczności pozwoli zaaktywizować lokalną społeczność i efektywnie przeprowadzić planowane działania miękkie. 19

W ramach uproszczonej diagnozy przeanalizowano także pozostałe sfery (przestrzenno-funkcjonalną, środowiskową i techniczną). Wnioski i podsumowanie wynikające z uwarunkowań pozostałych sfer przedstawiano poniżej. Gmina Dębowa Łąka posiada dogodne położenie komunikacje. Przez teren jednostki przebiega droga krajowa nr 15, a także drogi wojewódzkie 534 i 548. Największa miejscowością jest Dębowa Łąka, która jest centrum życia społecznego, a także pełni role lokalnego ośrodka administracyjnego i usługowego. Infrastrukturę społeczna na terenie Gminy jest reprezentowana przez świetlice wiejskie, a także instytucje kultury tj. Gminna Biblioteka Publiczna w Dębowej Łące, a także oddział filialny w Wielkich Radowiskach. Ilość obiektów jest wystarczająca jednak cechują się różnorodnym stopniem wyposażenia i stanem technicznym. Najwięcej obiektów infrastruktury społecznej znajduje się w miejscowości Dębowa Łąka. Najważniejsze z nich to: Gminna Biblioteka Publiczna, Ośrodek Zdrowia w Dębowej Łące, Zespół Szkół w Dębowej Łące, Hala sportowa w Dębowej Łące, Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej. Wysokiej jakości infrastruktura społeczna ma istotne znaczenie w kontekście działań rewitalizacyjnych bo to przede wszystkim w tych miejscach mogą się odbywać różnorodne zajęcia aktywizujące i integrujące lokalną społeczność co pomaga wyjść z sytuacji kryzysowej. Na terenie gminy występują także problemy natury środowiskowej związane ze zjawiskiem niskiej emisji spowodowanej występowaniem nieruchomości użytkujących tradycyjne piece na paliwa stałe. Wpływa to na wzrost zanieczyszczenia dlatego konieczne jest przeciwdziałanie temu zjawisku i wsparcie w ramach wymiany źródeł ciepła i termomodernizacji budynków. IV. OBSZAR ZDEGRADOWANY Dla potrzeb opracowania diagnozy służącej wyznaczeniu obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji, na cele sporządzenia Lokalnego Programu Rewitalizacji dla Gminy Dębowa Łąka określono listę potencjalnych wskaźników. Służą one przedstawieniu przestrzennego zróżnicowania Gminy Dębowa Łąka biorąc pod uwagę cechy wskazujące na występowanie stanu kryzysowego. Diagnozę występowania stanu kryzysowego w gminie można przeprowadzić w podziale na miejscowości lub na sołectwa. Zdecydowano, ze najodpowiedniejszą formą jest analiza czynników występujących na terenie sołectw. W każdym przypadku wskaźniki wyliczone dla sołectw zostały porównane do średniej dla Gminy Dębowa Łąka. Określono, które wskaźniki przyjmują wartości mniej korzystne niż średnia wartość dla gminy. W diagnozie odniesiono się także do specyfiki występowania przestrzeni zdegradowanych co zostało opisane w dalszych części rozdziału. Wyniki przeprowadzonego podziału na sołectwa przedstawiono w formie ryciny (Ryc. 3). 20

Ryc. 3. Podział Gminy Dębowa Łąka na sołectwa będące przedmiotem analizy Źródło: opracowanie własne na podstawie zebranych danych 21

4.1. ANALIZA SFERY SPOŁECZNEJ 4.1.1. Problemy rynku pracy 4.1.1.1 Wskaźnik udział bezrobotnych w ludności w wieku produkcyjnym na danym obszarze Zgodnie z danymi Powiatowego Urzędu Pracy w Wąbrzeźnie, według stanu na 31.12.2015 r. na terenie Gminy Dębowa Łąka zarejestrowanych było 206 bezrobotnych. Największa ilość osób była zarejestrowana była w sołectwie Dębowa Łąka - 39 osób. W celu określenia faktycznego problemu bezrobocia w ujęciu sołectwa przedstawiono udział bezrobotnych w ludności w wieku produkcyjnym na danym obszarze. Tabela 5. Udział bezrobotnych w ludności w wieku produkcyjnym na terenie Gminy Dębowa Łąka Lp. Sołectwo Liczba ludności w wieku produkcyjnym (mężczyźni wiek 18-64 lata, kobiety 18-59 lat) Liczba bezrobotnych ogółem Udział (%) bezrobotnych w ludności w wieku produkcyjnym na danym obszarze 1 Dębowa Łąka 467 39 8,4 2 Kurkocin 226 25 11,1 3 Lipnica 197 30 15,2 4 Łobdowo 203 19 9,4 5 Małe Pułkowo 199 9 4,5 6 Niedźwiedź 259 32 12,4 7 Wielkie Pułkowo 172 20 11,6 8 Wielkie Radowiska 348 32 9,2 RAZEM GMINA DĘBOWA ŁĄKA 2 071 206 9,9 Źródło: Urząd Gminy Dębowa Łąka, Powiatowy Urząd Pracy w Wąbrzeźnie, stan na 31.12.2015 r. Na obszarze Gminy Dębowa Łąka udział bezrobotnych w ludności w wieku produkcyjnym wynosi średnio 9,9 %. Najwyższy udział zanotowano w sołectwie Lipnica i wyniósł 15,2 %. Wszystkie sołectwa, gdzie udział osób bezrobotnych w ludności w wieku produkcyjnym jest wyższy niż średnia dla Gminy Dębowa Łąka, zostały zaznaczone tłem pomarańczowym wskazującym na potrzebę objęcia wsparciem. 22

Ryc. 4. Udział (%) bezrobotnych w ludności w wieku produkcyjnym na danym obszarze ujęcie graficzne zjawiska Źródło: opracowanie własne na podstawie zebranych danych 4.1.1.2 Wskaźnik - udział bezrobotnych pozostających bez pracy ponad 24 miesiące w ogóle bezrobotnych na danym obszarze Na terenie Gminy Dębowa Łąka duża jest liczba osób, które bez pracy pozostają ponad 24 miesiące. Liczba takich bezrobotnych to 79 osób. Udział bezrobotnych pozostających bez pracy ponad 24 miesiące w ogóle bezrobotnych na terenie Gminy Dębowa Łąka wynosi 38,3 %. Informacje zostały opracowane zgodnie z danymi Powiatowego Urzędu Pracy w Wąbrzeźnie, według stanu na 31.12.2015 r. Największa ilość osób bezrobotnych ponad 24 miesiące zarejestrowana była w sołectwie Wielkie Radowiska - 12 osób. 23

W celu określenia faktycznego problemu bezrobocia osób, które bez pracy pozostają ponad 24 miesiące w ujęciu sołectw przedstawiono udział takich osób bezrobotnych w ogólnej ilości bezrobotnych na danym obszarze. Tabela 6. Udział (%) bezrobotnych pozostających bez pracy ponad 24 miesiące w ogóle bezrobotnych na danym obszarze Lp. Sołectwo Liczba bezrobotnych pozostających bez pracy ponad 24 miesiące Liczba bezrobotnych ogółem Udział (%) bezrobotnych pozostających bez pracy ponad 24 miesiące w ogóle bezrobotnych na danym obszarze 1 Dębowa Łąka 11 39 28,2 2 Kurkocin 10 25 40,0 3 Lipnica 11 30 36,7 4 Łobdowo 10 19 52,6 5 Małe Pułkowo 5 9 55,6 6 Niedźwiedź 11 32 34,4 7 Wielkie Pułkowo 9 20 45,0 8 Wielkie Radowiska 12 32 37,5 RAZEM GMINA DĘBOWA ŁĄKA 79 206 38,3 Źródło: Urząd Gminy Dębowa Łąka, Powiatowy Urząd Pracy w Wąbrzeźnie, stan na 31.12.2015 r. Na obszarze Gminy Dębowa Łąka udział bezrobotnych pozostających bez pracy ponad 24 miesiące w ogóle bezrobotnych na danym obszarze wynosi średnio 38,3%. Najwyższy udział takich osób zanotowano sołectwach: Łobdowo i Małe Pułkowo, gdzie ponad połowa bezrobotnych nie pracuje ponad 2 lata. W 4 sołectwach udział bezrobotnych pozostających bez pracy ponad 24 miesiące w ogóle bezrobotnych jest wyższy niż średnia dla Gminy, dlatego sołectwa te zostały zaznaczone tłem pomarańczowym oznaczającym stan kryzysowy. Są to obszary, w których działania na rzecz aktywizacji zawodowej powinny być prowadzone priorytetowo. 24

Ryc. 5. Udział (%) bezrobotnych pozostających bez pracy ponad 24 miesiące w ogóle bezrobotnych na danym obszarze ujęcie graficzne zjawiska Źródło: opracowanie własne na podstawie zebranych danych 4.1.2. Samowystarczalność ekonomiczna ludności i gospodarstw domowych 4.1.2.1 Wskaźnik - udział gospodarstw domowych - stałych beneficjentów środowiskowej pomocy społecznej w liczbie gospodarstw domowych ogółem na danym obszarze Wskaźnik odnosi się do liczby gospodarstw domowych - stałych beneficjentów środowiskowej pomocy społecznej w ogólnej liczbie gospodarstw domowych na danym obszarze. 25

Zgodnie z danymi Urzędu Gminy Dębowa Łąka oraz Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Dębowej Łące liczba gospodarstw domowych stałych beneficjentów środowiskowej pomocy społecznej wynosi 105. Jest to 12,9 % ogółu gospodarstw domowych położonych w Gminie Dębowa Łąka. Tabela 7. Udział gospodarstw domowych - stałych beneficjentów środowiskowej pomocy społecznej w liczbie gospodarstw domowych ogółem na danym obszarze Lp. Sołectwo Liczba gospodarstw domowych ogółem Liczba gospodarstw domowych - stałych beneficjentów środowiskowej pomocy społecznej Udział (%) gospodarstw domowych - stałych beneficjentów środowiskowej pomocy społecznej w liczbie gospodarstw domowych ogółem na danym obszarze 1 Dębowa Łąka 180 25 13,9 2 Kurkocin 77 11 14,3 3 Lipnica 75 10 13,3 4 Łobdowo 95 12 12,6 5 Małe Pułkowo 70 5 7,1 6 Niedźwiedź 101 15 14,9 7 Wielkie Pułkowo 78 13 16,7 8 Wielkie Radowiska 136 14 10,3 RAZEM GMINA DĘBOWA ŁĄKA 812 105 12,9 Źródło: Urząd Gminy Dębowa Łąka, Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Dębowej Łące, stan na 31.12.2015 r. Na obszarze Gminy Dębowa Łąka udział (%) gospodarstw domowych - stałych beneficjentów środowiskowej pomocy społecznej w liczbie gospodarstw domowych wynosi 12,9%. Najmniej korzystny wskaźnik występuje w sołectwie Wielkie Pułkowo, gdzie 16,7 % gospodarstw domowych to gospodarstw domowe będące stałymi beneficjentami środowiskowej pomocy społecznej. Bardzo wysoki wskaźnik osiągnęły również sołectwa: Dębowa Łąka, Kurkocin, Lipnica i Niedźwiedź, które oznaczono w tabeli tłem pomarańczowym. Z kolei w sołectwie Małe Pułkowo jedynie udział (%) gospodarstw domowych - stałych beneficjentów środowiskowej pomocy społecznej w liczbie gospodarstw domowych ogółem ukształtował się na niskim poziomie 7,1 %. 26

Ryc. 6. Udział (%) osób w gospodarstwach domowych korzystających ze środowiskowej pomocy społecznej w ludności ogółem na danym obszarze ujęcie graficzne zjawiska Źródło: opracowanie własne na podstawie zebranych danych 4.1.2.2 Wskaźnik - udział dzieci do lat 17, na które rodzice otrzymują zasiłek rodzinny w liczbie dzieci w tym wieku na danym obszarze Na terenie Gminy Dębowa Łąka liczba dzieci w wieku do 17 lat wynosi 710. W tej grupie osób znajduje się 250 dzieci, na które rodzice otrzymują zasiłek rodzinny. Szczegółowe dane dotyczące udziału dzieci na które rodzice otrzymują zasiłek rodzinny w liczbie dzieci w wieku do lat 17 przedstawiono w kolejnej tabeli. 27

Tabela 8. Udział dzieci do lat 17, na które rodzice otrzymują zasiłek rodzinny w liczbie dzieci w tym wieku na terenie Gminy Dębowa Łąka Lp. Sołectwo Liczba dzieci w wieku do 17 lat ogółem Liczba dzieci do 17 lat, na które rodzice otrzymują zasiłek rodzinny Udział (%) dzieci do lat 17, na które rodzice otrzymują zasiłek rodzinny w liczbie dzieci w tym wieku 1 Dębowa Łąka 156 44 28,2 2 Kurkocin 79 39 49,4 3 Lipnica 53 11 20,8 4 Łobdowo 45 20 44,4 5 Małe Pułkowo 63 13 20,6 6 Niedźwiedź 114 49 43,0 7 Wielkie Pułkowo 71 30 42,3 8 Wielkie Radowiska 129 44 34,1 RAZEM GMINA DĘBOWA ŁĄKA 710 250 35,2 Źródło: Urząd Gminy Dębowa Łąka, Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Dębowej Łące, stan na 31.12.2015 r. Udział (%) dzieci do lat 17, na które rodzice otrzymują zasiłek rodzinny w liczbie dzieci w tym wieku dla Gminy Dębowa Łąka wynosi 35,2 %. Bardzo zły stan w tym zakresie zaobserwowano w sołectwach Kurkocin, Łobdowo, Niedźwiedź i Wielkie Pułkowo, gdzie rodzice pobierają zasiłek rodzinny na ponad 40 % dzieci w wieku do lat 17. Wszystkie sołectwa znajdujące się w stanie kryzysowym biorąc pod uwagę wymieniony wskaźnik oznaczono w tabeli tłem pomarańczowym. 28

Ryc. 7. Udział (%) dzieci do lat 17, na które rodzice otrzymują zasiłek rodzinny w liczbie dzieci w tym wieku ujęcie graficzne zjawiska Źródło: opracowanie własne na podstawie zebranych danych 4.1.3. Zaawansowanie procesu starzenia się ludności 4.1.3.1 Wskaźnik - udział ludności w wieku poprodukcyjnym w ludności ogółem na danym obszarze Wskaźnik obrazujący udział ludności w wieku poprodukcyjnym w ludności ogółem na danym obszarze jest bardzo istotnym wskaźnikiem demograficznym. Pozwala ocenić stosunek grupy osób będących w wieku emerytalnym (dla kobiet powyżej 60 lat, dla mężczyzn powyżej 65 lat) do liczebności pozostałych grup wiekowych. Im więcej osób 29

w wieku poprodukcyjnym w ogólnej liczbie ludności, tym mniej korzystna struktura ekonomiczna społeczeństwa, świadcząca o jego starzeniu się społeczeństwa. Tabela 9. Udział ludności w wieku poprodukcyjnym w ludności ogółem na terenie Gminy Dębowa Łąka Lp. Sołectwo Liczba ludności ogółem Liczba ludności w wieku poprodukcyjnym (mężczyźni - 65 lat i więcej, kobiety - 60 lat i więcej) Udział (%) ludności w wieku poprodukcyjnym w ludności ogółem 1 Dębowa Łąka 762 139 18,2 2 Kurkocin 353 48 13,6 3 Lipnica 295 45 15,3 4 Łobdowo 312 64 20,5 5 Małe Pułkowo 315 53 16,8 6 Niedźwiedź 437 64 14,6 7 Wielkie Pułkowo 277 34 12,3 8 Wielkie Radowiska 554 77 13,9 RAZEM GMINA DĘBOWA ŁĄKA 3 305 524 15,9 Źródło: Urząd Gminy Dębowa Łąka, stan na 31.12.2015 r. W świetle zebranych danych, udział ludności w wieku poprodukcyjnym w ludności ogółem na terenie Gminy Dębowa Łąka wynosi 15,9%. W 3 sołectwach wskaźnik ten jest wyższy niż średnia, dlatego wskazane sołectwa zostały uznane za będące w stanie kryzysowym ze względu na udział ludności w wieku poprodukcyjnym w ludności ogółem. Oznaczono je w tabeli tłem pomarańczowym. Największy udział osób w wieku poprodukcyjnym w ludności ogółem zanotowano w sołectwie Łobdowo i wyniósł 20,5 %. Najmniejszy odsetek takich osób wykazano w sołectwie Wielkie Pułkowo, gdzie jedynie 12,3 % ogółu ludności jest w wieku poprodukcyjnym. 30

Ryc. 8. Udział (%) ludności w wieku poprodukcyjnym w ludności ogółem ujęcie graficzne zjawiska Źródło: opracowanie własne na podstawie zebranych danych 4.2. PODSUMOWANIE WYSTĘPOWANIA NEGATYWNYCH ZJAWISK SFERY SPOŁECZNEJ Na cele przeprowadzenia analizy negatywnych zjawisk w sferze społecznej pozyskano dane z Urzędu Gminy Dębowa Łąka, Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Dębowej Łące i Powiatowego Urzędu Pracy w Wąbrzeźnie. Na podstawie przeprowadzonych analiz należy wskazać, że na terenie Gminy Dębowa Łąka: 1) Średni udział ludności w wieku poprodukcyjnym w ludności ogółem wynosi 15,9%. Wszystkie sołectwa, w których udział ludności w wieku poprodukcyjnym w ludności ogółem jest wyższy niż 15,9% cechują się występowaniem stanu 31

kryzysowego biorąc pod uwagę ten wskaźnik. Te wartości oznaczono tłem pomarańczowym. 2) Średni udział bezrobotnych w ludności w wieku produkcyjnym wynosi 9,9%. Sołectwa, w których udział bezrobotnych w ludności w wieku produkcyjnym jest wyższy niż 9,9% cechują się koncentracją negatywnego zjawiska. Takie wartości oznaczono tłem pomarańczowym. 3) Przeciętnie udział bezrobotnych pozostających bez pracy ponad 24 miesiące w ogóle bezrobotnych stanowi 38,3%. Wartości dotyczące sołectwa, gdzie ten udział jest wyższy oznaczono tłem pomarańczowym ze względu na nawarstwienie negatywnej cechy. 4) Średni udział gospodarstw domowych - stałych beneficjentów środowiskowej pomocy społecznej w liczbie gospodarstw domowych ogółem wynosi 12,9%. W sołectwach, gdzie udział osób w gospodarstwach domowych stałych beneficjentów środowiskowej pomocy społecznej w ogólnej liczbie gospodarstw domowych jest wyższy niż 12,9% wskazuje się na występowanie stanu kryzysowego. 5) Średni udział dzieci do lat 17, na które rodzice otrzymują zasiłek rodzinny w liczbie dzieci w tym wieku kształtuje się na poziomie 35,2%. Każde z sołectw, w którym ta wartość jest wyższa zostało oznaczona tłem pomarańczowym co wskazuje na koncentrację negatywnego zjawiska. W tabeli przedstawiono podsumowanie analizy wskaźnikowej na potrzeby wyznaczenia obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji na terenie Gminy Dębowa Łąka w sferze społecznej. Kolorem pomarańczowym oznaczono wartości mniej korzystne niż średnia wartość dla Gminy Dębowa Łąka, wskazujące na potrzebę podjęcia działań mających na celu ograniczenie występowania negatywnych zjawisk. 32

Tabela 10. Podsumowanie analizy wskaźników sfery społecznej na potrzeby wyznaczenia obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji na terenie Gminy Dębowa Łąka Lp. Sołectwo Udział (%) ludności w wieku poprodukcyjnym w ludności ogółem Udział (%) bezrobotnych w ludności w wieku produkcyjnym na danym obszarze Udział bezrobotnych pozostających bez pracy ponad 24 miesiące w ogóle bezrobotnych na danym obszarze Udział (%) gospodarstw domowych - stałych beneficjentów środowiskowej pomocy społecznej w liczbie gospodarstw domowych ogółem na danym obszarze Udział (%) dzieci do lat 17, na które rodzice otrzymują zasiłek rodzinny w liczbie dzieci w tym wieku 1 Dębowa Łąka 18,2 8,4 28,2 13,9 28,2 2 Kurkocin 13,6 11,1 40,0 14,3 49,4 3 Lipnica 15,3 15,2 36,7 13,3 20,8 4 Łobdowo 20,5 9,4 52,6 12,6 44,4 5 Małe Pułkowo 16,8 4,5 55,6 7,1 20,6 6 Niedźwiedź 14,6 12,4 34,4 14,9 43,0 7 Wielkie Pułkowo 12,3 11,6 45,0 16,7 42,3 8 Wielkie Radowiska 13,9 9,2 37,5 10,3 34,1 Średnia dla Gminy Dębowa Łąka 15,9 9,9 38,3 12,9 35,2 Źródło: opracowanie własne na podstawie zebranych danych, stan na 31.12.2015 r. 33

4.3. WYSTĘPOWANIE PRZESTRZENI ZDEGRADOWANYCH Biorąc pod uwagę definicję przestrzeni zdegradowanych określonych w Zasadach programowania przedsięwzięć rewitalizacyjnych w celu ubiegania się o środki finansowe w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Kujawsko Pomorskiego na lata 2014 2020, na terenie Gminy Dębowa Łąka wskazano następujące przestrzenie zdegradowane: świetlica wiejska w Łobdowie oraz 3 lokale mieszkalne mieszczą się w budynku nr 28 w Łobdowie, gdzie oprócz świetlicy wiejskiej znajdują się także 3 lokale mieszkalne wchodzące w zasób mieszkaniowy Gminy Dębowa Łąka. Budynek wymaga gruntownego remontu i termomodernizacji oraz doposażenia zarówno świetlicy, jak i lokali w niezbędny sprzęt. Poprawa jakości infrastruktury jest niezbędna dla stworzenia miejsca integracji i aktywizacji dla mieszkańców Łobdowa, a także poprawy warunków życia mieszkańców w istniejących lokalach. Przestrzenie zdegradowane mogą być wykorzystane do celów rozwoju społecznego. Dwór ( pałac ) z polowy XIX w. w Kurkocinie wraz z świetlicą wiejską i 8 lokalami mieszkalnymi jest to obiekt nr 15 w Kurkocinie. W budynku znajduje się świetlica wiejska i pomieszczenia dla Koła Gospodyń Wiejskich o powierzchni 135 m 2, a pozostała część tj. 362 m 2 przeznaczona jest na 8 mieszkań, które zamieszkują 33 osoby. Budynek podpiwniczony. Wymaga ogólnego remontu, wymiany dachu, stolarki okiennej, drzwi. Pomieszczenia dla kobiet Koła Gospodyń Wiejskich wymagają założenia ogrzewania, a szczególnie odwilgocenia, wyposażenia w sprzęt zarówno kuchenny oraz stoliki, krzesełka. Wskazane jest doposażenie świetlicy, a także dostosowanie części wspólnych części mieszkalnej obiektu w celu dostosowania do potrzeb osób starszych. Poprawi to warunki użytkowania całego obiektu zarówno przez mieszkańców jak i użytkowników świetlicy wiejskiej. Obiekt wpisany do rejestru zabytków województwa kujawsko-pomorskiego. Przestrzenie zdegradowane mogą być wykorzystane do celów rozwoju społecznego. Park dworski z polowy XIX w. w Kurkocinie jest to obszar przylegający do dworu ( pałacu ) w Kurkocinie, który utracił swe pierwotne funkcje środowiskowe oraz rekreacyjno-wypoczynkowe. Przestrzenie zdegradowane mogą być wykorzystane do celów rozwoju społecznego. Budynki po dawnej Szkole Podstawowej w Lipnicy zlokalizowane pod nr 9 w Lipnicy. Szkoła Podstawowa w Lipnicy została zamknięta z dniem 31 sierpnia 2008 r. Budynek po byłej szkole ma powierzchnię około 487 m 2, sala gimnastyczna 80 m 2, a budynek gospodarczo-garażowy 60 m 2. Budynek byłej szkoły wymaga remontu, termomodernizacji, wymiany instalacji wodnokanalizacyjnej, elektrycznej i C.O. oraz adaptacji. Obecnie obiekt jest nieprzystosowany do potrzeb osób starszych i niepełnosprawnych, a mógłby być przeznaczony na dom dla samotnych matek, dom dziennego pobytu dla seniorów, na zajęcia rekreacyjne. W zależności od adaptacji, wskazane jest doposażenie budynku. W związku z zamierzeniem rozbudowy na cele utworzenia Dziennego Domu Pobytu konieczne będzie wyposażenie pomieszczeń w niezbędny sprzęt, meble, krzesła, stoły, sprzęt rehabilitacyjny i medyczny, oprogramowanie, zaplecze kuchenne, sprzęt AGD i RTV oraz inne urządzenia niezbędne do funkcjonowania placówki. Przestrzenie zdegradowane mogą być wykorzystane do celów rozwoju społecznego. 34

Wielkie Radowiska budynek po byłej Spółdzielni Kółek Rolniczych (SKR). Jest to obiekt warsztatowo-magazynowy z częścią mieszkalną o powierzchni ogółem 588 m 2 w tym 113 m 2 wynajęte jest na mieszkanie 5 osobowej rodzinie. Budynek wymagający całkowitego remontu łącznie z powierzchnią dachową i termomodernizacją. Budynek mógłby być przeznaczony na działalność gospodarczą po dokonaniu remontu i adaptacji. 4.4. WYZNACZENIE OBSZARU ZDEGRADOWANEGO W celu opracowania porównania wszystkich sołectwa wchodzących w skład Gminy Dębowa Łąka zebrano dane dotyczące w szczególności sytuacji społecznej mieszkańców opisywanego obszaru. Analizie poddano kwestie związane z koncentracją negatywnych zjawisk, w szczególności wysokiego udziału osób w wieku poprodukcyjnym w ludności ogółem, wysokiego bezrobocia i dużych problemów ekonomicznych ludności. Zebrane dane są rzetelne i porównywalne, ponieważ zostały pozyskane z instytucji bezpośrednio zajmujących się analizowanymi kwestiami społecznymi. Poniżej przedstawiono procedurę wyznaczenia obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji. Zgodnie z Zasadami projektowania przedsięwzięć rewitalizacyjnych w celu ubiegania się o środki finansowe w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Kujawsko Pomorskiego na lata 2014-2020 wyznaczenie obszaru zdegradowanego na obszarach wiejskich odbywa się poprzez wskazanie sołectw wykazujących stan kryzysowy. Za obszar zdegradowany uważa się całe sołectwo, w którym stwierdzono występowanie stanu kryzysowego. Szczegółowy proces delimitacji obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji przebiegał następująco: 1) dla wszystkich sołectw Gminy Dębowa Łąka przeprowadzono analizę, mającą na celu identyfikację występowania stanu kryzysowego, 2) do obszaru zdegradowanego zaliczono sołectwa spełniające jednocześnie następujące kryteria: na terenie sołectwa zidentyfikowano co najmniej 2 problemy społeczne mierzone wskaźnikami i jednocześnie wskaźniki te przyjmują w sołectwie wartości mniej korzystne od średniej ich wartości dla Gminy Dębowa Łąka, na terenie sołectwa znajdują się przestrzenie zdegradowane. Wobec zebranych informacji proponuje się uznanie za obszar zdegradowany sołectw: Kurkocin, Lipnica i Łobdowo, zgodnie z granicą przedstawioną na rycinie. W wyznaczonym obszarze zdegradowanym mieszka 960 osób, tj. 29,0 % mieszkańców. Powierzchnia obszaru zdegradowanego wynosi 2 495 ha. Jest to 29,0 % powierzchni Gminy Dębowa Łąka. 35

Ryc. 9. Obszar zdegradowany na terenie Gminy Dębowa Łąka Źródło: opracowanie własne na podstawie zebranych danych V. OBSZAR REWITALIZACJI W niniejszym rozdziale dokonano wyznaczenia obszaru rewitalizacji na podstawie wcześniej przedstawionych analiz. 36

5.1. WYZNACZENIE OBSZARU REWITALIZACJI Obszarem rewitalizacji może być cały obszar zdegradowany lub jego część. Należy jednak pamiętać, że obszarem rewitalizacji może zostać obszar zdegradowany w całości lub jego część jeśli łącznie nie przekracza 20% powierzchni i 30% ludności Gminy Dębowa Łąka. Do powierzchni obszaru rewitalizacji należy zaliczyć rzeczywistą powierzchnię, na której planowana jest interwencja w ramach programu rewitalizacji (a nie powierzchnię geodezyjną sołectwa/sołectw). Jednocześnie do ludności obszaru rewitalizacji należy zaliczyć osoby mieszkające na terenie wskazanym jako obszar rewitalizacji. Dalsza część wyznaczenia obszaru rewitalizacji zależna jest przede wszystkim od zamierzonego celu rewitalizacji. Gmina Dębowa Łąka wybrała i spełniła 1 z 4 możliwych zestawów kryteriów w odniesieniu do obszaru zdegradowanego i tym samym zdecydowała się na określony kierunek działań rewitalizacyjnych: A. Cel rewitalizacji: przekształcenie obszaru zdegradowanego na cele aktywizacji społecznej Za obszar rewitalizacji uznano sołectwa, w których jednocześnie spełnione zostały następujące warunki: występują przestrzenie zdegradowane, które mogą być zaadaptowane do celów rozwoju społecznego, na terenie sołectwa i w odległości 1,5 km od zwyczajowo przyjętego centralnego punktu sołectwa, liczonej wzdłuż dróg publicznych i publicznych ciągów pieszych i pieszo-jezdnych brak publicznej infrastruktury aktywizacji społecznej, chyba że uzasadniona i planowana interwencja zakłada utworzenie infrastruktury wymienionej poniżej to nie jest konieczne spełnienie wspomnianego warunku odległości 1,5 km: a) komplementarnej wobec już istniejącej lub b) bezpośrednio rozszerzającej (poprzez adaptację istniejących budynków) możliwości lokalowe infrastruktury już istniejącej lub c) utworzenie infrastruktury należącej do tej samej kategorii oraz umożliwiającej realizację zadań / aktywności tego samego rodzaju, jeśli zapotrzebowanie społeczne przekracza możliwości infrastruktury już istniejącej lub d) utworzenie infrastruktury zastępującej infrastrukturę tego samego rodzaju likwidowaną ze względu na stan wyeksploatowania, brak funkcjonalności, niespełnianie warunków bezpieczeństwa. Warunek występowania przestrzeni zdegradowanych, które mogą zostać zaadaptowane do celów rozwoju społecznego został spełniony poprzez występowanie: 1) w Łobdowie budynku nr 28, tj. świetlicy wiejskiej oraz 3 lokali mieszalnych, 2) w Kurkocinie dworu ze świetlicą wiejską, pomieszczeniem dla Koła Gospodyń Wiejskich i 8 lokali mieszkalnych, a także bezpośrednio przylegającego do dworu zaniedbanego parku, 3) w Lipnicy budynku po dawnej Szkole Podstawowej w Lipnicy. 37

Odnosząc się do drugiego z warunków należy stwierdzić, że istniejąca infrastruktura jest wyeksploatowana, zniszczona i niedostosowana do potrzeb użytkowników. W szczególności brak dostosowania widoczny jest w odniesieniu do potrzeb osób i niepełnosprawnych. Budynki nie są więc funkcjonalne. Niezbędne jest rozszerzenie możliwości lokalowych istniejącej infrastruktury (poprzez adaptację istniejących budynków). W przypadku świetlic wiejskich w Łobdowie i Kurkocinie, aby dalej realizować podjętą działalność konieczne jest dostosowanie obiektów do potrzeb mieszkańców obszaru rewitalizacji, gdyż oferowane obecnie możliwości nie odpowiadają zapotrzebowaniu społecznemu. Tak przeprowadzona delimitacja obszaru rewitalizacji wskazuje do rewitalizacji sołectwa, w których łączna liczba mieszkańców nie przekracza 30% ludności Gminy Dębowa Łąka. Nie ma więc konieczności dokonania wyboru zawężającego, w kryterium liczby ludności. Jednak suma powierzchni sołectw jakie włączono do obszaru rewitalizacji wynosi 2 495 ha. Jest to 29,0 % powierzchni Gminy Dębowa Łąka. Wobec powyższego nie ma możliwości włączenia powierzchni całych sołectw do obszaru rewitalizacji. Dokonano wyboru zawężonego, poprzez włączenie do obszaru rewitalizacji faktycznej powierzchni, gdzie prowadzone mogą być działania rewitalizacyjne, a nie powierzchni geodezyjnej sołectw. W tej procedurze wyłączone zostały np. grunty orne niezamieszkałe i niezabudowane. W związku z powyższym do obszaru rewitalizacji Gminy Dębowa Łąka włączono część powierzchni sołectw i wszystkich mieszkańców sołectw: Kurkocin, Lipnica i Łobdowo, gdzie podjęte działania będą cechowały się koncentracją i zapewnią możliwie duże oddziaływanie społeczne. Znajdują się tu również tereny, mające pełnić funkcje społeczne. 38

Ryc. 10. Obszar rewitalizacji na terenie Gminy Dębowa Łąka Źródło: opracowanie własne na podstawie zebranych danych Kierując się zasadą, że obszar rewitalizacji może obejmować nie więcej niż 20% powierzchni Gminy Dębowa Łąka i dotyczyć nie więcej 30 % ludności w formie tabelarycznej przedstawiono sumę osób i powierzchnię włączoną do obszaru rewitalizacji. Do obszaru rewitalizacji włączono wszystkich mieszkańców sołectw włączonych do obszaru rewitalizacji, natomiast sam obszar rewitalizacji obejmuje tereny zamieszkałe, tereny prowadzenia działalności gospodarczej oraz tereny posiadające potencjał do prowadzenia działań z zakresu rewitalizacji. W ramach obszaru rewitalizacji objęto 960 osób, tj. 29,0 % mieszkańców i 1 697ha tj. 19,7% powierzchni Gminy Dębowa Łąka. Biorąc pod uwagę zebrane dane i informacje uznaje się za zasadne wyznaczenie obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji w zaproponowanej formie. Jednocześnie należy wskazać, ze obszar rewitalizacji składać się będzie z trzech podobszarów. Obszar rewitalizacji w granicach każdego z sołectw stanowi odrębny 39

podobszar rewitalizacji. W związku z powyższym przedstawiono podstawowe dane dotyczące podobszarów rewitalizacji w poniższej tabeli. Tabela 11. Liczba osób zamieszkujących obszar rewitalizacji oraz jego powierzchnia na terenie sołectwa Udział (%) Liczba liczby Podobszar Powierzchnia Lp. mieszkańców mieszkańców w rewitalizacji (ha) (os.) ludności gminy ogółem Udział powierzchni (%) w powierzchni gminy ogółem 1 Kurkocin 353 10,7 736 8,5 2 Lipnica 295 8,9 431 5,0 3 Łobdowo 312 9,4 530 6,2 4 Obszar rewitalizacji 960 29,0 1 697 19,7 5 Gmina Dębowa Łąka 3 305 100,0 8 612 100,0 Źródło: opracowanie własne VI. SZCZEGÓŁOWA DIAGNOZA OBSZARU REWITALIZACJI Na bazie wyznaczonego obszaru rewitalizacji Gminy Dębowa Łąka konieczne jest przedstawienie szczegółowej diagnozy obszaru rewitalizacji. Łącznie obszar rewitalizacji obejmuje 960 osób i 1 697 ha. Odpowiednio stanowi to 29,0 % ogółu mieszkańców i 19,7 % powierzchni całkowitej Gminy Dębowa Łąka. Obszar rewitalizacji został podzielony na trzy podobszary, które poddano analizie w następnych podrozdziałach. 6.1. PODOBSZAR REWITALIZACJI KURKOCIN Podstawowe informacje Podobszar rewitalizacji Kurkocin zamieszkują 353 osoby. Stanowią oni 10,7 % ogólnej liczby ludności Gminy Dębowa Łąka. Powierzchnia danego podobszaru rewitalizacji wynosi 736 ha co stanowi 8,5 % powierzchni całkowitej gminy. Rycina 11 przedstawia zasięg przestrzenny podobszaru rewitalizacji Kurkocin. 40

Ryc. 11. Podobszar rewitalizacji Kurkocin Źródło: opracowanie własne Rynek pracy W ramach analizy problemów w zakresie rynku pracy posłużono się dwoma wskaźnikami odnoszącymi się do bezrobocia. Biorąc pod uwagę analizę w ujęciu na sołectwa, na terenie Kurkocina zarejestrowanych było 25 osób bezrobotnych co stanowi ponad 12 % ogółu bezrobotnych w gminie. Liczba osób bezrobotnych w przeliczeniu na liczbę osób w wieku produkcyjnym daje wartość 11,1 %. Jest to średnia wyższa niż wartość dla całej Gminy Dębowa Łąka wynosząca 9,9 %. Odnotowano także wysoki udział bezrobotnych pozostających bez pracy ponad 24 miesiące w ogóle bezrobotnych, który w Kurkocinie wyniósł 40 % przy średniej gminnej 38,3 %. Z 25 osób bezrobotnych, aż 10 osób pozostaje bez pracy dłużej niż 24 miesiące. Problem bezrobocia na danym podobszarze rewitalizacji może mieć różnorodne przyczyny. Jednak najważniejszą z nich jest brak aktywności mieszkańców i niechęć do podjęcia zatrudnienia. Kolejną z przyczyn, którą udało się ustalić podczas konsultacji 41

społecznych jest również brak możliwości podjęcia pracy. Struktura gospodarcza gminy świadczy o dużej liczbie osób zatrudnionych w rolnictwie i braku możliwości znalezienia pracy w innych gałęziach gospodarki. Ten problem nie jest odosobniony i dotyczy całej Gminy Dębowa Łąka. W samym Kurkocinie według stanu na koniec 2015 r. funkcjonowało 11 podmiotów gospodarczych od osób fizycznych, co świadczy o niskim stopniu przedsiębiorczości mieszkańców. W przeliczeniu na 100 mieszkańców w wieku produkcyjnym daje to wartość 4,9. W miejscowości odnotowano także osoby pozostające bez pracy przez co najmniej 24 miesiące. Świadczy to o braku aktywności mieszkańców w aspekcie zawodowym i braku chęci zmiany swoich kwalifikacji i dostosowania się do potrzeb lokalnego rynku pracy. Problem bezrobocia jest powiązany także z zależnością od pomocy społecznej. Wyzwaniem w kontekście przeciwdziałania bezrobociu będzie aktywizacja mieszkańców pozostających długotrwale bez zatrudnienia poprzez odpowiednio przeprowadzoną reintegrację społeczno-zawodową. Samowystarczalność ekonomiczna ludności W Kurkocinie odnotowano duży udział gospodarstw domowych stałych beneficjentów środowiskowej pomocy społecznej. Takich gospodarstw jest 11, co w ogólnej liczbie 77 gospodarstw domowych daje udział na poziomie 14,3 %. Drugim ze zbadanych wskaźników jest także udział (%) dzieci do lat 17, na które rodzice otrzymują zasiłek rodzinny w liczbie dzieci w tym wieku. Takich dzieci jest 39 przy ogólnej liczbie dzieci w tym wieku w liczbie 79. Tak więc udział wynosi 49,4 % przy średniej gminnej na poziomie 35,2 %. Jest to wartość znacznie wyższa od średniej. Dany wskaźnik pokazuje, że połowa dzieci w Kurkocinie jest zależna od pomocy społecznej. Świadczy to o trudnej sytuacji ekonomicznej poszczególnych rodzin, co przy braku możliwości znalezienia na lokalnym rynku dobrze płatnej pracy skutkuje koniecznością korzystania z pomocy zewnętrznej. Trudna sytuacja materialna rodzin prowadzi do trudności w zapewnieniu dobrych warunków do wychowania i opieki nad dziećmi. W kontekście problemów społecznych ważna będzie integracja i aktywizacja społeczna rodzin z Kurkocina co pomoże im wyjść z trudnej sytuacji rodzinnej. W tym kontekście ważny może okazać się trening podstawowych umiejętności i kompetencji społecznych, co w połączeniu z działaniami ukierunkowanymi na przeciwdziałanie bezrobociu może doprowadzić do poprawy sytuacji ekonomicznej rodzin i ich aktywne włączenie społeczne. Przestrzenie zdegradowane W sołectwie Kurkocin zbadano występowanie przestrzeni zdegradowanych. Opisane przestrzenie zdegradowane oraz występujące problemy społeczne świadczą o potrzebie przeprowadzenia kompleksowej interwencji w ramach procesu rewitalizacji. W Kurkocinie określono dwie przestrzenie zdegradowane. Pierwszą z nich jest dwór z XIX w. Obecnie w budynku mieści się świetlica wiejska i 8 lokali mieszkalnych należących do zasobu mieszkaniowego Gminy Dębowa Łąka. W obiekcie są także przeznaczone pomieszczenia na działalność lokalnego Koła Gospodyń Wiejskich. Budynek wymaga przeprowadzenia kompleksowego remontu. Świetlica wiejska wymaga także doposażenia w odpowiedni sprzęt. Obiekt dysponuje dużym potencjałem, a w szczególności świetlica wiejska może zostać wykorzystana na różnego rodzaju cele społeczne, a także na potrzebę realizacji projektów społecznych ujętych w programie rewitalizacji. 42

Jeśli chodzi natomiast o lokale mieszkalne to są one zamieszkane w większości przez osoby zależne od pomocy społecznej i osoby bezrobotne, do których głównie będzie skierowana interwencja w ramach rewitalizacji. Dlatego poprawa warunków bytowych mieszkańców poprzez kompleksowy remont dworku, oraz wykorzystanie świetlicy wiejskiej na cele aktywizacji społecznej i zawodowej może wspomóc realizację procesu wyprowadzenia ze stanu kryzysowego sołectwa Kurkocin. Drugą zbadaną przestrzenią zdegradowaną jest park z połowy XIX w. w Kurkocinie, który sąsiaduje bezpośrednio z dworkiem. Obiekt jest wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa kujawsko-pomorskiego. Obecnie park utracił swoje dawne znaczenie. Dzięki odpowiedniemu zagospodarowaniu terenu można przywrócić mu funkcje rekreacyjno-wypoczynkowe dla mieszkańców. Park może się stać także ważną przestrzenią publiczną, gdzie będą organizowane różnego rodzaju wydarzenia integrujące i aktywizujące lokalną społeczność. Potencjał społeczny Potencjał społeczny na podobszarze rewitalizacji Kurkocin jest reprezentowany przez funkcjonujące na nim i zrzeszające przede wszystkim mieszkańców podobszaru rewitalizacji organizacje pozarządowe, a są to: Ochotnicza Straż Pożarna w Kurkocinie, Koło Gospodyń Wiejskich w Kurkocinie. Sfera środowiskowa Na terenie sołectwa Kurkocin występują prawne formy ochrony przyrody, a są to dwa pomniki przyrody, znajdujące się na terenie parku dworskiego. Gleby, które dominują na terenie miejscowości są w przeważającej części III i IV klasy, co świadczy o dobrych warunkach dla rolnictwa. Zagrożeniem dla środowiska może być występowanie indywidualnych źródeł ciepła, które wykorzystują paliwa stałe tj. węgiel i emitują do atmosfery szkodliwe gazy i wpływają na problem niskiej emisji. Takich gospodarstw korzystających z tradycyjnych piecy na terenie sołectwa Kurkocin jest 75, co przy łącznej liczbie 77, daje udział w wysokości 97,4 %. Na terenie sołectwa występuje również dużo nieruchomości użytkujących zbiorniki bezodpływowe (szamba). Może to stanowić potencjalny problem środowiskowy z uwagi na ograniczoną kontrolę postępowania ze zgromadzonymi nieczystościami ciekłymi, jak również biorąc pod uwagę zróżnicowany stan techniczny zbiorników bezodpływowych. Według stanu na koniec 2015 roku 70 nieruchomości korzystało z szamb, przy łącznej liczbie 81 nieruchomości daje udział w wysokości 86,4 %. Sfera przestrzenno-funkcjonalna Kurkocin jest wsią o ulicowym układzie osadniczym z elementami okolnicy z dominantą zespoły kościoła p.w. św. Bartłomieja wraz z zespołem dworsko-parkowym, który tworzy dość harmonijny zespół ruralistyczny wzmocniony w tle sylwetą wiatraka z resztkami skrzydeł 2. W określonej w części kierunków Studium polityce przestrzennej obszar Kurkocina został zaklasyfikowany do Strefy B rolniczo-osadniczej, którą tworzy zasadnicza rolnicza przestrzeń produkcyjna i podstawowa przestrzeń osadnicza Gminy Dębowa Łąka. Położona jest w centralnej (największej) oraz południowej części gminy. Zajmuje obszar o najlepszych 2 za Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Dębowa Łąka 43

warunkach fizjograficznych dla rozwoju rolnictwa. Podlegać powinna ochronie przed przeznaczeniem na cele nierolnicze. Sołectwo Kurkocin jest położone w obszarze I środkowej, największej części gminy Dębowa Łąka. Predysponowaną funkcją jest funkcja rolnicza ze względu na występowanie gleb o wysokiej przydatności do produkcji rolnej, a także jest predysponowana do dalszego rozwoju osadnictwa. Podstawową sieć drogową w miejscowości tworzą drogi powiatowe i gminne, które zapewniają dostępność komunikacyjną do pozostałych miejscowości i bezpośrednie połączenie do drogi krajowej nr 15. Konsultacje społeczne W ramach konsultacji społecznych interesariusze wskazywali na problemy i potrzeby w zakresie działań możliwych do zrealizowania w ramach rewitalizacji. W sferze społecznej mieszkańcy wskazali na potrzebę zaktywizowania istniejącego kapitału społecznego, m.in. Ochotniczej Straży Pożarnej i Koła Gospodyń Wiejskich poprzez udział w spotkaniach integracyjnych i szkoleniach. Zgodnie z zapisami z ankiet wskazano także: organizowanie spotkań i imprez, które przyczyni się do lepszej integracji środowiska lokalnego. Wskazano też na konieczność całkowitego zakazu spożywania alkoholu w sklepie bądź wydzielenie miejsc do tego przeznaczonych. W sferze gospodarczej wskazano na takie problemy jak: brak miejsc pracy, brak zaplecza gastronomicznego (np. pizzerii baru). Mieszkańcy wskazali także na potrzeby i problemy wpisujące się w sferę środowiskową, a są to: potrzeba ograniczenia emisji CO 2 z gospodarstw domowych poprzez wymianę instalacji grzewczych przy dofinansowaniu ze środków zewnętrznych oraz bezkarne wylewanie ścieków do rowów. Postulowane było ograniczenie stosowania oprysków oraz większa kontrola BHP w gospodarstwach rolnych. W zakresie sfery przestrzenno-funkcjonalnej i technicznej interesariusze wskazali na potrzebę zagospodarowania zespołu dworsko-parkowego w Kurkocinie, w tym poprawy dostępności poprzez remont drogi dojazdowej do obiektu. Przede wszystkim chodziło o gruntowny remont samego budynku dworu, w którym znajduje się świetlica wiejska. Mieszkańcy wskazali także na konieczność doposażenia świetlicy, a także rozwój pozostałej infrastruktury społecznej, w tym budynku OSP i bazy sportowej. Podsumowując wyznaczony podobszar rewitalizacji znajduje uzasadnienie w występujących problemach społecznych, a także zdiagnozowanych potrzebach wskazanych podczas konsultacji społecznych. Poniżej przedstawiono także tabelę opisującą najważniejsze problemy i potencjały rozwoju podobszaru rewitalizacji Kurkocin. Tabela 12. Najważniejsze problemy i potencjały występujące na podobszarze rewitalizacji Kurkocin Najważniejsze problemy Najważniejsze potencjały bezrobocie, duży udział osób długotrwale bezrobotnych, brak chęci podjęcia zatrudnienia, brak chęci podniesienia kwalifikacji zawodowych, brak aktywności zawodowej i społecznej mieszkańców, potencjał kapitału ludzkiego reprezentowany przez dużą liczbę osób bezrobotnych i zależnych od pomocy społecznej, budynek dworu wraz ze znajdującą się w nim świetlicą wiejską stanowi potencjał jako miejsce aktywizacji społecznozawodowej mieszkańców i integracji 44

zależność od pomocy społecznej wysoki udział gospodarstw domowych korzystających z środowiskowej pomocy społecznej, wysoki odsetek dzieci do lat 17 korzystających z pomocy społecznej, występowanie przestrzeni zdegradowanych. Źródło: opracowanie własne społecznej, park podworski stanowi potencjał jako atrakcyjna przestrzeń publiczna, która po przywróceniu dawnych funkcji może służyć jako miejsce integracji i aktywizacji społecznej 6.2. PODOBSZAR REWITALIZACJI LIPNICA Podstawowe informacje Podobszar rewitalizacji Lipnica zamieszkuje 295 mieszkańców, tj. 8,9 % ogólnej liczby mieszkańców Gminy Dębowa Łąka. W granicach podobszaru rewitalizacji znajduje się 431 ha, co stanowi 5 % powierzchni całkowitej Gminy. Poniższa rycina przedstawia zasięg przestrzenny podobszaru rewitalizacji Lipnica. 45

Ryc. 12. Podobszar rewitalizacji Lipnica Źródło: opracowanie własne Rynek pracy W Lipnicy zdiagnozowano problem bezrobocia. Liczba osób bezrobotnych na koniec 2015 roku wyniosła 30 co daje udział (%) w ludności w wieku produkcyjnym na poziomie 15,9 %. Wśród nich blisko 1/3, czyli 11 osób pozostaje bez pracy dłużej niż 24 miesiące. Udział osób bezrobotnych pozostających bez pracy ponad 24 miesiące w ogóle bezrobotnych wynosi 36,7 %. Bezrobocie stanowi kluczowy problem w sołectwie Lipnica. Problem bezrobocia wynika przede wszystkim z braku chęci podjęcia zatrudnienia i brak aktywności zawodowej w zakresie zdobycia odpowiednich kwalifikacji. Problem bezrobocia może potęgować także potęgować brak możliwości znalezienia pracy. Potwierdzeniem tego faktu jest stosunkowo mała liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych od osób fizycznych. Takich podmiotów według stanu na koniec 2015 roku było 13, co daje udział podmiotów gospodarczych w przeliczeniu na 100 mieszkańców w wieku produkcyjnym w wysokości 6,6. 46

Problem bezrobocia jest także ściśle powiązany z zależnością od pomocy społecznej i trudną sytuacją materialną osób pozostających bez pracy, a także członków ich rodzin. Te problemy zostały wykazane w dalszej części rozdziału. Kluczowym wyzwaniem w kontekście przeciwdziałania problemowi bezrobocia w Lipnicy będzie aktywizacja i zachęcenie mieszkańców co podjęcia pracy czy zmiany kwalifikacji. W realizacji tych zamierzeniem kluczowe będą działania aktywizujące lokalną społeczność pod względem społeczno-zawodowym, a także działania integracyjne. Samowystarczalność ekonomiczna Konsekwencją braku pracy jest duży udział gospodarstw domowych - stałych beneficjentów środowiskowej pomocy społecznej w liczbie gospodarstw domowych, który wynosi 13,3 %. Aż 10 z 75 gospodarstw domowych działających w podobszarze rewitalizacji Lipnica to stali beneficjenci środowiskowej pomocy społecznej. Świadczy to o trudnej sytuacji życiowej i materialnej tych rodzin. Dlatego najważniejsze będzie pobudzenie aktywności społecznej, a także zawodowej, co pozwoli włączyć się społecznie danym mieszkańcom. Drugim ze zbadanych problemów z zakresu pomocy społecznej jest udział dzieci do lat 17, które rodzice otrzymują zasiłek rodzinny w liczbie dzieci w tym wieku. Wartość danego wskaźnika w podobszarze rewitalizacji Lipnica osiągnęła 20,8 % co jest wartością niższą od średniej dla Gminy. Jednakże wysoka liczba gospodarstw domowych korzystających z usług ośrodka pomocy społecznej wskazuje na potrzebę kompleksowej interwencji skierowanej do osób zagrożonych wykluczeniem i wykluczonych społecznie. Odpowiednio ukierunkowana interwencja pozwoli na przeciwdziałania i ograniczenie rodzin korzystający z pomocy społecznej. Potencjał społeczny Potencjał społeczny na podobszarze rewitalizacji Lipnica jest reprezentowany przez funkcjonujące na nim i zrzeszające przede wszystkim mieszkańców podobszaru rewitalizacji organizacje pozarządowe, a są to: Ochotnicza Straż Pożarna w Lipnicy, Koło Gospodyń Wiejskich w Lipnicy, Stowarzyszenie Rozwoju Wsi Lipnica, Małe Pułkowo, Wielkie Pułkowo, Sokoligóra "Mała Ojczyzna" Przestrzenie zdegradowane W sołectwie Lipnica zdiagnozowano występowanie przestrzeni zdegradowanych. Wykazano jedną przestrzeń zdegradowaną, którą jest budynek po dawnej Szkole Podstawowej w Lipnicy. Obiekt pełnił funkcję szkoły do 31 sierpnia 2008 r. Od tamtej pory nie jest odpowiednio wykorzystywany i niezbędne jest nadanie mu odpowiedniej funkcji. Dany budynek może zostać zaadaptowany na cele rozwoju społeczno-gospodarczego. Stanowi on niewykorzystany potencjał rozwoju. W danym obiekcie mogą także być realizowane działania miękkie ujęte w programie rewitalizacji. Sfera środowiskowa Na terenie sołectwa Lipnica występuje 1 prawna forma ochrony przyrody: obszar chronionego krajobrazu Torfowiskowo-Jeziorno-Leśny "Zgniłka-Wieczno-Wronie. Gleby, które dominują na terenie danej jednostki są w przeważającej części III i IV klasy, co świadczy o dobrych warunkach dla rozwoju rolnictwa. 47

Zagrożeniem dla środowiska może być występowanie indywidualnych źródeł ciepła, które wykorzystują paliwa stałe tj. węgiel i emitują do atmosfery szkodliwe gazy i wpływają na problem niskiej emisji. Liczba gospodarstw domowych korzystających z tradycyjnych piecy w Lipnicy wyniosła 75, co przy łącznej liczbie 75, daje udział w wysokości 100 %. Kolejnym z potencjalnych zagrożeń na terenie sołectwa mogą być nieruchomości użytkujące zbiorniki bezodpływowe (szamba). Mogą one stanowić problem z uwagi na ograniczoną kontrolę postępowania ze zgromadzonymi nieczystościami ciekłymi, jak również biorąc pod uwagę zróżnicowany stan techniczny zbiorników bezodpływowych. Według stanu na koniec 2015 roku 67 nieruchomości korzystało z szamb, przy łącznej liczbie 98 nieruchomości daje udział w wysokości 68,4 %. Sfera przestrzenno-funkcjonalna Lipnica jest położona przy skrzyżowaniu w formie ronda, drogi wojewódzkiej Wąbrzeźno Golub-Dobrzyń z drogą krajową nr 15. Charakteryzuje się dwoistym charakterem zabudowy przy drodze wojewódzkiej w kierunku Golubia-Dobrzynia znajduje się zwarty kompleks urbanistyczny z kościołem, budynkiem po dawnej Szkole Podstawowej, remizą strażacką i dawnym majątkiem ziemskim, obecnie zaniedbanym. Pozostała część wsi znajduje się na osi drogi krajowej nr 15. Charakteryzuje się ona nową rozproszoną zabudową, ze znacznym natężeniem funkcji handlowo-usługowej: stacja paliw, punkty gastronomiczne. Studium w części kierunków zagospodarowania przestrzennego określa podstawowe założenia polityki przestrzennej Gminy Dębowa Łąka. Sołectwo Lipnica zostało zaklasyfikowane w większej części do Strefy B rolniczo-osadniczej, którą tworzy zasadnicza rolnicza przestrzeń produkcyjna i podstawowa przestrzeń osadnicza gminy. Strefa zajmuje obszar o najlepszych warunkach fizjograficznych dla rozwoju rolnictwa. Podlegać powinna ochronie przed przeznaczeniem na cele nierolnicze. Sołectwo Lipnica jest położone w obszarze II położonym w południowej części Gminy Dębowa Łąka. W obszarze występują dwie wiodące funkcje rozwoju: rolnicza i osadnicza. Dany teren jest kluczowy ze względu na dogodne położenie komunikacyjne (droga krajowa nr 15) i może stanowić kluczowy obszar rozwoju całej gminy. Podstawową sieć drogową w miejscowości tworzą drogi: Droga krajowa nr 15 Droga wojewódzka nr 534, Drogi gminne. Konsultacje społeczne Na podstawie formularzy zgłoszonych w trakcie prowadzonych konsultacji społecznych należy stwierdzić, ze podobszar rewitalizacji Lipnica został wyznaczony prawidłowo. Uzasadnieniem są zgłoszone problemy niskiej integracji mieszkańców sołectwa, brak miejsc do integracji w spędzania wspólnie czasu. Czynnikiem gospodarczym, rzutującym na obraz sołectwa jest brak zakładów pracy, a więc brak możliwości znalezienia dobrej pracy. W sferze społecznej podnoszono problem braku kanalizacji i potrzeby pozyskania dofinansowania na realizację programu wymiany przestarzałych źródeł ogrzewania budynków. Duża ilość uwag zgłoszonych w ramach sfery technicznej świadczy o dużym stopniu degradacji infrastruktury i budynków. Zwrócono uwagę na zły stan dróg i chodników, konieczność doposażenia siłowni zewnętrznej. Potencjał wyznaczonego 48

podobszaru rewitalizacji reprezentowany jest przez budynek po szkole w Lipnicy, który z powodzeniem można zaadaptować na cele społeczne. Podsumowując wyznaczony podobszar rewitalizacji znajduje swoje uzasadnienie w występujących problemach społecznych, a także zdiagnozowanych potrzebach wskazanych podczas konsultacji społecznych. Poniżej przedstawiono także tabelę opisującą najważniejsze problemy i potencjały rozwoju podobszaru rewitalizacji Lipnica. Tabela 13. Najważniejsze problemy i potencjały występujące na podobszarze rewitalizacji Lipnica Najważniejsze problemy duża liczba osób bezrobotnych, brak aktywności społecznej i zawodowej, brak chęci podniesienia kwalifikacji zawodowych, brak samowystarczalności ekonomicznej gospodarstw domowych, mała liczba podmiotów gospodarczych, brak pespektyw rozwoju zawodowego dla młodych mieszkańców, brak możliwości znalezienia pracy, występowanie przestrzeni zdegradowanej budynku po dawnej szkole podstawowej, Źródło: opracowanie własne Najważniejsze potencjały potencjał kapitału ludzkiego reprezentowany przez dużą liczbę osób bezrobotnych i gospodarstw domowych stałych beneficjentów pomocy społecznej, budynek dawnej szkoły podstawowej jako realizacji zadań z zakresu aktywizacji społecznej mieszkańców, 6.2. PODOBSZAR REWITALIZACJI ŁOBDOWO Podstawowe informacje Podobszar rewitalizacji Łobdowo jest zamieszkały przez 312 osób. Stanowią oni 9,4 % ogólnej liczby mieszkańców Gminy Dębowa Łąka. Powierzchnia danego podobszaru rewitalizacji wynosi 530 ha co stanowi 6,2 % powierzchni całkowitej gminy. Rycina 13 przedstawia zasięg przestrzenny podobszaru rewitalizacji Łobdowo. 49

Ryc. 13. Podobszar rewitalizacji Łobdowo Źródło: opracowanie własne Rynek pracy W zakresie sytuacji na rynku pracy przeanalizowano problem bezrobocia. W tym celu zastosowano dwa wskaźniki. Liczba bezrobotnych zarejestrowanych na terenie sołectwa Łobdowo wg stanu na koniec 2015 r. wyniosła 19 osób. W przeliczeniu na liczbę ludności w wieku produkcyjnym daje to udział w wysokości 9,4 %. Jest to wartość nieznacznie niższa od średniej gminy (9,9 %). Drugim badanym aspektem było bezrobocie długotrwałe. Liczba osób pozostających bez pracy ponad 24 miesiące wyniosła 10 osób, co daje udział w liczbie osób bezrobotnych ogółem na poziomie 52,6 %. Jest to wartość gorsza od średniej gminy (38,3 %) i świadczy o tym, że połowa zarejestrowanych bezrobotnych to osoby pozostające bez pracy co najmniej dwa lata. Przyczyn tych problemów można upatrywać w braku chęci mieszkańców do zmian. Nieodpowiednie kwalifikacje zawodowe, niedostosowane do lokalnego rynku pracy powoduje 50